Schimmelbestrijding in veldbonen en stamslabonen
Oogvlekkenziekte
regeling 1987
"Onkruidbestrijding door
Kennen en Kiezen"
Aanmelding certifikaten-
Stamslabonen
Veldbonen
Epipré overzicht tarweziekten nr. 1
Aardvlooien
veroorzaken schade in
vlas zuiderburen
Bij de teelt van bonen spelen
schimmelziekten een belangrijke
rol. Bij veldbonen komt gewas-
schade vooral voor van schimmels
die het gewas bovengronds aan
tasten. Bij de stamslabonen kun
nen ook voetziekten veel schade
veroorzaken.
Voetziekten
Een te nauwe vruchtopvolging bevor
dert bij stamslabonen de aantasting
door voetziekten. Veel schimmels
kunnen dit probleem veroorzaken.
Dit vindt vooral plaats bij koud,
vochtig weer en zuurstofgebrek door
het dichtslaan van de toplaag van de
grond.
Jonge en afrijpende planten zijn ex
tra gevoelig voor deze schimmels. Is
de plant aangetast dan krijgt de sten
gelbasis een roodbruine kleur, daar
om wordt in de praktijk de voetziekte
vaak "roodneus" genoemd. Aange
taste planten komen minder stevig in
de grond te staan wat problemen kan
geven bij de mechanische oogst van
het gewas. Bestrijding is niet moge
lijk, voetziekte kan vaak wel voorko
men worden door te zorgen voor een
goede struktuur en het toepassen van
een ruime vruchtwisseling.
Grauwe schimmel
Botrytis cinerea is een zwakte schim
mel. Hij infekteert de boon doordat
de resten van een uitgebloeide bloem
aan het gewas blijft hangen of het ge
was beschadigd wordt door harde
wind of een hagelbui. In een dicht ge
was kunnen onder vochtige omstan
digheden grote grijze vlekken op het
blad ontstaan en stengels en peulen
rotten weg. Deze verrotte delen wor
den overdekt met grijs, sterk sporen-
vormend, schimmelpluis.
Resistente rassen bestaan niet. Bestrij
ding is mogelijk door tijdens de bloei
te spuiten met Ronilan, Iprodion of
Sumisclex.
Sclerotiënrot
Sclerotinia sclerotiorum (rattekeutel-
ziekte) treedt onder gelijke omstan
digheden op als Botrytis. Het is
eveneens een wondparasiet. De ziek
te is te herkennen aan het witte schim
melpluis, waarin later de bekende
rattekeutels gevormd worden. Deze
rattekeutels zijn in staat jaren lang in
de grond te overleven. Als de sclero-
tiën zich in de toplaag van de bouw-
voor bevinden en de grond ongeveer
tien dagen achtereen vochtig blijft,
meestal na het sluiten van het gewas,
groeien ze uit tot paddestoelachtige
vruchtlichamen. Deze vormen sporen
en infekteren de plant hiermee via
wondjes. De peul, blad en stengel
kunnen aangetast worden, terwijl de
schimmel zich door kontakt van plant
tot plant verspreidt.
Er zijn geen resistente rassen, al zijn
vroege rassen vaak vatbaarder dan la
te rassen. Vruchtwisseling helpt ge
woonlijk onvoldoende, omdat zeer
veel gewassen vatbaar zijn. Als er in
een voorgaand jaar op het perceel een
aantasting door rattekeutel plaatsge
vonden heeft in een gevoelig gewas,
alleen granen en grassen zijn niet ge
voelig, dan is de kans groot dat de
stamslabonen eveneens aangetast
worden. Voor de bestrijding is twee
keer spuiten met dezelfde middelen
als tegen Botrytis het beste. De eer
ste behandeling moet plaatsvinden
ongeveer drie dagen vóór de topbloei,
de tweede bespuiting vijf dagen tot
een week na de eerste toepassen. De
grauwe schimmel wordt dan gelijker
tijd bestreden, zodat een afzonderlij
ke bespuiting hiertegen overbodig is.
Chocolade-vlekkenziekte en
roest
De chocolade-vlekkenziekte is de
meest gevreesde ziekte in de veldbo-
plekken worden snel zwart en de zie
ke bladeren vallen af, zodat slechts
een kale stengel overblijft. De schim
mel van de ziekte is tegen te gaan door
in het begin van de bloei een bespui
ting uit te voeren met Ronilan of
Iprodion of vanaf het begin van de
bloei meerdere keren met Zineb te
spuiten. Omdat dit gewas nog erg
"nieuw" is valt nog niet precies een
advies te geven over de noodzaak van
bestrijden. Uit proeven die de laatste
jaren uitgevoerd zijn in de rassen Al
fred en Minicar, is met Ronilan een
gemiddelde meeropbrengst van drie
procent behaald en met twee a vier
Zineb-bespuitingen een meerop
brengst van gemiddeld tien procent.
De schade door het aanleggen van
sproeisporen is in deze proeven bui
ten beschouwing gelaten.
Veel van de meeropbrengst met de
Zineb-bespuitingen is afkomstig van
de bestrijding van de roestsoort Uro-
pryces fabae, die bijna elk jaar in au
gustus naar voren komt en bladval
veroorzaakt. Voor zover we het ge
heel nu kunnen overzien zal de Roni
lan of Iprodion bespuiting zich
gemiddeld nèt terugbetalen. Zineb-
bespuitingen kunnen meer opbren
gen. Bij droog, zonnig weer heeft het
geen zin een bespuiting uit te voeren,
omdat de ziektedruk dan gering is. Is
het regenachtig dan zal een bespuiting
met Ronilan, Iprodion of Zineb ge-
wasschade kunnen beperken. Is het
gewas te fors geworden om er door
te rijden met de veldspuit, dan kan
een vliegtuig-bespuiting uitkomst "bie
den. Een portaaltrekker kan bij een
goede spoorbreedte ook goed werk
leveren.
Sclerotiënrot
Veldbonen kunnen, evenals stamsla
bonen, aangetast worden door ratte-
keutelziekte. Indien bekend is vanuit
het verleden dat rattekeutelziekte op
het perceel voorkomt kan het beter
zijn de bespuiting tegen de chocolade-
vlekkenziekte uit te voeren met Ro
nilan, omdat met dit middel deze
schimmelziekte tegelijkertijd bestre
den wordt. Een tweede bespuiting kan
bij regenachtig weer noodzakelijk
zijn.
Ing. J.C. van Hassent
(CAT Tilburg)
Bij droog, zonnig weer heeft het geen zin een bespuiting uit te voeren,
omdat de ziektedruk dan gering is.
nenteelt. De belangrijkste veroorza- ken roodbruine vlekken op de boven-
ker is de Botrytis fabae schimmel en onderzijde van bladeren en peulen,
maar ook andere Botrytissoorten spe- Op de stengel heeft de aantasting de
len een rol. De schimmels veroorza- vorm van strepen. De aangetaste
Op grond van de waarnemingen in
ongeveer 400 percelen wintertarwe
kan worden vastgesteld dat in 33
procent van de percelen oogvlekken
worden gevonden.
Het aantastingsnivo in deze percelen
bedraagt gemiddeld 10%. Spora
disch werd de schadedrempel over
schreden zodat slechts zeer inciden
teel een spuitadvies werd gegeven.
De weersgesteldheid in de maand
april zijn ongunstig geweest voor de
infektie van de schimmel. De eerste
twee weken van mei hebben- een
gunstiger klimaat voor infektie ver
toond. Een lichte uitbreiding kan
dan ook worden verwacht. Wij ra
den u derhalve aan uw percelen nog
maals te kontroleren en indien op
meer dan 15% van de stengels een
oogvlek wordt waargenomen, een
Ook in 1987 kunnen telers en hande
laren weer voor partijen tarwe,
brouwgerst en koolzaad, mits deze
voldoen aan bepaalde voorwaarden,
een certifikaat aanvragen. Met deze
regeling wordt beoogd de akkerbou
wers en de kollekterende handel te
stimuleren om meer aandacht te
besteden aan de kwaliteit van de in
landse granen en koolzaad. De uit
voering van de regeling berust bij de
Stichting Nederlands Graan-
Centrum. Er zijn dit jaar voor telers
en handelaren nog geen kosten ver
bonden aan deelname aan de certifi-
katenregeling.
Voor een certifikaat komen voor
oogst 1987 de volgende rassen in
aanmerking:
wintertarwe: Granta, Kraka, Obe
lisk, Pagode; zomertarwe: Minaret,
Ralle; brouwgerst: Apex, Efron,
Grit, Prisma, Robin, Trumpf; kool
zaad: de toegelaten rassen.
Gebleken is dat naast bovenvermel
de rassen ook rassen worden uitge
zaaid die wel vermeld zijn op de EG-
rassenlijst, maar (nog) niet op de
Nederlandse rassenlijst. Mits de
kwaliteit van deze rassen minstens
gelijk is aan de hierboven vermelde
rassen, kunnen ook hiervoor certifi-
katen worden aangevraagd.
De kwaliteitsbeoordeling zal plaats
vinden aan de hand van een be
trouwbaar monster. Deelnemers aan
de certifikatenregeling zal nadere in
formatie over de monstername wor
den toegezonden.
bespuiting uit te voeren met Benlate
of Bavistin.
Meeldauw
In 17% van de percelen waarin een
waarneming is gedaan, wordt meel
dauw gekonstateerd. Óver het alge
meen ligt het aantastingsnivo dusda
nig laag dat nog geen bespuiting
wordt geadviseerd. Enkele percelen
in Limburg vormen hierop echter
een uitzondering. De ontwikke
lingssnelheid van de meeldauw-
schimmel is sterk temperatuurs af
hankelijk. De optimale temperatuur
ligt bij 15-20°C. Gezien de weers
vooruitzichten voor de komende da
gen, mag uitbreiding van deze ziekte
worden verwacht. Voortdurende
kontrole van uw percelen lijkt der
halve gewenst.
Een gewaarmerkt certifikaat wordt
afgegeven als uit het doorsnee
monster is gebleken dat de partij ras
echt is (geldt niet voor koolzaad),
van gezonde handelskwaliteit, vrij
van levend, voor het graan schade
lijk gedierte, met gezonde reuk en
met een voor dit graan eigen kleur,
onder vermelding van tarwe: ras-
naam, eiwitgehalte, Zeleny-waarde
en Hagberg-getal; brouwgerst: ras-
naam, eiwitgehalte, sortering en in-
dikatie kiemkracht; koolzaad: olie
gehalte.
De certifikaten zullen zo snel moge
lijk aan betrokkenen worden toege
zonden. Bij koolzaad dient men,
i.v.m. de onderzoeksduur van de
verschillende bepalingen, rekening
te houden met een termijn van ten
minste 7 dagen. Voor granen zullen
geen certifikaten worden afgegeven
indien de partij niet rasecht is.
Aanmelding
Aanmeldingsformulieren kunnen tot
15 juli a.s. op werkdagen tussen 9.00
en 12.30 uur worden aangevraagd
bij de Stichting Nederlands Graan-
Centrum. Adres tot 1 juli, Hamel-
akkerlaan 40, 6703 EK Wagenin-
gen, tel. 08370 - 13600. Adres na 1
juli, Costerweg 5, 6702 AA Wage-
ningen, tel. 08370 - 97629.
Na ontvangst van de aanmeldings
formulieren zal aan de deelnemers
nadere informatie worden toege
zonden.
Ziekteoverzicht per 20 mei 1987
Aantal waarnemingen: 400.
A
B
Oogvlekkenziekte
33
10
Gele roest
1
2
Bruine roest
0
0
Meeldauw
17
13
Bladluizen
0
0
A: percentage aangepaste percelen
B: percentage aantasting in de aange
taste percelen
Gele roest
Met uitzondering van het Noorden
werd nog geen gele roest waargeno
men. In Friesland werd in enkele
percelen van het ras Okapi gele roest
gevonden. In het Oldambt werd deze
ziekte in zowel het ras Okapi als in
Aardvlooien ook wel 'springers' ge
noemd, hebben tijdens de zonnige
dagen in april in de vlaspercelen van
onze zuiderburen en in Frankrijk
nogal wat schade veroorzaakt.
Door vreterij van de kevertjes waren
er bij opkomst veel verliezen, zoda
nig zelfs dat percelen overgezaaid
moesten worden. Ook de droogte
het ras Kanzier aangetroffen. Gezien
het vroege gewasstadium, de sterke
vatbaarheid en het relatief grote are
aal van het ras Kanzier lijkt enige
verontrusting met betrekking tot de
ze ziekte op zijn plaats. Geadviseerd
wordt dan ook uw gewassen nauw
keurig te volgen en indien nodig
alert te reageren met een tijdige
bespuiting.
Halmtelling t.b.v. derde stikstofgift
De halmtelling ten behoeve van de
derde stikstofgift kunt u doorbellen
zodra het merendeel van de halmen
het vlagblad heeft gestrekt. Dit is in
gewasstadium 39 tot 43 (Feekes F9 -
F10). Op basis van de te verwachten
korrelopbrengst en de reeds gegeven
bemestingen wordt de nog benodig
de hoeveelheid stikstof voor u be
rekend.
deed geen goed aan de opkomst.
Ook de Nederlandse vlaspercelen
hebben last gehad van de aardvlooi
en maar, zo zegt vlasser J. Martinet
uit Koewacht: waar een bespuiting
tijdig is uitgevoerd, valt de schade
erg mee. Wel moest soms twee keer
gespoten worden en dat betekent wel
ekstra kosten. Meer dan door de
aardvlooien is de opkomst volgens
hem negatief beïnvloed door de
droogte en de te koude bodem.
Daardoor is de kieming achtergeble
ven. 'De opkomst is niet geweldig',
zo meent hij.
In de onlangs door het CAT te Goes
en de Takorganisatie Akkerbouw
Zeeland uitgegeven brochure "On-
kruidbestrijding door Kennen en Kie
zen", zijn enkele vergissingen
gemaakt. Dit betreft onder andere de
werking van de middelen Bifenix N en
Verigal op enkele onkruiden in win
tertarwe.
De werking van deze middelen is in
enkele gevallen aanzienlijk beter dan
in de brochure aangegeven. Voor de
goede orde geven we hier de juiste
aanduiding. Ieder die dit naslagwerk
in zijn bezit heeft, verzoeken we on
derstaande verbetering op de betref
fende plaats aan te brengen.
- In tegenstelling tot het in de brochu
re vermelde mag het middel Bifenix
N in wintertarwe slechts toegepast
worden kort na zaaien of vanaf het
2-bladstadium tot uiterlijk eind de
cember. Op bladzijde 10 moet onder
Recepten bij 1Bifenix N de zinsne
de "of in het voorjaar" geschrapt
worden.
- In het artikel "Schade aan fruit
door spuiten in buurpercelen" is ver
meld dat het middel Anitop niet meer
in de handel is. Dit laatste is niet ge
heel juist. Vanwege de schadelijke
dampwerking wordt gebruik van dit
middel sterk afgeraden.
onkruid
1. Bifenix N
blz. 11
12. Verigal
blz. 13
onjuist
juist
onjuist
juist
akkerviooltje
hoenderbeet
paarse dovenetel
10
Vrijdag 29 mei 1987
