Embryotransplantatie
zet zich voort
Nieuwe ontwikkelingen
bij voortplanting
Invriezen van embryo's lijkt te slagen
Centraal spoelen
Diepvries-embryo's
Synchroniseren
Bedrijfsmanagement
Dubbeldoel handhaven
KI Zuid-Nederland en het proefbedrijf Cranendonck zijn een samen
werkingsverband aangegaan, waarbij de veestapel van de proefboer-
derij "leenmoeders" levert voor het ontvangen van embryo's afkomstig
van uitgeselekteerde stiermoeders. De KI hoopt uiteraard op beste stie
ren, terwijl Cranendonck intussen met de uit de embryo's voorkomen
de vaarskalveren het produktieniveau van zijn melkveestapel omhoog
stuwt. De resultaten van embryotransplantatie (ET) in Nederland zijn
sedert de georganiseerde aanpak snel verbeterd. Dat neemt niet weg
dat er nog vragen zijn rond ET. Op Cranendonck probeert men daar
op een antwoord te vinden.
Dierenarts Jan van Lieshout begeleidt namens KI Zuid-Nederland -
waar hij tevens deel uit maakt van de direktie - de uitvoering van de
transplantaties. Met toenemend succes maakt men gebruik van inge
vroren embryo's.
De techniek van ET is niet eenvoudig.
Stap voor stap probeert men de ver
schillende fasen onder de knie te krij
gen. Hoewel ET diverse keren een
opmerkelijk resultaat oplevert, blijkt
dat er toch ook nog wel wat geluk aan
te pas komt. In sommige gevallen
spoelt er geen één embryo uit of
slechts een enkele van niet al te beste
kwaliteit. Lukt het een geschikte do
norkoe te vinden (bij ongeveer 90 pro
cent van de behandelde dieren), dan
moet afgewacht worden of.de ont-
vangsterdieren na de inplant van de
embryo's werkelijk drachtig worden
en de kalfjes uitdragen.
Bij een spoeling van een donorkoe
(stiermoeder) vindt men soms vijf tot
wel dertig bruikbare embryo's. Een
enorme variatie. Meer dan de helft
van de donoren komt evenwel niet
verder dan vijf bruikbare embryo's.
Het is dan ook nooit van tevoren te
zeggen hoeveel drachtigheden per
spoeling verkregen worden.
"Tot het moment van inplanten be
heersen we de techniek van ET vrij
aardig", zegt Van Lieshout. Hij heeft
vanuit zijn funktie bij de KI dagelijks
te maken met de praktische uitvoering
van ET. Ook volgt hij met veel be
langstelling de ontwikkelingen die op
dit terrein in Amerika gaande zijn.
Niet lang geleden bracht hij nog zelf
een bezoek aan dit kontinent. Daar
staan koeien die gezamenlijk eigen
dom zijn van KI Zuid-Nederland en
KI Oost, waarvan de embryo
kalveren geveild worden tegen opzien
barend hoge prijzen. "Wanneer we in
staat zijn meer embryo's te winnen
van topkoeien, worden deze goud
waard", voorspelt Van Lieshout. Hij
denkt dat ET in Nederland een nog
grotere vlucht zal nemen in de komen
de jaren. Maar zullen er dan niet spe
ciale fokbedrijven ontstaan? "Dat
denk ik niet. Net als in de Verenigde
Staten voorzie ik, dat er centra bij de
KI's komen van waaruit de praktijk
bediend kan worden. Dat heeft het
voordeel dat de topproducentes cen
traal gehuisvest zijn en zo onder meer
gekonditioneerde omstandigheden
gespoeld kunnen worden. Bovendien
is het spoelen bij grote aantallen veel
góedkoper".
De tijd dat een veehouder op afroep
een embryo kan in laten planten acht
Van Lieshout echt niet meer zo ver
verwijderd. "Nu al wordt er naast de
verse transplantaties veel gewerkt met
diepvriesmateriaal. De resultaten met
ingevroren embryo's zijn iets minder,
maar liggen gemiddeld toch al op 3
kalveren per gespoelde koe. Momen
teel vriezen we max. 10 procent in van
de embryo's die onder de microscoop
geschikt bevonden zijn voor ET. In
totaal hebben we de afgelopen elf
maanden zo'n 400 spoelingen uitge
voerd. Uit iedere spoeling komen ge
middeld zeven a acht bevruchte
eicellen, waarvan er vijf a zes over
geplant worden. Uiteindelijk resul
teert dit in drie tot vier nakomelingen
per spoeling".
Vrijdag 24 oktober 1986
Van Lieshout ziet de toepassing van
ET in de richting van meer ingevro
ren embryo's gaan. "Het drachtig-
heidspercentage van diepvries-ET is
de 50 gepasseerd en dat is gezien het
aantal gebruikte diepvries-embryo's
hoog. Voor verse embryo's is dit
58%.
"Als we deze cijfers vergelijken met
normale KI en kijken dan naar hoe
veel dieren er werkelijk afkalven, dan
komen de bevruchtingsresultaten van
beide technieken echt niet meer zover
uiteen te liggen", meent Van Lies
hout. Het aantal uitgeselekteerde die
ren laat hij hier buiten beschouwing.
Hij wil er evenwel niet aan voorbij
gaan, dat het vaststellen van het juiste
moment van inplanten nog een moei
lijk onderdeel is van ET.
"Wil een embryo zich in de baarmoe
der voorspoedig kunnen ontwikkelen,
dan moet het stadium waarin het em
bryo verkeert goed overeenkomen
met de fase van de bronstcyclus van
de ontvangsterkoe. Het moment van
inplanten komt dus zeer nauw".
Er vindt vooraf een strenge selektie
plaats. Van een vijftiental aangebo
den ontvangsterdieren blijven er in
eerste instantie tien over. Daarna val
len er op de dag van inplanten nog een
stuk of drie af. Bij deze dieren is dus
al het voorbereidende werk voor niets
geweest.
De embryo's worden bewaard in
vloeibaar stikstof.
Van Lieshout hierover: "De ene keer
lukt het beter dan de andere. Dat is
zeer bedrijfsafhankelijk, maar waar
het precies aan ligt weten we niet. Het
zou heel wat minder problemen geven
als we de embryo's in natuurlijk toch
tig geworden koeien konden brengen.
Dan heb je een spreiding van onge
veer een dag (zesde en zevende dag na
de bronst), waarin het inplanten met
succes kan plaatsvinden. Bovendien
kan dan het synchroniseren achterwe
ge blijven".
Gezien de vaak grote afstanden tus
sen donor- en ontvangsterdieren is dit
niet te doen en wordt een groep die
ren kunstmatig gelijk tochtig gezet.
De meest toegepaste methode is het
uitstellen van de tochtigheid met be
hulp van een medikament in het oor
of achter in de schede. Het inplanten
van de embryo's kan dan in één keer
gebeuren, waarna de dragende koei
en in dezelfde week afkalven.
Als praktisch probleem ziet Jan van
Lieshout, dat er op de bedrijven min
der koeien beschikbaar komen voor
het uitdragen van een ET-kalf. Wat
dat betreft is Cranendonck een gun
stige uitzondering. Hier worden alle
dieren die qua vruchtbaar
heidstoestand geschikt zijn ingeplant
met embryo's. Deze zomer zijn ook
de pinken al ingezet en dat lijkt goed
te gaan. De invloed van Cranendonck
op het genetisch niveau van de melk
veestapel is daarmee sterk terugge
bracht.
Bedrijfsleider Romme is daar mo
menteel allerminst rouwig om. Met de
hoogproduktieve veestapel in het
vooruitzicht biedt dit voor Cranen
donck, als proefbedrijf temidden van
de praktizerende veehouders, bij uit
stek de mogelijkheid na te gaan hoe
het bedrijfsmanagement dient te ver
anderen bij het toenemen van de
melkproduktie per koe.
De toekomstige "melkrijpe dubbel-
doelkoeien" -. zoals Romme ze noemt
- zullen ongetwijfeld een wat andere
kijk op de bedrijfsvoering met zich
mee brengen. "Op ons proefbedrijf
zullen bij voorbeeld de kwaliteit van
het gewonnen ruwvoer, de voeding en
het melken van de koeien aan bete
kenis gaan winnen", zegt hij.
In het zuiden voert de roodbontfok-
kerij de boventoon, hoewel - en dat
was tijdens de eerste demonstratie
show van KI Zuid-Nederland ook
merkbaar - de zwartbonten heel na
drukkelijk de aandacht op zich weten
te vestigen. Met Valentin (een Vali-
antzoon die in Limburg als proefstier
werd ingezet) heeft dit KI-blok een
vererver van formaat in huis voor de
veehouders met zwartbont melkvee.
Samen met KI Oost-Nederland heeft
men voor de houders van roodbonte
koeien Franko (uit de stal van een
fokkersbedrijf in West-Duitsland) in
de ring gebracht. Insiders achten hem
kansrijk als nieuwe aanwinst voor de
MRIJ-fokkerij, vooral om zijn ont
wikkeling en uiervererving.
Beide stieren zijn de exponenten van
de huidige koers die men gaat in de
fokkerijwereld. De richting is hiermee
Eerste embryo
transplantatie paarden
suksesvol uitgevoerd
UTRECHT - In Nederland is
voor de eerste keer embryo
transplantatie bij paarden uit
gevoerd.
Dit veterinair sukses komt op
naam van professor Ben Colen
brander, die verbonden is aan de
Vakgroep Verloskunde, Gynae
cologie en Kunstmatige Insemi
natie van de fakulteit voor Dier
geneeskunde te Utrecht.
Zijn onderzoek heeft aangetoond
dat embryotransplantatie (ET)
ook bij paarden uitvoerbaar is.
Momenteel zijn vijf ontvangst
merries drachtig van embyro's
uit andere merries.
Bij embryotransplantatie wordt
een bevruchte eicel uit de baar
moeder van een donormerrie ver
wijderd, om vervolgens inge
bracht te worden in de baarmoe
der van een draagmoeder, die de
vrucht uitdraagt, ter wereld
brengt en zoogt, totdat het veu
len gespeend kan worden. In de
rundveehouderij is al zoveel er
varing opgedaan met ET, dat het
in deze sektor behoorlijk is inge
burgerd.
(Agrarisch Dagblad)
De opstelling tijdens het spoelen.
echter nog niet bepaald en zoals het
er nu naar uitziet blijft het dubbeldoel
bij de roodbonten vooreerst nog fier
overeind. Dit in ogenschouw geno
men, maakt het voor een regionaal
onderzoekscentrum als Cranendonck
- met van huis uit een rasechte MRIJ-
veestapel - niet gemakkelijk de juiste
vaarroute te vinden.
"We stemmen ons fokbeleid voor de
komende jaren af op KI Zuid-
Nederland", zegt Romme, "maar we
blijven wel zelf aan het roer staan".
Onze samenwerking is erop gericht
stier- en vaarskalveren te krijgen die
beantwoorden aan het dubbelfok-
doel. Dat houdt voor ons in een
veestapel fokken met 25 procent
Splitsen kan slechts met sukses
plaatsvinden wanneer hiervoor be
paalde apparatuur aanwezig is. De
gene die het embryo splitst, moet
veel routine hebben om deze hande
ling met een hoge betrouwbaarheid
herhaalbaar te maken. Splitsen is
een tijdrovende bezigheid. Daarom
zal delen van embryo's van topdie-
ren de ekstra kosten hiervoor moe
ten kunnen goed maken. Men dient
zich dan ook af te vragen of een
ekstra embryospoeling met een an
dere topstier aantrekkelijker is dan
'produktie' van identieke meer
lingen.
Sextest
Op het Instituut voor Veeteeltkun-
dig Onderzoek (IVO) te Zeist is de
afgelopen jaren onderzoek verricht
naar de mogelijkheid om het
geslacht van embryo vast te stellen,
zonder dat dit letale gevolgen heeft
voor het embryo; dit wil zeggen:
zonder dat zich later openbaart dat
het embryo niet levensvatbaar is.
Hierbij wordt gebruik gemaakt van
monoklonale antilichamen tegen het
HY-antigeen dat alleen aanwezig is
op het mannelijk embryo. Dit wil
zeggen: van bindende eigenschappen
die alleen aanwezig zijn op het man
nelijk embryo. De binding wordt
zichtbaar gemaakt met een fluorise-
rende stof, die onder de mikroskoop
oplicht. Hierdoor kunnen de manne
lijke (met kleuring) en de vrouwelij
ke embryo (zonder kleuring) ge
scheiden worden.
(Foto's: Marcel Bekken
vreemd bloed. Voortdurend zullen we
ons moeten afvragen of de ingeslagen
richting wel de juiste is. Hoe het fok
beleid er over vijf jaar zal zijn, kun
je onmogelijk nu al geheel voorzien.
Het streven is op dit moment: méér
melk met behoud van een goede ge
schiktheid voor de vleesproduktie".
"ET betekent voor Cranendonck dus
op meerdere fronten een uitdaging,
maar de eerste tijd ligt de nadruk op
het nog beter onder de knie krijgen
van het inbrengen van embryo's, in
het bijzonder het voorbereiden van de
ontvangsterdieren op het im
planteren".
Johan Veldhuis
Helaas blijkt dit in de praktijk nog
de nodige missers op te leveren. Op
het IVO hoopt men binnenkort deze
problematiek te hebben opgelost,
zodat deze methodiek in de praktijk
kan worden toegepast.
Een methode om sperma vóóraf op
geslacht te kunnen scheiden, zou
echter een grotere revolutionaire
verandering teweeg brengen.
In-vitro-bevruchting
Er wordt veel gesproken over rea
geerbuisbevruchting. In de humanen
in de diergeneeskunde noemt met dit
in-vito-bevruchting. Dit is een tech
niek waarmee eicellen buiten het li
chaam bevrucht worden. In de hu
mane geneeskunde begint in toene
mende mate routine te worden.
In de humane geneeskunde is er al
een slagingspercentage van 20%, bij
het rund levert in-vitro-bevruchting
bijna onoverkomelijke problemen
op. Recente veterinaire publikaties
beschrijven de geboorte van slechts
zes kalveren uit een in-vitro-
bevruchting. Om tot de geboorte
van deze kalveren te komen werden
de bevruchte eicellen voor een perio
de van 72 uur in de eileider van een
konijn gebracht. Dat werd gedaan
om ze verder te ontwikkelen. Tot he
den lukte dat in een kweekmethode
niet.
Met het hier beschreven onderzoek
wil men meer inzicht krijgen in het
fenomeen bevruchten en in hormo
nale veranderingen die hiermee ge
paard gaan.
19
In het afgelopen jaar zijn in Nederland de eerste schreden naar het
splitsen van embryo's gemaakt. De eerste suksesvolle deling van een
embryo werd in 1985 verricht door drs. H. Hoogenkamp van de fa
kulteit voor diergeneeskunde te Utrecht. Kort geleden vond de ge
boorte plaats van twee 'als embryo geplitste' stierkalfjes van de be
roemde koe Feikje 29, uitgevoerd door het ET-team van KI Land van
Cuyk.