Boer zijn en leven
in de Flevopolder:
Weer uitgifte van landbouwbedrijven
Van de mogelijkheid een bedrijf
te aanvaarden in de IJsselmeer-
polders hebben veel Zeeuwen en
Brabanders gebruik gemaakt.
Die gelegenheid werd hen in de
meeste gevallen geboden vanuit
de her- en ruilverkavelingen.
Door inlevering van het bedrijf
ten behoeve van de her- en ruil
verkaveling werden ze in staat
gesteld een nieuw bedrijf op te
bouwen in de IJsselmeerpolders.
Je vindt ze er als akkerbouwer,
fruitteler, in mindere mate als
veehouder. Ook de loonwerkers
van Zeeuwse en Brabantse af
komst bouwden er welvarende
bedrijven op.
Voor welke investeringen kom je
nog meer te staan?
Zoals ieder bedrijf heb je een be
drijfskapitaal nodig. De kosten van
levensonderhoud zijn er totdat de
opbrengsten komen. Dit benodigde
bedrijfskapitaal kun je afhankelijk
van het bouwplan stellen op
2.000 a 2.500 per ha. Ook de in
vesteringen in werktuigen zijn sterk
afhankelijk van wat je reeds in bezit
hebt en of dat nog bruikbaar is.
Geerse investeerde het eerste jaar in
een volledig nieuwe aardappellijn sa
men met zijn buurman voor
120.000 terwijl Zandee een bedrag
van 100.000 nodig had het eerste
jaar. De verhuiskosten, de reis
kosten, de bouwrente en de kosten
of 1 op 5. Bij Zandee was dat de eer
ste 3 jaar 1/3 aardappelen, 1/3 sui
kerbieten en 1/3 graan, na 3 jaar is
hij overgegaan op 1/4 aardappelen,
1/4 suikerbieten, 1/4 tarwe, 1/4 di
verse bestaande uit erwten, uien en
vlas.
Willen jullie ook iets vertellen over
de opbrengsten?
Wat de granen, erwten en vlas be
treft, daarvan liggen de opbrengsten
gelijk als die we in Zeeland behaal
den. De kg-opbrengsten van de
aardappelen, uien en suikerbieten
zijn aanmerkelijk hoger dan in het
Zuid-Westen. Het districtsgemiddel
de van de suikerbieten over de laat
ste 5 jaar lag op ruim 70 ton per ha.
naar de Suiker Unie. Wat de uien en
aardappelen betreft deed hij de laat
ste jaren de aardappelen voor de
helft op contract en voor de andere
helft had hij ze vrij om er mee te
handelen. Hij is nu overgestapt naar
de pool van de fa. Meyer. De granen
gaan meestal voor de helft naar Alco
en de Vulkaan.
Hoe is het leven in de polder?
Beide gezinnen hebben de opvang
goed ervaren evenals Leen Geerse en
zijn vrouw. Het spreekwoord "een
goede buur is beter dan een verre
vriend", is overal van toepassing
maar zeker hier in de polder. Voor
kinderen in de leeftijd van 15 a 16
jaar is de overgang moeilijk, zegt
mevrouw Zandee. Het lijkt me dat
dat voor een opvolger(ster) anders
ligt. Vooral een opvolger(ster) ziet
sneller dat het mede voor hun toe
komst is. De kerk speelt bij de op
vang een rol in positieve zin. Het
zelfde kan gezegd worden van de
vrouwenverenigingen en de land
bouworganisatie. Als negatief punt
wordt wel ervaren dat de afstanden
groot zijn, zegt mevr. Geerse. Wij
hebben daar nog geen ervaring mee
maar een afstand van 17 a 18 km is
veel om de kinderen naar school te
brengen. Men doet dat erg veel sa
men met de buren. Op alle drie de
basisscholen in Zeewolde is de op
vang voor kinderen "tussen de mid
dag" uitstekend geregeld. Het is ook
van groot belang dat je je zelf niet
opsluit maar contacten legt. Het
lijkt of het verenigingsleven hier
meer bloeit dan in Zeeland. Als man
en vrouw ben je meer op elkaar aan
gewezen. Je moet het goed met el-
der geval te weinig. We hebben dit
echt bijgeleerd.
We vonden de investeringen hoog
maar nu we in de praktijk hebben
gezien dat de opbrengsten zo zijn dat
de investeringen opgebracht kunnen
worden is dit een geruststelling. Na
tuurlijk zijn er vooraf in goed over
leg tussen man en vrouw en de voor
lichter begrotingen gemaakt waaruit
•ook reeds bleek dat de investeringen
verantwoord waren.
Zijn jullie blij dat je de stap hebben
gedaan?
Beiden antwoorden hierop met een
volmondig: "Ja, beslist. Het is een
hele stap maar we denken dat de mo
gelijkheden voor ons en voor onze
bedrijfsopvolger hier groter zijn dan
in Zeeland".
Heb je nog adviezen voor je colle
ga's in ruilverkavelingsgebieden?
Ieder zal in zijn eigen gezin en in zijn
eigen situatie af moeten wegen of hij
een bedrijf in de polder wenst en fi
nancieel aan kan. Er liggen voor
sommigen mogelijkheden! Vraag in
lichtingen. Ga bij anderen kijken.
Bij het nemen van de beslissing heb
ben we steun gehad van de SEV en
van de ZLM en van de landbouw-
voorlichtingsdienst in de polder.
Vraag aan anderen. Trek uw conclu
sies. Beslis zelf. Maar er liggen kan
sen die u op het Oudeland niet hebt,
denken beiden.
Zijn er nog andere opmerkingen?
Ja. Vertel de BBL dat de taxatie van
grond en gebouwen te laag is gezien
Het nieuwe bedrijf van de heer LD. Zandee in Zeewolde. He' oude bedrW van Zandee Woiphaartsdijk.
We bezochten dit jaar de bedrijven
van de fam. Izaak Zandee, afkom
stig uit Woiphaartsdijk en van de
fam. Ko Geerse, afkomstig uit Mid
delburg. Deze laatste beboert in
maatschapsverband met zijn zoon
Leen een pacht-akkerbouwbedrijf
van 55 ha aan de Dodaarsweg in de
gemeente Zeewolde. Zelf woont Ko
Geerse met zijn vrouw in het dorp
Zeewolde waar ze een woning koch
ten. Hun zoon woont met zijn
vrouw op het bedrijf. In Walcheren
exploiteerde hij een bedrijf van 36
ha. In 1983 had hij zijn eerste oogst
in de nieuwe polder. Zandee die 2
jaar eerder een bedrijf aanvaardde,
had in Woiphaartsdijk een bedrijf
met een oppervlakte van 31 ha en
kreeg aan de Schillinkweg in de ge
meente Zeewolde een erfpachtbe-
drijf van 46 ha. Hij wist zijn bedrijf
dit jaar door aankoop nog te vergro
ten met 25 ha.
Wat komt er zoal kijken bij het bou
wen en de opzet van een nieuw
bedrijf?
Zowel voor het pachtbedrijf waar de
gebouwen voor eigen rekening zijn
gebouwd als voor het erfpachtbe-
drijf is met de investering in woning,
schuur, erfverharding, kavelpad,
aanleg waterleiding en elektriciteit
een bedrag gemoeid dat ligt tussen
de 1 en 1,2 miljoen gulden, afhanke
lijk van de wensen van man en
vrouw. Bij beiden is een luchtgekoel-
de aardappelbewaarplaats aanwezig
waarin 1.000 ton aardappelen op
geslagen kunnen worden. Zandee
heeft een opslagruimte voor uien
van ±240 ton en Geerse van 360
ton. Bij het bouwen van de aardap
pelbewaarplaats is veel arbeid ver
richt door de betreffende landbou
wers. Beiden waren tevreden over
hun gebouwen maar stelden dat het
gezegde "Bouwen moet je twee keer
doen", ook voor hen opgeld deed.
De adviezen die ze anderen mee wil
den geven waren:
- Probeer in de toekomst te kijken;
- Bouw niet te klein;
- Een keuze van een goede architect
en een goede aannemer is moeilijk
(veel aanbod);
- Een goed samenspel tussen man
vrouw-architect-aannemer is drin
gend nodig;
- Luister goed maar neem zelf de
beslissingen; je moet per slot van re
kening zelf ook betalen;
- Maak afspraken; zet die zwart op
wit vooral ook wat meerwerk e.d.
betreft. De welstandcommissies stel
len hun eisen die het bouwen soms
duurder maken.
van tuinaanleg dienen uiteraard ook
te worden betaald. Beiden waren het
erover eens dat je van een bedrag
van 1.400.000 niet zo verschrikke
lijk veel overhoudt indien je zelf
bouwt. De WIR, de BTW-regeling
en de toen geldende rentesubsidie
waar sommigen voor in aanmerking
kwamen waren een welkome bijdra
ge. De meeste nieuwkomers opteren
voor de BTW wat op korte termijn
veel voordelen biedt en op langere
termijn minder. Bij een pachtbedrijf
behoef je de schuur, bedrijfsgebou
wen niet zelf te bouwen, de vermo
gensbehoefte is dan vanzelfsprekend
aanmerkelijk lager.
Werken jullie samen met werk
tuigen?
Volgens beiden werken praktisch al
le landbouwers in de polder samen.
Bij Zandee en Geerse gebeurt het
bieten rooien en het zaaien van de
bieten in loonwerk, en de afvoer van
de bieten gezamenlijk met de buur
man. Wat de overige oogstwerktui-
gen betreft heeft ieder een aantal
werktuigen in eigendom waarmee ze
bij elkaar de werkzaamheden ver
richten. Behoudens de volledige aard
appelrooilijn die Geerse samen met
zijn buurman heeft aangeschaft
doen ze de overige werkzaamheden
in eigen beheer.
Hoe zijn jullie bouwplannen?
De eerste 6 jaar is dat 1/3 aardappe
len, 1/3 suikerbieten, 1/3 diversen
bestaande uit uien, erwten en tarwe
zegt Geerse. Na 6 jaar wil hij over
gaan naar een bouwplan van 1 op 4
Terwijl een kg-opbrengst van 60 ton
geleverd van de aardappelen en uien
niet tot de onmogelijkheden
behoren.
En de kosten?
Ook deze zijn lager. De verkaveling
is vanzelf zeer goed, dit bespaart
werktuigkosten. De bemestings-
kosten zijn in verband met de jonge
grond laag, ditzelfde geldt voor de
kosten van onkruidbestrijding. De
erfpachtsom bedraagt momenteel
735,per ha. Beiden zijn van me
ning dat ondanks de hoge investerin
gen er een goede boterham is te ver
dienen. Vooral de prijsvorming van
de aardappelen en de uien is van
doorslaggevende betekenis voor het
financiële resultaat. De prijs van sui
kerbieten en granen is ook van groot
belang. Doch een mindere graanprijs
heeft minder betekenis voor het be
drijfsresultaat dan een lagere bieten-
prijs. Men vertrouwt er dan ook op dat
de bietenprijs op peil zal blijven en een
lagere graanprijs niet al te veel verschui
vingen in de bouwplannen teweeg zal
brengen, wat anders invloed zal hebben
op de prijs van vrije produkten.
Hoe is de afzet geregeld?
Vooral Geerse is erg coöperatief aan
gelegd. Alle produkten behalve de
uien worden coöperatief afgezet. De
uien doet hij voor de helft op con
tract en de andere helft voor de vrije
handel. Zandee verdeelt zijn afzet
over de vrije handel en de coöpera
tie, alleen de bieten gaan allemaal
kaar kunnen vinden. Eén ding is hen
duidelijk opgevallen: Het is in de
polder veel zakelijker. Alles wordt
op papier gezet en contractueel vast
gelegd. Als we eerlijk zijn dan had
den we die zakelijkheid niet of in ie-
Met ingang van 1 november 1987 zal
de hoofddirecteur van de Rijks
dienst voor de IJsselmeerpolders te
Lelystad in Zuidelijk Flevoland 13
landbouwbedrijven en in het Lau-
werszeegebied 3 landbouwbedrijven
uit gaan geven. Het betreft in Zuide
lijk Flevoland 6 akkerbouwbedrij
ven (4 in pacht en 2 in erfpacht) en
7 weidebedrijven (4 in pacht en 3 in
erfpacht); in het Lauwerszeegebied 3
akkerbouwbedrijven (2 in pacht en 1
in erfpacht).
De bedrijven variëren in grootte van
40 tot 55 ha, met een enkel groter of
kleiner bedrijf. De uitgifte in pacht
geschiedt voor de wettelijke termijn
van 12 jaar, de uitgifte in erfpacht
voor 40 jaar.
Voor deze bedrijven kunnen zich
uitsluitend aanmelden:
- gegadigden uit ruilverkavelingen;
- gedupeerden door de uitvoering
van werken (en/of bestemmingswij
zigingen) t.b.v. het algemeen belang;
- gegadigden van wie de bedrijven
kunnen worden bestemd voor het
oplossen van specifieke knelpunten
op het oude land;
- gegadigden die een bijzonder be
drijf wensen te vestigen.
Aanmelding als belangstellende kan
geschieden tot 7 november 1986
in het licht van de investeringen die
je moet doen. Het rijk vraagt, als ze
pachtgrond verkoopt, 60% van de
vrije waarde. Als ze koopt betaalt ze
de waarde van verpachte grond.
J. Markusse
door storting van 22,50 op postre
kening nr. 869847 van de Rijksdienst
voor de IJsselmeerpolders te Le
lystad. Op het strookje dient te wor
den vermeld:
- naam en adres (ook postcode) van
de belangstellende en
"Uitgifte Landbouwbedrijven
1987".
Na ontvangst van de betaling wor
den nadere gegevens over de uit te
geven bedrijven toegezonden, alsme
de een aanvraagformulier voor het
verkrijgen van een bedrijf.
Ruilverkavelingen van
waaruit gegadigden naar
een bedrijf in de
Flevopolder kunnen
solliciteren:
Provincie Zeeland:
Walcheren, Sluis-Oostburg,
Breskens-Zuidzande, St. Philipsland
en Schoondijke.
Provincie Noord-Brabant:
Nieuw Vossemeer, Etten-
Leur/Rucphen, Weenige, Zundert,
Teteringen, Ulvenhout-Galden,
Baarle-Nassau, Goirle, de Hilven,
Moersche Heide, Viermannaker-
brug, St. Oedenrode, Lage Maas
kant en Land van Cuyck.
12
Vrijdag 17 oktober 1986
