Jac De Bruijn experimenteert met computer op akkerbouwbedrijf Programma's Een boer met techniek in zijn vingers Proces automatisering Advies Ingenieurs Sommige mensen hebben een bij na griezelig gevoel voor alles wat met computers te maken heeft. In het moderne jargon worden ze wel "computer-wizzards" ge noemd. Toetsenbord en beeld scherm hebben geen geheimen voor hen, ze schrijven zelf pro gramma's, "kraken" naar belie ven andere systemen en begrijpen niet waarom gewone mensen zo'n moeite hebben met de we reld van digitale verwerking en computer prints. Er zijn ook boeren die onder die categorie vallen, en Jac De Bruijn uit Kruisland is er beslist één van. De Bruijn is een boer met techniek in zijn vingers en daar maakt hij ge bruik van op zijn akkerbouwbedrijff van 33 hectaren. Het bouwplan be vat naast aardappelen en suikerbie ten ook ongeveer 11 hectaren groen ten. Het bijzondere is dat De Bruijn die niet alleen teelt, maar ook gro tendeels zelf verwerkt tot diep- vriesprodukten. Daarvoor heeft hij een volledige verwerkingslijn staan, van was- en blancheerinstallaties tot en met invriescellen. Hij hoeft zijn technische liefhebberij dus niet te beperken tot computerspelletjes, maar kan op het eigen bedrijf zijn talenten volop aanwenden. En dat heeft hij dan ook gedaan. Zo'n vier jaar geleden begon De Bruijn zich serieus te verdiepen in de het erg moeilijk het programma zelf bij te stellen of uit te breiden als het niet bevalt of is verouderd. De Bruijn werkt met het CP/M opera ting systeem, dat gebruikt wordt voor professionele sorteerprogram- ma's, tekstverwerking en calculatie programma's. CP/M is een stuur programma; dat door opdrachten de structuur van programma's kan wij zigen en dus aanpassingen kan be werkstelligen. Na het passend maken van bouwplan- en boekhoudprogram- ma's was de volgende stap voor De Bruijn zijn verwerkingslijn voor vol- legrondsgroenten te automatiseren. Die lijn bestaat onder meer uit een inschepautomaat, wassers, een blan- ceur, een ontwateringsschoker, een uitpersband, mengketels en aan het einde een verpakkingsmachine en een platen vriezer, van waaruit het De installatie heeft een kapaciteit van 1.000 kg produkt per uur computer en zijn mogelijkheden. In middels heeft hij een handvol diplo ma's behaald en het nodige door zelfstudie opgepikt. Een regionale computer hobbyclub zorgde voor aanvullende kennis en contacten. En de resultaten zijn er. Zijn computer heeft hij zelf in elkaar geknutseld en gesoldeerd uit diverse pre-fab onder delen. Het is, zoals hij het zelf om schrijft, een "Apple-achtige" com puter geworden. De monitor is een omgebouwde draagbare televisie en de printer is met een waarde van on geveer duizend gulden het duurste onderdeel van zijn uitrusting. Toch blijkt de apparatuur tot veel in staat, tot meer zelfs dan vergelijkbare merkcomputers bieden. Bouwplan, mestgift- en gewasbescherming zijn tegenwoordig in de computer onder te brengen. De programma's die dat moeten verwerken laten echter nog veel te wensen over, vindt De Bruijn. "Het PAGV in Lelystad, die hebben een goed programma. Maar dat ge ven ze niet uit handen, als boer kan je alleen een betaald advies aanvra gen. Terwijl het PAGV toch ook met overheidssubsidies werkt. Waarom stellen ze dat programma dan niet gewoon ter beschikking van boeren die dat willen gebruiken? Nu ben je voor eigen gebruik aange wezen op mindere programma's. En de leveranciers daarvan geven je ook •weinig begeleiding. Ze komen, in stalleren het systeem, en de boer-kan op zijn best een één of tweedaagse cursus volgen. Daarna zie je de leve rancier niet meer terug, tenzij tegen betaling, en moet je het zelf maar zien te redden. Verder is het met de garantie op programma's dikwijls slecht gesteld. Voor de gebruiker is produkt op pallets naar de vriescel wordt afgevoerd. De groenten is dan verwerkt tot diepgevroren "tegel tjes", verpakt ~>in zakjes die het huismerk "Hoeve de Vosberg" dragen. Nu is procesbeheersing wat anders dan boekhouden en bedrijfsecono mische berekeningen. Voor proces beheersing is communicatie nodig tussen de machines en de compu ter.De computer moet "weten" hoe het proces verloopt. Dat gebeurt via sensoren die bijvoorbeeld tempera tuur en gewicht meten op verschil lende plaatsen in de verwerkingslijn. Op grond van de informatie die de sensoren leveren beslist de computer welke machine of transportband aan het werk moet worden gezet om het Jac. de Bruin bij het begin van zijn groentenverwerkingslijn proces voortgang te doen vinden, daarnaast^zijn er sensoren die een controlefunctie uitoefenen. Zij "luisteren" bijvoorbeeld naar het geluidsniveau van de motoren. Als dat een bepaalde waarde over schrijdt, is dat een teken dat er iets mis is met de motor en dat de zaak moet worden stilgelegd. Ook wordt gecontroleerd of de transportbanden wel echt draaien, en niet door slip of breuk zijn uitgeschakeld. Al met al heeft De Bruijn een zeer professionele verwerkingslijn opge bouwd, en het onderhoud en de ver dere verbetering daarvan vraagt dan ook veel tijd. Bovendien heeft de in stallatie een capaciteit van 1000 kg produkt per uur, en dat is meer dan voor het eigen bedrijf nodig is. Re den waarom De Bruijn van plan is zich in de toekomst minder op de eigen teelt en meer op verwerking toe te gaan leggen. Behalve de diep- vriesprodukten heeft hij ook een verswinkeltje aan huis en rijdt een medewerker elke week met een bestelwagen door de omgeving om de produkten af te zetten. Het mag duidelijk zijn dat De Bruijn niet al leen een technische knobbel heeft, maar ook een goed ontwikkeld ge voel voor commercie. Wat De Bruijn op zijn bedrijf doet vereist meer technisch en organisato risch talent dan waarover de meeste mensen beschikken. Zo vroeg hij op 17-jarige leeftijd zijn eerste octrooi aan op een rooimachine die speciaal as ontwikkeld voor het rooien van eerste-jaars plantuitjes. En nog steeds ontwerpt hij liever apparaten dan ze kant en klaar aan te schaffen. Tussen de bedrijven door laat hij een zelfgemaakte hectaren-teller zien. Zo simpel in elkaar gezet als het maar kan. Een zakrekenmachine van een paar tientjes is verbonden met een magneetje dat op het trek- kerwiel bij elke omwenteling een voelertje passeert. Even de omreke ningsfactor in het geheugen van de zakrekenmachine zetten en de teller is gereed voor gebruik. zien of per gewas en perceel variabe len kunnen uitdraaien. Ik wil weten hoe ik zo economisch mogelijk mijn bouwplan in kan delen met de opge geven gewassen. Daarvoor moeten de grondmonstergegevens en het bestrijdingsmiddelenboekje op mag neetschijf beschikbaar zijn. Daarna moet ik kunnen invoeren wat ik op elk perceel wil telen, en van de com puter is als antwoord krijgen waar, hoeveel en welke bestrijdingsmidde len en kunstmeststoffen ik moet ge bruiken. Bovendien moet het totaal aan benodigde kunstmest en bestrij dingsmiddelen worden gegeven, plus de daarbij behorende kosten. Dat geeft een totaal kostenplaatje per ge was, per perceel en voor het totale bedrijf. Ook de voorlichtingsdienst is nog niet zover dat ze dat soort vra gen kan beantwoorden. "Ligt de ak kerbouw op automatiseringsgebied dan achter op de veehouderij? "In zekere zin wel" meent De Bruijn, "maar dat heeft ook zijn oorzaken. In de veehouderij is een aantal zaken makkelijker te automatiseren, om dat ér meer dingen vastliggen. De melkprijs bijvoorbeeld, is een gege ven, in tegenstelling tot die van aar dappelen of uien die je nooit van te voren weet. Van een koe kun je ook makkelijker bepaalde gegevens vast leggen dan van een perceel. Dat be tekent niet dat automatisering op het akkerbouwbedrijf onmogelijk is, maar wel dat het meer individueel, meer bedrijfsgebonden moet gebeu ren dan op een melkveebedrijf. De akkerbouwer zal zelf de moeite moe ten nemen gegevens van zijn eigen bedrijf in de computer te brengen. Data van bodemonderzoek bijvoor beeld. Daarom is motivatie een abso lute noodzaak, je moet er wat voor over hebben om het te doen slagen". Proces automatisering is een vak apart Een dergelijke inventiviteit is niet voor iedereen weggelegd, maar toch kan de agrarische sector profiteren van het werk en de ervaringen van "voortrekkers" als De Bruijn. "Schakel niet ineens over van een handboekhouding op een volledige computerboekhouding" is één van zijn adviezen. "Niet elk programma is foutloos, vooral de grote niet. Dat kan ook bijna niet, de programma's zijn tegenwoordig zó gecompliceerd dat de fabrikant ze ook niet hele maal meer kan doorrekenen en uit testen. Je zult de mogelijkheden en tekortkomingen dus deels zelf moe ten uitvinden. Als je alle informatie in de computer heeft gestopt en er gaat iets mis of er is een extra kolom cij fers nodig waarin het programma nu juist niet voorziet, dan heb je niets meer om op terug te vallen. Hou ge rust de eerste één a twee jaar naast de computer een handboekhouding bij. Pas dan heb je genoeg kennis opgedaan om volledig op de compu ter te kunnen vertrouwen". Zorg er ook voor dat de computer goed beveiligd is tegen stroomonder- breking of plotselinge hoge stroomstoten. Het huidige aanbod van program ma's voor het akkerbouwbedrijf vindt hij niet geweldig. "Cebeco heeft een totaai systeem, maar dat geeft nu juist niet de mogelijkheden die ik van belang vindt. Ik wil niet alleen gegevens van het totale bedrijf Dat wil natuurlijk nog niet zeggen dat iedere akkerbouwer opnieuw het wiel moet gaan uitvinden. Uitwisse ling van kennis en het opzetten van gezamenlijke gegevensbestanden, databanken, vindt De Bruijn een on misbare zaak. En als je er ook tech nisch wat meer in geïnteresseerd bent, is aansluiting bij een hobby computerclub zeker de moeite waard. Daar zijn echte deskundigen te vinden, hoewel de waarde daar van ook weer niet overschat moet worden. "Aan informatica- ingenieurs kun je ontzettend veel hebben", zegt De Bruijn, "maar schakel je eigen gezond verstand niet uit. Ingenieurs zijn opgeleid om moeilijk te denken en zien daardoor vaak eenvoudiger oplossingen over het hoofd". De Bruijn is ondertussen nog lang niet klaar met zijn bedrijf. Hij is be zig met de constructie van een vrie- sinstallatie voor los produkt. Die wordt samengesteld uit onderdelen die hij her en der op de kop heeft ge tikt. Verder wil hij een warmte krachtkoppelingsinstallatie aanbren gen, en de benutting van afvalwarm te staat ook nog op zijn verlanglijst je. En dan hebben we het nog niet eens gehad over zijn experimenten met de geautomatiseerde afweging en opzakking van aardappelen. Boer - handelaar - computerexperrt Jac deBruijn zit niet met zijn duimen te draaien. Vrijdag 22 augustus 1986 13

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1986 | | pagina 13