Doelgericht bouwen aan
toekomst door goed bedrijfsbeheer
In de landbouw werd en wordt nog steeds veel geïnvesteerd in nieuwe
bedrijfsmiddelen. Er zijn meerdere methoden om deze investeringen
te financieren. Deze methoden variëren van financiering door eigen
middelen tot financiering op hypothecaire basis. Daartussen zitten
o.a. leverancierskrediet, rekening courant, fudiciaire eigendomsover
dracht, lease-overeenkomsten enz. Boer en Tuinder staan voor de
niet eenvoudige taak voor de wijze van financiering een keuze te ma
ken uit een financieringsmethode.
Om een beeld te kunnen schetsen
van de werkwijze van een financie
ring, hebben wij twee voorbeeldbe
drijven samengesteld.
Bedrijf I heeft de volgende sa
menstelling:
15 ha waarvan 10 ha eigendom
hoofdgebouwd
ligboxenstal
oude werktuigenberging
kwotum 240.000 kg
aantal melkkoeien 40 en 25 stuks
jongvee
gezin:
ondernemer 45 jaar, echtgenote
45 jaar
3 kinderen, 1 werkt buitenshuis
Bedrijf II heeft dezelfde samenstel
ling, maar wordt volledig gepacht.
De ligboxenstal is destijds gebouwd
op pachtersinvestering.
Financieringsplan
De ondernemer heeft het plan opge
vat om de oude ligboxenstal te ver
vangen door een nieuwe stal, terwijl
de oude stal wordt verbouwd tot
jongveestalling annex werktuigen
berging.
Een nieuwe stal, zo is begroot, kost
inklusief inrichting ƒ250.000,—.
Voor de verbouw van de oude stal is
ƒ100.000 begroot.
Werkwijze
Met dit plan komt de ondernemer
bij de bank en vraagt of men dit wil
financieren. De bank komt op eige
naarsbasis dan tot de volgende
opstelling:
vastlegging van de hypothecaire
waarde;
vaststelling inkomenspotentieel
van het bedrijf;
inschatting ondernemerskwali
teiten.
Op eigenaarsbasis is de cijfermatige
benadering betrekkelijk eenvoudig.
Aan de hand van een taksatie wordt
de eksekutie-waarde van het bedrijf
vastgesteld.
De hypothecaire waarde waarop een
lening wordt verstrekt bedraagt in
principe 60% van de eksekutie-
waarde.
Stel de eksekutie-waarde van het be
drijf op:
Grond 10 ha 300.000
Hoofdgebouw 100.000
Nieuwe stal 250.000
Verbouwde stal 100.000
Op eigenaarsbasis krijgen wij dan de
volgende situatiein tabel 1.
In dit sterk vereenvoudigde voor
beeld kan worden gekonkludeerd,
dat het alternatief uitvoerbaar is.
Hierna kunnen de voornemens wor-
Winst
rente oude lening 7%
rente nieuwe lening l°7o*
Privé-uitgaven, inkl. belasting
Negatief
ƒ55.000.-
ƒ3.500,-
ƒ58.500,-
ƒ28.000,-
ƒ30.500,-
ƒ35.000,-
ƒ4.500,-
Oude lening
Investeringen
Nieuwe lening
ƒ50.000,
ƒ350.000,
ƒ400.000,— k 7% rente ƒ28.000,
tabel 2
Taksatiewaarde:
Grond 10 ha
Hoofdgebouw
Nieuwe stal
Oude stal
Hypothecaire waarde 60%
Het rentabiliteitsplaatje wordt dan:
Winst
Rente oude lening
Nieuwe lening 7%*
Privé-uitgaven inkl.bel.
Toename liquide middelen
300.000,—
100.000,—
250.000,—
40.000,—
690.000,—
414.000,
55.000,—
3.500,—
58.500,—
21.000,—
37.500,—
35.000,—
2.500,—
In de landbouw werd en wordt nog steeds veel geïnvesteerd in nieuwe be
drijfsmiddelen, zoals hier in een ligboxenstal
oude lening
investeringen
Nieuwe lening
300.000,— a 7%
50.000,—
250.000,—
ƒ21.000,—
de verplichtingen te kunnen opbren
gen. De ondernemer komt jaarlijks
ƒ4.500 tekort om al zijn verplichtin
gen te kunnen voldoen.
Bij een pachtsituatie zal de proble
matiek qua inkomen weinig anders
zijn dan bij dit voorbeeld.
Zekerheden zouden via het Borgstel
lingsfonds kunnen worden verstrekt,
doch het opbrengend vermogen
blijft ook hier te gering.
Alternatief
In deze situatie zou kunnen worden
bekeken of de verbouw van de oude
stal niet achterwege kan worden
gelaten.
den omgezet in aktieve daden, zoals
het tekenen van de notariële aktes,
vergunning-aanvragen, enz.
Pachters situatie
In een pachters situatie bij eenzelfde
bedrijfsomvang zal er qua rentabili
teit niets veranderen. Het zeker
heidsplaatje geeft echter een heel an
der beeld (zie tabel 1)
Nieuwe stal op erfpachtsbasis
ƒ250.000,—
Maksimale verstrekking:
50% van de stichtingskosten.
De zekerheidsstelling voor de bank
zal dan slechts ƒ62.500,— bedragen.
In dit geval wordt een aanvraag voor
borgstelling door het Borgstellings
fonds aangevraagd voor de overige
ƒ185.000,—.
De bank zal tevens zekerheid vragen
op de roerende zaken, zoals vee en
machines.
Dit noemen wij Fudiciair Eigendoms
overdracht.
Maksimaal kan daarop slechts 50%
van de aktuele waarde worden gefi
nancierd.
De konklusie moet zijn, dat bij fi
nancieringen een pachter in het na
deel verkeert ten opzichte van zijn
eigenaarskollega.
Voorkomen is beter...
Tot zover een sterk vereenvoudigde
financieringsopstelling.
In de praktijk zullen tal van vragen
rijzen bij zowel de ondernemer als
bij de bank.
Tevens zullen er tussentijds steeds
beslissingen moeten worden geno
men, die veelal ingrijpend zijn.
Ook al hebt u al eens geïnvesteerd, is
het toch raadzaam uw licht eens op
te steken bij adviseurs die in allerlei
disciplines in de landbouw
voorkomen.
In dit geval geldt ook de spreuk:
'Voorkomen is beter dan genezen'.
J.L. Beuving
60%
450.000
Hier zou de konklusie kunnen wor
den getrokken dat er geen beletsel is
voor de bank om te financieren. Im
mers, de zekerheden zijn ruim
schoots aanwezig. Er is echter meer
nodig om tot financiering over te
gaan.
Ondernemer
In dit voorbeeld zijn er zekerheden
genoeg om te kunnen financieren.
Het bedrijf heeft echter de laatste ja
ren een winst gemaakt met een om
vang van ƒ55.000,—. Op het bedrijf
rust nog een oude lening van
ƒ50.000,a 7% rente.
Voor het gemak zijn wij er even van
uitgegaan, dat de aflossing plus ver
vangingsinvesteringen gelijk zijn aan
de afschrijvingen gedaan in het be
drijf. Wij kunnen dan de volgende
rentabiliteitsberekening voor dit be
drijf opstellen.
Konklusie
Op grond van zekerheden moet men
konkluderen dat er kan worden gefi
nancierd. Echter het bedrijf heeft te
weinig inkomensmogelijkheden om
'Echt ondernemer zijn is in ons
land onmogelijk geworden', is
een veel gehoorde opmerking.
Als argumenten daarvoor wor
den o.a. gebruikt: stringente be
lastingwetgeving, superheffing,
mestwetgeving en andere milieu:
regels. Argumenten die heel aan
nemelijk schijnen, maar die
slechts een deel van de werkelijk
heid zijn. Echt ondernemerschap
wordt namelijk gekenmerkt door
het op een juiste wijze op elkaar
afstemmen van de mogelijkhe
den en beperkingen. Mogelijkhe
den en beperkingen zijn er zeer
vele en in land- en tuinbouw heb
ben we er al eeuwen mee leren le
ven. De mogelijkheden en beper
kingen die de natuur stelt en de
kansen om de produkten af te
zetten, vormen vanouds de basis
van de landbouw, later zijn daar
andere bijgekomen. Regelmatig
komen er nieuwe bij en vallen an
dere weg. Als ondernemer zal
men het bedrijf zodanig moeten
beheren, dat vanuit de eigen si
tuatie zo goed mogelijk wordt in
gespeeld op deze steeds voort
gaande ontwikkeling en wisselen
de beperking.
Eigen situatie
De eigen situatie en het inspelen
op de voortgaande ontwikkeling
willen we sterk benadrukken.
Voor elk bedrijf en gezin is dit
verschillend in de te nemen
beslissingen en de verdere uitwer
king daarvan. In de tegenwoordi
ge omstandigheden kan zowel
het verder uitbouwen van het be
drijf, het op de plaats rust hou
den of het stoppen met het be
drijf getuigen van goed onderne
merschap. Te veel wordt goed
ondernemerschap nog gelijk
gesteld met bedrijfsvergroting.
Om de juiste beslissingen te kun
nen nemen zal men moeten weten
hoe de werkelijke situatie is en
moeten weten wat men in de toe
komst wil bereiken. Dit geldt zo
wel de eigen persoon, het gezin
als het bedrijf. Leeftijd, het al of
niet hebben van een opvolger, de
gezondheid, de persoonlijke
kwaliteiten en de aspiraties, dus
hetgeen men wil bereiken, spelen
daarbij een rol. Zelfkennis is een
belangrijke eigenschap van een
goede ondernemer. De sterke ei
genschappen zal hij uitbuiten, op
punten waar hij zwak is zal hij
anderen inschakelen. Voor een
goed bedrijfsbeheer is het door
en door kennen van het eigen be
drijf een noodzakelijke voor
waarde. Om zichzelf en het be
drijf te leren kennen zal men
moeten vergelijken met anderen.
Bedrijfs-ekonomische studie
groepen, bedrijfsvergelijken,
gesprekken met kollega's en be
drijfsbezoeken zijn hulpmidde
len om de eigen situatie meer hel
der te maken om vandaaruit in te
spelen op de uitdagingen waar
men steeds opnieuw voor komt te
staan.
Mogelijkheden en beperkingen
Mogelijkheden en beperkingen
vormen de uitdaging voor de
agrarische ondernemer. In een
tijd dat de samenleving door
middel van wetten een rem zet op
de bedrijfsontwikkeling en een
snel gewijzigde afzetmarkt zou
men pessimistisch kunnen zijn
over de toekomstmogelijkheden.
Pessimisme en achteruitzien zijn
echter eigenschappen waarbij
men zichzelf te kort doet. Beter is
het de realiteit onder ogen te zien
en vandaaruit aan de toekomst te
bouwen. Juist in een tijd waarin
er in de agrarische sektor zelf en
in onze samenleving zoveel ver
andert, zijn er in en buiten de
land- en tuinbouw moge
lijkheden.
Deze mogelijkheden zal men niet
altijd, of meestal niet, op de tra
ditionele wegen vinden. Het
vraagt kreativiteit om deze moge
lijkheden te vinden. Dat is beslist
geen eenvoudige zaak, want veel
nieuwe kansen lijken er niet te
zijn.
Maar juist daardoor is de uitda
ging groter om het eigen bedrijf
te verbeteren of op een andere
wijze zichzelf waar te maken.
Doelgericht bouwen
Doelgericht bouwen aan een goe
de toekomst van bedrijf en gezin
is mogelijk door zichzelf, het be
drijf en de kansen die er zijn nog
beter te leren kennen. In dit blad
wordt in een aantal artikelen ge
schreven over de mogelijkheden
om te komen tot een meer doel
gericht ondernemerschap en be
drijfsbeheer en de middelen die
er daarvoor zijn. Juist in een tijd
dat men door allerlei maatrege
len en een moeilijke afzetmarkt
onzeker wordt over de toekomst
is het niet alleen van belang hier
kennis van te nemen maar vooral
om zelf datgene verder uit te wer
ken en toe te passen wat voor be
drijf en gezin van belang is.
Voor verdere informatie over een
doelgericht bedrijfsbeheer en on
dernemerschap kunt u terecht bij
de sociaal-ekonomische voorlich
ting van de landbouworgani
saties.
Drs. A.A. Jaarsma
Vrijdag 5 december 1986
11
