Emancipatie
en landbouw: een indruk
Manipulatie met micro
organismen en planten
Varekamp: Kwaliteit zaak
van de agrarische producent
Investeringen in de Britse landbouw!
Hechtere samenwerking
van landbouwkundig
onderzoek en onderwijs
Proef insektenbestrijding met
genetisch gemanipuleerde
virussen gestart
Agrarische studiereizen 1986
De universiteit van Oxford in En
geland is een veldproef gestart
om de bestrijding van insekten
met genetisch gemanipuleerde vi
russen te bestuderen. In een
koolveld zijn rupsen losgelaten
die besmet zijn met een virus,
waarbij een, niet eigen, streng
DNA is ingebouwd.
Volgens de 'New Scientist' is dit
de eerste keer dat onderzoekers
een genetisch gemanipuleerd or
ganisme buiten het laboratorium
testen. Het uiteindelijke doel van
het eksperiment is het verkrijgen
van een virus dat te gebruiken is
als insekticide. Ook de oorspron
kelijke virussen doden de insek
ten - in dit geval de rupsen - maar
de slachtoffers leggen pas ruim
een .week na besmetting het lood
je. Dat is veel te langzaam voor
een effektief insekticide. Door
het virus te voorzien van een gen
dat de vorming van een toxische
stof oproept, zal de werkzaam
heid toenemen.
Zo ver is het echter nog lang niet.
De nu gemanipuleerde en losge
laten virussen zijn voorzien van
een stukje DNA dat juist abso
luut niets doet.
Gekeken zal worden hoe het vi
rus zich in de natuur houdt en
wanneer het ingebrachte gene
tisch materiaal uit het milieu is
verdwenen. Volgens de onder
zoekers is het van groot belang
eerst te weten hoe een gemanipu
leerd organisme zich in de natuur
gedraagt voordat serieus aan het
erfelijk materiaal wordt gedok
terd. Om verspreiding, via bij
voorbeeld vogels die het op de
rupsen hebben voorzien, te voor
komen is het proefterrein afge
schermd met netten.
Als de proeven naar tevredenheid
verlopen, willen de onderzoekers
binnen vijf jaar een toxisch gen,
afkomstig van een bakterie in
bouwen bij het virus. Later ge
volgd door meer toxische genen
om een heel arsenaal van wapens
bij de hand te hebben als de in
sekten onverhoopt resistent wor
den tegen een van de giften.
Volgens dr. J.M. Vlak van de
vakgroep Virologie van de Land
bouwuniversiteit Wageningen
wordt ook bij zijn vakgroep on
derzoek gedaan met gemanipu
leerde virussen om insekten te
bestrijden. Maar het Wageningse
onderzoek is nog in een beginfase
en het zal nog wel enige jaren du
ren voordat men toe is aan veld
proeven. Dan zal ook hier de dis-
kussie losbranden over de toe
laatbaarheid van gemanipuleerde
organismen in de natuur. In de
Verenigde Staten weten milieu
groepen tot nu toe eksperimenten
in het veld tegen te houden. En
ook in Engeland is de diskussie
nog niet uitgewoed. Om tegen
standers van genetische manipu
latie buiten de deur te houden
wordt de plaats van het koolveld
geheim gehouden.
Wagenings Universiteitsblad
Naar aanleiding van het berichtje in
de ZLM 'Emancipatie en Land
bouw' togen wij, 2 jonge agrarische
vrouwen van het ZAJK, 3 oktober
naar Maastricht.
Door de Nederlandse Vereniging
voor Agrarische Recht was daar, in
samenwerking met haar Belgische
zustervereniging, een studiedag ge
organiseerd met als thema 'De (juri
dische) positie van de op het land
bouwbedrijf meewerkende echt
genote'.
Mevrouw T. Merckx-van Gooy, lid
van de kamer van Volksvertegen
woordigers in België, gaf met haar
zeer uitgebreide inleiding weer hoe
de (juridische) positie van de mee
werkende echtgenote in België is ge
regeld. Vele aspekten kwamen daar
bij aan de orde, waarbij als pro
bleem steeds terugkeerde: het ont
breken van een beroepsstatus van de
meewerkende vrouw. Na haar was
de beurt aan mevrouw Roosen-van
Pelt, CDA-tweede kamerlid belast
met emancipatie zaken. Zij gaf op
heldere wijze de sociaal-kulturele
aspekten van het thema weer, daar
bij verwijzend naar het rapport van
de kommissie Van Zeil waarin het
werk van de meewerkende vrouw als
theoretisch onzichtbaar doch prak
tisch onmisbaar wordt aangemerkt.
Zij pleitte dan ook voor meer voor
lichting, méér mogelijkheden tot
scholing en vooral een mentaliteits
verandering, beginnend in de eigen
gezinssituatie.
Varekamp noemde de kwaliteit van
de agrarische produkten een belang
rijke, zo niet de belangrijkste, faktor
in de strijd om het behoud en de ver
groting van de afzetmarkten. Volgens
hem kan de Nederlandse land- en
tuinbouw het op de internationale
markten alleen blijven bolwerken als
het Nederlandse produkt zich in kwa
litatief opzicht onderscheidt van dat
van andere aanbieders.
Invloed
De voorzitter van het Landbouw-
Beroepsstatus agrarische
Na een bezoek aan het prachtige,
gloednieuwe Provinciehuis en na de
lunch te hebben genoten kwam als
laatste spreker de heer Remie, werk
zaam bij het accountants- en be-
lastingadviesburo van de NCB. Deze
gaf een uiteenzetting over de fiskaal-
en civielrechtelijke aspekten van de
op het landbouwbedrijf meewerken
de echtgenote.
Reakties uit de zaal gaven duidelijk
blijk van ongenoegen toen hij be
toogde dat de juridische positie van
de meewerkende vrouw op het land
bouwbedrijf al zo goed is.
schap pleitte voor een kwaliteitsbewa
kingssysteem waarbij de agrarische
producent invloed blijft uitoefenen op
wat er met zijn produkt gebeurt, ook
nadat hij dat heeft afgeleverd. Van
belang noemde hij in dit verband de
integrale kwaliteitszorg of ketenbege
leiding, waarmee op het ogenblik in
de slachtkuiken-, mestvarken- en
vleeskalversektor wordt geëxperimen
teerd. De integrale ketenbewaking
moet niet alleen bijdragen aan het ver
beteren van de kwaliteit, maar moet
vrouw ontbreekt
Tijdens de diskussie bleek deze uit
spraak een farce te zijn. Immers,
waarom is het dan nog steeds zo
moeilijk oni het mede
ondernemersschap van de meewer
kende vrouw aan te tonen, terwijl dit
wel zijn fiskale en juridische konse-
kwentiës heeft.
Tot slot willen wij als deelneemsters
aan deze studiedag de vereniging
voor Agrarisch Recht danken voor
de zeer gastvrije ontvangst.
Nellie Rijk
Marga Vermue
ook tot een besparing op keurings
kosten leiden.
Varekamp "liet er geen twijfel aan
bestaan dat in ieder kwaliteitsbeleid
voor land- en tuinbouwprodukten de
eindverbruiker, dus de konsument, de
doorslaggevende faktor behoort te
zijn. Ook bij de keuringen zal het be
lang van de konsument voorop moe
ten staan. Wel zullen daarbij zoveel
mogelijk internationale regels moeten
gelden, te beginnen in de EG.
Varekamp pleitte er tot slot voor om
nu al na te gaan denken over de vraag
aan welke kwaliteitseisen agrarische
produkten moeten voldoen die
bestemd zijn om te worden gebruikt
als basisgrondstof in de chemische en
petrochemische industrie. Het Land
bouwschap staat op het standpunt dat
dit industriële gebruik van agrarische
produkten, onder meer voor het ma
ken van ethanol en afbreekbare
plastiks, sterk moet worden be
vorderd.
Manipuleren is de mens eigen. We
hebben altijd getracht de natuur naar
onze hand te zetten. Lange tijd speel
de daarbij ervaring de hoofdrol: men
greep ergens in en wachtte af of de re
sultaten bruikbaar waren. Nu brengt
men steeds meer veranderingen aan
op basis van voorspelde resultaten.
Ook in de biotechnologie zien wij de
ze ontwikkeling. Dit zei prof. dr.
N. W.F. Kossen vandaag (7 novem
ber) op het symposium "Biomaat
schappij" in Amsterdam.
Door de recombinant-DNA techniek
kan men nu gerichter werken om bak-
teriën of planten vooraf vastgestelde
produkten te laten maken. Niet alleen
kunnen ze worden gemanipuleerd om
sneller of meer te produceren, maar
ook om nieuwe produkten te maken.
Het succes van deze techniek is zeer
groot, er zijn talloze toepassingen.
Kommercieël gezien zijn er echter tot
nu toe betrekkelijk weinig resultaten
geboekt en die liggen voornamelijk op
farmaceutisch gebied.
Stikstofbinding
Bij de plantenveredeling wordt veel
verwacht van het onderzoek naar
stikstofbinding. Door deze eigen
schap in te bouwen kunnen planten
zelf voor de binding van stikstof zor
gen, zodat er geen stikstof uit kunst
mest meer nodig is. Dit proces kost
echter veel energie, die de plant voor
de groei nodig kan hebben. Het is dus
nog niet zeker of hiermee een grotere
opbrengst verkregen kan worden.
Voorzitter Marius Varekamp van het Landbouwschap vindt dat het
agrarisch bedrijfsleven zelf verantwoordelijk is en moet blijven voor
de kwaliteit van de agrarische produkten. De overheid moet zich be
perken tot het houden van toezicht op de uitvoering van de verschil
lende kwaliteitswetten. Hij zei dit donderdag in Wageningen op een
door de Stichting Aiesec georganiseerde themadag over kwaliteit in
de agrarische sektor.
De Britse landbouw is één van de
produktiefste van Europa. Voor
al sinds Groot-Brittannië in 1973
lid werd van de E.E.G. en de Brit
se boeren rechtstreeks moesten
gaan konkurreren met hun Euro
pese buren, is de groei opvallend
geweest. Om de konkurrentie het
hoofd te bieden namen veel Brit
se boeren hun toevlucht tot de
meest geavanceerde machines en
landbouwmethodes.
Om de boeren wegwijs te maken op
het gebied van de modernste land
bouwmachines wordt er ieder jaar
een uitgebreide tentoonstelling van
honderden verschillende machines ge
houden, de Royal Smithfield Show.
Dit jaar wordt hij eind november/be
gin december 1986 gehouden in de
hoofdstad van Groot Brittannië,
Londen.
Daarom organiseert Agrarische Stu
diereizen van zaterdag 29 november
tot dinsdag 2 december 1986 een be
zoek aan het Britse eiland. Het pro
gramma luidt:
zaterdag 29 november 1986: treinreis
vanaf uw woonplaats naar Hoek van
Holland. Overtocht naar Harwich per
boot, met verblijf in luxe tweeper
soonshutten.
zondag 30 nogember 1986. Vanaf
Harwich met de bus naar Londen.
Onderweg wordt een bezoek gebracht
aan het uitgestrekte bedrijf (drie boer
derijen) van de gebroeders Smith. De
ze broers verbouwen granen en
suikerbieten, houden melkkoeien en
hebben zelfs een paar schapen uit
Texel geïmporteerd ondanks de
strenge veterinaire maatregelen die in
Engeland gebruikelijk zijn. Op het be
drijf wordt de lunch gebruikt, 's Mid
dags een uitgebreide stadsrondrit
door Londen onder leiding van een
Nederlands sprekende gids; ook 's
avonds is er gelegenheid Londen te
ontdekken.
maandag 1 december 1986. Bezoek
aan de Royal Smithfield Show. Op
een apart terrein worden keuringen
gehouden van hooggekwalificeerd
vee. In de namiddag vertrek naar
Harwich voor de boottocht naar Ne
derland.
dinsdag 2 december 1986. Vanuit
Hoek van Holland met de trein naar
uw woonplaats, het einde van een ge-
varieërde reis.
Voor uw aanmelding, nader overleg
of het aanvragen van de brochure
Agrarische Studiereizen 1986, kunt u
opbellen naar het Sekretariaat van
Agrarische Studiereizen, mevrouw L.
Deumer, Roermondsplein 20, 6811
JN Arnhem 085-512087 tussen 08.00
en 18.00 uur.
Maatregelen tegen
hondsdolheid in Limburg
ingetrokken
De maatregelen ter voorkoming van
de verspreiding van rabiës, het aan-
lijngebod en de verplichte rabiësen-
ting voor honden in Limburg, zijn
met ingang van 30 oktober jl. inge
trokken.
Uit onderzoek is gebleken, dat er
zich in de laatste tijd, vanaf mei
1985, geen gevallen van hondsdol
heid in het gebied hebben voor
gedaan.
De Landbouwuniversiteit Wagenin
gen en de Direktie Landbouwkundig
Onderzoek (DLO) van het Ministe
rie van Landbouw en Visserij zijn
een samenwerkingsovereenkomst
aangegaan. Zij beogen daarmee de
kwaliteit en de efficiency van de in
zet van de bij deze organisaties be
schikbare personeelsleden, middelen
en voorzieningen voor onderwijs en
onderzoek te verbeteren.
De ondertekening, die op 29 oktober
plaatsvond, werd verricht door dr.
A.J. Wiggers, direkteur Landbouw
kundig Onderzoek, dr.ir. D. de
Zeeuw en mr. H.M. van den Hoofd
akker, resp. voorzitter van het Kol
lege van Bestuur en sekretaris van de
Landbouwuniversiteit.
Van deze overeenkomst wordt ver
wacht dat daarmee de reeds bestaan
de samenwerking verder wordt gesti
muleerd, onder andere resulterend
in een uitbreiding van het aantal ge
meenschappelijke programma's. In
de overeenkomst is vastgelegd dat
DLO en de Landbouwuniversiteit de
samenwerking bevorderen op het ge
bied van onderzoek, onderwijs en de
hierbij behorende dienstverlening.
Voorts zullen assistenten-in-
opleiding van de Landbouwuniversi
teit bij onderzoekprojekten van
DLO-instituten worden ingescha
keld en vandaaruit begeleiding krij
gen. Omgekeerd wordt de mogelijk
heid gékreeërd dat personeelsleden
van DLO-instituten hun medewer
king verlenen aan het wetenschappe
lijk onderwijs aan de Landbouwuni
versiteit.
Een samenwerking op een bepaald
onderwerp behoeft zich niet te be
perken tot DLO-instituten en vak
groepen van de Landbouwuniversi
teit. Ook andere instellingen, zoals
proefstations, overige universiteiten
en bedrijfsleven, kunnen bij een
programma-overeenkomst betrok
ken worden.
Terreinen van onderzoek waarop
reeds nauw wordt samengewerkt, of
waarvoor voorstellen zijn gedaan,
omvatten de onderwerpen: onkruid-
kunde, theoretische teeltkunde, mo-
noklonale antilichamen, geïntegreer
de bestrijding van ziekten en plagen
in de fruitteelt, aquatische ecotoxi-
cologie en eutrofiëring, toxicologie,
veefokkerij en DNA.
Vrijdag 7 november 1986
19
