Konklusie ZLM-studiedag jonge boeren en boerinnen: eisen ondernemerschap worden steeds hoger! Ondernemersgeest.... L. Dees: "ik laat me niet in een hoekje drukken..." Studiedag voor herhaling vatbaar. Aan de kwaliteit van het agrarische ondernemerschap zullen de ko mendejaren steeds meer en hogere eisen worden gesteld. Dit geldt ze ker voor de starters en de jonge boeren en boerinnen. Meer dan ooit zal de ondernemer het zelf moeten zien te rooien. De tijd is voorbij dat het vanzelfsprekend is dat een bedrijf wordt overgenomen. "Als het bedrijf niet rendabel is dan moet je durven zeggen: Ik neem het niet over. Zeg je "ja", dan betekent dat voor jezelf en je gezin een hle uitdaging". Enige passages uit de lezingen en diskussies die het centrale thema van de ZLM-studiedag voor jonge boeren en boerin nen vrijdag 13 februari in de Prins van Oranje goed aanduiden: "Willen we met succes inspelen op de ontwikkelingen dan is eerste klas vakmanschap en ondernemerschap noordzakelijk. Daar zullen we zelf veel aan moeten en kunnen doen! Het hoofd van de SEV de heer Mar- kusse zei het zo: "De kwaliteiten van de jonge boeren en boerinnen zullen naast een goede bedrijfsstruktuur de konkurrentiepositie van land- en tuinbouw in niet geringe mate bepa len. Investeren in verbreding en ver dieping van het ondernemerschap ten voor de plannen die ik heb, gaan ze mijn financiële draagkracht niet te boven, durven we riciso's te ne men en kunnen we de psychische spanningen aan". Kortom een voortdurend bewust zijn van de din gen waarmee men bezig is. Dat er in de praktijk op de bedrijven nog veel Onder druk Ook de adjunkt-direkteur van het Landbouw Economisch Instituut dr.ir.L.C. Zachariasse liet er geen twijfel over bestaan dat aan de on dernemer steeds hogere eisen zullen worden gesteld. Het inko- mensperspektief staat de komende tijd onder zware druk en dat vraagt bij de opvolgende generatie om een objektieve boordeling vaan de eigen kansen. Het LEI heeft een beoorde lingslijst opgesteld voor de bepaling van de kwaliteit van het onderne merschap van een bepaald persoon. De elf aspekten aan de hand waar van dat wordt bepaald zijn beleid, organisatie, produktie, verkoop, in koop, financieel beheer, administra tief beheer. De aspekten zelfkritiek, leerbereidheid, sociale vaardigheid en belangstelling hebben vooral be- daag de dag zullen we meer dan ooit onze eigen broek op moeten houden en onze eigen en gezamenlijke ver antwoordelijkheid moeten verstaan. Een dergelijk perspektief vereist van de komende ondernemers een wel overwogen keuze tussen wel of niet boer willen worden of zijn", aldus voorzitter Van der Maas. J. Wierenga Met veel plezier en zeer betrokken werd in de diverse groepen die steeds waren samengesteld uit jonge praktizerende boeren en MAS-studenten gediskussieerd over enige stellingen die uit de betogen van de inleiders waren gedestilleerd. Akkerbouwer C. Lorier (26) uit St. Laurens (W.) zei de waarde van de studiedag vooral te zien in het feit dat er over een bepaald diskussiepunt verschillende argumenten worden uitgewisseld en op die manier krijg je toch een bete re kijk op een aantal zaken". Ab van Hoeve (18) uit Terneuzen en Johan Goudszwaard (19) uit Ooster/and wilden de stelling nog eens onderstrepen dat de computer bepaald geen wondermiddel is. "Het is een handig hulpmiddel maar er komt niet iets anders uit dan wat je er in steekt. Je moet toch zelf op het land blijven kijken". Volgens Lorier die ook een loonbedrijf heeft zullen we uit milieu-overwegingen in de toekomst water en gewasbescher mingsmiddel gescheiden op de sproeimachine mee moeten nemen zodat er geen overschotjes ontstaan die weggegooid moeten worden. Op dit punt kan en moet volgens hem nog veel verbeterd worden". Ab en Johan omschreven de studiedag als een zeer nuttige les. zal rente afwerpen. Of, zoals de jon ge akkerbouwer Leen Dees uit Zaamslag het zei: "Met één dag op kantoor kan soms mèer verdiend worden dan met een jaar hard wer ken zonder na te denken". Volgens de heer Markusse is het zeker niet zo dat het opvoeren van het onderne merschap en het uitbouwen van de bekwaamheden alleen maar geldt voor de teelttechniek en de bedrijfs voering. Het zal ook tot uitdrukking moeten komen bij bedrijfsbeheer, bij de oriëntatie op de markt en in de relatie met anderen in talrijke maat schappelijke verhoudingen. Voorts zijn kostenbeheersing en het in zeer goede konditie brengen of houden van gebouwen en grond van groot belang". Soms denk ik wel eens dat te gemakkelijk wordt gekozen voor het kopen van grond tegen zeer hoge prijzen. Het verbeteren van de drai nage is in veel gevallen een betere in vestering. Ook aan de marktorgani satie zal de nodige aandacht ge schonken moeten worden. Spring niet voor een halve cent van de een naar de ander. Later breekt dat vaak toch op". Kapaciteiten De SEV-er wees voorts op de grote- dynamiek waardoor de landbouw thans wordt gekenmerkt. "Je zult je regelmatig af moeten vragen kan ik met mijn gezin de kar nog langer trekken, heb ik voldoende kapacitei- Vrijdag 20 februari 1987 te verbeteren is, daar liet het hoofd van de SEV geen twijfel over bestaan! Alleen al de enorme ver schillen in kg-opbrengsten per dier en per ha spraken boekdelen. In veel gevallen zijn de bewerkingskosten door o.m. samenwerking te verle nen. In dit verband wees hij de volle zaal nadrukkelijk op de noodzaak van het volgen van de politieke, eko- nomische en vaktechnische ontwik kelingen in de vakbladen, op de voor- lichtingsmoglijkheden, de (nascho- lings) kursussen en op de studieclubs. "Vergelijken van je eigen uit komsten met die van anderen kan een zeer goed inzicht geven in zaken die verbetering behoeven. Voor een goede administratie en boekhouder geldt hetzelfde". Natuur en Milieu Volgens ing. Markusse zullen we er rekening mee moeten houden dat de maatschappij meer oog zal krijgen voor natuur en milieu, het land schap, het welzijn van de dieren en de kwaliteit van het voedsel: "Hier zullen we ons niet afzijdig op moe ten stellen maar mee moeten doen: "De belangen van de boer gaan steeds meer hand in hand met die van konsument en milieu". Markus se besloot zijn voordracht met een oproep: "wees optimistisch en wend vanuit die instelling je invloed aan. Maar wees ook realistisch en weet hoever je kunt gaan". trekking op de persoon van de on dernemer zelf. Uit een te bepalen score kan worden afgeleid waar de sterke en zwakke punten zijn. Za chariasse tenslotte waarschuwend: Vanuit een stukje zelfkennis moet je goed weten en overwegen waai jc aan begint: Iemand die wat slordig is kan beter geen pootaardappelen te len. Iedereen heeft tenslotte zijn kwaliteiten en tekortkomingen". Volle borst De inleidingen werden onderbroken- met een vrolijk optreden van het ge legenheidsteam van Farce Majeur dat voornamelijk bestond uit ZAJK- jongeren. Het duurde even voor de honderden jongelui voor tekst (van Carolien van Maldegem) en de mu ziek warm liepen maar toen de be doeling duidelijk en het ijs gebroken was, werd uit volle borst en pleksge- "wijs in de zaal zelfs met meer dan dat, het refrein meegezonden: "Ja, dat is uit het leven gegrepen Dat is uit het leven een greep Boer neem nou het initiatief en Daar zit 'm nou net de kneep". Daarop doelde ook ZLM-voorzitter H.C. van der Maas in zijn openings woord aan het begin van de bijeen komst: "Het boerenondernemer- schap zal in de toekomst meer ver gen en vragen van de aankomende boeren van de huidige en vorige ge neratie. Door de veranderingen van- "Mijn primaire taak ligt in het gezin, omdat ik grote waarde hecht aan een goede opvoeding van m'n kinderen. Ik neem hier de tijd voor. De periode dat ze kind zijn is zo kort. Een fijn thuis is belangrijk, niet alleen voor mijn kinderen, maar ook voor mijn man en mijzelf. Je moet ergens op terug kunnen val len". Aldus Diny Mouwen-van Tilburg (36) in haar inleiding op de studiedag. Zij exploiteert aan de Akkerstraat 15 in Wouw met haar man een akkerbouwbedrijf op ca. 35 ha. Als neventak hou den ze zoogkoeien. Ze is nauw bij het bedrijfsgebeuren betrok ken. "Ik houd me bezig met al lerlei zaken en overleg veel met m'n man over gebeurtenissen en werkzaamheden binnen en bui ten het bedrijf. Ik help m'n man in overleg of we verdelen het werk. Weloverwogen zo vertelde ze hebben we enige jaren geleden het melkvee verkocht. Daarvoor in de plaats zijn we zoogkoeien gaan houden: met het gemengde karakter van ons bedrijf willen we te grote eenzijdige risico's voorkomen. Ook ten aanzien van de verhandeling zorgen ze dat er een gezond evenwicht is tussen particuliere bedrijven en coöpe raties. Diny Mouwen tenslotte: "Als zelfstandig ondernemer wil len we de vrijheid hebben zelf on ze produkten te verkopen. Het stimuleert de ondernemersgeest. Probeert te voorkomen dat je knecht op eigen bedrijf wordt". Diny Mouwen: "zelf produkten verkopen stimuleert ondernemersgeest Akkerbouwer Leen Dees (32) uit Zaamslag is niet van plan om zich in deze tijd van doemdenken in een hoekje te laten drukken. "De landbouw heeft meer moei lijke perioden gekend en een on dermeer die durf heeft en gelooft in zijn toekomst en in zijn bedrijf heeft het toen gered en zal het ook nu wel redden". Dees heeft door intensivering van het be drijf op jonge leeftijd al een ei gen vermogen op kunnen bou wen waardoor de bedrijfsover name in 1983 aanzienlijk is ver gemakkelijkt. Recent is hij in de pootgoedteelt begonnen. Uit oogpunt van kostenbeheersing is zijn samenwerking op het gebied van de mechanisatie geweldig in teressant. Met zijn buurman be werkt hij ca. 150 ha. Belangrijk vindt hij ook dat er een bedrijfs economische administratie wordt gevoerd: "Je wordt met de neus op de feiten gedrukt. Ook stelt hij ieder jaar voor het seizoen een liquiditeitesbegroting op. Hij probeert ieder winterseizoen een aantal kurussen te volgen, mo- L. Dees:... durf en geloof.... menteel volgt Dees een aardap- pelselektiekursus. Volgens hem is drainage één van de meest rende rende investeringen die je kunt doen: "de grond is nog altijd produktiefaktor nummer een". De theorie van LEI-medewerker dr. ir. L.C. Zachariasse, de theo rie met een flinke scheut praktijk van het hoofd van de SEV ing. J. Markusse, de pure praktijk van de jonge boer L. Dees en boerin D. Mouwen-van Tilburg en de ontspanning van het gelegenheids cabaret Farce Majeur bleek op de ZLM-studiedag voor jonge boeren en boerinnen een ij- zersterke formule vrijdag 13 fe bruari in de Prins van Oranje. Uit een klein onderzoekje bleek dat verreweg de meesten van de ca. 160 jonge boeren en boerin nen de dag als zeer nuttig en ple zierig hadden- ervaren. Volgens de ca. 120 leerlingen van de MAS Goes die de dag ook bijwoonden is deze alternatieve les best voor herhaling vatbaar. 13

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1987 | | pagina 13