Kleinschalig
Rentabiliteit
In de steek
Voorlichting
Biotechnologie
Gezinsbedrijf
Diversen
Het personeel van de ZLM nam bij de ingang de vele geschenken voor
het echtpaar Doeleman in ontvangst.
ongetwijfeld ingaan op de mondiale
overschotten problematiek. Voor de
'a: d- en tuinbouw is het belangrijk
j. er handelsafspraken gemaakt
worden. Vanuit deze onzekerheid
maakt de ZLM zich zorgen over de
d^kussies die binnen de landbouw
organisaties gevoerd worden over
ecu meer marktgericht beleid. Zor
gen over het optimisme, dat wij in
Nederland met een meer marktge-
i i ht beleid binnen de EG de beste
erlevingskansen hebben. EG-
kemrriissaris Andriessen verwijt de
«-ministerraad besluiteloosheid.
Maar Andriessen kan verweten
werden dat ook hij niet met funda
mentele oplossingen komt om de
O' erschottenproblematiek op te
lossen.
Wanneer er geen vraag is kan ook
prijsverlaging de problemen van de
overschotten op korte termijn niet
oplossen. Teveel wordt er een poli-
dek konsumentenbeleid gevoerd.
Naar onze mening moet de europese
kommissie eerst de overschotten
vogwerken. Zelfs het vernietigen
daarvan kost uiteindelijk waar
schijnlijk minder dan het opslaan te
gen hoge kosten of de verwerking in
eevoer zoals dat met de boter dreigt
te gebeuren.
Wij maken ons zorgen over de ak
kerbouw in ons werkgebied. Een ak
kerbouw die voor een belangrijk
deel kleinschalig is kunnen blijven
door de teelt van meer intensieve
produkten. Intensieve gewassen be
tekenen echter ook hogere produk-
tiekosten.
Met een meer marktgericht beleid
niet name bij de granen vrezen wij
dat door teeltverschuivingen de kon-
kurrentie van andere produkten zal
toenemen. Landelijk maar ook in
andere EG-landen. Onze eksport zal
daardoor onder druk komen te
staan. Gezien de kleinschalige struk-
tuur in het zuidwesten is dit een
ekstra zorg voor de ZLM omdat zeer
veel van onze leden vallen onder de
kategorie 'kleinere intensieve ge
lengde akkerbouw/groenteteeltbe-
d: ij ven'.
Kontingentering van granen vrezen
wij zal dezelfde effekten hebben als
prijsverlaging. Bij kontingentering is
het gevaar (onafwendbaar) dat ook
andere, tot nu toe vrije produkten,
onder het juk van produktiebeper-
i nde maatregelen komen. Dc ZLM
is voorstander van het tijdelijk uit
produktie nemen van de grond op
v j ij willige basis. Meer duidelijkheid
i.iDet er komen over de voor- en na-
leien en de haalbaarheid binnen de
EG. Tijdelijke braaklegging van de
grond werkt niet bevriezend op de
bedrijfsontwikkeling. Braakleggen
heeft het voordeel dat jaarlijks bij
gestuurd kan worden. Om bevrie
zing van de bedrijfsontwikkeling te
voorkomen en onze konkurrentiepo-
sitie te handhaven of zelfs te verbete
ren is krachtige voortzetting van het
iandinrichtingsbeleid en (dus) ook
dc inpoldering van de Markerwaard
noodzakelijk. Men moet bereid zijn
de aktuele situatie los te koppelen
van het beleid op lange termijn. Zeer
ernstige bedenkingen hebben wij
daarom ook tegen de blijkbaar bij
de Rijks Planologische Dienst leven
de ideeën dat de landbouwover
schotten van strukturele aard zijn en
dat ook de dalende tendens van de
prijzen struktureel zijn.
Cm daaraan het planologische be
leid voor de komende 40 jaar op te
hangen is ronduit kortzichtig. Overi
gens wil ik, ondanks de voorgeno
men bezuinigingen op landinrich
ting, volhouden dat ruilverkaveling
nog altijd voor de land- en tuinbouw
een aantrekkelijke zaak blijft.
Voor de veehouderij liggen er rigo-
••euze voorstellen van de Europese
kommissie op tafel om de melkpro-
duktie met 6% te verminderen.
Vooral de kleinere bedrijven zullen
daardoor in de problemen komen.
Maar ook de zuivelindustrie zal te
maken krijgen met een minder ren
dabele verwerking wat door zal wer-
t en op de rentabiliteit van alle vee
houderijbedrijven: groot èn klein.
In Nederland is de hoeveelheid melk
die vrijkomt door beëindiging zeer
beperkt. Deze melk op rechtvaardige
wijze verdelen onder bedrijven die
het hard nodig hebben is bijzonder
moeilijk of onmogelijk.
Nivellering van produktie past niet
bij vrij ondernemerschap. Indivi
duele ondernemers reageren anders
dan wetmatig de bedoeling is.
Wij zien dat nu bij de invoering van
de meststoffenwet. Nog nooit heeft
er zo'n sterke uitbreiding plaatsge
had als tijdens de interimwet in de
intensieve veehouderij. Terughou
dend prijsbeleid en produktiebeper-
kende maatregelen zullen tot gevolg
hebben dat de bedrijfsbeëindiging de
komende jaren'zal toenemen.
Deze te verwachten ontwikkeling is
in tegenstelling met de opvolgers-
druk, zoals die de laatste jaren
wordt waargenomen. Om de beëin
diging meer geleidelijk te laten verlo
pen kan inkomensaanvulling be
spreekbaar zijn. Dit voorstel is
door de voorzitter van het KNLC op
de algemene vergadering opnieuw
ter diskussie gesteld.
Op termijn is dit voor Nederland
evenwel geen strukturele oplossing.
Er zal daarom niet aan te ontkomen zijn
om (opnieuw) inhoud te geven aan een
saneringsgebied.
Het huidige EG-beleid en de natio
nale invulling daarvan ervaren wij
als een bijzonder harde noodzaak.
Wanneer in de EG ruim 50% van de
grond als marginaal wordt aange
merkt tegenover Nederland 0,9%
moet het duidelijk zijn dat Neder
land niets mag verwachten van het
met door landbouw-kommissaris
Andriessen met veel bravour ge
brachte Socio-Struktuurbeleid.
Voor de Nederlandse land- en tuin
bouw is het daarom noodzakelijk
dat er een gunstig nationaal voor
waarden scheppend beleid aanwezig
blijft. Het is voor ons dan ook onbe
grijpelijk dat de land- en tuinbouw
ook door de agrarische kamerleden,
waaronder bestuursleden van land
bouworganisaties, zo in de steek ge
laten worden. Géén verweer tegen
verdere bezuinigingen op wat ik heb
genoemd 'voorwaarden scheppend
beleid' als Onderzoek, Voorlichting
en Landinrichting. Geen verweer te
gen afbraak van het beleid. Maar
ook geen visie op een ander beleid
gericht op de toekomst. Vele jaren
praten wij in onder andere de lande
lijke raad voor bedrijfsontwikkeling
over de positie van de voorlichting.
Direkties Veehouderij, Akker- en
Tuinbouw proberen de voorlichting
zo goed mogelijk te laten funktione-
ren. Toch is het niet mogelijk ge
weest te voorkomen dat een belang
rijk deel van de individuele voorlich
ting is overgenomen door Handel,
Koöperaties, kommerciële voorlich-
tingsburos en dienstverlenende orga
nisaties. De versnippering is in volle
gang.
De kommissie BOAV heeft het dage
lijks bestuur van het Landbouw
schap nadrukkelijk gevraagd met de
Minister van Landbouw over de toe
komst van de voorlichting te over
leggen.
Bereidheid moet er zijn bij de 3
CLO's tot samenwerking ten behoe
ve van de technische voorlichting.
Gebeurt dat niet dan zal de versnip
pering verder doorgaan. De zorg
daarover leeft duidelijk bij de leden.
Aan deze zorg van onderaf mogen
de besturen niet voorbij gaan. De ta-
korganisaties zijn een goede aanzet
nieuwe ontwikkelingen te sti
muleren.
Zeeland heeft voor de akkerbouw
vroegtijdig initiatieven genomen en
ook Brabant volgt nu gesteund door
de leden van de 3 organisaties. In het
verlengde daarvan moeten de Pro
vinciale Raden voor Bedrijfsontwik
keling meer inhoud krijgen.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
tussen overheid en bedrijfsleven
voor de technische voorlichting kan
in de provinciale raden gestalte
krijgen.
De lijnen tussen de Landelijke Raad
en de Provinciale Raden zullen kor
ter moeten worden.
Evenals de voorlichting staat ook
het onderzoek onder druk van de be
zuinigingen. daarbij komt de belan
genafweging tussen het praktijkge
richte onderzoek en het maatschap
pelijk relevante onderzoek. Met het
biotechnologisch onderzoek blijkt
Nederland - zover dat is te overzien
- nog redelijk in de pas te lopen. De
belangstelling van de Groot In
dustrie voor biotechnologie en plan
tenveredeling groeit nog steeds. Op
de gevaren voor de primaire land-
bouwproduktie heb ik reeds
gewezen.
Samenwerking tussen onderzoek
sinstituten, de landbouwuniversiteit
en het landbouwbedrijfsleven is no
dig om een rol te kunnen blijven spe
len bij een tweede groene revolutie.
Daarbij is verdere integratie op EG-
nivo voorwaarde in konkurrentie
met Amerika en Japan. De land
bouw kan dan in de toekomst meer
grondstoffen leveren voor nieuwe
produkten. 1
Met name de plantenveredeling zal
meer gericht moeten zijn op deze
nieuwe ontwikkeling. Puntenverde
ling en biotechnologie moeten meer
worden geïntegreerd. Overigens kan
het EG-kwaliteitsbeleid voor baktar-
we wel eens tegengesteld werken
vanwege de toekomstige verwerking
van granen als energie vervangende
produktie. Dat is niet alleen een be
lang voor de landbouw maar ook ui
termate belangrijk voor de Neder
landse ekonomie. Onze kritiek op de
bezuinigingen van het Ministerie van
Landbouw heb ik met het voorgaan
de onderbouwd. Enerzijds hebben
wij zorgen over verlies van invloed
op de ontwikkeling van nieuwe pro-
duktieprocessen. Anderzijds- zorg
over de verminderde interesse van de
chemische industrie, nieuwe chemi
sche produkten voor de landbouw te
ontwikkelen. De zware eisen die bij
de toelating van nieuwe produkten
gesteld worden vergen zeer hoge ont
wikkelingskosten.
Hierdoor dreigt het paard achter de
wagen gespannen te worden om
milieu-vriendelijker en veiliger mid
delen beschikbaar te krijgen.
Vermeende tegenstrijdigheden tus
sen landbouw en ecologie dreigen
gemeenschappelijke belangen in ge
vaar te brengen.
De heer Doeleman stelde vervolgens
dat de land- en tuinbouw vandaag de
dag te maken heeft met veel onze
kerheden. Moeilijk voorspelbaar is
wat dit voor gevolgen zal hebben
voor het individuele bedrijf. Wat is
de bestaanszekerheid voor veel be
drijven in de toekomst. Kunnen ge
zamenlijk de randvoorwaarden ver
beterd worden voor meer bestaans
zekerheid. Moeten wij ook part-time
landbouw bevorderen. Zo is het
kamperen bij de boer een mogelijk
heid om het gezinsbedrijf in stand te
houden. Wat is de positie van de
vrouw op het gezinsbedrijf. Wan
neer de verwachting is dat 40% van
de vrouwen in de toekomst een eigen
inkomen verdienen zal de vrouw in
de landbouw daarbij een uitzonde
ring vormen.
De positie van de vrouw in het ge
zinsbedrijf dient met name fiskaal
een duidelijke plaats te krijgen. De
ZLM moeet daar meer aandacht aan
besteden.
De ZLM zelf kan de vrouw een eigen
plaats toekennen' door het instellen
van het gezinslidmaatschap. Brede
maatschappelijke belangstelling is
voor boer en tuinder en zijn gezin
zeer belangrijk. Wij mogen ons niet
isoleren van de maatschappij waarin
wij leven. Vrouwen kunnen daaraan
een belangrijke bijdrage leveren.
Jongeren zullen de mogelijkheid
moeten krijgen een goede opleiding
te volgen. Ongewenste opvolgings-
druk kan daardoor worden voorko
men. Voor jongeren die boer wor
den is er een goede agrarische oplei
ding mogelijk. Bijscholing zal nog
meer dan in het verleden noodzake
lijk zijn. Goede voorzieningen en be
manning op de agrarische scholen is
daarvoor nodig. Uitwisseling tussen
voorlichting en onderwijs dient ver
der te worden gestimuleerd. Agra
risch onderwijscentra moeten ver
sneld tot stand komen willen wij vol
doende grip houden op het agrarisch
onderwijs. Ook hier zullen de drie
CLO's bereid moeten zijn samen te
werken. Daarbij eikaars opvattingen
respekterend. In Zeeland zijn wij
verheugd en erkentelijk dat de finan
ciering van de MAS in Goes rond is.
Na 10 jaar kan ik nu voorbij gaan
aan de problemen van de huisvesting
van de MAS in Goes. Bij de bouw
zal rekening gehouden moeten wor
den met de mogelijkheid van de tot
standkoming van een AOC.
Het ziet er naar uit dat binnenkort
meer duidelijkheid komt over de
verplaatsing van de HLS van Dor
drecht richting Delft, samen met de
Hogere Tuinbouwschool te Utrecht.
Van groot belang voor de akker
bouw en grove tuinbouw is, dat de
vakrichting Nederlandse landbouw
gehandhaafd blijft.
De ZLM werkt verder aan fusies van
het Huishoud- en Nijverheidsonder
wijs met andere onderwijsinstellin
gen. Noodzakelijk om het HNO on
derwijs op het platteland veilig te
stellen. Noodzakelijk door het be
leid tot schaalvergroting. Schaalver
groting waarbij wij ons afvragen of
dit in het belang is van het onderwijs
zelf.
De ZLM-voorzitter besloot zijn
toespraak als volgt:
'Hef lof nu foe gevoerde nationale
landbouwbeleid in liet Europese Ge
meenschappelijk landbouwbeleid
staaf onder zware spanning. Indrin
gend komt de vraag op ons af wat
dit betekent voor de werkgelegen
heid in de landbouw. Of meer kon-
kreet: de bestaansmogelijkheden
voor veel gezinsbedrijven.
De ZLM zal naar buiten in het over
leg duidelijk aan moeten geven wat
de positie is van de land- en tuin
bouw in ons werkgebied. Naast deze
politieke belangenbehartiging zal de
ZLM zich verder moeten versterken
gericht op de individuele belangen
behartiging. Duidelijk herkenbaar
zijn en blijven met het beleid in hef
belang van de leden. De ZLM be
schikt over zeer goede medewerkers
die bereid zijn zich in te zetten voor
de belangen van de leden. De Sociaal
Ekonomische Voorlichting speelt
hierbij een belangrijke rol. In een
ekstra bijdrage in ons land- en tuin
bouwblad is daar speciale aandacht
aan besteed. Dat d eeigen identiteit
door de leden als zeer belangrijk er
varen wordt blijkt als het gaat om
ons land- en tuinbouwblad. Deze
herkenbaarheid kan ook behouden
blijven wanneer meer samenwerking
tot stand komt met de overige orga
nisatie bladen.
Bij de diensten en in
stellingen van de ZLM gaat alles
naar wens. Doeleman sloot zijn
toespraak af met een uitspraak van
de heer H.D. Louwes: 'Een gelukkig
volk kan alleen blijven bestaan als
het een gezonde boerenstand heeft'.
Na de jaarrede van de algemeen
voorzitter kwam het verslag van de
Algemene Vergadering van 6 decem
ber 1985 aan de orde. Dit verslag
werd zonder op of aanmerkingen
goedgekeurd. De rekening en ver
antwoording van de ZLM over het
jaar 1985 werd eveneens goedge
keurd. De heer Werther uit Sprang-
Capelle verklaarde namens de finan
ciële commissie de rekening en ver
antwoording over 1985 nagezien en
akkoord te hebben bevonden. De
begroting en kontributieregeling
voor het jaar 1987 werden hierna
door de algemene ledenvergadering
onveranderd vastgesteld. Met vrij
wel algemene stemmen werd de heer
W. van Veldhuizen te Aarle-Rixtel
herbenoemd tot lid van het hoofd
bestuur.
Het rekord-aantal van ruim 800 bezoekers gaf ondubbelzinnig blijk van de grote waardering die de heer
Doeleman als ZLM voorzitter de afgelopen tien jaar genoten heeft en nog steeds geniet.
vrijdag 12 december 1986
11