F
"Recht om boer te worden bestaat niet;
dat is een normale beroepskeuze"
L.N. Bax: Ruimere teeltfrequentie geeft
hogere opbrengsten bij aardappelen
'Prijsvoorstellen weinig marktgericht'
Ir. C. Oomen op studiedag Tholen:
Ir. C. Oomen: "1992 betekent voor landbouw
niet zo veel"
Volgens directeur LNO, ir C.
Oomen, betekent het jaar 1992
voor de landbouw veel minder
dan voor andere sectoren. Dat
komt omdat voor de landbouw
de binnengrenzen in de EG al ja
ren in feite niet meer bestaan.
Veel harmonisatie voorstellen
zijn op landbouwgebied inmid
dels al aangenomen. Wel zal er
op het gebied van de harmonisa
tie van toelating van bestrij
dingsmiddelen en op fyto
sanitair gebied nog veel moeten
gebeuren. De voedselconsumptie
zal in Europa volgens Oomen,
die in de middagvergadering
spreker prof. dr. H. van Arkel
verving omdat deze vanwege
oponthoud in West-Duitsland
niet aanwezig kon zijn, niet of
nauwelijks meer toenemen.
Oomen verwacht een verder uit
eenlopen van de bedrijfsomvang
en aard: er komt een aantal grote
extensieve bedrijven maar daar
naast zullen er zeker kleinere
arbeids- en kennisintensieve be
drijven blijven.
"Een ieder die overweegt om boer te
worden, zal goed na moeten denken
alsvorens die stap te nemen en goed
moeten kijken wat de toekomst te
bieden heeft". Daarover moet men
niet dramatisch doen, er bestaat
geen recht om boer te worden, maar
het is een normale beroepskeuzze".
Dit hield de directeur Landbouw,
Natuur en Openluchtrecreatie, ir.
C.A.C.J. Oomen de toehoorders
voor op de gezinsstudiedag die don
derdag 12 januari j.l. werd gehou
den in "Meulvliet" te Tholen.
De heer Oomen stelde vast dat de ge
middelde bedrijfsgrootte in Zeeland
24 ha. is, tegen op Tholen 20 en op
St. Philipsland 41 ha. De afname
van het aantal bedrijven in Zeeland
is gemiddeld 1 Vi °7o per jaar, op Tho
len 2%, waardoor de gemiddelde be
drijfsgrootte de laatste zes jaar is ge
groeid van 10 naar 20 ha. Tussen nu
en 15 jaar zal het niets bijzonders
zijn dat nogeens 30% van de bedrij
ven verdwijnt. "Dat is geen koude
sanering".
Voorsprong
Koud is die pas bij faillissement en
niet wanneer er via een I.O.A.Z.-
regeling beëindigd kan worden".
Volgens de directeur heeft de land
bouw op Tholen een voorsprong
door een relatief ruim bouwplan met
o.a. vroege aardappelen, zaaizaad
en bloemzaadvermeerdering. Door
de afname van het aantal bedrijven
zal na 25 jaar de gemiddelde be
drijfsgrootte 40 ha. zijn. Op Tholen
en St. Philipsland is er dus geen
overschot aan grond en is het dan
ook niet juist om te redeneren dat de
grond een andere bestemming zou
moeten krijgen. Op deze 40 ha. be
drijven kan men het wel vergeten om
bulkprodukten te telen. Er zal dan
ook energie gestoken moeten wor
den in de kennis- en arbeidsintensie
ve teelten en het overeind houden
van die teelten die men nu al heeft.
Verdere bundeling van krachten is
volgens Oomen nodig. De afzet van
nieuwe produkten dient geregeld te
zijn. "Dan nog zal een aantal initia
tieven geen succes hebben, maar dat
is geen reden om daar neerbuigend
op te kijken. Uit een drietal fondsen
is subsidie voor innovatie mogelijk,
het zou jammer zijn dat beschikbare
gelden niet zouden worden gebruikt,
aldus de directeur. De heer Oomen
verwacht niet dat het aantal part-time
boeren zal toenemen, maar ziet dat
als een tijdelijke oplossing voor één
generatie. De verdubbeling van de
bedrijfsoppervlakte zal financie
ringsproblemen gevep. Mogelijk dat
de pachtwet wat uitkomst biedt. Er
zal op deze bedrijven '•en ander
bouwplan nodig zijn en de opvol
gingsproblemen zullen toe nemen.
Voor de fruitteelt ziet de heer
Oomen een goede toekomst wegge
legd t.g.v. de centrumfractie en
biologisch-begeleide bestrijdingen.
Voor sommige bedrijven kan over
schakeling naar fruit perspectiefvol
zijn, zeker als men daarbij over zoet
water kan beschikken. Ook voor an
dere teelten kan het niet over zoet
water beschikken een min zijn op ter
mijn. De heer Oomen vraagt zich af of
het wel waar is dat het nog nooit zo
slecht is geweest voor de akkerbouw.
"Het is al meer slecht geweest en er
zijn nu nog boeren en die zullen er over
25 jaar nog wel zijn".
Milieu
Volgens Oomen staan quota vaak
haaks op het specialisatiebeginsel.
Hij verwacht dat deze regelingen
versoepeld zullen worden en op ter
mijn afgeschaft. Verlaging van in
terventieprijzen en het inbouwen
van stabilisatoren zoals een Mede
verantwoordelijkheidsheffing mo
gen verwacht worden. Hierop zal
volgens hem gereageerd moeten
worden met het aanpassen van de
bedrijfsstructuur om de kostprijs te
13
kunnen verlagen. Wat betreft de in
spanningen die gepleegd moeten
worden om ongunstige gevolgen
voor het milieu te beperken, stelde
hij vast dat de landbouw daar nu
wat aan doet. "De landbouw heeft
het volste recht om stelling te nemen
tegen het verwijt dat dat niet zo is.
Er moet duidelijk worden gemaakt
wat er is gedaan en wat er nog in de
pijplijn zit".
Oomen: "Vanuit de afzet zal er
meer en meer richting gegeven moe
ten worden aan de produktie. De
consumentenmarkt stelt eisen t.a.v.
samenstelling, smaak, presentatie
e.d. Opdeling, segmentatie en diffe
rentiatie van aanbod behoeven meer
aandacht. De akkerbouw is al de
goede weg ingeslagen door te betalen
naar kwaliteit", zo meent hij.
Tegenstellingen
Dé gezinsstudiedag "Boeren in de
jaren '90" was, zoals gebruikelijk,
georganiseerd door de Vereniging
voor Bedrijfsvoorlichting, de ZLM
kring Tholen en St. Philipsland, de
agrarische commissie van de Neder
landse Bond van Plattelandsvrou
wen en de RAK Tholen, in samen
werking met het CAT te Goes. De
heer Chr. Burgers, secretaris van de
Vereniging voor Bedrijfsvoorlich
ting, opende als voorzitter van het
morgengedeelte de studiedag. In zijn
openingswoord sprak hij over tegen
stellingen die hun schaduwen voor
uit werpen: Overproduktie, een af
brokkelende maatschappelijke posi
tie, het veroorzaken van zure regen
en mestoverschotten, waarbij de bij
drage aan de nationale produktie
niet wordt gehonoreerd". Is een ie
der zich wel bewust van de moeilijke
De heer L.N. Bax, bedrijfsvoorlich-
ter akkerbouw bij het CAT te Goes,
hield op de gezinsstudiedag donder
dag 12 januari ji. in de "Meulvliet"
te Tholen een inleiding over bedrijfs
economische uitkomsten bij ver
schillende bouwplannen. Hij ging
met name in op de teelt van vroege,
AM resistente en niet AM-resistente
aardappelrassen. "De toekomst van
de aardappel voor de jaren '90 is
t.a.v. de markt onzeker, zeker is wel
dat we te maken krijgen met een
nieuw AM-beleid," zo zei hij.
Van aardappelen is bekend dat ze bij
een ruimere teeltfrequentie een hoge
re opbrengst geven.
Opbrengst verse grond 100, 1 op 6 ha
graan: 95, 1 op 4 na graan: 87, 1 op
3 na graan 80, 1 op 3 na suikerbieten:
78. Stelt men nu 1 4 op 100, dan is
1: 6 109 en 1 3 93.
Het verschil in opbrengst wordt beï-
vloed door: bacterieziekten, Rhizic-
tonia, netschurft en
verwelkingsziekte. Verwelkingsziek-
te, een schimmel, geeft de meeste
schade. Gevoelige rassen zijn: Bintje,
Saturna, Lady Rosetta en Eigenhei
mer. Afwisseling met minder gevoeli
ge rassen en rekening houden met
gewasrotatie t.a.v. andere gewassen
kan de schade beperken. De teelt van
vlas, veldbonen, blauwmaanzaad,
koolzaad, erwten en luzerne dragen
bij tot schade of vermeerdering van
de schimmel. Voor netschurft zijn
gevoelig: Doré, Bintje en Eigen
heimer.
Bemonsteren
Het AM-beleid is gericht op het
voorkomen van deze bodemziekte,
waarbij een 1 5 teelt als veilig wordt
beschouwd. Of dit altijd het geval
zal zijn valt volgens de heer Bax te
betwijfelen. Bemonstering van sor-
teergrond is een methode om dat te
controleren. Wil men 1 3 of 1 4
Ir.C.A.C.J. Oomen
situaties? vroeg hij zich af. De land
bouw wordt geconfronteerd met
wensen van buiten bij Landinrich
ting en t.a.v. het milieu. Een koude
sanering is in gang gezet en het eind
is nog niet in zicht".
Discussie
Al vanaf 1991 zal een deel van het
aardappelareaal moeten bestaan uit
AM-resistente rassen. Hoewel het
kweken van deze rassen voor de bin
nenlandse consumptie pas enkele ja
ren geleden flink ter hand is geno
men, mogen we over een viertal ja
ren rekenen op de beschikbaarheid
van redelijk geschikte AM-rassen.
Toch een waarschuwing: Bintje
dient een redelijke deel van het pak
ket uit te blijven maken anders zul
len ze de komende jaren uit het bui
tenland worden ingevoerd. Deze
waarschuwing lieten namens handel
en coöperatie respectievelijk direk-
teur C. Meijer van de aardappelver-
blijven telen, dan zal tijdig een AM-
resistent ras ingepast moeten
worden.
Als men eenmaal voor een bepaald
schema heeft gekozen, is daar moei
lijk een verandering in aan te bren
gen, zelfs het inpassen van de sche
ma's in het bouwplan valt in de
praktijk tegen.
Uitgaande van berekende saldo's
voor vroege-, resistenterassen en
Bintje en rekening houdend met de
relatieve opbrengst van verschillende
teeltfrequenties, komt de heer Bax
tot de volgende arbeidsinkomsten op
een 48 ha. bedrijf en één van 24 ha.:
48 ha.
Door Rik Winkel
Nederland vreest dat de prijs
voorstellen van de Europese Com
missie te weinig marktgericht zullen
zijn. Den Haag wil vooral een lagere
zuivelprijs. Er staat de zuivelsector
forse concurrentie te wachten in de
vorm van zuivelvervangende pro
dukten op plantaardige basis, de zo
genaamde substituten. De nieuwe
landbouwcommissaris, Ray Mac-
Sherry, zou zijn plannen woensdag
avond ontvouwen.
Naar alle waarschijnlijkheid zal de
commissie voorstellen de meeste
prijzen te bevriezen. Alleen de ba
sisprijs voor suikerbieten gaat met 5
procent omlaag. De commissie wil
de boterprijs met 2 procent verlagen.
Maar dat zat al in het SLOM-pakket
werkende industrie C. Meijer B.V.
te Kruiningen en A.W. Bierens,
commercieel directeur Cebeco Zuid
west te Zierikzee horen tijdens de
afsluitende forumdiscussie die de
hoofdmoot uitmaakte van het mid
dagprogramma op de gezinsstudie
dag. Een reactie van de directeur
Landbouw, Natuur en Openluchtre
creatie in Zeeland ir. C. Oomen:
"De akkerbouw verkeert in een ern
stige maar niet in een hopeloze situa
tie. Voor wie durf heeft is er best wel
toekomst". De heer G. Meijer ziet -
weliswaar voor een beperkt areaal-
toch zeker mogelijkheden voor een
winstgevende uienteelt tussen nu en
vijf jaar. Gerichte teelt en een goed
contractsysteem zijn de twee belang
rijkste voorwaarden. Volgens Bie
rens zal volgend jaar de volledige
medeverantwoordelijkheidspremie
moeten worden betaald en dient re
kening te worden gehouden met een
tarweprijs beneden 40,"Teel in
ieder geval kwaliteitstarwe want
daardoor zijn altijd meer afzetmoge
lijkheden dan voor zachte tarwe".
Op een vraag of extra kwaliteit wel
wordt betaald, antwoordde Bierens:
"Het prijsverschil tussen een kwali-
teitsprodukt en een produkt van
mindere of slechte kwaliteit wordt
steeds groter. Een kwaliteitsprodukt
1 4 Bintje 42.586
1 4 2/3 Bintje 1/3 Am resistent
37.224
1 5 Bintje 42.652
1 6 Bintje 40.848
1 3 1/2 Bintje 1/2 AM resistent
37.544
1:3 1/2 Bintje 1/2 vroege AM re
sistent ƒ60.156
24 ha.
1 3 vroege aardappelen, waarvan
de helft AM resistent 42.572
gedeeltelijk 1 2 vroege aardappelen
gedeeltelijk 1 3 vroege aardap
pelen met de helft AM resistent
46.493
maximaal vroege aardappelen en 3
gewassen in 2 jaar 55.055
als compensatie voor de vergroting
van de EG-reserve met een half mil
joen liter. Sommige commissarissen
drongen voor woensdag nog aan op
een extra prijsdaling. In Nederland
en de Bondsrepubliek dalen de prij
zen forser, omdat MacSherry alle
verschillen tussen de groene koersen
en de gecorrigeerde spilboeren wil
wegwerken. Voor zuivel en granen
betekent dat bijna 0,9 procent min
der en voor de overige produkten
ruim 0,3 procent.
Venijnig
Net als vorig jaar zit het venijn voor
al in de bijkomende maatregelen
voor graan. De interventie wordt
verder ingekort tot 7 maanden in het
zuiden en tot 5 maanden in het noor
den. Ook de maandelijkse staffels
gaan weer met een kwart omlaag.
kan worden verkocht, voor produk
ten met een mindere kwaliteit is er
geen markt meer". Hij merkte ver
der op dat voor veel aspecten die de
kwaliteit bepalen geen of nauwelijks
extra kosten behoeven te worden ge
maakt, wel meer organisatie en in
spanning. Het forum hield een plei
dooi voor geïntegreerde landbouw:
gebruik zo weinig mogelijk bescher
mingsmiddelen. Verder werd aange
drongen op goede en intensieve con
tacten tussen produktie en afzet.
Consulent ir.Th.J.M. de Wit zei
niets te zien in de teelt van bulkpro
dukten voor groene energie in Ne
derlandse omstandigheden. Voor de
komende jaren ziet hij een deel van
de bedrijven groter worden terwijl
een deel achterblijft en verdwijnt.
"Overigens kan de beslissing om
met een bedrijf te stoppen een waar
dig en wijs besluit zijn. Een dergelij
ke beslissing verdient respect. Direc
teur Oomen zei het verstandig te vin
den wanneer op Tholen de beschik
baarheid van zoet water voor de toe
komst veilig wordt gesteld door het
uitvoeren van het zoetwaterplan.
"Denk goed na, zo waarschuwde
hij, voor u die mogelijkheid weg
gooit. Zoet water wordt een belang
rijke produktiefaktor".
L.N.Bax
De heer L.N. Bax ziet nog wel moge
lijkheden voor de teelt van vroege
aardappelen als deze gerooid kun
nen worden voor 30 juni. Er wordt
dan nog geïmporteerd tegen een
prijs van gemiddeld 0,75 per kg.
over de laatste jaren.
Omdat de produktiedrempel vorig
jaar is overschreden, ging de prijs al
automatisch met 3 procent omlaag.
Al met al betekent dat in Nederland
en West-Duitsland 6 a 7 procent
minder. Vooral van de oosterburen
is daartegen stevige oppositie te ver
wachten. Er dreigen ook politieke
moeilijkheden met suikerproducen
ten in de derde wereld door de verla
ging van de suikerprijs. De ACP-
landen mogen elk jaar 1,4 miljoen
ton suiker invoeren tegen de Europe
se interventieprijs.
Voor rundvlees stelt MacSherry
niets voor. Hij wil blijkbaar afwach
ten hoe de discussie over de beper
king van de interventie afloopt. Hij
hoopt nog steeds dat de raad volgen
de week een besluit neemt, zodat de
kwestie niet verzeilt raakt in het
prijspakket.
Vrijdag 20 januari 1989
