De maand september op het
Zuidwestelijk akkerbouwbedrijf
Aardappelen
Doodspuiten
Loof verwijderen
Oogsten
Zaaiuien
Bewaring
Graszaad
Bruine bonen
Knolselderij
Bestrijding
wortelonkruiden
Bedrijfshygiëne
Konsulentschap voor de Akker- en
Tuinbouw te Goes
September is één van de drukste
maanden op het akkerbouwbedrijf.
Uien, aardappelen en ook de bieten
voor de vroege levering worden in de
regel in september gerooid. Veel uren
maken per dag terwijl de dagen steeds
korter worden betekent dat er ook in
het donker gereden moet worden. De
verlichting van uw werktuigen en
transporteenheden moet dan ook zé
ker in orde zijn. Denk aan het motto
"zien... en gezien worden".
Naast de verlichting is het nodig bij
herhaling te wijzen op het gevaar van
draaiende delen van een machine. Ve
len denken: "dat zal mij niet overko
men", helaas zijn er elk jaar opnieuw
veel ongelukken te betreuren (denk
hierbij vooral aan de loofrollen op de
aardappelrooier). September is een
drukke maand waarin véél van u ge
vraagd wordt, zowel lichamelijk als
geestelijk, maar blijf attent, zowel in
uw eigen belang als in het belang van
uw gezin. Bij de oogst wordt er met
de produkten ook veel grond ver
sleept. In deze grond kunnen veel on
gerechtigheden zitteh. Verderop in dit
artikel wordt ingegaan op enkele be-
drijfshygiënische maatregelen.
Dit teeltseizoen gaat het de aardappel
telers tot nu toe niet voor.de wind.
Doorwas en droogte teisteren het ge
was, uiteraard met van perceel tot
perceel zéér grote verschillen. We
kunnen inmiddels niet meer spreken
van één moment waarop massaal
doorwas is opgetreden. In juli en
augustus zijn er diverse momenten ge
weest waarop knollen doorgegroeid
zijn. In eerste instantie leek de door
was op een dermate vroeg moment te
zijn gekomen dat over de mogelijk
heid van glazige aardappels (water
zakken) in de cel nog weinig werd
gedacht. Inmiddels zijn er veel perce
len waarin knollen doorgegroeid zijn
die straks wel in de bewaarcel terecht
zullen komen. Of er ook daadwerke
lijk "waterzakken" zullen ontstaan
zal afhangen van het verdere verloop
van het groeiseizoen. Over de proble
matiek rondom doorwas zal begin
september een apart artikel in de land
bouwbladen verschijnen.
Op percelen met doorwas is een snel
le afsterving gewenst. Zowel
kleurstoffen als Reglone komen hier
voor in aanmerking. Purivel is min
der geschikt vanwege de trage werking
van dit middel. Onder droge en war
me omstandigheden heeft vooral in
een groen gewas, kleurstof de voor
keur boven Reglone i.v.m. de grote
re kans op het optreden van
naveleindrot bij gebruik van Reglo
ne. Onder deze omstandigheden is het
beter om 's morgens vroeg of 's
avonds laat te spuiten.
Blijf attent met aardappelziekte-
bestrijding tot aan het doodspuiten
toe
Om een goede werking van de loofrol
len te krijgen moeten de stengelresten
na het loofklappen tenminste 15-20
cm lang zijn. In de praktijk betekent
dit dat de klepels een lengteverschil
moeten hebben dat gelijk is aan de ge
middelde hoogte van de ruggen. Ten
gevolge van slijtage kan dit verschil
te klein geworden zijn. Kontroleer uw
loofklapper op dit punt! Verder mo
gen de ruggen niet beschadigd worden
en moet al het hangende loof uit de
geulen verwijderd worden.
In verband met de kwaliteit van de
aardappels is het belangrijk om een
aantal punten goed in de gaten te
houden:
gebruik een spoorbreedte van 1.50
m en banden niet breder dan 25 cm,
ter voorkoming van knolbeschadiging
in de rug.
12
de grondtemperatuur moet hoger
zijn dan 8°C.
soepele invoer van de rug in de
rooier (scharen glad, niet te steil en
een geleidelijke overgang naar de
zeefketting).
probeer losse grond tot op het eind
van de rooiketting te houden. Pas
daarvoor de kettingsnelheid aan de
rijsnelheid aan.
de zeefketting moet bekleed zijn.
Luchtkussenbekleding kan in de toe
komst mogelijk perspektief bieden.
de schudders zo weinig mogelijk ge
bruiken.
een valhoogte van max. 40 cm aan
houden.
droge, scherpe kluiten zijn ge
vaarlijk.
het gebruik van valbrekers (b.v. een
zak stro) kan alleen maar bijdragen
aan een goed resultaat.
stortbak niet steeds volledig leeg-
draaien.
voorkom stortkegels bij het in-
schuren.
en een produkttemperatuur van
12-16°C. Veel ventileren tijdens deze
periode is niet gewenst en alleen no
dig als de temperatuur te hoog
oploopt ofCondensatie moet worden
bestreden. Voor luchtverversing tij
dens deze periode is slechts een gerin
ge ventilatie voldoende (b.v. 2 uur per
week).
vloeibare kiemremmingsmiddelen
moeten direkt na de wondheling wor
den toegediend (2 a 3 weken na het
inschuren).
Poedervormige middelen bij het in
brengen alleen toepassen op partijen
die droog zijn en weinig ontveld. Poe-
derbrand is voor de frites-industrie
een slechte kwaliteitsfaktor! Over de
toepassing van kiemremmingsmidde
len volgt binnenkort een apart artikel.
De zaaiuien hebben het op veel per
celen erg moeilijk gehad. De droogte
heeft het gewas te snel doen strijken,
waardoor de kg-opbrengsten op veel
Bij het loofklappen mogen de ruggen niet beschadigd worden en moet al
het hangende loof uit de geulen.
U kunt uzelf goed kontroleren door
een dag na het inschuren een monster
aardappels dun te schillen. Als min
der dan 10% van de knollen rooibe-
schadiging vertoont is het goed.
Denk aan uw veiligheid! Probeer geen
verstoppingen te verwijderen in een
draaiende machine
Als het produkt goed de cel ingaat is
dat zeker nog geen garantie dat het
ook goed de cel uitkomt. Vanaf het
inschuren moet er nog veel gebeuren
voor het handhaven van een goede
kwaliteit.
rooi alleen als het produkt goed is
afgehard.
sla nooit natgeregende aardappels
op in de cel.
voorkom beschadiging door:
- valhoogte max. 40 cm
- bovengrondse kokers beschermen
met strozak.
- transporteurs vooral bij "knik"-
punten in de lijn, goed bekleden.
- bandsnelheid max. 40 m/minuut.
gezonde, natte partijen met veel
grond moeten evenals partijen met
zieke knollen direkt worden ge
droogd. Het droogproces verloopt het
snelst wanneer gebruik wordt ge
maakt van buitenlucht die kouder is
dan de temperatuur van het produkt.
Bij het drogen met "geschikte" bui
tenlucht mag de temperatuur van het
produkt i.v.m. wondheling niet onder
de 10°C komen.
Bij probleempartijen en lage buiten
temperaturen dient de buitenlucht
hierbij enige graden te worden opge
warmd (max. 20°C).
wondheling
Na het inschuren of drogen dient re
kening te worden gehouden met een
wondhelingsperiode gedurende 10 a
14 dagen. Deze wondheling verloopt
gunstig bij een hoge luchtvochtigheid
percelen niet mee zullen vallen. Om
dat de sortering fijn zal zijn, kan het
nuttig blijken om de opraper uit te
rusten met een ketting met steek 36
i.p.v. steek 41 (of eventueel steek 41
bekleden). Om te kunnen voldoen aan
de kwaliteitseisen die op de buiten
landse markt gesteld worden, is er in
Nederland veel aandacht besteed aan
de snelle oogstmethode met een kor
te of geen velddroogperiode. Bij de
ze oogstmethode dient zo snel
mogelijk na het binnenbrengen
gestart te worden met drogen. Het
drogen kan het beste plaatsvinden met
lucht die opgewarmd wordt tot
±25°C (gebruik een thermostaat). De
verhitter mag pas verwijderd worden
wanneer de uien in de bovenste laag
de temperatuur bereikt hebben van de
ingestelde waarde van de verhitter.
Praktijk waar nemingen tonen aan dat
dit droogproces meestal 4 a 5 dagen
duurt. Wanneer de verhitter uitge
schakeld is moet doorgedroogd wor
den met buitenlucht. De temperatuur
van deze buitenlucht moet lager zijn
dan die van de opgeslagen uien. Bij
het ventileren met een lagere buiten
temperatuur vindt er afkoeling en
droging Van de uien plaats. Dit dro
gen moet zo lang worden volgehou
den totdat de hals van de uien niet
meer wil rollen tussen duim en wijs
vinger. Bij de snelle oogstmethode
moet de kapaciteit van ventilator en
verhitter voldoende hoog zijn, maar
ook op elkaar afgestemd. De ventila
tor dient bij voorkeur een kapaciteit
te hebben van 150 m3 per uur per m3
uien bij een statische druk van 250 Pa.
Deze kapaciteit is aanzienlijk hoger
dan voor aardappelen. Als de venti
lator aan deze eisen voldoet kan één
voudig de kapaciteit van de verhitter
bepaald worden. Het opwarmen van
1 m3 lucht per uur met 1 °C vraagt een
vermogen van 0,35 W. Uitgaande van
een ventilatorkapaciteit van b.v.
20.000 m3 lucht per uur zal bij een
gem. min. temperatuur van 15°C de
benodigde kapaciteit kunnen worden
gesteld op 20.000 x (25 - 15°C) X
0,35 70 kW of 60.000 kcal.
Uit meerjarig onderzoek is gebleken
dat begin september de beste zaaitijd
is voor Engels raaigras. Het moet in
ieder geval gezaaid zijn voor 1 okto
ber. Moet er in een graanstoppel ge
zaaid worden, dan eerst een
oppervlakkige bewerking uitvoeren
met triltand of rotorkopeg om de
graankorrels te laten kiemen. Enige
tijd later ploegen met goed afgestel
de voorscharen om graanopslag te
voorkomen. Over de mogelijkheden
voor bestrijding van tarwe-opslag en
andere onkruiden is al een apart arti-
keL geschreven dat begin augustus
aangeboden is aan de landbouw
bladen.
De kwaliteit van bruine bonen wordt
vooral bepaald door de beschadigin
gen op de zaden. Vooral bij dorsen
uit het zwad moet beschadiging goed
in de gaten worden gehouden. Zwad-
dorsen is met de in Zeeuws-
Vlaanderen bekende mobil-viners
goed uit te voeren. Deze mobil-viners
veroorzaken ook bij wat vochtiger
bonen bijna geen beschadigingen.
Zwaddorsen met de gewone maaidor
sers is een stuk moeilijker. Slechts bij
een zéér egale afrijping en goed vast
houdend droog weer kan men met de
ze machines acceptabel uit het zwad
dorsen (bij een goede afstelling). Kort
na het maaien ruiteren is arbeidsinten
siever, maar geeft minder risiko.
Vooral bij onregelmatig afrijpende
bonen of bij late afrijpingen is ruite
ren bijna noodzakelijk gezien de
droogkosten en de kwaliteit.
Bij zwaddorsen dient men wel langer
te wachten met maaien dan men voor
ruiteren gewend is. Op stam staande
bonen lopen vrijwel geen risiko, men
moet daarom proberen om de bonen
zo lang te laten afrijpen dat men vrij
snel na het maaien kan zwaddorsen.
Adviezen
kweek
klein hoefblad
akkermelkdistel
akkerdistel
veenwortel
akkermunt
Om beschadigingen te voorkomen
moet men bij de maaidorsers letten
op:
- géén scherpe slaglijsten
- ruime mantelopening
- géén scherpe randen aan vijzels
- laag trommeltoerental (maar wel
voldoende toeren voor schudders)
Vooral met wat oudere maaidorsers
kunnen goede resultaten worden ver
kregen. Net als in erwten is ook in bo
nen voor de droge oogst de
mogelijkheid aanwezig om met Roun
dup te spuiten in het afgerijpte gewas
(wel 10-14 dagen wachten alvorens
te maaien). Het is een extra mogelijk
heid om wortelonkruiden te
bestrijden.
Als de volle hoeveelheid stikstof nog
niet gestrooid is, kan begin septem
ber nog een overbemesting uitgevoerd
worden met 50-80 kg zuivere stikstof.
Bij elke overbemesting bestaat er kans
op verbranding in het hart. Probeer
daarom (alhoewel dat erg moeilijk is)
om vlak voor eén regenbui stikstof te
strooien. Ónder droge, warme om
standigheden kan knolselderij voor
al op lichte grond last krijgen van
boriumgebrek. Onder deze omstan
digheden is het gewenst om nog eens
met borium te spuiten. Gebruikt
wordt 2 kg Maneltra-Borium per ha.'
Dit kan gemengd worden gespoten bij
de bladvlekkenziekte-bestrijding. De
bladvlekkenziekte-bestrijding moet
tot in oktober voortgezet worden.
Blijf kontroleren op wantsen, indien
nodig spuiten met 0,5 liter mevinfos
of 1 kg Undeen in 500 liter water per
ha.
In een droge, warme nazomer kan
men met intensieve grondbewerkin-
gen redelijke resultaten bereiken bij
de bestrijding van diverse wortelon
kruiden. Chemische bestrijding zal
echter in veel gevallen betrouwbaar
der zijn. Na de oogst van de granen
en andere vroege gewassen zijn er vol
op mogelijkheden hiervoor. Bedenk
2-4D
Roundup
3-4
6-9 5
6-8 5-6
5-6 4-5 (of 4-5 MCPA)
6-8
-6-7 6
2-4 D is aanmerkelijk goedkoper dan Roundup.
In september kan vaak onder
gunstige omstandigheden worden
gedraineerd. Het "even" open laten
van de drainsleuf is dan mogelijk.
wel dat als de groei eruit is laat in het
seizoen, de resultaten vaak tegenval
len. Probeer een bestrijding uit te voe
ren bij groeizaam weer en een hoge
luchtvochtigheid. Soms is het gewenst
om na de oogst van een gewas de on
kruiden wat stikstof te geven om een
snelle hergroei te verkrijgen. Zowel
Roundup als groeistoffen werken pas
goed op onkruiden met voldoende
bladmassa. Na een bespuiting moet
zeker 2 weken gewacht worden, alvo
rens een bewerking uit te voeren. Hoe
minder de groeiomstandigheden zijn,
hoe langer de wachttijd. In een gras-
groenbemester kunnen ak
kermelkdistel, akkermunt en klein
hoefblad goed met groeistoffen
bestreden worden. Doe dit vooral niet
te laat. Algemeen geldt dat Roundup
altijd in 1 keer moet worden verspo
ten. Daarentegen zijn er bij groeistof
fen de beste ervaringen opgedaan
door de geadviseerde hoeveelheden in
2 keer te verspuiten.
Bedenk dat veel verontrustende ziek
ten en plagen in de akkerbouw grond
gebonden zijn. Dat betekent dus dat
verdere verspreiding van deze ziekten
en plagen vooral plaats vindt door het
Vrijdag 29 augustus 1986