Deelplannen milieu-actieplan
Landbouwschap
Gebruik bestrijdingsmiddelen
in tien jaar fors verminderen
Niet alleen resultaat telt,
ook inspanning
Landbouwschap in milieu-actieplan:
Doornbos bij presentatie milieuplan
Het milieu-actieplan van het Landbouwschap omvat deelplannen
voor alle sectoren van de land- en tuinbouw, te weten glastuinbouw,
de bloembollenteelt, de champignonteelt, de vollegrondsgroenteteelt,
de fruitteelt, de boomkwekerij, de akkerbouw, de melkveehouderij en
de intensieve veehouderij. Om de doelstellingen - een land- en tuin
bouw die het milieu niet of nauwelijks belast - te verwezenlijken
wordt de komende jaren een grote inspanning verwacht van het
milieu-onderzoek, waarvan de resultaten gericht via onderwijs en
vaktechnische voorlichting aan de agrarische ondernemer moeten
worden doorgegeven. Daarnaast wil het Landbouwschap met de over
heid milieu-convenanten afsluiten en het gebruik van milieu
onvriendelijke processen en produkten ontmoedigen.
Akkerbouw
Kernpunt bij de akkerbouw is terug
dringen van gebruik van gewasbe
schermingsmiddelen met behoud
van het financiële rendement. Nauw
keurig doseren van middelen en waar
mogelijk gebruik maken van mecha
nische onkruidbestrijding zijn twee
pijlers waarop milieumaatregelen
voor d$ akkerbouw steunen. Van de
plannen die op tafel liggen de
volgende:
Geïntegreerde bedrijfsvoering biedt
akkerbouwers mogelijkheden om
met minimaal gebruik van chemi
sche middelen een economisch ren
derend bedrijf te voeren. Ook het
gebruik van meststoffen kan omlaag.
Komend seizoen beproeven 20 a 30
studiegroepen dit bedrijfssysteem in
de praktijk.
Betere opsporingsmethoden en teelt
begeleidingssystemen voor een doel
matiger gebruik van
bestrijdingsmiddelen zijn in ontwik
keling. Binnen drie a vier jaar zijn de
systemen waarschijnlijk opera
tioneel.
Regelmatige keuring van spuitappa
ratuur kan het middelengebruik te
rugdringen. Ditzelfde geldt voor
onderzoek naar ziekteresistente ras
sen, dat in volle gang is.
Optimalisatie van gebruik van kunst
mest en dierlijke mest door aanpas
sen van bemestingsadviezen.
Onderzoek naar optimaal gebruik
van kunstmest en bestrijdingsmidde
len. Bij bieten kan bijvoorbeeld het
gebruik van middelen voor onkruid
bestrijding met 50 procent omlaag.
Verbetering van de waterhuishou
ding zorgt op veel bedrijven voor be
tere benutting van meststoffen en
kan uitspoeling voorkomen. Voorko
men van structuurbederf heeft de
zelfde effecten.
Goede bedrijfshygiëne blijkt erg ef
fectief om verspreiding van bodem-
ziekten tegen te gaan. Omdat andere
maatregelen dan achterwege kunnen
blijven ligt ook hier het milieu
belang.
Vanaf 1 oktober 1989 is het verplicht
om verpakkingen van bestrij
dingsmiddelen op de spuitmachine
schoon te spoelen. Lege schoon
gespoelde verpakkingen mogen mee
gegeven worden aan de vuilnisman.
Andere lege en aangebroken verpak
kingen moeten bij het gemeentede
pot voor chemisch afval worden
ingeleverd.
Pillenzaad, zoals veel in de bieten
teelt wordt gebruikt, levert uitsteken
de mogelijkheden voor toevoeging
van een lage dosis gewasbescher
mingsmiddel. In een aantal gevallen
kan hierdoor een bespuiting worden
overgeslagen.
Veeteelt
Ammoniak staat centraal bij de
milieu-actieplannen voor de veehou
derij. Naast de plannen om de am-
moniakvervluchtiging te beperken
kunnen cultuurtechnische maatrege
len in de grondgebonden rundvee
houderij bijdragen aan een
milieuvriendelijker landbouw. Ver
beteren van de verkaveling maakt
bijvoorbeeld opstallen en bijvoeren
van vee beter uitvoerbaar. Verbete
ring van afwatering en bewerkbaar
heid van kavels vergroot de
mogelijkheid om op het juiste mo
ment dierlijke mest op het land te
brengen. Dit kan leiden tot een gro
tere benutting van dierlijke mest en
een besparing van kunstmest.
Vrijdag 12 mei 1989
Proefbedrijf
Praktijkonderzoek is hard nodig om
de milieumaatregelen in goede banen
te leiden. Er komt daarom nog dit
jaar een proefbedrijf Melkveehoude
rij en Milieu. Dit grondgebonden be
drijf moet gaan voldoen aan de
toekomstige stringente milieunor
men voor mineralen en bestrij
dingsmiddelen. Daarnaast moet het
bedrijf zo rendabel mogelijk produ
ceren met behoud van bodemvrucht
baarheid, en rekening houden met
arbeidsomstandigheden en dierlijk
welzijn. Nevendoelen zijn verminde
ring van het gebruik van energie en
grondstoffen en verhoging van na
tuurwaarden.
Fruitteelt
Binnen vijf jaar
Binnen vijf jaar moet het schadelijke
effect van bestrijdingsmiddelen met
50 procent zijn teruggebracht door:
Maatregelen die verliezen terugdrin
gen, zoals:
Verbeteren van het spuitadvies; vaak
is deze nog gebaseerd op verouderde
spuitapparatuur.
Introductie van verbeterde en aan
boomgaard aangepaste spuitappara
tuur. Een vervangingsregeling kan
dit bevorderen.
Meer en betere mogelijkheden om
fruitspuiten periodiek te keuren.
Niet aanplanten of verwijderen van
fruitbomen op de slootkant.
Betere afvoer van restmiddel en leeg
fust.
Terugdringen van onkruidbestrij
dingsmiddelen door andere bodem
bedekking en mechanische
onkruidbestrijding.
Verbeteren van reinigingsmogelijk
heden van spuitapparatuur, opdat
resten middel niet in het oppervlak
tewater of op de bodem te
rechtkomen.
Bevorderen van zorgvuldig omgaan
met spuitmiddelen.
Bevorderen geïntegreerde gewasbe
scherming:
Versnellen van de invoer van biologi
sche bestrijding van insekten.
Toepassen van geleide bestrijding,
zoals het hanteren van schadedrem-
pels en het gebruik van middelen die
insekten sparen.
Ontwikkelen van een waarschu
wingssysteem voor schurftbestrij-
ding. Hierdoor kan het aantal
preventieve en curatieve bespuitingen
worden beperkt.
Verbeteren van bedrijfshygiëne waar
door onnodige verspreiding van
ziekten en plagen wordt voorkomen.
Terugdringen van het gebruik van
groeiregulatoren. In veel gevallen
kunnen teeltmaatregelen en teelt-
kundige oplossingen kwaliteitspro
blemen beperken.
Lange termijn (5-15 jaar)
Ook nadat de korte-termijn-doelen
zijn bereikt, moet het gebruik van
Het milieu actieplan van het Landbouwschap is er onder meer op gericht de
bijdrage die de veehouderij levert aan de verzuring - door drijf mest uitrijden
bijvoorbeeld - in vijf jaar met 30 procent te verminderen.
gewasbeschermingsmiddelen verder
worden teruggedrongen. Hiervoor is
samenhangend onderzoek nodig
voor de geïntegreerde fruitproduktie.
Vollegrondsgroenten
Voor de vollegrondsgroenten zijn de
belangrijkste actiepunten:
Grondontsmetting
Bij bepaalde gronden en gewassen
overstappen op diepspitten, onder
water zetten of stomen van grond.
Ziektedruk verlagen door minder in
tensief telen, gebruik van groenbe-
mesters en resistentieveredeling. Ook
verder ontwikkelen van geïntegreerde
teeltsystemen en biologische bestrij
ding kunnen hieraan een bijdrage
leveren.
Streven naar lagere dosering en min
der schadelijke middelen; ontwikke
len van methoden om de
infectiedruk te bepalen, kan hierbij
helpen.
Mechanische onkruidbestrijding
door schoffelen of branden kan
spuiten geheel of gedeeltelijk ver
vangen.
De spuittechniek kan worden verbe
terd. Rijenbespuiting kan bijvoor
beeld middel besparen, evenals
andere toedieningsmethoden, zoals
injectie en pillenzaad. Regelmatige
keuring van de apparatuur is nood
zaak, evenals cursussen, bijscholing
en voorlichting om de kennis en vak
bekwaamheid van de tuinders op
spuitgebied op peil te houden.
Bloembollenteelt
Bij de bloembollenteelt ligt de na
druk van de actieplannen op minder
spuiten, ontsmetten en bemesten.
Geïntegreerde bedrijfssystemen
Geïntegreerde systemen verlagen in
de akkerbouw het gebruik van
bestrijdingsmiddelen en kunstmest.
Er wordt een plan ontwikkeld om
twee proefbedrijven te stichten die de
mogelijkheden van geïntegreerde
bollenteelt onderzoeken.
De redactie van Oogst heeft alle
milieu-aktieplannen van het Land
bouwschap geïnventariseerd, samen
gevat en op een voor de lezer
onverzichtelijke wijze gepresenteerd.
(Vit Oogst)
Het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de land- en tuinbouw kan
binnen tien jaar met 30 tot 40 procent worden verminderd. Dit blijkt
uit het integrale milieu-actieplan dat het Landbouwschap dinsdag
heeft gepresenteerd. Het beoogde doel kan worden bereikt door in de
glastuinbouw en de champignonteelt over te gaan op gesloten teelt
systemen. In de akkerbouw en de vollegrondsgroenteteelt moeten de
bestrijdingsmiddelen zoveel mogelijk worden vervangen door een rui
mere vruchtwisseling, het gebruik van resistente rassen en door me
chanische onkruidbestrijding.
Een belangrijk punt is dat een milieuvriendelijke land- en tuinbouw
ook in economisch opzicht rendabel moet zijn. "Een bedrijfsecono
misch niet verantwoorde land- en tuinbouw is immers bij voorbaat
ten dode opgeschreven", zo zegt voorzitter Gerard Doornbos van het
Landbouwschap in een voorwoord. Het schap wil daarom van de
overheid voldoende tijd krijgen om alle problemen op te lossen.
Nederlandse veehouderij levert een
belangrijke bijdrage aan de verzu
ring van het milieu. De inspanningen
van het Landbouwschap zijn er op
gericht deze bijdrage over vijf jaar
met 30 procent te verminderen. Dat
kan door aanpassingen in het vee
voer, door de mest op het land on
middellijk onder te werken of te
injecteren en door het afdekken van
mestsilo's of het toevoegen van stof
fen waardoor de ammoniakvervluch-
tiging wordt verminderd.
Op langere termijn zijn verdere re
ducties mogelijk door het aanpassen
van stallen. In het jaar 2000 zal de
ammoniakuitstoot met tenminste 50
procent zijn teruggebracht.
Verspreiding
De verspreiding van zware metalen
kan worden tegengegaan door deze
stoffen zoveel mogelijk te weren uit
het veevoer en de kunstmest. In de
grondgebonden sectoren moet de af
hankelijkheid van kunstmest en
bestrijdingsmiddelen belangrijk
worden verminderd. Dat kan door
de invoering van geïntegreerde be
drijfssystemen en resistente rassen,
door gebruik te maken van betere
toedieningstechnieken of mechani
sche onkruidbestrijding en door pre
ventieve bespuitingen te vervangen
door curatieve. In de niet-
grondgebonden landbouw, zoals de
glastuinbouw en de champignon
teelt, zullen volgens de plannen alle
gebruikte meststoffen worden gere-
circuleerd. Het gebruik van pestici
den kan belangrijk worden
verminderd.
Het Landbouwschap streeft naar het
stimuleren en ontwikkelen van mi
lieuvriendelijke produktiemethoden.
Het schap ziet niets in het oplossen
van de agrarische milieuproblemen
door verplichte produktieverminde
ringen, zoals een gedwongen inkrim
ping van de veestapel of he
verkleinen van het landbouwareaal
Naar de boer toe werken deze maat
regelen contra-produktief en ze
staan haaks op de noodzaak de
voedselproduktie in de wereld te ver
hogen. Dit laatste moet, aldus het
milieu-actieplan, worden verwezen
lijkt door gebruik te maken van in
tensievere produktiemethoden en
niet door de oppervlakte aan land
bouwgrond in de wereld via ontbos
sing en dergelijke te vergroten.
In de milieunota wordt benadrukt
dat boeren en tuinders zelf belang
hebben bij een schoon milieu en het
in stand houden van de bodem
vruchtbaarheid. De bodem moet zo
danig worden gebruikt dat de
verschillende functies ervan niet on
omkeerbaar worden aangetast.
Thema's
Als de voor land- en tuinbouw be
langrijke milieuthema's noemt het
actieplan vermesting, verzuring, ver'
spreiding van zware metalen en
bestrijdingsmiddelen en klimaats
verandering. Het probleem van de
mestoverschotten moet de eerste vijf
jaar worden aangepakt door fosfaat-
arm veevoer, door het verbeteren
van de voederomzetting in het dier
en door op de bedrijven met zoge
naamde mineralenboekhoudingen te
gaan werken, waarin rekening wordt
gehouden met het type mest, de
grondsoort, de bemestingstoestand
en het gebruik van de grond. Over
drie jaar moeten al 20.000 veehou
ders met zo'n boekhoudsysteem
werken.
Het transport van mest naar afzetge
bieden zal de eerstkomende acht a
tien jaar een hoge prioriteit houden.
Deze distributie van mest kan wor
den geoptimaliseerd door de mest-
kwaliteit te verbeteren en door de
komende twee jaar in de afzetgebie
den voor 500.000 ton opslagcapaci
teit te creëren. Op langere termijn
moet de mest grotendeels worden af
gevoerd naar grootschalige mestver
werkingsinstallaties.
Verzuring
De uitstoot van ammoniak door de
"De haalbaarheid van het milieu
beleid dat wij willen is nu nog
niet aan te geven. De plannen
gaan uit van vrijwilligheid vanuit
de sector". Dat zei Gerard
Doornbos, voorzitter van het
Landbouwschap dinsdag bij de
presentatie van het 150 pagina's
dikke Integraal Milieu-Actieplan
voor de land- en tuinbouw.
Volgens Doornbos maakt de gro
te diversiteit van de landbouw het
moeilijk om op dit moment aan
te geven hoeveel de milieube
lasting kan worden teruggedron
gen en hoe snel dat moet. De
plannen van het Landbouwschap
geven alleen de weg aan die de
landbouw wil volgen. "Als straks
blijkt dat het beoogde doel net
niet gehaald is, moet niet onmid
dellijk een strafmaatregel vol
gen", vond Doornbos.
Heffingen
Doornbos gaf toe dat de plannen
deels bedoeld zijn om te voorko
men dat de overheid met strenge
maatregelen komt, maar, voegde
hij er aan toe "de landbouw be
seft als eerste welk belang ze zelf
heeft bij het schoonhouden van
de produktiefaktoren bodem, wa
ter en lucht. "Het Landbouw
schap vertrouwt daarom op de
medewerking vanuit de sectoren,
die "zelf de plannen hebben op
gesteld". De bevoegdheid van het
schap om zelf verordeningen in te
stellen zal slechts in uiterste
noodzaak worden aangewend.
Overheidsgeld
In totaal zullen de milieumaatre
gelen die het Landbouwschap
voorstelt enkele miljarden guldens
gaan kosten. Een groot deel daar
van moet de sector zelf opbren
gen, maar van de overheid zei
Doornbos toch enkele 'honder
den miljoenen' te verwachten.
