De maand juni op het
Zuidwestelijk veebedrijf
Laat de schapen 12 uur vasten
voor het scheren
Grond- en gewasonderzoek
vormt basis voor juist
bemestings- en voederbeleid
Ontschurft op tijd!
Een goede reiniging is
het halve werk
schapenhouderij
melkveehouderij
Kalveren op stal of in de
wei?
Zeugen
•m
Mestvarkens
Bestrijding van vliegen
Zomerwrang
Erf- en kuilverharding
Myiasis bij schapen en/of
lammeren
Afleveren van de
lammeren
varkenshouderij
pluimveehouderij
Om een optimaal gebruik te kunnen maken van de grond moet U een
juist bemestingsbeleid voeren. Dit zal niet mogelijk zijn als U niet weet
hoe rijk of arm uw grond is aan mineralen. Grondonderzoek biedt
daarvoor de gewenste informatie.
Als U een monster laat nemen van Uw grasland, laat dan ook onder
zoeken hoe de magnesium- en kopertoestand van de grond is. Deze
mineralen zijn namelijk van belang voor de gezondheid van het vee.
Om te weten of de kuilen geslaagd
zijn is het aan te raden om het ruw-
voer te laten onderzoeken. Door het
laten opmeten en onderzoeken van de
kuilen krijgt U een inzicht in de voe
derpositie en kunt U berekenen of Uw
ruwvoer zult moeten aankopen en
welke soort krachtvoer straks nodig
zal zijn.
Voor deze vraag zullen veel veehou-
Op een aantal bedrijven worden, van
wege de koude, de zeugen alleen in
het voorjaar en de zomer ontschurft.
In de winter en het voorjaar zie je dan
ook meer schurft voorkomen bij var
kens. Het goed schurftvrij maken van
deze dieren vraagt veel tijd en extra
kosten. Het is dan ook van belang re
gelmatig de schurftmijt te bestrijden.
Om biggen vanaf de geboorte zo goed
mogelijk te beschermen is het nodig
dat de zeugen, voordat ze in het
kraamhok geplaatst worden, vrij zijn
van schurft en andere parasieten. Dit
kan bereikt worden door de zeugen te
injekteren of te wassen met een a'nti-
schurftmiddel.
Een vrij eenvoudige methode is injek
teren. Dit vraagt weinig tijd, is effek-
tief maar is wel de duurste manier.
Vanwege hygiëne wassen de meeste
vermeerderaars de zeugen toch voor
dat ze in het kraamhok geplaatst
worden.
Het vraagt bijna geen extra tijd en het
is dan eenvoudig om dan de zeugen
meteen na het wassen te ontschurften.
Het ontschurftingsmiddel wordt over
de dieren uitgegoten. Daarna worden
ze in het kraamhok geplaatst. (Na het
ontschurften niet afspoelen).
ders ieder jaar weer komen te staan.
Aan beide systemen zitten voor- en
nadelen. Het 's zomers op stal hou
den levert vaak praktische bezwaren
op, terwijl het weiden van kalveren
een besmetting met maagdarmwor
men kan betekenen. Een lichte
besmetting is niet zo erg. Het is zelfs
wel goed want hierdoor bouwt het
dier weerstand op. Wordt de besmet
ting te groot, dan betekent het dat de
ontwikkeling van de dieren achter
blijft.
Het is ook mogelijk alle dieren in één
keer te behandelen. Dit kan het beste
door met een hoge drukspuit, lauw
water met ontschurftingsmiddel over
de varkens te spuiten. Bij deze metho
de moet u de behandeling na 5 a 7 da
gen herhalen. Dit zal enkele keren per
jaar moeten gebeuren.
Een gezonde big is over het algemeen
vrij van schurft. Toch zal de var-
kensmester kritisch moeten zijn op de
aanwezigheid van parasieten op de
dieren. Let vooral op schuren en
krabben want dat is een teken van ir
ritatie bij de dieren en maakt een
schurftbehandeling noodzakelijk.
Hierbij wordt het vee met een hoge
drukspuit behandeld, ook weer met
een tussentijd van 5 a 7 dagen. Let op
de tijd tussen behandelen en afleve
ren. Lees altijd eerst de bijsluiter!
Om een goede schurftbehandeling te
verkrijgen, is het noodzakelijk routi
nematig alle dieren, dus ook de beren,
te behandelen, zowel in de winter als
in de zomer. Verander regelmatig van
middel om resistentie te voorkomen.
Geef de schurftmijt weinig kans zich
te vermenigvuldigen dan is de bestrij
ding eenvoudig en snel te realiseren.
Het is beter regelmatig schurft te
bestrijden, dan hoeven de dieren er
niet onder te lijden.
Om een zware besmetting te voorko
men is inscharen in een "schone" wei
de noodzakelijk. Een schone weide is
zoveel mogelijk vrij van wormen. Dit
is het geval met een gemaaide weide.
Konklusie: schaar Uw kalveren in op
etgroen.
Na ca. 2 weken moeten de dieren om-
geweid worden naar een nieuwe scho
ne weide. Dit systeem is alleen goed
toepasbaar als er regelmatig gemaaid
wordt en er voldoende grasland rond
om het bedrijf ligt. Een ander systeem
is om de dieren preventief te behan
delen (b.v. bolusmethode). Ook dit
systeem legt beperkingen op bij het
omweiden.
Zijn deze systemen niet mogelijk dan
zult U de kalveren op stal moeten
houden. Om de dieren toch een lich
te-besmetting te geven (noodzakelijk
i.v.m. immuniteit) is het gewenst om
ze enkele weken te weiden.
Vliegen leveren last op voor mens en
dier. Als de omstandigheden gunstig
zijn vermenigvuldigen ze zich enorm
snel. De bestrijding begint dan ook
met het zorgen voor slechte omgeving
voor vliegen. Dit is te bereiken met
een goede hygiëne. Toch is dit vaak
niet voldoende. Als het vee van de wei
voor het melken de stal in komt bren
gen ze ook vliegen mee. U zult dan
een insekticide moeten gebruiken.
Gebruik in ieder geval een middel dat
toegelaten is voor het gebruik bij
melkvee. U voorkomt hiermee dat de
melk- en/of vleeskwaliteit in gevaar
komt. Doordat vliegen zich snel ver
menigvuldigen kan er al snel immu
niteit tegen een bepaald
bestrijdingsmiddel optreden. Door
niet steeds hetzelfde middel te gebrui
ken voorkomt U dit probleem.
Zomerwrang maakt elk jaar weer
slachtoffers onder het jongvee. Bij het
veroorzaken van deze ziekte spelen
vliegen de hoofdrol. Dit is de reden
dat de bestrijding zich voornamelijk
richt op de bestrijding en weren van
vliegen.
Dit kan op een aantal manieren ge
beuren:
- Met een anti-wrangpasta op de spe
nen. Het aanbrengen moet zorgvul
dig gebeuren. Na elke 14 dagen moet
dit herhaald worden.
- Met bestrijdingsmiddelen. Dit kan
worden opgebracht in een anti-
wrangbox, met een rugspuit of d.m.v.
de zogenaamde opgietmethode. Af
hankelijk van het middel moet dit na
ca. 2 - 6 weken worden herhaald.
- Een andere methode is het zgn. oor
merk. Er zijn sinds enkele jaren oor
merken in de handel die de dieren
enige tijd vrijhouden van vliegen.
Regelmatig zal er op Uw bedrijf
zwaar verkeer komen om produkten
te laden of te lossen. Om dit moeite
loos te laten verlopen is een goede ver
harding een eerste vereiste. Onder een
goede verharding verstaan we een ver
harding van de juiste sterkte en afme
tingen. Bovendien wordt het
werkgemak voor U zelf hierdoor ver
beterd.
Ditzelfde geldt voor de verharding on
der en naar de kuilen. Om problemen
met het uithalen en verlies aan kuil-
voer te voorkomen is een kuilverhar
ding vaak een noodzaak.
Aan welke eisen een verharding moet
voldoen m.b.t. materialen, plaats, af
metingen e.d. is van veel faktoren af
hankelijk. U kunt bij Uw
bedrijfsvoorlichter terecht voor advies
hierover. Ook zijn bij hem vlugschrif
ten over dit onderwerp te krijgen.
Het scheren van schapen kan het best
omstreeks half juni plaatsvinden. Het
dier heeft dan al voldoende wolvet ge
produceerd, waardoor het scheren ge
makkelijk gaat. Ook is in het
algemeen de temperatuur voldoende
hoog zodat er weinig kans is op "kou
de stress".
Wanneer op de dag van het scheren
een felle zon schijnt moet er enige be
schutting voor de dieren zijn, daar an
ders huidverbranding kan optreden.
Elk jaar sneuvelen er schapen door
scheerziekte. De oorzaak hiervan is de
tijdelijke stilstand van de werking van
maag en darmen. Door het over de
rug wentelen van de dieren ontstaat
er een draaiing in de dikke darm,
waardoor bloedvaten worden dicht-
gesnoerd. Ter voorkoming van dit
probleem is het verstandig om de die
ren 12 uur voor het scheren te laten
vasten.
Zowel schapen als lammeren kunnen
de gehele zomer worden aangetast
door huidwormziekte of huidmyiasis.
Myiasis kan op elk bedrijf
voorkomen.
Veroorzakers van deze "ziekte" zijn
larven van de blauw-groene brom
vlieg. De lichtschuwe larven dringen
via de vacht tot de huid door. Daar
in vreten ze gaten en veroorzaken zo
stinkende wonden die opnieuw vlie
gen aantrekken. Aangetaste dieren
zijn onrustig en gunnen zich nauwe-
De vorige keer hebben we vooral
maatregelen tegen ziekte-insleep tij
dens een produktiecyclus bekeken.
Nu iets meer over een tweede belang
rijke peiler voor een goede hygiëne:
het reinigen en ontsmetten van stal
len tussen twee produktieperiodes.
Het is belangrijk om bij het opzetten
van een nieuw koppel (opfok)hennen
met een schone lei te beginnen. Een
grondige schoonmaak is hierbij een
eerste vereiste. Belangrijk is om niet
te lang te wachten met het schoonma
ken. Hoe eerder dit gebeurt na het af
leveren van de dieren hoe beter, want
in een schone omgeving sterven ziek
tekiemen sneller af.
Ook een goede werkvolgorde speelt
een rol. Overgebleven voer wordt ver
wijderd, evenals losse onderdelen. De
stal wordt bezemschoon gemaakt en
eventueel aangekoekt voer en vuil
wordt los gestoken. Vervolgens wordt
de stal in de week gezet, waarbij even
tueel een inweekmiddel gebruikt kan
worden. Inweken vraagt geen grote
hoeveelheden water, belangrijker is
dat het goed en systematisch gebeurt.
Kort voor het schoonmaken kan
eventueel nog een tweede keer inge
weekt worden. Het reinigen zelf zal
zo weinig moeite meer kosten.
Een druk van 50 - 80 bar is ruim vol
doende, een hogere druk reinigt niet
extra, terwijl meer beschadigingen op
treden. Extra water-verbruik bij rei
nigen geeft bovendien extra water in
de put!
Na de reiniging kan nog een ontsmet
ting plaatsvinden. Goed ontsmetten
kan alleen maar nadat de stal goed is
schoongemaakt. Er zijn tal van ont
smettingsmiddelen op de markt, die
in te delen zijn in een paar hoofd
groepen.
Allereerst hebben we de alkalische
middelen. Een bekend voorbeeld hier
van is natronloog. Het doodt bakte-
riën en virussen, maar is uitermate
agressief.
Fenolverbindingen voldoen goed te
gen bakteriën, maar hebben minder
lijks tijd om te eten. Ernstig aange
taste dieren kunnen binnen enkele
dagen doodgaan. Bij aangetaste die
ren de wol ter plaatse wegknippen. De
maden doden met een insekticide zo
als Vetrazin of Supona.
Kontrole op aantasting is elke dag no
dig, zodat bij een begin van de "ziek
te" meteen gehandeld kan worden.
Deze maand worden de eerste slacht-
lammeren afgeleverd. Om tot een
goede prijsafspraak te komen is het
nodig dat U weet of de bevleesdheid
c.q. rijpheid van het lam goed is.
Voor de bepaling van de bevleesdheid
moet U het lam op 3 plaatsen betasten
(zie tekening): de schouders (C) en rug
(A) en de billen (B). De bevleesdheid
is goed tot zeer goed als de lendenen
en de rug dik en breed zijn.
De doornuitsteeksels en dwars-
uitsteeksels van de rugwervels mogen
slechts bij flink.drukken met de vin
gers zijn te voelen. De beste indruk
krijgt U op de plaatsen A B. Bij
de schouders en de rug kunt U de be
vleesdheid beoordelen, door vast te
stellen de mate waarin de benige de
len van rug en schouder nog voelbaar
zijn. Bij het vaststellen van het bedek
kend vet moet U letten op de stuit en
de vang.
Probeer lammeren af te leveren met
een optimale slachtkwaliteit. Dit is
een voorwaarde voor een rendabele
schapenhouderij.
grip op virussen. Ook organisch ma
teriaal (vuil) remt de werking.
Halogenen zijn chloor- en jodiumver-
bindingen. Veel gebruikt zijn de
chlooraminen. Ze werken goed tegen
bakteriën en virussen, maar vuil en
reinigingsmiddelen remmen ook hier
de werking. Tenslotte zijn er de alde-
hyden. Bekend is formaldehyde, op
gelost in water heet dit formaline. Het
doodt virussen en bakteriën en heeft
bovendien weinig last van organisch
materiaal. Het werkt echter langzaam
en minder bij lagere temperaturen.
Bovendien is het sterk irriterend.
Voor alle middelen geldt steeds: han
del volgens de gebruiksvoorschriften
en neem voldoende voorzorgsmaat
regelen, ook voor uw gezondheid.
Verder moet bedacht worden dat
sommige middelen ook de inventaris
kunnen aantasten omdat ze agressief
zijn.
Om te weten of een ontsmetting goed
is uitgevoerd, kan door de Gezond
heidsdienst een hygiëne-onderzoek
worden uitgevoerd. Hierbij wordt een
aantal monsters genomen waarvan
bakterie-kwekers worden gemaakt.
De uitslag is snel bekend, valt het te
gen dan kan nogmaals ontsmet wor
den, of een volgende keer op bepaalde
punten worden gelet.
Op bedrijven waar droge mest wordt
geproduceerd (m.n. deeppit- of kana-
lenstal) is een natte reiniging moeilij
ker uitvoerbaar, omdat dan
problemen ontstaan met de mestkwa-
liteit. Toch is het hier van belang om
de stal in ieder geval zo goed moge
lijk schoon te maken. Goed doorluch
ten en evt. ontsmetten verkleind ook
hier de kans op ziekte-overdracht van
de oude naar de nieuwe koppel. Zo
hebt u een goede basis voor weer een
koppel met goede resultaten.
Ing. Th. Bijzet en
ing. M. Westhuis, CR Tilburg
Ing. G. Meeuwissen en
ing. D. Pullen, CVP Tilburg
's Zomers geeft het op stal houden van de kalveren vaak praktische proble
men, terwijl het weiden een besmetting met maagdarm wormen kan betekenen.
Vrijdag 29 mei 1987
13
