Zeeuwse spuitdag 1989
Gezond blijven geeft meer zorgen dan gezond zijn
Op vrijdag 6 januari werd in de
Prins van Oranje te Goes de jaar
lijkse Zeeuwse spuitdag gehou
den. U heeft hierover in ons blad
van 13 januari al het een en ander
kunnen lezen. Hieronder volgt
een verslag dat de heer H. Salo
mons van zijn inleiding heeft ge
maakt. Dit verslag bevat veel
praktische informatie over de
toepassing van gewasbescher
mingsmiddelen, nieuwe midde
len, gewijzigde toelatingén, etc.
Technische zaken:
Het aantal nieuwe middelen heeft
zich tot op heden beperkt:
Calidan (carbendazim/iprodion)
bladvlekkenziekte uien
Triogran (broomoxynil/ioxy-
nil/pyridaat) - bestrijding breedbla-
dige onkruiden in voorjaar (granen)
Wakil (oxadixyl/cymoxanil) - zaai-
zaadbeh. erwten - valse meeldauw
(export)
Mogelijk is op korte termijn een toe
lating te verwachten van:
Rival (prochloraz/fenpropimorf) -
afrijpingsziekte granen
Rovral M (iprodion/maneb) -
bladvlekkenziekte uien
Saldo (chloormequat/ethefon) -
groeiregulator tarwe
Sumicidin Super (esfenvaleraat) -
luisbestrijding in aardappelen, kool
zaad en koolsoorten
Enkele zaken die de aandacht
hebben:
Dinoseb: nog vóór het komende sei
zoen de toelating beperkt.
doodspuiten van pootaardappelen;
onkruidbestrijding na opkomst in
peulvruchten op zand- en dalgrond
(gezien hoge onkruidbezetting)
Reglone zal voorlopig voor
doodspuiten van konsumptie-
aardappelen worden gehandhaafd
(mogelijke alternatieven - land
bouwkundig akkoord - wachten op
een toelating).
Gramoxone zal als gevolg van een
gerechtelijke uitspraak tot 1 maart
gehandhaafd zijn.
DNOC in olie als doodspuitmiddel
aardappelen goed alternatief, maar
toelating is verlopen (kleurstof ter
diskussie). Fabrikant genegen om
het middel opnieuw in produktie te
nemen??
Atrazin: groep van triazinen staan
ter diskussie!! Voor 1990 totaalver
bod voor Atrazin. Atrazin (nog)
niet zwart voor waterwingebieden.
Lindaan: de toelating zal voor ko
mend seizoen nog worden beperkt
tot zaaizaadbehandleingen; grond-
behandeling (ritnaalden) in bieten.
TCA: de toelating zal voor komend
seizoen nog worden beperkt tot
bestrijding graanopslag in graszaad
teelt. De fabrikant blijft de produk
tie ook in dit geval handhaven.
Voor komende seizoen zijn de advie
zen m.b.t. Lindaan en TCA op de
beperking van de toelating reeds
aangepast tot definitieve vastleg
ging. Er zijn middelen die een uit
breiding van de toelating hebben
verkregen die bij de behandeling van
de gewassen aan de orde komen. Su-
misclex is in de nieuwe handleiding
opgenomen als dompelingsmethode
van 2e jaars plantuien tegen witrot.
Deze toelating is nog niet geheel
rond!
Aardappelen
Om besmetting met bladrolvirus te
gen te gaan is in pootaardappelen
thans ook 0,4 kt/ha Decis toe
gelaten.
Gezien pootgoed voor konsumptie-
teelt veelal vrij is van Rhizoctonia
wordt in veel gevallen niet behan
deld om een grovere sortering te ver
krijgen (met sukses). Wel zullen in
alle gevallen de omstandigheden in
het voorjaar (grondsoort, vitaliteit
van het pootgoed) hierbij moeten
worden betrokken om teleurstellin
gen bij opkomst te voorkomen.
Vooruitlopend op een eventueel in
trekken van de toelating van tin zijn
reeds tinloze middelen - cymoxanil
maneb (Topper en Cursate M) op
praktijkschaal beproefd. De bladbe
scherming die wordt verkregen is in
vergelijk met tin bevattende midde
len akseptabel (maar zelfs zachter
voor het gewas, zodat in vele geval
len een opbrengstverhoging valt te
bespeuren (enkele procenten)). Het
is nog niet geheel duidelijk in hoe
verre tin voor volledige knolbescher
ming een bijdrage levert. De uitsla
gen van bewaarproeven van tinloze
middelen - die op de knolaantasting
beoordeeld zijn - zijn over het alge
meen genomen gunstig. Méér erva
ring op praktijkschaal zal hiermee
moeten worden opgedaan vóórdat
tin geheel aan de kant wordt gezet.
Het komende seizoen worden mid
delen op basis van cymoximil en
mancozeb - Topper en Cursate M -
opgenomen in het advies alléén voor
de eerste bespuitingen (2 a 3) van
poot- en konsumptieaardappelen.
Hierna dient over te worden gegaan
op tin-bevattende middelen-
Ridimil Delta heeft het afgelopen
seizoen nogal wat teleurstellingen
gegeven bij de bestrijding van phy-
tophthora die de 2e helft van juli de
kop op stak. Met name in de loop
van het seizoen liep het resistentieni-
vo sterk op (34% van de percelen re
sistentie aangetroffen). Gezien dit
hoge percentage worden momenteel
ook knollen van pootgoed onder
zocht om een beeld te krijgen van
het percentage resistente stammen
aan het begin van het seizoen (om de
inzetbaarheid van Ridomil Delta te
bepalen).
Ter bestrijding van een breed sorti
ment grasachtigen (kweek- en raai-
gras e.a.) is bij konsumptie- en fa
brieksaardappelen Targa 1,5 lt
Moxiline toegelaten (witkleuring in
loof leidt niet tot opbrengstdepres
sie). Straatgras niet bestreden. Geen
veiligheidstermijn!
Nu Dinoseb niet meer voor loofdoel-
einden beschikbaar zal zijn kan
Reglone worden ingezet. Om onder
ekstreem droge omstandigheden na-
veleindrot tegen te gaan zou overwo
gen kunnen worden de kombinatie
Purivel (1,5 kg) Reglone (2 Zi lt).
Met deze iets duurdere kombinatie
zijn met name in de Flevopolder
goede ervaringen opgedaan.
Granen
Gele roest in wintertarwe o.a. Pago
de, Kraka en Urban. In het veld zijn
2 nieuwe fysio's aangetroffen (onder
nummer). Bij Obelisk (met Pagode
85% van het areaal) is resistentie
nog niet doorbroken. Obelisk op de
ze grootte is plantenziektenkundig
niet verantwoord. Het is nl. niet on
denkbaar dat ook bij Obelisk de re
sistentie wordt doorbroken (met
grote konsekwenties voor de tarwe-
teelt zuidwesten). De teelt van een
zeer vatbaar (bakwaardig) ras Kanz
ier in het noorden - waarbij veel
nieuwe fysio's gele roest kunnen
ontstaan, blijft een potentieel gevaar
voor de huidige rassen.
De bespuiting tegen afrijpingsziekte
heeft het afgelopen seizoen zijn ren
tabiliteit bewezen. In het zuidwesten
zijn hiervoor véél kombinaties inge
zet. Wel heeft een late bruine
roestaantasting menigeen doen over
wegen een herhaalde bespuiting met
een systemisch middel uit te voeren
(in beperkt aantal gevallen toege
past; bij de rentabiliteit kunnen
vraagtekens worden gezet). In die
gevallen dat nog een luisbestrijding
is uitgevoerd heeft de toevoeging
van maneb de druk van bruine roest
weten te beperken.
Momenteel wordt bekeken in hoe
verre Starane - naast de bestrijding
van kleefkruid en muur - kan wor
den ingezet om een bijdrage te leve
ren aan de bestrijding van aardappel
opslag in granen. De ontwikkeling
wordt geremd en het percentage
planten met knollen wordt geredu
ceerd. Ook komt Roundup in aan
merking (Pre-harvest): uiteindelijk
gaat een groot deel van de gevormde
knollen over tot rotting.
Mecoprop-p bevat alleen het aktieve
isomeer, waarbij de dosering kan
worden gehalveerd (met behoud van
dezelfde werkzaamheid). Ook kom-
binatieprodukten met mecoprop-p
zullen een doseringswijziging onder
gaan. 1989 is hierbij een overgangs
jaar. In 1990 zullen de meeste kom-
binatieprodukten zijn aangepast
(Lees etiket: voorkom vergissingen).
Triogram (pyridaat, ioxynil en broo-
moxynil) als breedwerkend middel
in voorjaar tegen eenjarige twee-
zaadlobbigen. Ook kleefkruid, ka
mille, ereprijs en veelknopigen; in
zonnig weer en niet te lage tempera
turen zijn noodzakelijk ('mooi weer
juffer'). 3-4 kg/ha wintertarwe en
wintergerst 2-3 kg/ha zomergerst.
2,4 DP Basagran DP en Basagran
Ultra wel toegelaten, maar niet op
de markt.
In verband met de zachte winter -
oorzaak van veel ellende - is het af
gelopen seizoen in tarwe, gerst en
haver Yellow Dwarf (gersteverge-
lingsvirus) aangetroffen. Hoewel
onderzoek is beperkt kan met name
bij vroege infektie een opbrengstder
ving in gerst en haver aanzienlijk
zijn (500-2000 kg/ha).
Erwten
Tegen kiem- en bodemschimmels is
thans naast thiram ook 2 ml/kg Qui-
nolate Pro (carbendazin/koperoxy-
chinolaat) beschikbaar.
Valse meeldauw (Peronospora) tast
het gewas vanuit de grond aan, maar
de mogelijkheden van overdracht
via zaad moet nader worden bezien.
Een zaaizaadbehandeling met Aliëte
is alleen zinvol in gebieden waar be
kend is dat een grondbesmetting
aanwezig is. Alleen in de jeugdfase
wordt de plant beschermd. Voor
zaaierwten bestemd voor eksport is
thans ook Wakil (1,25 k/kg) be
schikbaar.
Naast Parathion heeft thans Decis
(0,3 lt/ha) een toelating voor de
bestrijding van bladrandkever. Hoe
wel de coating met 5 g/kg Oncol
technisch mogelijk is laat de toela
ting vooralsnog op zich wachten.
Als vervanger van Ivorin Super kan
vanaf zaai tot kort voor opkomst
0,75-1,25 kg Aresin tegen een breed
skala van eenjarig zaadonkruid (o.a.
grasachtigen) worden ingezet. 3 lt
Finale als toevoeging is alleen zinvol
als op het moment van spuiten on
kruiden boven staan. Karwij als on
dervrucht mag op moment van spui
ten nog niet bovenstaan.
Direkt na zaai is thans ook 1-1,5
kg/ha Afarin toegelaten.
Nu Dinoseb niet meer voor de on
kruidbestrijding beschikbaar is zul
len waarschijnlijk middelen - die
landbouwkundig akseptabel zijn -
versneld worden toegelaten om in
kombinatie met Basagran over het
gewas te worden toegepast. Aan lage
hoeveelheden Basagran - sec - (0,5
lt/ha herhaald toegepast op klein
onkruid) moet niet teveel waarde
worden toegekend. Het is op de
zuidwestelijke zeeklei een weinig be-
drijfszekere toepassing waarbij aan
de onkruidbestrijding wordt toege
geven (o.a. varkensgras, zwaluw
tong en ereprijs).
Als gevolg van de zachte winter
heeft het erwte-enatiemozaiekvirus
zich voorgedaan. In vele gevallen is
toch enige schade van betekenis be
kend. Nederlandse rassen niet re
sistent. Wel rasverschil.
Veldbonen
Voor de bestrijding van de blad
randkever is naast parathion 0,3
lt/ha Decis toegelaten. Er wordt ge
werkt aan een coating (5 g/kg On
col) op het zaad, die zeer bedrijfsze-
ker blijkt. Tevens wordt door syste-
mische werking effekt op luis ver
kregen.
Voor het eerst sinds lange tijd is op
beperkte schaal valse meeldauw aan
getroffen (specifiek voor Vicia-
boon). Gezien het verloop van de
aantasting in het veld zal ook hier de
mogelijkheid van zaadoverdracht
moeten worden bezien.
Tot enkele dagen voor opkomst is
thans Aresin (0,75-1,25 kg/ha) ge-
kombineerd met 3 lt Finale toegela
ten. Karwij als onderteelt mogelijk.
Nieuw: 1-2 kg/ha Afarin (tot enkele
dagen voor opkomst); 3-4 kg/ha
Tribunil (tussen zaai en opkomst).
Naast het beperkte toepassingsge
bied van 1,5 lt Basagran - zoals we
die (hans kennen - bestaat in dit ge
was goede mogelijkheden om door
schoffelen (en licht opruggen) een
onkruidbestrijding te verkrijgen.
Topvergeling is ook dit jaar opnieuw
van betekenis voorgekomen (schade
is afhankelijk van %-planten dat is
besmet én de vroegheid van infek
tie). De mogelijkheid van het opzet
ten van een waarschuwingssysteem
met name in een gebied met lucerne
zou moeten worden bekeken.
Mais
Tegen breedbladige onkruiden is
Bandur direkt na zaai op vochtige
grond inzetbaar (óók in waterwinge
bieden). Slecht op zwarte nachtscha
de en kamille, zodat een aanvullende
bespuiting na opkomst noodzakelijk
blijft.
Tegen haagwinde kan tot 5-6
bladstadium 1 lt/ha Starane volvelds
worden ingezet (als haagwinde in
mais gaat klimmen). Er is een duide
lijke nevenwerking op aardappel
opslag waarneembaar.
Als zaaizaadbehandeling in suiker-
mais is Mesurol vooral bij late zaai
onvoldoende effektief op fritvlieg
(enkele bespuitingen na opkomst 2-3
bladstadium) met 2 lt/ha parathion
gewenst om plantuitval te
voorkomen.
Lentagran Combi (atrazin/pyri-
daat): kant-en-klaar produkt heeft
toelating maar is niet op de markt.
Graszaad
0,5 lt/ha Tilt thans in graszaad toe
gelaten. Met name in Engels raaigras
kan met een éénmalige bespuiting
rond de bloei veelal een opbrengst
verhoging worden behaald (roest-
bestrijding).
Karwij
Bestrijding van het karwijmotje is
thans 0,2 lt/ha Decis officieel toege
laten (zeer effektieve bestrijding zo
als bekend).
Koolzaad
In winterkoolzaad is thans ook Tar
ga Moxiline toegelaten. Een
breed skala van grasachtigen wordt
meegenomen, o.a. duist en graan
opslag. Geen straatgras.
Stam(sla)bonen
Als vervanger van Ivorin Super kan
kort na zaai 1-2 kg Aresin (gekombi-
neerd met 3 lt Finale) in stambonen
worden ingezet. De dosering bij
stamslabonen 0,75-1 lg kg Aresin.
Winterpeen
Rovral is bij inschuren toegelaten
voor bewaarrot. Voor een goede
werking is meer dan de voorgeschre
ven dosering (60 ml Rovral aquaflo)
nodig, maar uit oogpunt van residu
niet aanvaardbaar.
Voor de bestrijding van de wortel-
vlieg is, in overleg met de zaadleve
rancier chloorfenvinvos (o.a. Birla-
ne) in de coating beschikbaar. Wel
komen hiervoor alleen voldoende vi
tale partijen zaad in aanmerking.
H. Salomons
CAT Goes
Bieten en uien hebben terecht
aandacht, gezien belang van deze
gewassen in het Zeeuwse bouw
plan. Aardappelen, granen/gras
zaden, peulvruchten en handels
gewassen maken het bouwplan
kompleet.
Mogelijke alternatieven (b.v.
Teunisbloem) blijken een oplos
sing voor een enkeling, maar niet
voor de sektor als geheel. De
braakregeling is op lange termijn
plantenziektekundig aantrekke
lijk (bodemgebonden, ziekten)
maar biedt uit financieel oogpunt
nog geen direkte oplossing voor
het huidige bedrijf (of de ontwik
keling naar grotere bedrijven
moet versneld in gang worden ge
zet - sanering van de noordelijke
akkerbouw).
Gezien het ekstensieve bouwplan
(relatief groot aandeel monoco-
tylen) is de druk van bodemge
bonden ziekten (nog) laag, maar
waakzaamheid is geboden m.b.t.
a.c.a. Inspanningen m.b.t. het
inschakelen van AM-rassen moet
thans worden gezien als een in
vestering in de toekomst. Motto:
'gezond blijven geeft meer zor
gen dan gezond zijn!'
Het Zeeuwse bouwplan met
aardappelen is ekstensief, zodat
m.b.t. het u bekende AM-beleid
een 1:5 bouwplan Bintje geen
konsekwenties heeft. Aardappel
opslag wordt uit bedrijfshygië-
nisch oogpunt niet getolereerd en
nauwlettend door de PD ge
volgd. Een intensiever bouwplan
betekent op termijn het verplicht
inzetten van AM-rassen (1:4 -
1999 óf 1:3 - 1997).
Om een kontinu bouwplan te
verkrijgen moeten vroegtijdig
(1:4 - 1991) reeds AM-rassen
worden ingezet. Grondontsmet-
ting - met ingang van teeltjaar
1997 niet langer voorgeschreven -
blijft wel toegestaan. Op zich een
goede zaak om - indien mogelijk
- in overleg met uw afnemer een
AM-ras op te nemen om alvast
ervaring op te doen.
Wanneer we het milieu centraal
stellen staat de landbouw op kor
te termijn veel te wachten: op 23
december 1988 is een konvenant
(vrijwillige overeenkomst) gete
kend tussen overheid en be
drijfsleven aangaande opruiming
van restanten landbouwbestrij-
dingsmiddelen. In het kort komt
het hierop neer: onaangebroken
verpakking via handel terug naar
industrie; aangebroken verpak
king naar gemeentelijk depot
KCA; voor leeg fust: schoon-
maakplicht bij de gebruiker, in
gesteld bij verordening v/h
Landbouwschap.
Als aanduiding op de verpakking
- STORL (Stichting Opruiming
Restanten Landbouwbestrij-
dingsmiddelen). De gebruiker is
verplicht om de spuitmachine te
voorzien van voorgeschreven ap
paratuur (thans bij enkele fabri
kanten reeds beschikbaar volgens
IMAC-prototype); niet spoelbare
verpakking naar depot KCA.
Het konvenant treedt 1 oktober
1989 in werking.
Overheid is bezig met het zgn.
'Meerjarenplan gewasbescher
ming' (beleidslijnen). Hieraan
ligt ten grondslag het verminde
ren van de afhankelijkheid van
bestrijdingsmiddelen o.a. door
resistentieveredeling. Terugdrin
ging, kwantitatief onder handha
ving van zo breed mogelijk pak
ket: spuittechnieken (air-tec
e.a.); geleide (schadedrempels:
EPIPRE) of zelfs volledig geïnte
greerde systemen.
Ook wordt in het meerjarenplan
een goede regulatie van het ge
bruik van toegelaten middelen
nagestreefd: voorkom drift:
spleetdoppen (minder drift), of
door het inzetten van een vlieg
tuig (depositie oppervlaktewater,
emissie naar lucht); verplicht
spuitbrevet; periodieke keuring
spuitmachines (mogelijk door de
oprichting van SKL (Stichting
Keuring Landbouwspuiten); goe
de verwerking van restanten.
Naast de mogelijkheid van een
schoonwaterttank (verdund ver
spuiten restvloeistof over het per
ceel) wordt momenteel door
IMAG apparatuur getest
Carbo-Flo - voor verwerking van
spoel- en restvloeistof.
Hoegen Dijkhof past met Senti
nel het proces toe dat door ICI is
ontwikkeld, nl. met toevoegmid
delen wordt een bezinksel verkre
gen. Bezinksel na aantal hande
lingen afgetapt (afgevoerd als
chemisch afval). Gereinigd water
kan worden geloosd.
Een middel wordt bij aanvraag
voor toelating o.a. beoordeeld
op persistentie en beweeglijk
heid. Momenteel is diskussie tus
sen diverse instanties of de zgn.
EG-'nulnorm' voor drinkwter
(0,1 mikrogram/It als detektie-
grens) moet worden gehand
haafd onder het motto: 'wat is
akseptabel in grondwater en
wanneer gaat grondwater over in
drinkwater'.
8
Vrijdag 20 januari 1989
