Hoofdbestuur ZLM op werkbezoek
Fokkerij
Friese Vlag koffiemelk
Kwekersrecht
Postzegel
Graanprijs
Opvolgingsdruk
Van 2 t/m 4 juli heeft het hoofd
bestuur van de ZLM een werkbe
zoek gebracht aan haar zusteror
ganisaties in Friesland, Gronin
gen en - jongste KNLC-loot - IJs-
selmeerpolders. Begeleid door
een warme en vrolijke julizon
werd een zeer druk en uiterst
boeiend programma afgewerkt.
Hierbij enige impressies.
Het eerste bedrijfsbezoek gold
veehouder Klaas van de Ploeg in
het Friese Schalsum. Bepaald
niet de eerste de beste of eigenlijk
juist wel: de pas met een Canade
se van Nederlandse afkomst ge
trouwde Friese veehouder be
haalde vorig jaar met zijn ca. 155
melkkoeien per koe de hoogste
produktie van Friesland. Zijn be
drijf dat 80 ha groot is, bleek het
visitekaartje van het Friese
melkveehouderij-gebeuren. Met
een speels gemak leidde hij de na
komelingen van Feikje 19 (doch
ter Feikje 24 leverde in 4 jaar
tijds 50.000 kg melk waarvan in
één 16.000 kg) met naam en af
stamming in de ligboxenstal
langs het hoofdbestuur. V.d.
Ploeg die in zijn veestapel veel
vuldig embryotransplantatie toe
past, is jaren geleden al begon
nen met het importeren van sper
ma uit de VS. Zijn bijna Ameri
kaans optreden en outfit (spij
kerbroek, hemd met korte afgek
nipte mouwen) verraden de tal
rijke bezoeken die hij aan de VS
heeft gebracht. Dat doet trou
wens ook zijn vrouw waarmee hij
nog in het engels moet praten
omdat zij de taal van haar nieu
we vaderland nog niet machtig is.
De van energie overlopende on
dernemer blijkt de kunst te ver
staan om vlot inzicht te geven in
zijn bedrijfssituatie: De gemid
delde produktie is 9000 kg melk
met een arbeidsbezetting van 8,9.
Hij geeft de dieren 's zomers zo
veel mogelijk gras met mais en 's
winters kuilvoer met pulp en
krachtvoer. Hij ruilt ieder jaar
ca. 18 ha met een akkerbouwer
voor de ruwvoerwinning waar
van hij overigens een overschot
verwacht de komende jaren. Vol
gens de Friese melkveehouder is
goed (kracht)voer en een goed
milieu voor de dieren voor niet
minder dan 70% bepalend voor
de produktie. Daarnaast de stie
renkeuze natuurlijk.
Van der Ploeg heeft een kwotum
van 1.268.000 kg en die hoeveel
heid probeert hij te bereiken met
zo weinig mogelijk koeien. Koei
en die te weinig geven gaan er
snel uit. Embryotransplantatie is
duur en moet goed gemaakt wor
den door de verkoop van de stie
ren waarvoor overigens veel be
langstelling bestaat, aldus de
Friese boer, die nog maar 15 jaar
geleden met de fokkerij is begon
nen. Iemand die, zo zou de voor
zitter van de Friese Maatschappij
van landbouw, de heer Hofstra
later zeggen, op tijd de bakens
heeft verzet en alle omstandighe
den optimaal voor zich heeft la
ten werken. Kernprobleem in
Friesland is, aldus Hofstra, dat
in de Friese melkveehouderij veel
bedrijven wel gemoderniseerd
hebben vóór de superheffing in
werking is getreden en veel niet.
Die scheidslijn loopt vrij scherp
door de Friese melkveehouders.
De eerste groep gaat met de tijd
mee, de tweede loopt achter en
heeft in veel gevallen onvoldoen
de toekomstperspektief. Datzelf
de geldt op regionaal nivo ten
aanzien van de ruilverkaveling.
Vrijdag 10 juli 1987
Gebieden die verkaveld zijn heb
ben goede produktieomstandig-
heden, andere gebieden bijv.
rond Wommels zitten achter de
meet en de melkproduktie blijft
daar sterk achter. Verkavelen
daar kost nu veel meer. De voor
zitter van de Friese Mij. vertelde
dat de superheffing in de Friese
gemeenschap diepe sporen trekt.
Niet alleen op de bedrijven. Ook
treedt er een schaalvergroting op
in de melkverwerking (fa-
briekssluitingen) en vindt er een
vrij sterke inkrimping plaats bij
het Fries rundvee syndikaat.
Overigens blaast ook de Friese
Mij. haar partij mee in het zoe
ken naar alternatieven. Zo is een
projekt opgezet om het houden
van schapen verder te professio
naliseren. Een ander projekt is
gericht op de verdere uitbouw
van alternatieve vollegronds-
groententeelt.
'De daling van de olieprijs en van
de dollar wordt nergens zo
scherp gevoeld als bij ons, omdat
wij veel produkten eksporteren
naar derde landen', zo vertelde
de direkteur van de topkoöpera-
tie CC Friesland, ir. A.J. Kra
nendonk, de ZLM-ers bij een
ontvangst in de Friese hoofdstad.
Op het kantoor van dit konsern,
dat een groot deel van de Friese
melk verwerkt tot allerlei pro
dukten, waarvan Friese Vlag
koffiemelk in ons land wel één
van de bekendste is. CC Fries
land dat totaal 4400 werknemers
telt, waarvan 2200 in Nederland
moet het personeel als gevolg van
de dalende eksport inkrimpen.
Het beleid van de koöperatie is
nu vooral gericht op een verder
produktdiversifikatie en op afzet
met name in Europa en de VS..
Veel zorgen maakt de direkteur
zich over het feit dat door de te
ruglopende melkproduktie de
OPEC-markten, waarvan hij
verwacht dat ze in omstreeks
1995 weer op de markt zullen
verschijnen, dan niet meer door
ons beleverd kunnen worden. We
dreigen deze markten dus voor
goed kwijt te raken.
'De gezondheid van het poot-
goed is momenteel optimaal', zo
vertelde de vice-voorzitter van de
Friese Mij., de heer H. Norder,
de volgende dag tijdens een rit
door de Friese Bouwhoek. Hier
veel pootaardappelteelt met de
steeds sterker levende gedachte
om in verband met het voorko
men van AM te gaan naar 1:4 en
1:5. In dit lichte kleigebied is de
graanteelt van ondergeschikt be
lang. Het mede door de Friese
Mij. gestimuleerde vollegronds-
groenteprojekt op kontrakt loopt
hier goed en telt al ca. 100 deel
nemers. Een welkome aanvulling
voor het toch al smalle bouwplan
die bovendien goed gedijt in het
koele klimaat langs de Wad
denzee.
Algemeen direkteur ir. R. Dan-
kert van Nederlands grootste
aardappelkweekbedrijf Ropta-
ZPC in het Friese Metslawier
maakte op de eerste stop van het
gezelschap van de gelegenheid
gebruik om het gezelschap na
drukkelijk te wijzen op het ge
vaar dat de Nederlandse land
bouw loopt bij het onverant
woord bezuinigingen van de
overheid bij de Stichting voor
Plantenveredeling. Het funda
menteel onderzoek dreigt hier
weg te vallen met alle konse-
kwenties van dien voor de vere
deling in ons land. Overigens wil
ook Ropta-ZPC zich bezig gaan
houden met fundamenteel onder
zoek. Trots vertelde de direkteur
dat het kweekbedrijf de eerste ter
wereld is waar AM-resitentie in
zaailingen kan worden getoetst.
Hij bracht verder de noodzaak
van een versterkt onderzoek naar
resistentie tegen Phytophthora
onder de aandacht: 'Hier zit in
alle opzichten een enorme bezui
niging op lange termijn want als
ons materiaal hiertegen resistent
is dan hoeven we niet meer te
spuiten en worden bovendien het
milieu niet meer belast'. Dankert
hield een vurig pleidooi voor het
verlengen van het kwekersrecht.
'Anders lopen op de kweekbe-
drijven de kosten uit de band en
drijven ze van de boer weg in de
armen van de multinationals'.
Na een tocht langs het Lau-
wersmeergebied dat in het kader
van de Deltawet - mede dankzij
Defensie - is ingepolderd (hier
bevindt zich ook de bekende Vis-
afslag Lauwersoog), ging de
tocht onder leiding van het DB-
lid van de Groninger Maatschap
pij van Landbouw, de heer J.
Torringa, door het akkerbouw
gebied van Noord-Groningen
naar het meest noordelijk plekje
van ons land: "t Zielhoes' te Us-
quert aan de Waddenzee.
Hier voegden enkele bestuursle
den van de Groninger Mij, waar
onder voorzitter J. Leeuwma,
zich bij het gezelschap. Een door
sekretaris drs. J.R.A. Boertjens
uitgedeelde ansichtkaart met spe
ciale postzegel maakte de ZLM-
ers duidelijk dat men hier op be
zoek was bij de oudste landbouw-
maatschappij van ons land (dit
jaar 150 jaar), terwijl uit een kor
te toelichting bovendien bleek
dat in "t Zielhoes' toen ongetwij
feld de eerste Groninger borrel is
gedronken op het oprichtings
besluit anderhalve eeuw geleden
door de heren Reinders, Wester-
hoff en Wichers.
De ZLM-ers lieten zich ook hier
diezelfde originele borrel van
Groninger graan goed smaken.
Na een rondrit door het Hoge-
land dat anders dan de meesten
hadden gedacht ook goed ont
wikkelde veehouderijbedrijven
telt van meest veehouders uit an
dere streken van ons land, wer
den de Zeeuwen en Noord-
Brabanders ontvangen op het ak
kerbouwbedrijf van J.D. Wester
hof te Woldendorp. Samen met
zijn maat G. Perdok eksploiteert
hij ca. 250 ha akkerbouwgrond.
Werknemers: één los/vaste
kracht en in drukke periodes de
echtgenotes en losse krachten.
Westerhof en Perdok maakten
duidelijk dat de zware klei in het
Oldambt (50-70% afslibbaar) de
boeren dwingt tot in hoofdzaak
graanteelt tot ca. 60%. Verder
zitten karwij, koolzaad en sui
kerbieten in het bouwplan. Gras
zaadteelt lukt niet door het duist-
probleem terwijl teelten als dop
erwten en veldbonen vanwege
het oogstrisiko geen vaste voet
aan de grond krijgen. Dit
oogstrisiko verklaart tevens het
grote aksent op de graanteelt en
het belang dat met name deze
boeren hebben bij een goede
graanprijs. Vooruitstrevende
boeren gaan hier over tot zelf
drogen van de graanoogst. Voor
zitter Leeuwma vertelde o.m. dat
zich in het verleden in de Gronin
ger akkerbouw al een vrij scherpe
selektie heeft doorgezet. Met ge
volg een schaalvergroting die
overigens nog steeds doorgaat.
Veel bedrijven werden hier ver
kocht aan Duitse boeren maar
een recente ontwikkeling is dat
de zittende Groninger boeren
kombinaties vormen om samen
het te koop aangeboden bedrijf
te verwerven en het daarna onder
de kopers weer te verdelen. In
sommige gebieden is overigens al
30% van de grond in handen van
duitsers. Binnen de akkerbouw
wordt de teelt van pootaardappe-
len in het noorden van de provin
cie steeds belangrijker, mede
dankzij het gunstige klimaat. De
veehouderij, die naar SBE's ge
meten 52% uitmaakt van de
landbouw in deze provincie,
heeft superheffing en kwotum-
toewijzingen redelijk goed
doorstaan. Wel komt nu grond
vrij die wordt verhuurd voor met
name de pootaardappelteelt.
Voor tuinbouw is het grootste
probleem de afzet die zeer moei
lijk en over relatief grote afstan
den moet worden verwezenlijkt.
Ten aanzien van de konserven-
teelt wees Leeuwma als voorzit
ter van de hoofdafdeling akker
bouw van het Landbouwschap
nog nadrukkelijk op de nood
zaak tot samenwerking tussen de
verschillende konservenfabrie-
ken, terwijl er voorts meer aan
promotie moet worden gedaan.
Tijdens de tocht de volgende dag
door de Noordoostpolder maak
te sekretaris ir. W.G. de Raad
van de Landbouw Maatschappij
IJsselmeerpolders duidelijk dat
het grootste knelpunt hier de be-
drijfsstruktuur is. De opvol
gingsdruk op deze 24 ha en 12 ha
grote bedrijven is bovendien
groot. Daarom wordt al sinds ja
ren verhoging van bedrijfsin-
komsten gevonden in de teelt van
o.m. bloembollen en volle-
grondsgroenten. Het beleid van
Domeinen is gericht op een 'op
schuivende' schaalvergroting. In
een aantal gevallen komen dan
boeren opnieuw op een bedrijf
dat in feite al weer te klein is,
wardoor de struktuur maar lang
zaam verbetert. Op bezoek bij
het echtpaar L.M. v. Bloois te
Espel (oorspronkelijk afkomstig
van Schouwen-Duiveland), ver
telde Van Bloois dat in de loop
van de tijd veel bedrijven in de
polders ontmengd zijn. Een
zwaar aksent ligt momenteel op
rooivruchten. Een te intensieve
beregening heeft hier in veel ge
vallen tot struktuurbederf geleid,
zo zei Van Bloois, die voorts ver
telde dat ook hier de teelt van in
tensieve vollegrondsgroenten op
gang is gekomen, waaronder met
name waspeen. Overigens is de
konkurrentie ten aanzien van de
waspeen groot doordat dit gewas
in Noord-Brabant en Limburg
op vrijkomende grond zeer goed
koop kan worden geproduceerd.
Het 3-daags werkbezoek van de
ZLM-bestuurders werd afgeslo
ten met een bezoek aan de uit
Oost-Groningen afkomstige
voorzitter van de L.M.IJ., de
heer J. Panman te Lelystad. Een
zeer modern akkerbouwbedrijf,
dat 74 ha groot is en met een
bouwplan dat vergelijkbaar is
met het zuidwestelijke. Wel hier
in dit nieuwe gebied een uitmun
tende verkaveling en een zeer
goede bereikbaarheid van de per
celen door middel van een beton
pad. Na een zeer druk program-
ma vond het gezelschap hier nog
leen uurtje de gelegenheid om in
de zon wat na te praten.
Aan het eind van het werkbezoek
konden alle deelnemers de konklu-
sie van voorzitter H.C. van der
Maas van harte onderschrijven:
dit bezoek was een nuttige ken
nismaking met besturen en regio's
van onze zusterorganisaties. Het
heeft ook geleid tot een verster
king van de onderlinge band en
dat zal ten goede komen aan de
belangenbehartiging in KNLC en
Landbouwschap.
J. Wierenga
Het H.B. op bezoek bij veehouder K. van der Ploeg. De heer Van de Ploeg
(m.) kent al zijn 155 koeien bij naam en afstamming. Rechts zijn vrouw.
Het hoofdbestuur op werkbezoek bij de heren Perdok en Westerhof in het
Groningse Woldenhof (Oldambt). Links de voorzitter van de akkerbouw
commissie de heer J. Geluk, midden de heer Perdok in gesprek met de
heer S.F. Noteboom. Rechts de heer j. Nieuwenhuyse die toehoort. Geheel
rechts compagnon van Perdok de heer Westerhof.
