Gras, een goedkoop en struktuur-
verbeterend stoppelgewas
Positie 'TOP'
nu onzeker
Met powerflow maaibord behoort
ombouwen tot verleden
I m. :-m
SNUiF: aandeel klasse I
zaaiuien moet veel hoger
Kostprijs
doperwten voor
industrie in
ons land
relatief hoog
Mengelingen
Tarwe is het meest
verbouwde kuituurgewas
Minister wijst uienproject af:
Bezwaren tegen
aanwijzing
Oosterschelde als
natuurmonument
Nu de eerste akkerbouwgewassen
van het land zijn, kunnen grasgroen-
bemesters worden ingezaaid. Vol
gens Barenbrug Holland bv zijn
grasgroenbemesters goedkoop, ef-
fektief en milieuvriendelijk: 'Gras
produceert een wortelmassa die ruim
twee keer zoveel effektieve organi
sche stof geeft als bladrammenas of
gele mosterd'.
De graszaad producent ziet vele
voordelen voor gras als groenbe-
mester. 'Het gras bindt de vrije bo
demstikstof en andere mineralen
waardoor er minder uitspoelt naar
het grondwater. Dat is milieuvrien
delijk. Voor de akkerbouwer is de
grasgroenbemester een ideaal gewas
voor de tussenteelt, de 'winterjas'
voor de bodem. De grond is in het
voorjaar eerder te bewerken met als
voordeel een hogere opbrengst van
het volggewas.
Minder struktuurbederf
De zomerinzaai van groenbemesters
Met het door Massey-Ferguson ont
wikkelde "Power-Flow" maaibord
kan meteen worden overgeschakeld
van dorsen van stam naar dorsen uit
het zwad, zonder dat het maaibord
behoeft te worden omgebouwd. Het
tijdrovende ombouwen is overbo
dig, doordat met het maaibord gras
zaad uit het zwad gedorst kan wor
den zonder dat een opraper gebruikt
behoeft te worden. Met het maai
bord kan ook heel goed koolzaad
van stam gedorst worden.
Het Power-Flow maaibord is ont
wikkeld om aan de vraag naar meer
capaciteit te beantwoorden. De
Power-Flow band zorgt ervoor dat
het gewas gelijkmatig in de machine
wordt gevoerd. Deze transportband
bevindt zich tussen het mes en de
pennevijzel en zorgt ervoor dat het
gewas dat afgemaaid wordt direkt
naar de vijzel getransporteerd
wordt, waardoor de afstand van mes
tot vijzel niet meer belangrijk is. Een
kort gewas wordt net zo goed inge
voerd als een lang gewas. Hierdoor
wordt, vooral onder moeilijke om
standigheden, de capaciteit met 20
procent verhoogd. Dit bleek onder
meer de laatste zaterdag in juli, toen
Uit een (overigens vrij grove) verge
lijking van de grondstofkosten voor
producenten van groentekonserven
in zeven EG-landen, in opdracht van
de Franse organisatie Unilec, blijkt
dat de kostprijs van doperwten in
Nederland het hoogst is. De laagste
kostprijs, die in West-Duitsland, ligt
zelfs ruim een derde onder die in ons
land. Bij sperziebonen ligt het geheel
anders: de kostprijs in Nederland
behoort, samen met die in België en
West-Duitsland, tot de laagste in
West-Europa.
Bij deze kostprijsberekeningen is re
kening gehouden met het aandeel
dat de fabrikanten gemiddeld bij
dragen in de teeltkosten (zaad, oogst
e.d.). Buiten beschouwing zijn gela
ten verschillen in kwaliteit en ras
keuze evenals niet kalkuleerbare af
wijkingen in de kontrakten tussen
teler en fabrikant in de diverse
landen.
6
komt steeds meer in zwang. De ver
klaring ligt in het feit dat het gewas
al in het najaar en in de winter pro
fijt oplevert. In de herfst wordt de
grond beschermd tegen struktuurbe
derf door herfstregens, mineralen
spoelen minder uit en onkruid wordt
door het gewas onderdrukt. Tijdens
de winter, als de groei nagenoeg stil
ligt, houden de worteltjes van de
grasgroenbemester de grond bij el
kaar. Minder verslemping en een
drogere bouwvoor betekent een be
ter bewerkbare bodem in het
voorjaar.
Verhoging organische stof
Strukturele voordelen zijn de aan
vulling van de organische stof waar
door het bodemleven een stimulans
krijgt. Het humusgehalte wordt ho
ger en mineralen komen geleidelijk
beschikbaar. Een akkerbouwer die
groenbemesting als vast gegeven in
zijn bouwplan inbouwt mag rekenen
op een strukturele verhoging van het
met behulp van dit maaibord 's mid
dags en 's avonds achtereenvolgens 4
ha graszaad (Engels raai) uit het
zwad en 5 ha tarwe werden gedorst.
Er kon worden gewerkt met rijsnel-
heden tot 6 kam per uur, wat bij
Granen zijn belangrijke kuituur
gewassen. Hun betekenis is on
schatbaar groot. Ze zijn als voed
sel voor mens en dier onmisbaar.
De geoogste oppervlakten van de
belangrijkste graansoorten in de
hele wereld waren in 1985 als
volgt:
Aantal landen
Graan
waar
Oppervlakte
soort
verbouwd
keer 1.000 ha
Tarwe
96
230.066
Rijst
102
144.674
Mais
127
132.986
Gerst
76
78.560
Sorghum 78
50.191
Millet
61
42.621
Haver
53
25.747
Rogge
39
16.726
Bron: Production Yearbook
1985 van de F.A.O.
De gegevens hebben uitsluitend
betrekking op granen die om de
rijpe korrels worden geteeld.
Graangewassen die voor groen
voer of silage worden geteeld
staan buiten deze gegevens: dit
organische stofgehalte van zijn
grond. De water/lucht-huishouding
wordt beter evenals de capillaire
werking. Het waterbergend vermo
gen van de grond wordt verhoogd
terwijl de mineralen op 't juiste mo
ment afgegeven worden.
Wanneer zaaien?
Zomerinzaai van een grasgroenbe
mester geeft in het eerste jaar al
voordelen voor het volggewas. Bij
aardappelen en granen is de op
brengst hoger, suikerbieten reageren
positief als de grasgroenbemester
droog is ondergeploegd. De zomer
inzaai van een grasgroenbemester
op stoppelland is in Noord-
Nederland mogelijk tot half augus
tus en in Midden- en Zuid-
Nederland tot eind augustus/begin
september. Er is keus genoeg maar
het is verstandig om te kiezen voor
een ras waarvan het zaad gegaran
deerd vrij is van kweek en duist, dus
met op de label aan de zak de NAK-
norm waardering I'.
graszaad dorsen nooit moglijk is als
een opraapkleedje wordt gebruikt.
Van dit maaibord heeft landbouw-
mechanisatiebedrijf Jac. Barendregt
BV te Rhoon en Oude Tonge nu vier
stuks geïmporteerd en afgeleverd.
betekent dat de grote oppervlak
te snijmais die in de wereld wordt
verbouwd niet is meegerekend.
Met zijn areaal van ruim 230 mil
joen ha is tarwe verreweg de
meest verbouwde graansoort
voor de korrel van de gehele we
reld. Tevens is tarwe met dit are
aal tegelijk ook het meest ver
bouwde kuituurgewas van de he
le wereld. Rijst is wat de bebouw
de oppervlakte betreft het tweede
graangewas en tevens het tweede
kuituurgewas ter wereld. Mais
(korrelmais) komt in beide op
zichten op de derde plaats. Vol
gens de gegevens wordt mais
évenwei in meer landen ver
bouwd dan tarwe.
Vergeleken bij deze grote drie
zijn de andere graansoorten veel
minder omvangrijk, al kunnen
die andere soorten in bepaalde
landen en gebieden wel de be
langrijkste graansoort vormen.
Het vorenstaande is ontleend aan
de syllabus beschrijvende plan
tenteelt van de Vakgroep Land
bouwplantenteelt en Grasland-
kunde van de Landbouw Univer
siteit te Wageningen.
J.H. Lantinga
De posite van het TOP-uienbedrijf
(Suiker Unie, voorgeen Gebr. Mol)
in 's-Gravenpolder is er niet beter op
geworden, nu minister Braks weigert
investeringssteun te verlenen voor
het zogenaamde uienproject van dit
bedrijf. "Ik heb de minister te ken
nen gegeven dat wij nu het voortbe
staan van het bedrijf in de niet te
verre toekomst misschien ter discus
sie moeten stellen", aldus Suiker
Unie-voorzitter C. Geerligs.
Voorgesteld was om, in een meerja
rig samenwerkingsverband tussen
TOP en uientelers, een investe
ringssteun van 35% te verlenen voor
de bouw van moderne en aangepaste
uienopslagopde bedrijven van de in
dividuele deelnemers. Dit in het ka
der van de stimuleringsregelingen in
de akkerbouw waarvoor de overheid
geld beschikbaar wil stellen. Minis
ter Braks heeft, onder meer in over
leg met het dagelijks bestuur van het
Landbouwschap, laten blijken dat
het uienproject te weinig vernieu
wend is.
Enorme klap
"Dit is een enorme klap, één van de
Het aandeel klasse I van de zaaiuien
moet veel hoger, aldus de Stichting
Nederlandse Uien Federatie
(SNUiF) in haar nieuwsbrief van juli
jl. Op dit moment bestaat 99 procent
van de eksport uit klasse II.
In de nieuwsbrief wordt ingegaan op
de 'kwaliteitsbeoordeling van zaaiui
en veldsgewas'. De noodzaak hier
toe wordt geïllustreerd door de ge
daalde eksport: in 1982 had ons land
in West-Duitsland nog eenmarkt
aandeel van 50 procent, nu nog
maar 30 procent. De produktie van
kwaliteitsuien moet hierin weer ver
betering brengen. De SNUiF legt uit
waarom de sektor het aandeel klasse
I moet verhogen. 'Wil de uienteelt
voor de producent aantrekkelijk
zijn, dan moet de prijs af-land onge
veer vijftien cent zijn. Rekening
houdend met kosten voor de afne
mer zoals transportkosten, verwer
kingskosten en de prijs die op de
eksportmarkt voor klasse II kan
worden gemaakt betekent dat de af
nemer gekonfronteerd wordt met
smalle winstmarges en in bepaalde
gevallen zelf verlies moet aksepte-
ren! Verlies wordt niet gekompen-
seerd door de goede prijs die een
klasse 1 kan opleveren, omdat het
aandeel van klasse I te klein is. Met
andere woorden: het streven naar
een beter kwaliteitsnivo betekent het
bewerkstelligen van een zodanige
verhouding tussen klasse I en klasse
Bij de provincie Zeeland zijn onge
veer 130 bezwaren binnengekomen
tegen het plan van minister Braks
om de Oosterschelde aan te wijzen
als natuurmonument. Waterspor
ters, pierenstekers, sportvissers en
rekreatieondernemers vrezen dat
hun belangen worden geschaad als
verschillende delen van de Ooster
schelde in 1990 tot verboden gebied
worden verklaard. Zij tonen overi
gens wel begrip voor de bescherming
van natuurwaarden.
basispunten in de plannen voor de
uiensector is weggevallen", reageert
de zeer teleurgestelde voorzitter van
TOP-eigenaar Suiker Unie, Geer
ligs. Hij is van mening dat de akker
bouwers niet in staat zijn om zonder
een flinke subsidie nog geld te steken
in de al verschillende jaren verliesge
vende uienteelt. Ook bij suiker Unie
wordt zo de motivatie om de voort
durende verliezen van het TOP-
uienbedrijf aan te zuiveren, steeds
geringer. "Ik wil niet op beslissingen
vooruit lopen, maar op een gegeven
moment is het punt bereikt dat we de
zaken moeten gaan heroverwegen.
We kunnen niet eindeloos geld naar
het bedrijf toe blijven dragen".
TOP-directeur P. de Fouw bestreurt
"dat er geen stap vooruit gezet is.
Dit was een goede kans om binnen
redelijke termijn een flinke toevoe
ging aan goede bewaarruimte te krij
gen. Dit gaat nu onbenut voorbij".
De bijna vijftig uientelers die zich als
hadden aangemeld, hebben inmid
dels een brief van De Fouw ontvan
gen, waarin hij het einde meldt van
de TOP-pogingen om tot meer mo
derne bewaarplaatsen te komen.
Jan van Liere, oogst
II dat mogelijke verliezen op klasse
II gekompenseerd worden door de
winst op betere kwaliteiten.
Dan wordt het voor de afnemer inte
ressant om produkten gescheiden op
te slaan omdat de betere prijs zal op
wegen tegen de te maken kosten. Te
vens zal een betere kwaliteit (minder
tarra) leiden tot minder verwerkings
kosten (sorteer- en leeskosten). Hier
uit blijkt dat het beoordelings
systeem een gunstige uitwerking kan
hebben naar zowel producent als af
nemer. Daarom verdient het in juli
1988 geïntroduceerde kwaliteitsbe
oordelingssysteem het om een goede
kans te krijgen binnen de uien-
sektor'.
Wanneer partijen een kontrakt af
sluiten op basis van de Algemene
Voorwaarden voor de kontraktteelt,
in- en verkoop Zaaiuien (AVZ), ver
binden zij zich tot deelname aan de
kwaliteitsbeoordeling en tot het na
komen van de andere spelregels. De
SNUiF benadrukt het belang voor
de partijen om te weten dat de AVZ
van toepassing zijn indien dit in het
kontrakt wordt bepaald. Afwijken
de en aanvullende bepalingen dienen
in het kontrakt te worden opgeno
men. Goed overleg tussen producent
en afnemer is volgens de SNUiF een
wezenlijk element binnen het kwali
teitsgebeuren, en: 'Indien andere af
spraken in het kontrakt worden op
genomen, verdient het aanbeveling
deze juridisch te laten toetsen'.
Keuring
De kwaliteitskeuring kan op twee
manieren plaatsvinden, centraal of
decentraal. In het eerste geval doet
de SNUiF zelf de keuring, op één
van haar keuringsstations (Co-
lijnsplaat of Biddinghuizen). In het
tweede geval doen bedrijven de keu
ring in eigen beheer. Terwille van de
uniformiteit van beide systemen
staat de decentrale keuring onder
toezicht van de SNUiF, moeten de
keurmeesters door de SNUiF zijn
opgeleid en moet gebruik worden ge
maakt van dezelfde apparatuur als
bij de centrale vorm wordt gebruikt.
De ter keuring aangeboden monsters
moeten door handel en teler geza
menlijk tijdens het verladen worden
genomen. Beide partijen zijn dan
immers aanwezig en kunnen beoor
delen of het monster goed is
genomen.
Vrijdag 4 augustus 1989
Graszaad dorsen uit het zwad met het power-flow maaibord. Goed is te zien
dat geen opraapkleedje wordt gebruikt.
