Rhizomanie noodzaakt tot een
gezamenlijke bedrijfshygiënische
aanpak
Voorkom schade aan witlof door
onkruidbestrijding en MH30
Spoelwater
Besmette en verdachte*
percelen
Tot slot
KORTE WENKEN
Biet met zware wortel baard
Lichtgevende nerven en gekreukelde bladeren
Rhizomanie is een gevaarlijke vi
rusziekte van de suikerbiet. Het
virus wordt overgebracht door de
algemeen aanwezige bodem
schimmel Polymyxa betae. Rhi
zomanie komt vooral in de lan
den rond de Middellandse zee en
Midden Europa voor. Thans
wordt deze ziekte in vrijwel ge
heel Europa aangetroffen behal
ve in Engeland en Scandinavië.
Er is momenteel nog geen chemi
sche bestrijdingsmethode gevon
den die voldoende effektief en te
gelijk praktisch toepasbaar en
rendabel is. De te nemen maatre
gelen liggen op het bedrijfshygië-
nisch vlak en zijn gericht op het
voorkomen van uitbreiding van
rhizomanie.
Aanhangende grond die met machi
nes en geoogste produkten (zeef- en
sorteergrond) meekomt speelt een
belangrijke rol bij de verspreiding
van rhizomanie over grotere af
stand. Het verslepen van grond naar
andere percelen kan grotendeels
worden voorkomen door op het be
drijf alleen schone machines in te
zetten. Tijdens de oogst werkzaam
heden wordt nergens zoveel grond
versleept als bij het rooien van
bieten.
In samenhang met het oplossen van
het tarraprobleem zijn dus maatre
gelen die het verslepen van grond tij
dens de oogst van bieten helpen te
voorkomen bijzonder gewenst.
Het schoonmaken van machines op
het perceel is uiteraard ook noozake-
lijk bij de oogst van andere rooige-
wassen zoals aardappelen, uien,
knolselderij e.a. Voorts verdient het
Ieder jaar wordt in een aantal
percelen witlofwortelen spuit-
schade aangericht. De meeste
schade treedt op bij bespuitingen
in de nazomer en de herfst. In de
meeste gevallen wordt dit veroor
zaakt door overwaaien van de
spuitvloeistof, soms door damp-
werking.
Onkruidbestrijdingsmiddelen
Het meest bekend in de witlofwor-
telteelt is de schade veroorzaakt
door groeistoffen, zoals MCPA,
2,4-D, MCPP of kombinaties hier
van. In de herfst worden met deze
middelen veel graanstoppels of per-
Wortels beschadigd door groeistof.
Kenmerkend zijn de spons-achtige
wratten en de scheuren
8
aanbeveling een passende bestem
ming voor zeef- en sorteergrond te
vinden, waarbij sorteergrond in
ieder geval niet naar het perceel
moet worden teruggebracht.
Tenslotte:
Laat geen grond of met grond ver
ontreinigde produkten van elders op
uw bedrijf toe!
Het schoonspuiten van oogstmachi-
nes met behulp van reinigingsappa-
ratuur op het bedrijf behoort uit be-
drijfshygiënisch oogpunt zeker tot
de mogelijkheden. Met het oog op
rhizomanie doet zich hierbij meteen
een ander (nog groter) probleem
voor, namelijk: waar blijven we met
het spoelwater? Water dat met grote
zekerheid is besmet met rhizomanie
moet in geen geval op het oppervlak
tewater geloosd worden. Vooral bij
het gebruik van oppervlaktewater
voor beregenings- en gewasbescher
mingsdoeleinden kan met name in
gebieden waar reeds besmettingen
voorkomen een zeer snelle versprei
ding ontstaan. Een speciaal ingerich
te spoelplaats boven de zinkput be
hoort tot de betere mogelijkheden.
Indien er een besmetting op het be
drijf voorkomt, dan moeten naast
het beperken van grondtransport
verdere maatregelen worden ge
troffen.
Bij de oogst van rooivruchten
In eerste instantie moeten de direkt
betrokkenen, als er met derden
wordt samengewerkt zoals rooikom-
binatie, loonwerker, van de situatie
celen met graszaad behandeld. Ook
in aardappelen kunnen tot vier we
ken voor de oogst wortelonkruiden
bestreden worden. Overwaaien vindt
dan wel eens plaats naar nabij gele
gen percelen witlof.
De grootte van de schade die wordt
aangericht is afhankelijk van het
middel en het groeistadium van het
gewas. Onderzoek op de proeftuin te
Ens lijkt erop te duiden, dat er erg
veel verschil is tussen de diverse
groeistoffen in de mate van bescha
diging van het witlof. In een aantal
gevallen is aan het te velde staande
gewas niets of erg weinig te zien. In
andere gevallen versmallen de blade
ren, de nerven worden dikker en de
hartbladeren groeien krom. Op de
kraag van de wortel komen voosach-
tige wratten. Soms komen ook veel
scheuren voor.
De schade wordt pas bij de trek
zichtbaar. Het groeipunt gaat vaak
verloren. Veel beschadigde wortels
geven geen krop en verrotten. Soms
worden kroppen gevormd die enke
le, dikke, harde bladeren hebben.
Bij beschadiging door glyfosaat
(o.a. Roundup) gaat de buitenkant
van de wortel verkurken. Er kunnen
dan geen nieuwe haarwortels meer
worden gevormd.
Maleïne hydrazide
Maleïne hydrazide wordt in de uien-
teelt toegepast als spruitremmer tij
dens de lange bewaring van uien. Bij
de meeste telers is het middel beter
bekend als MH 30. Bespuiting van
het uiengewas vindt plaats als het ge
was begint te strijken en nog groen
is. Deze behandeling wordt op veel
percelen toegepast.
op de hoogte worden gesteld. Alleen
dan wordt het mogelijk gemaakt de
zelfde voorzorgsmaatregelen te tref
fen die elke teler individueel zou ne
men. Verder is het raadzaam een
besmet perceel in eenmaal te rooien.
Bevinden zich in een gebied meerde
re besmette en verdachte percelen,
dan is het aan te bevelen deze met
dezelfde machines achter elkaar te
rooien en af te voeren. Voer de
oogstwerkzaamheden uit onder dro
ge omstandigheden. Na het voor
raad rooien zo mogelijk het ptodukt
iets laten drogen om bij het laden zo
veel mogelijk grond op het perceel
achter te laten.
Bietekoppen en bieteblad
Op besmette en verdachte percelen is
het aanbevelingswaardig de biete
koppen en bieteblad op het perceel
te laten. Door het onderploegen van
bietekoppen en bieteblad wordt
grondtransport beperkt. Het ver
handelen als veevoeder moet worden
ontraden. Dit voorkomt versprei
ding zowel rechtstreeks als via land
bouwhuisdieren.
Rhizomanie maakt de noozaak tot
bedrijfshygiëne nogeens duidelijk.
Met name in die gebieden waar rhi
zomanie zich reeds heeft gevestigd
zal de bedrijfsvoering, waar nodig,
moeten worden aangepast om te
voorkomen dat het bedrijf besmet
raakt Qf om te zorgen dat de schade
beperkt blijft.
Ter informatie van de teler met be
trekking tot rhizomanie is een vlug
schrift samengesteld. Deze is ver
krijgbaar bij het Konsulentschap
voor de Gewasbescherming, Geert-
jesweg .15, 6706 EA Wageningen
(tel. 08370 - 96261).
Al enkele jaren bestond de indruk
dat maleïne hydrazide ook in witlof
schade zou kunnen doen. Daarom
werd op een witlofbedrijf een ge
deelte van een perceel witlofwortels
in de periode dat maleïne hydrazide
wordt gespoten behandeld met een
vierde en een halve dosering van de
hoeveelheid die op uien wordt ge
bruikt. De witlofwortels van het be
handelde en onbehandelde gedeelte
zijn apart bewaard. Gedurende het
gehele seizoen werd regelmatig hier
van opgezet. Al heel snel bleek dat
de groei t.o.v. de niet bespoten wor
tels achterbleef. Er trad veel meer
sprantvorming op en van veel wor
tels ging de kop rotten, zelfs bij de
laagste dosering. Naarmate het sei
zoen vorderde werd het beeld steeds
ernstiger. Dit kwam overeen met de
ervaringen van voorgaande jaren.
Bij het gebruik van maleïne hydrazi
de (MH 30) moet daarom in de na
bijheid van percelen witlofwortels
opgepast worden voor overwaaien.
Er zijn geen aanwijzingen dat dit
middel door dampwerking overge
bracht wordt.
Tenslotte
Van groeistoffen is bekend, dat wit
lof daar zeer gevoelig voor is. Nu
blijkt ook maleïne hydrazide (MH
30) niet ongevaarlijk te zijn. Wees
daarom met al deze middelen zeer
voorzichtig in de buurt van witlof
percelen.
Witloftelers, neem eventueel kon-
takt op met uw buurman om hem op
de gevaren te wijzen! Overleg kan
veel problemen voorkomen.
J. Wals
CAT Goes
Gaat u DRAINEREN, laat u
dan vooraf goed informeren.
Diepte en afstand van de drains
zijn afhankelijk van grondsoort,
doorlatendheid van de onder-
jgrond, eventuele ondoorlatende
lagen en een meer- of minder in
tensief bouwplan. Een buis met
een grotere diameter funktio-
neert beter dan een buis met een
kleinere diameter. Volumineus
omhullingsmateriaal vergroot in
feite de buitendiameter.
Wanneer de DRAINSLEUF mo
gelijk minder goed DOORLA
TEND is zal een buis met volu
mineus omhullingsmateriaal be
ter funktioneren. Omhul
lingsmateriaal heeft als funktie:
een betere toestroming van wa
ter, een filter tegen zandinspoe-
ling en bescherming van de buis
tijdens het leggen. Er wordt méér
en méér gebruik gemaakt van
synthetisch omhullingsma
teriaal.
Voor een goecfe werking van de
DRAINAGE worden hoge eisen
gesteld aan de HOÖGTELIG-
GING en de REGELMAAT er
van. Er mag geen negatief ver
hang voorkomen, waardoor er
(teveel) water in de buizen blijft
staanOnderzoek in 1985 leerde,
dat 35% niet aan deze eis vol
doet. Kontrole hierop is dan ook
dringend gewenst.
ONTSMETTEN in een GRAS-
GROENBEMESTER is even
eens mogelijk. De grond moet
voldoende vochtig zijn en een
goede struktuur hebben zonder
grote kluiten.
Vrijdag 29 augustus 1986
Beschadiging door maleïne hydrazide (MH30) bij een dosering van 31per ha
