"Bescherming van landbouw moet
terug naar redelijke proporties"
Minder grond verkocht,
maar tegen hogere prijs
landbouwbegroting 1987
Landbouwcommissies in OESO:
Kansen voor schapen;
kalm aan met geiten
Houtproduktie
stimuleren
Onderzoek moet meer
marktgericht zijn
WAG blijft in koelkast
Informaties van de Landbouwcommissie van de OESO duiden op een
verstoord marktevenwicht voor vele landbouwprodukten, nu en in de
toekomst: de toenemende lasten op de overheidsbudgetten gaan daar
mee gepaard. Tegen deze achtergrond en mede met het doel de land
bouw beter in het wereldhandelssysteem te integreren, is het
terugbrengen van de bescherming van de landbouw in de OESO-landen
tot redelijker proporties dringender dan ooit. Dit onder meer staat in
de Memorie van Toelichting op de begroting 1987 van het ministerie
van Landbouw en Visserij.
Het volume van de handel in land
bouwprodukten daalde in 1985 met
2,5%. Naast een alom stagnerende
koopkrachtige vraag is ook het lage
peil van de liberalisatie van de inter
nationale handel in landbouwproduk
ten daar debet aan. Deze situatie gaat
gepaard met een aanhoudend relatief
laag prijspeil voor de verhandelde
produkten: De grote overschotten van
onder andere granen en zuivelproduk-
ten zijn de belangrijkste oorzaak. Er
zijn vooralsnog geen tekenen, die wij
zen op een aantrekken van de inter
nationale vraag naar
landbouwprodukten.
Voor ons land en voor de Europese
Gemeenschap zijn verdere vrijmaking
en groei van het internationale han
delsverkeer van groot belang, vanwe
ge onze toenemende
exportafhankelijkheid. Het klimaat
daartoe dreigt echter verder te ver
slechteren, omdat de produktiegroei
in de grote produktiegebieden - waar
onder met name de Europese Ge
meenschap en de Verenigde Staten -
zich ontwikkelt in een mate, die geen
gelijke tred houdt met de afzetmoge
lijkheden. Beide gebieden worden
steeds meer eikaars konkurrenten.
In de komende jaren zal aan deze
vraagstukken van internationaal han
delsverkeer veel aandacht moeten
worden gegeven. Het GATT is daar
voor nog steeds het meest aangewe
zen forum.
Braak
Dit voorjaar, zo staat in de Memorie
van Toelichting, is vooruitgang ge
boekt bij het streven het graanbeleid
in meer marktgerichte zin aan te pas
sen. Het kwaliteits- en interventiebe-
leid werd beter afgestemd op de
marktverhoudingen. Verder werd een
medeverantwoordelijkheidsheffing
ingesteld. Het is nog niet zeker of met
deze maatregelen het overschotpro
bleem voor granen wordt opgelost.
De praktijk moet uitwijzen of de me
deverantwoordelijkheidsheffing fi
nancieel voldoende soelaas biedt.
Gezien de beperkte mogelijkheden
voor afzetvergroting lijkt verminde
ring van het graanareaal onontkoom
baar. Hierbij valt vooral te denken
aan ontwikkelingen van de teelt van
alternatieve gewassen.
De afzetmogelijkheden voor alterna
tieve gewassen hebben overigens ook
hun beperkingen, vandaar dat ernstig
zal moeten worden overwogen met
name akkerbouwgrond aan de agra
rische produktie te onttrekken.
Inmiddels heeft de Europese Com
missie aanvullende voorstellen inge
diend op het gebied van het
sociaal-kultureel beleid, met het oog
op de aanpassing van de landbouw
aan de nieuwe marktsituatie en het
behoud van het agrarische landschap.
De voorgestelde maatregelen doen
onvoldoende recht aan de doelstelling
van produktievermindering. Boven
dien stelt de EG slechts een beperkte
bijdrage beschikbaar voor individuele
uitkeringen. De hoofdmoot zal uit de
nationale middelen moeten komen.
In het najaar zal de Europese Raad
van landbouwministers diskussiëren
over de voorstellen. Kernpunt hierbij
zal ongetwijfeld de vraag zijn of de
maatregelen in voldoende mate leiden
tot vermindering van de produktie en
besparing op de afdeling Garantie van
het Europese Fonds voor de
Landbouw.
Gatt
In het GATT-landbouwcomité zijn de
afgelopen jaren werkzaamheden ver
richt die de basis moesten leggen voor
de onderhandelingen, die moeten lei
den tot liberalisatie van de internatio
nale handel in landbouwprodukten.
Twee opties, die de nadelige effekten
van steun bij export moeten indam
men, worden in het Comité uit
gewerkt.
Inmiddels heeft de Europese Com
missie de Europese Raad van land
bouwministers een
onderhandelingsmandaat gevraagd,
om kompensatie onderhandelingen
met derde landen te starten, die Ver
band houden met de uitbreiding van
de EG. De Europese kompensatieon-
derhandelingen met de VS moeten
voor 31 december worden afgerond
om te voorkomen dat de VS de eer
der aangekondigde vergeldingsmaa
tregelen tegen de EG alsnog tot
uitvoering brengt.
Braks belooft aan
relatienota-boeren meer
rechtszekerheid
Minister Braks deelt in zijn Me
morie van Toelichting mee dat het
voorstel voor de''wet beheer land
bouwgronden kortgeleden voor
advies naar de Raad van State is
gezonden. Deze wet zal aan de re
gelingen vervat in de Relatienota
een wettelijk fundament gaan ver
schaffen. "Agrarische onderne
mers die hun bedrijfsvoering mede
willen afstemmen op natuur- en
landschapsbehoud krijgen hier
door meer rechtszekerheid". Voor
de aankoop van reservaatgronden
in het kader van de Relatienota
(motie-Faber) is thans struktureel
ƒ15 miljoen opgenomen in de be
groting.
De Wet beheer landbouwgronden
is mede van belang omdat hij ook
als kader kan dienen voor de
Europese maatregelen, die met het
oog op de overschotproblematiek
thans worden overwogen.
Deze maatregelen beogen onder
bepaalde omstandigheden een
minder intensieve landbouw en
een meer natuurgericht beheer.
De minister konstateert dat de be
langstelling voor de schapenhouderij
toeneemt. Een uitbreiding van het
aantal schapen is ook in 1986 te ver
wachten. De zelfvoorzieningsgraad
van schapevlees ligt voor de EG op
75%. Bij handhaving van stabiele
prijzen lijkt de schapenhouderijsek-
tor al met al een redelijke toekomst
te hebben.
Ook voor de geitenhouderij neemt
de belangstelling toe, zo stelt de mi
nister vast. Maar hij waarschuwt dat
de afzetmogelijkheden van geiten
melk en geitemelkprodukten nog on
duidelijk zijn. Een grote uitbreiding
van het geitenbestand lijkt hem
daarom niet gewenst.
Nederland is netto-importeur
van hout en houtprodukten. On
ze binnenlandse rondhoutpro-
duktie dekt ca. 8% van het totale
verbruik.
Het beleid met betrekking tot de
houtproduktie voor de lange ter
mijn is gericht op geleidelijke,
verhoging van de zelfvoorzie
ningsgraad naar zo mogelijk
25%.
Dit gebeurt enerzijds door stimu
lering van hergebruik van papier
en hout, anderzijds door verho
ging van de primaire rondhout-
produktie.
Ten behoeve van deze produktie-
verhoging zal uitbreiding van het
bosbestand, met name op margi
nale landbouwgronden, gestimu
leerd worden. Op welke
wijze hij wil stimuleren, laat de
bewindsman in het midden.
Bij de Staten-Generaal zijn de volgen
de wetsvoorstellen aanhangig:
Gezondheids- en welzijnswet dieren
Nieuwe regelen ter vervanging van
onder meer de Veewet. Naast dier-
ziektenbestrijding gaat het ook om
mogelijke regels voor het welzijn van
dieren. Deze wet zou medio 1987 in
werking moeten treden.
Wet op uitoefening diergeneeskunde
Herziening van de bestaande wet.
Voorziene inwerkingtreding medio
1987.
Meststoffenwet
Herziening wegens veroudering; aan
banden leggen van verhandelen van
meststoffen; het regelen van afvoer
van overschotten. De voorziene in
werkingtreding is gedeeltelijk 1 jan.
'87.
Wijziging plantenziektenwet
Doel is om te komen tot een verrui
ming van mogelijke bestrijdingsakti-
viteiten en uitbreiding tot
bloembollenziekten van de wet. Be
handeling moet nog plaats vinden in
de Eerste Kamer, maar de inwerking
treding is voorzien op 1 jan. '87.
Machtigingswet stichting HAS
Machtiging Staat tot mede-oprichting
van de Stichting Samenwerkingsor
gaan Hoger Agrarisch Onderwijs. De
inwerkingtreding is voorzien op 1 jan.
'87.
In voorbereiding zijn de volgende
wetsvoorstellen:
Landbouwkwaliteitswet
Enige aanpassingen met het oog op
toezicht en keuringen ten behoeve van
het op de markt brengen van land
bouwprodukten die schadelijke stof
fen bevatten (contaminanten) tegen' te
gaan. Behandeling is voorzien in dit
parlementaire jaar.
Natuurbeschermingswet
Herziening van de wet is in voorbe
reiding.
Wijziging zaaizaad- en plantgoedwet
Herziening in verband met EG-
regeling rassenlijsten en eventueel met
betrekking tot het kwekersrecht. Een
voorontwerp is op advies naar de or
ganisaties.
Wet tuchtrechtspraak
Het invoeren van een algemeen tuch
trecht t.b.v. regelingen op het gebied
van landbouw.
Wet Beheer Landbouwgronden
Wettelijke regeling m.b.t. beheerso
vereenkomsten en gebieden *waar de
ze kunnen worden gesloten. Het
wetsvoorstel is bij de Raad van State.
Het landbouwkundig onderzoek
in Nederland zal meer bepaald
dienen te worden door de vragen
van vandaag de dag. Dat blijkt
uit minister Braks'Memorie. Hij
schrijft verder o.a.: Opzet en in
houd van het onderzoek, dat de
sterke marktpositie van sommige
sektoren nog verstevigt zal daar
om aandacht krijgen. Waar no
dig en mogelijk zal bij andere
sektoren het aksent worden ver
legd van produktie naar markt
gericht handelen.
Buiten kijf staat, aldus de minis
ter, dat het onderzoek onvol
doende op zijn taak berekend zal
zijn, indien niet wordt overge
gaan tot vernieuwing van facili
teiten, die gedeeltelijk nog uit de
vijftiger jaren stammen. Hier
voor wordt een investeringsplan
opgesteld. Dit zal deel uitmaken
van het Ontwikkelingsplan
Landbouwkundig Onderzoek
1986-1990 dat binnenkort de Ka
mer zal bereiken.
Gezien de beperkte mogelijkheden voor afzetvergroting lijkt vermindering
van het graanareaal onontkoombaar, zo staat in de Memorie van
Toelichting. Door verdere ontwikkeling van de teelt van alternatieve
gewassen moet daarbij het ontstane gat opgevuld worden.
Blijvende aandacht voor
kwaliteit
In de afgelopen vier jaren is voortva
rend gewerkt aan de verdere ontwik
keling van een samenhangend beleid
op het gebied van de kwaliteitszorg.
Dit beleid, waarin integrale ketenbe
waking (1KB) een belangrijke rol ver
vult, zal in de komende periode nader
worden ingevuld. Dit onder meer
schrijft minister ir. G. Braks in de pa
ragraaf Kwaliteitszorg van de Memo
rie van Toelichting op de begroting
1987 van het ministerie van landbouw
en visserij.
Een bijdrage aan kwaliteitsverbete
ring zal geleverd kunnen worden door
de IKB-projekten, die voor enkele
produktietakken worden opgesteld in
samenwerking tussen onderzoek- en
keuringsinstellingen en bedrijfsleven.
Projekten zijn in voorbereiding voor
slachtkuikens, vleeskalveren en mest-
varkens. Bezien wordt of ook leg-
pluimvee, runderen en meststieren
zich hiervoor lenen.
De Wet Agrarisch Grondverkeer
blijft voorlopig in de koelkast staan.
Alleen wanneer invloeden van bui
ten de landbouw de grondprijzen
opjagen, wil minister Braks deze
Wet uit de koelkast halen. Hij ziet
daartoe nu geen aanleiding.
In 1984-85 werd in totaal ruim 20%
minder landbouwgrond verkocht
dan in het jaar ervoor. De daling van
de grondmobiliteit had zowel be
trekking op boerderijen als op los
land. De kombinatie van een kleine
re verhandelde hoeveelheid grond en
een stijgende prijs wijst op een afne
mend aanbod.
De prijzen van onverpachte grond
zijn in 1984-85 gestegen met onge
veer 5%. De prijzen van verpachte
grond vertoonden daarentegen een
lichte daling, zodat het nog aantrek
kelijker werd om verpachte grond
om te zetten in onverpachte.
Recentere gegevens geven de indruk
dat de stijging van de grondprijzen
zich na medio 1985 heeft voortgezet.
Minister Braks schrijft in zijn Me
morie van Toelichting dat het beleid
erop gericht is pas op de grondmarkt
bij te sturen als er ontwikkelingen
zijn, die tot een duurzame ontwrich
ting kunnen leiden. Hogere prijzen
betekenen niet zonder meer dat spra
ke is van duurzame ontwrichtingen
van de grondmarkt. Bijzondere om
standigheden in de agrarische bedrij
vigheid kunnen plaatselijk of regio
naal leiden tot hogere grondprijzen.
De minister vindt dat er nu niet zoals
in de jaren zeventig sprake is van een
eksessieve stijging. In die tijd had
den met name niet-agrariërs een be
langrijk aandeel op de grondmarkt.
Dit aandeel is nu verminderd. De
huidige grondprijs geeft geen aanlei
ding om korrigerend op te treden,
aldus de bewindsman.
Met en zonder kwotum
Oorzaken voor de stijging van de
grondprijzen in 1984-1985 zijn: de
dalende rentetarieven, de goede re
sultaten van de akkerbouw in
1983/84, de melkkwota en de ko
mende maatregelen tegen de mesto
verschotten.
De verdere stijging na medio 1985
heeft in grote lijnen dezelfde oorza
ken, met uitzondering van de akker
bouw, waar in 1985/86 een negatie
ve omslag van de bedrijfsresultaten
heeft plaatsgevonden.
In 1985 heeft de grondmobiliteit in
de melkveehouderijsektor zich her
steld, waarbij uiteraard sprake is
van een zeker inhaaleffekt. Nu komt
in toenemende mate een zeker prijs
verschil tussen grond met en zonder
kwotum tot uiting.
De minister verwacht dat dit deels
een tijdelijk effekt is, omdat veel
melkveebedrijven te maken hebben
met onderbezetting en voor een klei
ne uitbreiding veel kunnen betalen.
Vrijdag 19 september 1986
9
