Een kijkje op de Groninger graanbeurs
Cebeco introduceert Comak
systeem, management-programma
voor de akkerbouw
Promotiebudget voor vlas in
Nederland te laag
Bedrijfskundig
medewerker SIVAK
benoemd
Omdat de graanvoorraden groeien staat het graanbeleid in Den Haag
en Brussel bijna dagelijks ter diskussie. Maar hoe staat het met de
graanbeurzen? Wij gingen naar de Groninger graanbeurs waar in
landse granen verhandeld wórden om poolshoogte te nemen.
In de stad Groningen - midden in het
centrum - staat 'de Korenbeurs' en
de Koninklijke Vereniging 'de
Beurs' houdt er elke dinsdag een
beurs voor granen, peulvruchten en
handelsgewassen. Het beursgebouw
dateert van 1865, maar de 'de groot
vader' werd al in 1774 aanbesteed,
toen Amsterdam en Rotterdam al
een korenbeurs hadden (resp. 1616
en 1597). De oorsprong van het
beursgebeuren is een verbond uit
1473 toen de Ommelanden er mee
instemden dat geen Ommelands ko
ren uit haar landstreek zou worden
uitgevoerd, maar dat alle graan te
Groningen ter markt moest worden
gebracht.
Het beursgebouw op de Vismarkt
staat op de monumentenlijst.
Eksploitatie en onderhoud geven
stadsbestuur en beursvereniging de
nodige zorgen, maar de 'kracht' van
de beurs is bepaald geen zorgenkind.
Die kracht ligt niet bij de 3 goden die
het gebouw versieren - Neptunus, de
god van de zee, Mercurius, de god
van de handel en Ceres de god van
de landbouw - maar bij de mensen
die elke week zaken doen in het oude
gebouw.
De betekenis van de beurs
De beursvereniging telt nog 'een 100
getrouwen'. Dat is een kwart van het
aantal leden zo'n 15 jaar geleden.
Behalve het aantal leden is ook het
aantal bezoekers terug gelopen.
Wie daaruit zou afleiden dat de bete
kenis van de korenbeurs in Gronin
gen aan waarde heeft ingeboet, heeft
het helemaal mis. Er zijn toch in die
tijd ook minder boeren gekomen en
overal is toch de omzet per man ge
groeid? Een rekensom leert dat op
de beurs in Groningen elke dinsdag
de opbrengst van meer dan 500 ha
akkerbouw wordt verkocht en dat 5
miljard kg graan, zaad of handelsge
was in andere handen overgaat. Wie
daarbij nog betrekt dat 'van het to
taal geproduceerde van deze gewas
sen' in de provincie Groningen in
1982 49en vorig jaar naar schat
ting 54% via deze korenbeurs ver
handeld werd, twijfelt niet meer aan
de belangrijkheid van deze beurs,
begrijpt waarom de Groninger
graanbeurs meer dan een begrip is en
moet zelfs vaststellen dat de Gronin
ger graanbeurs - relatief gezien -
groeit.
Nadere kennismaking
Aan de hand van gegevens en uit
gesprekken met twee bestuursleden
van de beurs, de heren E.J.H. Horst
uit Gasteren en A. Kooi uit Enzinge,
komt het beeld van de Groninger
graanbeurs wat beter in zicht.
Zo is er allereerst de vraag wie nu za
ken met wie op die beurs doen. Wel
nu, er is 2 soorten handel. De eerste
is die waarbij de handelaar op de
beurs partijen kollekteert bij de
kommissionair, die onder eigen
naam, maar voor rekening en risiko
van producent (boer) zaken doet. De
tweede is waarbij fabrikanten, ver
werkers of eksporteurs partijen ko
pen van diezelfde kollekterende han
del (of van de kommissionairs). De
bedoeling van deze tweede handel is
om b.v. de afzonderlijke kwaliteiten
om te vormen tot standaardkwalitei
ten door menging, droging, reini
ging, e.d.
Er worden zaken gedaan op basis
van een monster (kwaliteit) terwijl er
bij in- en verkoop bepaalde kondi-
ties gelden. Behalve de zichtbare
monsterzakjes - die aangeven dat er
partijen verhandeld worden - heeft
de beursvereniging ook een taak als
het gaat om het toepassen van bepa
lingen voor in- en verkoop, arbitrage
etcetera. Onder dat 'etcetera' kan
worden verstaan samenwerking met
anderen, informatie voor derden en
overleg b.v. met het stadsbestuur.
Wie lid is van de beurs betaalt - door
de bank genomen - zo'n ƒ500 per
jaar aan kontributie, tafelhuur, etc.
De ruim 100 leden laten zich bestu
ren door 5 personen, 3 kommissio-
narissen en 2 handelaren in de ene
periode en in omgekeerde samenstel
ling in de andere periode. De note
ringen worden vastgesteld door een
gemengde beurskommissie, één voor
granen en één voor fijne zaden en
peulvruchten. De eerste telt 7, de
tweede 5 leden. De noteringen heb
ben zelfs een internationale be
tekenis.
De omvang van de transakties
Het weer en het bouwplan voor ak
kerbouwers in het noorden - met na-
Cebeco Handelsraad heeft onlangs zijn nieuwe managementsysteem
voor akkerbouwers gepresenteerd. De naam van dit systeem is Co-
mak, koöperatief management systeem akkerbouw, en het zal op de
markt worden gebracht door een gelijknamige BV, opererend binnen
de Cebeco organisatie. Comak is vooral een registratie- en attende-
ringssysteem, het biedt geen teeltbegeleiding of teeltoptimalisatiemo-
gelijkheden. Wel kan de fiskale boekhouding erin worden onderge
bracht.
Cebeco heeft het Comak systeem
een jaar lang laten broefdraaien op
een twintigtal akkerbouwbedrijven,
verspreid over het land. Na deze in-
troduktieperiode is het systeem nu
zover ontwikkeld dat Cebeco ermee
naar buiten treedt. Comak biedt de
gebruiker vier belangrijke funkties.
Ten eerste: planning. Via ge
wasplannen wordt een bedrijfsplan
opgesteld, dat informatie geeft over
bedrijfsekonomische verwachtin
gen, de mechanisatiebehoefte, de
noodzakelijke arbeid, de benodigde
produkten en de liquiditeitspositie.
Uit verschillende alternatieven kan
het voor het eigen bedrijf gunstigste
plan worden uitgezocht, wat vervol
gens in de komputer wordt opgesla
gen. Als tweede funktie is er de regi
stratie. Bestaande uit teeltregistratie,
onderhoud machines, algemene
werkzaamheden, en mechanisatie en
gebouwenregistratie. Ten derde is er
de mogelijkheid van attendering.
Het systeem houdt bij welke werk
zaamheden zijn uitgevoerd en welke
nog moeten worden gedaan. Als
laatste belangrijke funktie is er de
bouwplanbemesting. Met dit pro
gramma kunnen bemestingsadviezen
worden uitgerekend op basis van
grondonderzoek en de eigen, gede
tailleerde perceelsgegevens. Be
mestingen en onttrekking van stof
fen door oogst worden automatisch
verwerkt.
Behalve deze funkties kunnen nog
diverse administratieve ekstra's wor
den toegevoegd, zoals voorraadad
ministratie, registratie en fakture-
ring van werk voor derden, een fi
nanciële boekhouding en een regi
stratie van opslag en bewaring van
bijvoorbeeld aardappels.
VRIJDAG 3 OKTOBER 1986
Opzet
De software voor het Comak
systeem is ontwikkeld door Fytocon-
sult BV, een softwareburo dat is
voortgekomen uit de Landbouwho
geschool (nu universiteit). Een aan
tal Wageningse onderzoekers, onder
andere de makers van het EPIPRE-
systeem, stonden aan de wieg van
Fytoconsult, dat inmiddels deel uit
maakt van Cebeco Handelsraad.
Uitgangspunt van Cebeco bij de ont
wikkeling van het Comaksysteem is,
dat automatisering begint bij het
management, bij het vastleggen van
bedrijfsmatige gegevens. De heer
J.A. van den Heuvel van Cebeco
Handelsraad stelde bij de introduk-
tie van het nieuwe systeem dat de ak
kerbouwer niet hoefde te leren pro
grammeren om het systeem te be
heersen, maar dat gebruikersvrien
delijkheid voorop staat. Aan de an
dere kant stelde hij dat 'akkerbou
wers gewend zijn aan vernieuwin
gen', zodat hij geen hoge drempel
verwachte voor zijn produkt.
Wie het systeem wil aanschaffen,
kan een vrijblijvende introduktie-
kursus volgen van vier dagen en twee
avonden. Deze worden door de regi
onale Cebeco-koöperaties gegeven.
Het is trouwens de bedoeling om het
hele systeem, inklusief service en on
derhoud, via de regionale koöpera-
ties aan te bieden.
De kursus besteed veel aandacht aan
het kodestelsel, de basis van het hele
systeem. Percelen, machines, gewas
sen, krijgen alle een kode toegewe
zen, die door de gebruiker zelf mag
worden gekozen. Wel legt de kom
puter zelf, onzichtbaar voor de ge
bruiker, een verbinding tussen de
zelf gekozen kode en een zogenaam-
Cebeco heeft het systeem een jaar
lang op ruim 20
akkerbouwbedrijven laten
proefdraaien.
de achtergrond kode, die landelijk
gelijk is. Dit maakt toekomstige
koppelingen mogelijk met een net
werk, of met andere aktiviteiten van
bijvoorbeeld de SIVAK, de takorga-
nisatie voor automatisering in de ak
kerbouw. Na een uitvoerige behan
deling van dit kodestelsel worden de
verschillende programma
mogelijkheden uitgelegd en wordt de
kursus afgesloten met een introduk-
tie in Viditel en tekstverwerking, als
ekstra.
Wie na deze kursus besluit het
systeem aan te schaffen, moet nog
de beslissing nemen over de bijbeho
rende hard-ware, de komputer zelf
dus. Daarbij verleent Comak wel ad
vies, waarbij de voorkeur uitgaat
naar een IBM-komputer.
Afstemming
Comak heeft bij het ontwerpen van
het systeem overleg gevoerd met SI-
VAK over standaardnormen en
kwaliteitsvoorschriften. In de toe
komst moet het Comak systeem aan
gesloten worden op netwerken als
het VITAK-projekt, een proef om
teeltinformatie via het PTT-viditel
systeem bij de boer te brengen. Ver
der is er overleg geweest met de lan
delijke vereniging van boekhoudbu-
ro's inzake de samenstelling en de
verwerkingsvoorwaarden van aan
vullende boekhoudprogramma's.
Volgens Van den Heuvel is het niet
de bedoeling van Comak om op de
stoel van de buro's te gaan zitten. De
me in Groningen - bepalen de om
vang en het aantal beurstransakties.
De omzetten via de beurs varieerden
de laatste vier jaren van een 150 mil
joen kg tot 170 miljoen kg. In de on
derlinge verhoudingen tussen de
produkten kunnen eveneens wijzi
gingen optreden. Toen in 1985 de
provincie Groningen geen 300 mil
joen kg graan produceerde, maar
250 miljoen kg, geen 7 Z\ miljoen kg
peulvruchten maar iets meer dan 10
miljoen kg en geen 22 miljoen kg
handelsgewassen maar 18 miljoen
kg, beïnvloedde dat in belangrijke
mate de omzetten op de Groninger
Graanbeurs.
Globaal kan worden gesteld dat als
de omzet van tarwe op 100 wordt
gesteld, zomergerst op 35 uitkomt,
wintergerst op 25, haver op 20 en
groene erwten en koolzaad op 15.
Voor de overige gewassen, kapucij
ners, paardebonen, wierdebonen,
waalse bonen, duivebonen, karwij-
zaad, geel mosterdzaad, kanarie
zaad, blauwmaanzaad en lijnzaad
komt deze index uit tussen 1 en 5,
met als belangrijkste in dit rijtje kar-
wijzaad.
Geloof en vertrouwen
De beide beursbestuursleden Horst
en Kooi tonen met trots de percenta
ges, waaruit blijkt dat op de Gronin
ger Graanbeurs meer dan de helft
van de in de provincie Groningen ge
groeide granen, peulvruchten en
handelsgewassen hun beurs passe
ren, maar behalve het tonen van cij
fers spreken zij hun geloof en ver
trouwen uit in de toekomst van de
Groninger Korenbeurs. Zij zeggen
dat te baseren op de geluiden uit het
veld. Boeren die alleen nog maar bij
de gratie van grote eenheden kunnen
leven, die service en persoonlijk
kontakt zeer waarderen, die een soe
pele levering en betaling verlangen,
komen bij ons, zeggen de beide he
ren. Wij kunnen vaststellen, dat de
relatieve betekenis van de Groninger
Graanbeurs groeiende is. Voeg daar
bij het geloof en het vertrouwen van
de '100 getrouwen' en de Groninger
Graanbeurs kan nog wel honderd
jaar mee.
Piet Westra
Nederland krijgt, vergeleken met
België, onvoldoende middelen uit
het internationale budget dat in Pa
rijs aanwezig is voor de p.romotie
van vlas. De Benelux krijgt jaarlijks
een promotiebudget uit een fonds
dat daarvoor beheerd wordt bij de
internationale vereniging van vlas en
linnenproducenten het C.I.L.C. Uit
dit Benelux-budget gaat ca. 10%
naar Nederland terwijl België 90%
in ontvangst neemt. Voor ons land
zal het promotiebudget overigens
worden verhoogd van ƒ40.000,in
1986 naar ƒ53.000,— in 1987. Tot
nu toe heeft Nederland geen stem in
de verdeling van de diverse promo-
tiebudgettten. Het Hoofdprodukt-
schap en de Kommissie Vlas willen
zich inzetten om een vertegenwoor
diger in de zgn. Verdeelkommissie te
krijgen.
Het Voorlichtingsburo voor Vlaslin
nen in ons land wil de komende ja
ren een aantal nieuwe aktiviteiten
gaan ontplooien. Belangrijke ont
wikkelingen voor 1987 zijn de inter
nationale linnenpresentatie 'Fil
d'Or' en de L-advertentiekampagne.
Voorts zal op grote schaal een
nieuwsbrief over linnen worden ver
spreid: 'Linformatie'. Verder zijn
brochures in voorbereiding voor het
onderwijs, voor huisvrouwen (lin
nen behoeft in een mix met andere
synthetische stoffen nauwelijks te
worden gestreken). De Kommissie
voor Vlas en het Voorlichtingsburo
zullen zich voorts inspannen om
m.b.t. de promotie het gehele vlas
bedrijfsleven op een lijn te krijgen.
buro's moeten hun taak houden,
hun funktioneren wordt alleen ver
gemakkelijkt door de registratie en
ordening die het Comak systeem
voor hen uitvoert.
Gebruikers
De ervaringen van de vier gebruikers
zijn tot nu toe positief te noemen.
Het tijdsbeslag valt mee. In eerste
instantie is het een behoorlijk karwei
het hele bedrijf in de komputer in te
voeren. Als echter de relevante data
eenmaal in de komputer zijn op
geslagen, is een half uur per week
voldoende om de lopende gegevens
te registreren. Een goede discipline
hierin is echter wel nodig. De stap
van nauwelijks iets bijhouden naar
een managementsysteem is groot,
waarschuwen de gebruikers, maar
voor boeren die toch al veel aan
dacht aan registratie besteden is het
geen grote aanpassing. Alle zijn het
erover eens dat het systeem hun veel
kostenbewuster heeft gemaakt. Op
dit ogenblik is nog niet te zeggen of
dit op de proefbedrijven heeft geleid
tot een aantoonbaar beter financieel
resultaat, omdat nog geen volledige
cyclus, inklusief totale oogstop
brengst, is voltooid.
Cebeco mikt op verkoop van een
honderdtal systemen in het komende
jaar. Gezien de ervaringen van de
vier proefgebruikers is dat geen on
redelijke doelstelling. Toekomstige
gebruikers moeten zich wel realise
ren wat ze aanschaffen. Het Comak
programma is géén adviesprogram
ma zoals het PAGV dat biedt. De
kracht van het Comak systeem ligt
meer in het begeleiden van de boer
bij gemaakte keuzes en het attende
ren op het verloop van de werk
zaamheden. Binnen die grenzen kan
het voordeel opleveren voor boeren
die bereid zijn er de nodige aandacht
en zorgvuldigheid aan te geven.
Met ingang van 15 september 1986 is
ir. C.A.M. Graumans als bedrijfs
kundig medewerker in dienst getreden
bij SIVAK (Stichting Informatie Ver
zorging Akkerbouw). De heer Grau
mans is onlangs afgestudeerd aan de
Landbouw Universiteit in Wagenin-
gen, studierichting Landbouw
techniek.
Hij zal bij SIVAK een belangrijke bij
drage gaan leveren aan de stimulering
en koördinatie van automatisering en
informatieverzorging in de ak
kerbouw.
C.A.M. Graumans
15