Explosie van aktiviteiten op het Chinese platteland
Werktuigdagen Liempde in teken van kwaliteit en milieu
Agrarische dienstverlening
Geen communes
Gele Rivier
van het sterk individueel-gerichte
'verantwoordelijkheidssysteem' is
het ontbreken van meer communale
vormen van arbeidsinzet. Zo is er bij
het bestrijden van erosieverschijnse
len in berggebieden tegenwoordig
nauwelijks iets te bespeuren van het
inzetten van grote groepen landar
beiders. Wanneer deze erosie niet
krachtdadig wordt aangepakt, kan
dit in de nabije toekomst funeste ge
volgen hebben voor die vormen van
landbouw, die nu nog worden beoe
fend in landbouwarealen grenzend
aan reeds verwoestijnde gebieden.
Bij verscheidene gelegenheden werd
door diverse vertegenwoordigers van
overheidsinstellingen gezinspeeld op
het tekort aan duidelijke beleidslij
nen door de centrale overheid. Men
had de indruk dat ieder sterk op
zichzelf was aangewezen; het voor
deel van de grotere decentralisatie
had nog niet geleid tot een duidelijke
beleidsvoering op provinciaal en la
ger niveau. Hier tekent zich een inte
ressant probleemveld af van de ver
houding van de gecentraliseerde be
leidsvoering (uit het recente verle
den), verankerd in vijfjarenplannen,
tot de meer gedecentraliseerde poli
tiek van tegenwoordig. Het zal er nu
grotendeels om gaan hoe het ontsta
ne vakuüm wordt opgevuld, en hoe
de machtsverhoudingen tussen par
tij, overheid en bevolking gestalte
krijgen.
Het is overigens opvallend, hoe in
ventief de boeren zijn bij het onder
nemen van nieuwe aktiviteiten bij de
verkregen vrijheid van produceren.
De arbeidsinzet blijft daarbij niet
beperkt tot de agrarische produktie;
veeleer is er sprake van een explosie
ve groei van niet-agrarische aktivi
teiten, zoals de bouwnijverheid, de
baksteenindustrie en het transport
wezen. Het valt nog te bezien of de
arbeidsinzet in de primaire sektor
gelijke tred kan houden met de toe
name van niet-agrarische aktivitei
ten. Het blijft immers van wezenlijk
belang een konstant aanbod van
voedselgewassen te waarborgen voor
de snel groeiende bevolking in de
steden. Ook zijn er duidelijke ten-
denzen van sociaal-ekonomische dif
ferentiatie op het platteland waar te
nemen, die de verschillen tussen de
verschillende kategorieën landbouw
bevolking kunnen accentueren.
Het was niet eenvoudig me een dui
delijke indruk te vormen van de aard
en betekenis van de dienstverlening
van de overheid in de bezochte land
bouwgebieden. Er worden nogal uit
eenlopende inlichtingen verstrekt
over de kwaliteit en omvang van
diensten, zoals de landbouwvoor
lichting en de kredietvoorziening.
Ook van boerenzijde werd geen dui
delijk antwoord gegeven op de vraag
naar de aard van de ontvangen dien
sten. Dit laatste houdt waarschijn-
Overzichtsfoto van een deel van het demonstratieterrein op Liempde. Diverse
machines worden "aan het werk" getoond.
Tienduizenden mensen hebben
de eerste helft van de week de
werktuigdagen Liempde op het
landgoed Velder in Oost Brabant
weer bezocht. De tentoonstelling
en de demonstraties stonden in
het teken van twee uitdagingen
voor de agrarische ondernemer
namelijk kwaliteit en milieu.
Bij de opening wees de voorzitter
van de NCB ir. A.J. Latijnhou
wers op de noodzaak om bij het
uitvoeren van investeringen voor
de verbetering van de kwaliteit
van het produkt en van het pro-
duktieproces rekening te houden
met de eisen van het milieu. Mi
nister Braks die dinsdag Liempde
bezocht, toonde zich aangenaam
verrast door de snelle manier
waarop de deelnemers aan de
beurs zijn ingeschoten op de mi
lieutechniek en de grote aandacht
van de agrariërs voor die milieu
vriendelijke werktuigen. Het gaat
hierbij o.m. om de aanpak van de
verzuring van de mestproblema
tiek en om de nieuwe methoden
om met veel minder bestrij
dingsmiddelen de gewassen ge
zond en onkruidvrij te houden.
Demonstraties van nieuwe schof
felwerktuigen en spuitmachines
en de combinaties daarvan geno
ten van de akkerbouwers en de
fruittelers veel belangstelling.
Die belangstelling was er vanwege
de zomerse temperaturen even
eens voor een koele drank, een
ijsje en de lommerrijke lanen die
op en rond het tentoonstel
lingsterrein op Velder overvloedig
aanwezig zijn.
Onkruidbestrijding in de boom
gaard. De heer De Jager uit Biezelin-
ge in gesprek met enkele
geïnteresseerde bezoekers.
Een indrukwekkend skala aan aktiviteiten wordt ondernomen door
de Chinese boerenhuishoudingen, zo konstateerde dr. G. Kalshoven,
als agrarisch socioloog verbonden aan de Landbouwuniversiteit, tij
dens een studiebezoek afgelopen zomer aan de provincies Ningxia,
Shanxi en Jiangsu. De reis vond plaats in het kader van het uitwisse
lingsprogramma van Chinese en Nederlandse onderzoekers. Het pro
gramma werd verzorgd door de Chinese Academie van Sociale We
tenschappen te Beijing.
De agrarische hervormingen sedert
de jaren 1977-1978 hebben tot een
enorme variatie aan nieuwe vormen
van landbouwproductie, en vooral
van de nevenaktiviteiten geleid, die
een grote aanvulling van het boeren-
inkomen betekenen. In het alge
meen kunnen individuele huishou
dens nu het land, in bruikleen van de
staat, naar eigen inzicht verbouwen,
zolang aan de kontraktueel overeen
gekomen produktiequota wordt
voldaan.
Meeropbrengsten mogen door de
boeren op de vrije markt worden
verhandeld; het is opvallend hoe de
ze vrije markt zich ontwikkelt, en de
meer formele handel overvleugelt.
Op markten is steeds de van over
heidswege gekontroleerde handel te
vergelijken met de vrije handel,
waarbij het aanbod in de laatste sek
tor gevarieerder is. Het straatbeeld
in kleine steden wordt in grote mate
bepaald door transporten per fiets
of kar, een levendige handel op
plaatselijke markten, en een aanbod
van allerhande artikelen die door lo
kale industrieën worden gepro
duceerd.
De wijze waarop rijst geteeld wordt,
voorzover waargenomen in irrigatie-
gebieden, is van intensieve aard.
Nieuwe variëteiten worden aange
plant en men besteedt veel aandacht
aan de verzorging van het gewas. De
afwisseling van tarwe en rijstoogsten
biedt grote voordelen voor de bo
demvruchtbaarheid; de cijfers van
opbrengsten die men mij noemde,
zijn indrukwekkend (voor tarwe ge
middeld 2500 kg/ha en rijst 6700
kg/ha). Het onderhoud aan irriga
tiekanalen is in het algemeen van re
delijk gehalte. In dit opzicht voldoet
de nieuwe beheersvorm op kontrakt-
basis, aan de gestelde verwachtin
gen. Het samenspel tussen het plaat
selijk opererend personeel (door
dorpsbesturen aangesteld) en het
personeel op hoger niveau is, zoals
te doen gebruikelijk, verschillend
van aard, namelijk sterk afhankelijk
van gevolgde opleiding en ervaring.
In de meeste landbouwgebieden
wordt een waterbelasting geheven,
die ten goede komt aan het onder
houd en eventuele uitbreiding van
het irrigatiestelsel.
Zoals bekend is het commune
systeem in China opgeheven; het is
opvallend dat er nauwelijks over
blijfselen te zien zijn op het gebied
van kollektieve vormen van land
bouw. Op het bedrijfsniveau zelf is
vrijwel niets te bespeuren van grote
re samenwerkingsverbanden. Wel
staat daar tegenover dat zich binnen
het nieuwe kontraktsysteem kleinere
produktie-eenheden hebben ge
vormd, die, voorzover ik dat kan be
oordelen, tot goede prestaties in
staat zijn. Ook de bezochte associa
ties in de groenteverbouw waren in
teressant; hier hadden kleine groe
pen boeren zich aaneengesloten om
zich op de teelt van een bepaalde
groente toe te leggen. Met de nodige
inventiviteit, inzet en doorzettings
vermogen van individuele leden kun
nen deze associaties uitgroeien tot
krachtige vormen van samenwerking
en produktie.
Een keerzijde van deze ontwikkeling
Kinderen in vertrouwde handen.
Een enkele koe is een groot bezit.
lijk verband met het feit dat talrijke
funktionarissen aanwezig waren tij
dens mijn bezoek aan boerenhuis
houdingen. Ik kan me echter niet
aan de indruk onttrekken, dat de
dienstverlening geen gelijke tred
heeft gehouden met de groei en di
versiteit die binnen de agrarische
produktie heeft plaatsgevonden.
Verbeteringen van de strukturele sa
menhang tussen het landbouwkun
dig onderzoek, de landbouwvoor
lichting en het kredietwezen binnen
de geïrrigeerde landbouw in China
lijken derhalve geboden.
Voor de voedselproduktie is irriga
tiewater voor de landbouwvelden
van groot belang. Hiertoe is o.a. de
Gele Rivier een van de belangrijkste
waterleveranciers van het land. Het
is echter gebleken dat deze rivier zich
zeer moeilijk laat temmen, voorna
melijk wegens haar grillig verloop en
de hoge graad van sedimentatie. Het
bouwen van dammen en dijken is
dan ook de belangrijkste menselijke
bemoeienis met de Gele Kivi^r. Van
wege de enorme aanvoer van slib-
zand stijgt de rivierbedding gemid
deld met tien centimeter per jaar;
hierdoor ligt die bedding in de bene
denloop wel zeven tot tien meter ho
ger dan het omliggende land.
Wegens de vele overstromingen in de
loop van de eeuwen, wordt de rivier
wel de 'Gesel van China' genoemd.
Op een herdenkingsmonument staan
in levensgrote Chinese karakters leu
zen van de voormalige voorzitter
Mao Zedong. 'Beheers de Gele Ri
vier' en 'Verander de Gesel in een
Zegen'.
Inderdaad heeft het communistische
regiem sinds 1949 meer succes gehad
met het temmen van deze rivier dan
de keizerlijke of republikeinse rege
ringen daarvoor. Maar zullen de te
genwoordige inspanningen het
gestelde doel bereiken? Hoofdinge
nieurs van de kommissie voor water
huishouding denken dat men pas
omstreeks het jaar 2050 van een de
finitieve overwinning kan spreken.
(uit: 'Vacaturegids' 22 maart jl.)
Meloenteelt in kassen van een coöperatie.
12
Vrijdag 12 mei 1989
