'Je kunt ook een sigarendoos
gebruiken, maar dan een héle grote'
Bestaansrecht verzekerd
Voorstellen aanpassen
Komputer wordt onmisbaar voor akkerbouwer
KNLC Beleidskommissie onderwijs konkludeert:
KNLC-kommissie grondgebruik over pacht
Steun voor Friese
regio's in kader EG-
struktuurfondsen
De komputer rukt op in de ak
kerbouw. Over een paar jaar
weet elke akkerbouwer de moge
lijkheid van dit brok techniek uit
te buiten, zo is het ideaal van de
Sivak, de Stichting Informatie
verzorging in de Akkerbouw. Na
Flevoland kunnen boeren in het
hele land aansluiting krijgen op
het systeem voor automatisering
van de Sivak. Ook teeltbegelei
ding via de komputer zit eraan te
komen. 'Meedoen geeft een ge
voel van veiligheid'.
Het begon ruim twee jaar geleden
met een proef: 175 akkerbouwers in
Noord-Holland en de Flevopolder
kochten een komputer en volgden
een kursus automatisering. Op het
scherm konden zij een regionaal
weerbericht, informatie over gewas
bescherming en waarschuwingen te
gen ziekten en plagen oproepen. Het
gebruikte systeem heette Vitak: vide-
otexsysteem voor de akkerbouw. De
proef was bedoeld om op de boerde
rij ervaring op te doen met dit
systeem. Heeft de boer er wat aan,
was de vraag die beantwoord moest
worden.
Al halverwege is het aantal deelne
mers aan de proef uitgebreid. Er
konden nog eens 75 akkerbouwers
meedoen. 'Het was frappant hoe
groot de belangstelling was om daar
aan mee te doen', zegt Jan Kamp,
direkteur van Sivak. 'Na een paar
dagen waren alle plaatsen op
gevuld'.
Wat was het resultaat van de proef?
Kamp: 'het videotexsysteem bleek
geschikt te zijn om aktuele informa
tie over te brengen. Het is snel te le
ren en gemakkelijk in het gebruik.
Populair bij de akkerbouwers ble
ken vooral het weerbericht, aktuele
boodschappen van de voorlichting
en berichten over de markten en
prijzen. De komputer voorziet dui
delijk in een behoefte. Elke deelne
mer kijkt gemiddeld een keer per
dag in het systeem.
Minder voorlichters
'Ook bij de informatieleveranciers
slaat Vitak aan', vervolgt hij. 'Van
kleine kommerciële bedrijven tot de
overheidsvoorlichting. Vroeger
kwam de voorlichter regelmatig op
het bedrijf. Door de schaalvergro
ting kreeg je minder voorlichters en
verliep het kontakt met de boer
vooral per telefoon of circulaire. De
computer is een manier om informa
tie gemakkelijk en snel naar de boer
te brengen. De komputer zou hét ka
naal voor de landbouwvoorlichting
moeten worden'.
Vitak wordt een landelijk projekt.
Op 28 juni wordt daarvoor in Mid
delburg het startsein gegeven. 'Bin
nen een jaar kan elke akkerbouwer
in Nederland meedoen', zegt Kamp,
De komputer geeft steeds meer ge
mak. Ik denk dat de boer al heel
gauw via de komputer bestellingen
kan doen. De kosten? De boer is
voor Vitak ongeveer tweehonderd
gulden per jaar kwijt; dat staat los
van de aanschaf van de komputer'.
'De boer moet bereid zijn basisgege
vens te registreren. Je moet er wel re
kening mee houden dat het in het be
gin meer tijd kost om gegevens in de
komputer te brengen dan ze met de
hand te schrijven. Je moet nog leren
werken met het apparaat. Maar ver
der kost het weinig moeite. De boer
hoeft zelf geen ingewikkelde bereke
ningen uit te voeren. Daar zijn pro
gramma's voor; de komputer neemt
je aan de hand mee. Bij onkruid-
bestrijding kijk je op het land hoe
veel er staat en om welk onkruid het
gaat. Het komputerprogramma
zoekt uit welk gewasbescher
mingsmiddelen het beste zijn'.
Opbrengst vergelijken
Als de gegevens op een rij staan, is
vergelijking met andere bedrijven
mogelijk. De boer houdt bijvoor
beeld bij hoeveel kunstmest hij
strooit en op welke tijdstippen. Dan
kan hij z'n opbrengst vergelijken
met die van andere bedrijven. Zo
kan de boer zien of hij kosten kan
besparen. Kamp: 'En aan de kosten-
J. Kamp
kant valt de laatste tijd meer te ver
dienen dan aan de inkomstenkant.
Vroeger rekende de boer dit soort
dingen uit op de achterkant van een
sigarendoos. Maar als je het goed
wilt doen, heb je zo langzamerhand
een hele grote sigarendoos nodig'.
Sivak is organisaties en bedrijven
aan het werven die informatie willen
leveren aan het landelijk Vitak-
projekt en die willen meebetalen.
Het Instituut voor Rationele Suiker-
produktie (IRS), Proefstation voor
de Akkerbouw en Groenteteelt in de
Vollegrond (PAGV), de Nederland
se Algemene Keuringsdienst voor
Zaaizaad en Poo.tgoed van Land
bouwgewassen (NAK) en het Konsu-
lentschap Akkerbouw en Tuinbouw
(CAT) doen mee. Alleen al in Flevo
land is een kleine twintig bedrijven
voor Vitak gewonnen.
Naast de landelijke versie van het
Vitak-projekt is Sivak bezig
teeltbegeleiding-via-de-komputer op
te zetten. Dat programma zal voor
suikerbieten en granen gelden. De
boer krijgt bijvoorbeeld antwoord
op de vraag welk bietenras hij het
beste kan kiezen. Hij meldt de kom
puter dan welke eigenschappen het
ras moet hebben, zoals een vroege
oogst. De komputer noemt dan en
kele mogelijkheden. Het teeltbege
leidingssysteem is in 1991 be
schikbaar.
Naslagwerk
Sivak gaat ook een databank, een
automatisch naslagwerk, oprichten
voor gewasbeschermingsmiddelen.
Het is een overzicht van middelen
die zijn goedgekeurd met hun wer
king, toepassingen en dosering. Aan
de hand van de voorvrucht en
grondsoort krijgt de boer advies of
de kevers moeten worden bestreden.
Ook komt er een selektie van de
meest geschikte middelen op zijn
scherm. Volgens Kamp helpt dit
programma de boer om nog be
wuster gebruik te maken van bestrij
dingsmiddelen. Begin 1991 moet de
databank gewasbescherming er zijn.
Een ander initiatief van Sivak draait
al: het Informatiecentrum voor de
automatisering in de akkerbouw.
Dit centrum geeft aan akkerbouwers
in Zuid-West-Nederland voorlich
ting over komputers en program
ma's die er op de markt zijn. Ook
worden er kursussen gegeven. Het
informatiecentrum is verbonden aan
de praktijkschool in Schoondijke.
Kamp is optimistisch over de toe
komst van de automatisering in de
akkerbouw. 'Ik heb nog geen enkele
deelnemer van Vitak horen zeggen
dat hij er spijt van heeft dat hij het heeft
gedaan. Meedoen geeft een gevoel
van veiligheid. Je weet dan: ik ben
goed geïnformeerd.
Magda de Vetten
Landbouwschap
Naar aanleiding van de voortgang
in de AOC vorming (Agrarische
Opleiding Centra) vroeg de Beleids
kommissie Onderwijs van het KNLC
zich af of zij in de nieuwe situatie
nog recht van bestaan heeft. Op de
vergadering van 24 mei kwam de be
leidskommissie tot een positieve
konklusie.
De argumenten waren de volgende.
De behoefte aan een standpuntbepa
ling over het te voeren beleid voor
het agrarische onderwijs blijft
bestaan. De kommissie zal de voor
nemens van de beleidmakers bij het
ministerie van onderwijs moeten
blijven volgen, aangezien zij door
gaans weinig rekening houden met
de specifieke situatie op het platte
land. De deskundigheid en mening
van het KNLC als algemene organi
satie, naast die van de CBTB en het
KNBTB, zal in de onderwijskom-
missie van het Landbouwschap aan
bod moeten komen.
Kennis
Wel is de kommissie van mening dat
zij met minder leden toe kan. Mis
schien zouden de diverse blokken af
gevaardigden kunnen sturen naar de
kommissie, mits de blokvorming
bruikbaar is en geen extra
bestuurslaag oplevert. Zo niet, dan
blijft de afvaardiging per provincie
gehandhaafd.
Een tweede voorwaarde die de kom
missie stelt is dat leden een specifie
ke kennis inbrengen. Zo moeten de
onderwerpen agrarisch beleid, on
derwijsbeleid (zowel agrarisch,
LHNO als MDGO), onderwijskun
de, management als beheer aan bod
komen. Voor jongeren en ABB (Al
gemene Besturen Bond) moet een
adviseurszetel beschikbaar blijven.
Indien geen van de zittende leden
vrouw is, wil de kommissie een extra
zetel voor de vrouwen. De kommis
sie wil bovenstaande veranderingen
pas doorvoeren nadat de AOC's ge
vormd zijn.
Terug op oude spoor
Uit een notitie van de Landelijke
Raad voor Bedrijfsontwikkeling is
gebleken dat de Platforms Agra
risch Onderwijs konkurrentie aan
gaan met de OCL (Onderwijs Com
missie van het Landbouwschap). De
KNLC-beleidskommissie is van me
ning dat in de werkomschrijving van
de Platforms taken staan die bij de
OCL thuishoren. De KNLC-
beleidskommissie gaat proberen de
direktie onderwijs van het ministerie
van landbouw weer op het oude
spoor te krijgen. Dat wil zeggen dat
de platforms alleen beroepsprofielen
opstellen. (Dat wat een agrarisch on
dernemer vandaag de dag moet we
ten en kunnen om zijn beroep naar
behoren te kunnen uitoefenen).
Daarna is de taak aan het onderwijs
zelf (kernkommissies) om de profie
len te vertalen in een onderwijspro
gramma. Indien het ministerie niet
van plan is het konkurrerende
aspekt uit die platforms te halen,
kan worden overwogen de 3 CLO's
vertegenwoordigers uit de Platforms
terug te trekken.
De STOAS (Stichting tot ontwikke
ling van agrarische onderwijskunde
en scholing, kortweg de leraren
opleiding voor agrarische scholen) te
Wageningen zoekt aansluiting bij de
3 CLO. Deze aansluiting is noodza
kelijk om bijvoorbeeld gebruik te
maken van een Kommissie van Be
roep. Deze kommissie behandelt za
ken als: ongevraagd ontslag en
schorsingen. De KNLC-
beleidskommissie onderwijs gaat er
mee akkoord, mits de 3 CLO's de
kosten van beroepszaken willen
delen.
De kommissie grondgebruik van het
KNLC sprak op 14 juni ondermeer
over de verhoging van de pachtnor
men in 1989. De kommissie vindt
dat bij de vaststelling van de pacht
prijzen, de overheid onvoldoende re
kening heeft gehouden met de be
drijfsresultaten en de belangen van
de verpachter. De kommissie vindt
een pachtprijsstijging niet op zijn
plaats.
De onderbouwing die de minister
voor zijn pachtverhoging geeft luidt
als volgt: De volledige stijging van
de eigenaarslasten is doorberekend,
evenals de volledige inflatiekorrektie
van het rentedeel van de pachtprijs.
Hierdoor blijft het rendement van
de verpachter gelijk. In het kort
komt het voorstel van de minister op
het volgende neer: verhoging van de
pachtprijs ongebouwd (los zand)
met 6,5%; verhoging gebouwd ak
kerbouw met 5,0%; verhoging ge
bouwd weidebouw met 6,5%; hand
having bestaande toeslagen en af
trekken; toevoeging bepaling kosten
Vrijdag 23 juni 1989
onderbemaling met maksimaal 40
gulden per hektare.
Kritiek
Bij de berekeningen van de nieuwe
pachtprijzen heeft de minister
volstrekt ten onrechte rekening ge
houden met de ekstra stijging van de
waterschapslasten in Flevoland en
de Noordoostpolder in 1987. De stij
ging van deze lasten over de afgelo
pen drie jaar komt zonder deze
ekstra lasten op 5,8% (in plaats van
15,1% zoals de minister ten onrechte
weergeeft). De waterschapslasten
tellen voor 85,7% mee in de totale
eigenaarslasten.
In artikel 3 van de pachtwet staat dat
bij de vaststelling van de pachtprij
zen rekening te houden met ener
zijds de bedrijfsuitkomsten en an
derzijds de redelijke belangen ver
pachter. Gelet op de slechte bedrijfs
uitkomsten in de akkerbouw, acht
de kommissie het niet gewenst een
pachtprijsstijging door te voeren.
Zeker als die hoger is dan de geste
gen eigenaarslasten.
Tijdens de vorige pachtprijsstijgin
gen (1980, 1983 en 1986) is er wel
ekstra aandacht aan de belangen van
de verpachter geschonken, door bo
ven de gestegen eigenaarslasten een
ekstra verhoging door te voeren. De
bedrijfsresultaten in de akkerbouw
geven hier nu zeker geen aanleiding
toe.
Bovendien vindt de kommissie het
niet gewenst onderscheid te maken
tussen akkerbouw en weidebouw.
De kommissie is er eveneens geen
voorstander van onderscheid te ma
ken tussen zeeklei- en dalgronden
enerzijds en overige grondsoorten
anderzijds. Zodoende kan men beter
rekening houden met de slechte be
drijfsuitkomsten in de akkerbouw.
Ook bij deze verdeling van grond
soorten worden fouten gemaakt:
25% van de akkerbouwbedrijven
vallen buiten de zeeklei- en dalgron
den en 10% van de rundveebedrij
ven vallen binnen deze gebieden.
Voorstel
Om niet alleen met kritiek de minis
ter te bestoken, heeft de kommissie
grondgebruik een aantal alternatie
ven opgesteld. Verhoog de pacht
normen (ongebouwd) als volgt:
Eigenaarslasten 0,3 x 5,8 1,74
Rentedeel 0,7 x 2,6 1,8, totaal
3,54 procent.
Dit stijgingspercentage moet in gul
dens worden uitgedrukt. Zo niet dan
stijgen de hogere pachtprijzen one
venredig zwaar. Een stijging van 3,5
procent voor de middengroepen (ri-
vierklei, zand- en dalgronden) komt
op 15 gulden per ha (voor kwaliteits
klasse I). De pachtprijs is er voor
stander van alle gronden in klasse I
met een gelijk bedrag te verhogen
(en een evenredig lager bedrag voor
de andere kwaliteitsklassen).
De toeslagen en aftrekken zijn voor
alle grondsoorten en alle faktoren
gelijk, behalve voor verkaveling op
zeekleigronden. De toeslag (of af
trek) bedraagt voor alle gronden 70
gulden per ha en voor zeeklei 110 per
ha. De kommissie heeft in het verle
den ook al op deze onrechtvaardig
heid gewezen en pleit nu weer voor
het ongedaan maken van deze onge
motiveerde ekstra hoge toeslag.
Voor zeeklei zou ook een bedrag van
70 gulden moeten gelden.
De kommissie zal dit standpunt in
brengen in de Schapskommissie
Grondgebruik. De minister moet
overigens ook het Landbouwschap
nog in de gelegenheid stellen zijn ad
vies uit te brengen. De kommissie is
van mening dat hiervoor nog vol
doende tijd beschikbaar moet zijn.
Jan Brinkman,
sekr.cie. grondgebruik
De provincie Friesland, met uitzon
dering van het oostelijk deel, is door
de EG aangewezen als regio die in
aanmerking komt voor steunverle
ning in het kader van doelstelling 5b
van de Europese Struktuurfondsen.
Deze doelstelling is gericht op het
bevorderen van de sociaal-econo
mische ontwikkeling van platte
landsgebieden. De looptijd van het
op te stellen ontwikkelingsplan is
drie jaar. De omvang van de vooj de
provincie Friesland beschikbare mid
delen is nog niet bekend. De Europe
se middelen zijn afkomstig uit
bestaande fondsen op het gebied van
regionaal economische ontwikkeling
(EFRO), werkgelegenheid (ESF) en
landbouw (EOGFL).
15
