Bespiegelingen bij de fruitoogst 1986
Het klein-fruit areaal wordt steeds kleiner
Vrij grote appeloogst, maar geen topoogst
Sterke konkurrentie uit landen met lager loonpeil
ling van het sortiment, omdat de na
druk nog wat meer op Jonagold en
Elstar komt te liggen.
Samenvattend: de ruimte voor verdere
uitbreiding met vroege appels (tot en
met Summerred) lijkt beperkt. De Elan
kan zich een (vrij bescheiden?) plaats
veroveren naast de Alkmene. Gloster
en Karmijn lijken af te haken en de
Elstar en Jonagold nemen in belan
grijkheidtoe.
Op korte termij n zij n geen nieuwe top
pers te verwachten.
Normale pereoogst
Bij de peren is de situatie anders dan
bij de appels. Er is sprake van niet
meer dan een 'normale' oogst. Bo
vendien vindt er in de belangrijkste
'perelanden' regelmatig een bijstel
ling plaats van de oogstverwachtin-
gen in neergaande richting. Van late
peren zou de oogst zelfs lager dan
normaal kunnen uitvallen.
In Nederland is er een goede oogst
van het belangrijkste ras, de Confe
rence, hoewel niet op elk bedrijf. De
Cornice laat het vaak zitten, Hardy en
Triomphe zijn goed.
Voor de afzet van Conference kan
het belangrijk zijn dat Engeland van
dit ras een vrij kleine oogst
verwacht.
Ook bij de peren bleef de rui achter
wege, zodat heel veel moest worden
gedund. De kleine dunne vruchtjes
die er anders afvallen moesten nu met
de hand worden verwijderd, vaak
zelfs klusters met 5 vruchtjes die alle
ondermaats bleven. Een heel karwei.
De handel biedt voor een goed pere
sortiment (overwegend Conference
en Cornice) wat vlotter dan voor de
appels. Maar toch ook lager dan de
twee voorgaande jaren.
rode bessen 621 281
bramen 683 (276)
De bramenaanvoer heeft betrekking op
1984, omdat er door vorstschade in 1985
een totale misoogst was. Vooral de terug
gang van de frambozen is dramatisch.
Buitenland biedt aan tegen afbraak-
prijzen
Het is erg jammer dat het zo loopt.
De teelt van klein fruit is zeer ar
beidsintensief en gaf indertijd hon
derden plukkers en pluksters de kans
om wat ekstra's te verdienen. En
menige teler kon op een kleine op
pervlakte een redelijk inkomen ver
werven.
De terugloop van het areaal is te wij
ten aan meerdere faktoren. Eerst
was een wijziging in het teeltpatroon
erg belangrijk. Klein fruit is van
oudsher vooral een 'bijprodukt' ge
weest. Vooral de bessen en vaak ook
aardbeien werden veel gebruikt als
onderteelt in boomgaarden. Maar de
onderteelt in boomgaarden ver
dween en daarmee was meer dan de
helft van het klein fruitareaal van de
baan.
Er bleven een flink aantal telers over
die op een kleine oppervlakte hun
hoofdbestaan in het klein fruit von
den. Maar die kregen te kampen met
vruchtwisselingsproblemen. De
grond verziekte, de opbrengsten lie
pen terug.
En tenslotte kregen we te maken met
een zeer sterke stijging van het loon
peil. De arbeidskosten zijn in ons
land relatief hoog, zeker in vergelij
king met de Oostbloklanden. Aard
beien uit Polen (al dan niet radio-
aktief) worden aangeboden tegen
minder dan van onze kostprijs. Daar
valt niet tegenop te boksen. Met an
dere produkten is het evenzo.
De verwerkende industrie kan dus
erg voordelig in het buitenland te
recht en koopt daardoor in eigen
land alleen tegen (te) lage prijzen.
Verse konsumptie
Wel blijft er ook vraag voor verse
konsumptie. Daarbij heeft het pro-
dukt uit eigen land een voorsprong.
Bij die verse konsumptie gaat het
vooral om prima kwaliteit. Een aan
tal telers ziet kans aan die eis te vol
doen bij teelt op vrij grote schaal,
maar over 't geheel genomen lukt
het toch wel het beste bij kleinschali
ge teelt waarbij de pluk grotendeels
door gezinsleden plaatsvindt.
Veel ruimte zit er trouwens niet in de
verse markt. Er is al vlug te veel aan
bod. Misschien zitten er voor Zee
land o.a. nog kansen in de teelt van
late aardbeien via gekoelde planten
en/of doordragende rassen?
Het dunnen vroeg dit jaar zoveel tijddat het moeilijk was tijdig rond te
komen. De Summerred op deze foto is al flink van stuk
We kunnen in ons land een grote appeloogst verwachten. Menige
fruitteler zegt zelfs dat zijn bomen nooit tevoren zo vol hingen. Er
ws geen nachtvorst, het weer tijdens de bloei was gunstig en boven
dien was er zeer weinig rui. Anders is er na de bloei vaak een
'groeistoot', waarbij de konkurrentie tussen de nieuwe scheuten en
de pas gezette appeltjes zo groot is dat veel vruchtjes worden afgesto
ten. Door het droge weer bleef die 'groeistoot' uit. En dat betekende
veel dunnen. Heel veel dunnen.
Er is heel veel gedund, want iedereen is er van overtuigd dat er bij
een groot aanbod weinig vraag zal zijn naar kleine maten. Maar des
ondanks zijn de bomen soms nog te zwaar beladen.
De Discovery blijft een plaats waard
als uitstekende handelsappel, mooi
en stevig. Niet gemakkelijk in de
teelt, omdat het vaak moeilijk is vol
doende kilo's van een goede maat en
met een gave schil te produceren.
De Summerred is door zijn kleur en
produktiviteit een aanwinst geble
ken, maar er zijn diverse andere ras
sen gelijktijdig op de markt en door
het gedrang kan de prijs onder druk
komen.
Handel erg voorzichtig
De grote vraag is thans hoe het met
de afzet zal gaan. Daarbij is het van
veel belang hoe het elders in de EEG
is gesteld. Volgens de binnengeko
men berichten moeten we rekening
houden met een vrij grote oogst,
maar niet met een topoogst. Italië
schat zijn produktie zelfs 15% lager
dan vorig jaar!
Maar als men zijn eigen overvolle
bomen ziet en ook bij een reisje el
ders in ons land tot de konklusie
komt dat er sprake is van overvloed,
is er toch een neiging om het somber
in te zien voor de prijzen.
Blijkbaar zijn de kopers van fruit op
stam ook niet optimistisch. Er wordt
zeer voorzichtig geboden en er zijn
tot nu toe opvallend weinig zaken
gedaan.
Hierbij speelt «en grote rol dat deze
fruithandelaren vooral het laatste
seizoen grote stroppen hebben
geleden.
In 1985 was er niet alleen in ons land
een kleine oogst, maar ook elders in
de EEG. Iedereen verwachtte hoge
prijzen en dat viel later enorm tegen.
En dat heeft een terugslag die nu
duidelijk merkbaar is. Sommige
handelaren gingen over de kop, an
deren zien het niet meer zitten en wat
overbleef is krap bij kas en begrijpe
lijk erg voorzichtig. Na een paar
slechte jaren kan men zich geen gro
te verliezen meer permitteren.
Afzetkansen door betere kwaliteit
Toch moet men waken tegen voor
barig pessimisme. Want het te
leurstellende prijsverloop met oogst
1985 was vooral een kwestie van te
leurstellende kwaliteit. Het Neder
landse fruit was kwalitatief onder de
maat, zodat de eksport stagneerde
en de kopers elders hun fruit be
trokken.
Heel duidelijk komt dat tot uiting in
de eksportcijfers.
Een selektie hieruit volgt hieronder:
seizoen '84/'85 '85/'86
totale
uitvoer 83.4 56.5
Golden 27.4 7.1
Boskoop 27.7 15.1
Jonagold 4.5 3.3
Industrie 4.7 16.7
De cijfers geven weer hoeveel mil
joen kg appels werden uitgevoerd.
De eksport van vooral Golden Deli
cious daalde dramatisch en die van
kroet verviervoudigde!
Dit seizoen wijst tot nu toe alles op
een goede tot zeer goede kwaliteit.
Daardoor kunnen de kaarten geheel
anders komen te liggen. Goede kwa
liteit is steeds weer gebleken de basis
te zijn voor een bevredigende afzet.
Daarnaast zijn de deskundigen het
er over eens dat de presentatie van
dat kwaliteitsfruit moet worden ver
beterd. Jonagold, Elstar, e.d. zullen
gelegd moeten worden aangeboden.
Iedereen die een ekskursie naar
Duitse markten meemaakte, kwam
onder de indruk thuis van de voor
sprong die onze Belgische kollega's
daar hebben genomen.
Elstar in opmars
Het appelsortiment is wat de nieuwe
rassen betreft nog steeds in zoverre
in beweging, dat er verschuivingen
plaatsvinden.
De Vista Bella bracht goede prijzen
op, maar het is geen hoogvlieger. De
belangrijkste goede eigenschap is de
vroegheid, maar verder is er een klei
ne markt voor.
De Alkmene is de laatste paar jaar
sterk komen opzetten als een soort
voorloper van de Cox's. De heer
Goddrie benadrukt echter dat het
een ras is dat direkt na de pluk moet
worden afgezet. Beslist geen appel
voor 't koelhuis, ook nieet voor kor
te koeling van 1-2 weken.
Dat geldt in wellicht nog iets sterkere
mate voor de Elan. Een fraai ogen
de, produktieve appel die wegens de
korte houdbaarheid door sommigen
argwanend wordt bekeken. Het is
echter een ras voor 'plukken en weg
er mee naar de veiling' dan hoeven
er geen houdbaarheidsproblemen te
zijn. Trouwens, direkt na de Elan
kan men Cox's en Elstar op de
markt verwachten, dus bewaren
heeft geen zin.
Bij de 2 toppers Jonagold en Elstar lijkt
het aandeel van de Elstar thans wat
meer toe te nemen dan van de Jona
gold. De eksportkansen worden voor
al voor Elstar hoog geschat, ook omdat
voorlopig alleen in ons land de produk
tie van betekenis is. De belangstelling
voor Karmijn en Gloster neemt snel af.
Blijkbaar wordt de smaak van de
Gloster niet erg gewaardeerd waardoor
de prijs achterblijft en bij de Karmijn
zij n er te veel teeltproblemenPlaatse-
lijk doet de karmijn het prima. Op veel
bedrijven is het kommer en kwel. Het
betekent overigens weer een versmal-
Voor de Zeeuwse telers van kleinfruit is het seizoen tot nu toe niet
bevredigend verlopen. Dat geldt niet voor de weersomstandigheden.
Zelden tevoren kon de pluk zo vlot en zonder uitval of kwaliteitsver
lies door rot e.d. plaatsvinden.
Het teleurstellende is te wijten aan de prijzen. Afgezien van vroege
primeurs was het prijspeil doorlopend te laag, vooral voor de rode
bessen.
Het ziet er door dit alles naar uit dat
de teelt weer verder in zal krimpen.
In 't verleden waren er vooral in de
omgeving van Kapelle volop kruis
bessen, rode bessen, zwarte bessen,
aardbeien, frambozen en bramen.
Het ging toen om vele honderden
ha. Nu nog om een paar honderd ha.
In vrij snel tempo zijn de kruisbes
sen, zwarte bessen en aardbeien zo
danig gedecimeerd dat ze van weinig
betekenis meer zijn, al is er bij de
zwarte bessen sprake van een kleine
opleving via mechanisch plukken.
De frambozenteelt is de laatste jaren
ook zeer sterk teruggelopen. In feite
zijn het dus in hoofdzaak de rode
bessen en de bramen die nog flink
meetellen.
lijkt een opbrengst te geven die bo
ven normaal uitkomt. Maar de op
pervlakte hiervan is beperkt, omdat
de uiterst scherpe doorns een erg af
schrikwekkende werking hebben. Ze
zorgen meer voor bloed en tranen,
dan voor vreugde bij de plukarbeid.
Met dat al is er ook bij de bramente
lers geen jubelstemming. Er zijn
meer telers met rooiplannen dan met
plantplannen.
De terugloop van het kleine fruit wordt
duidelijk weerspiegeld in de aanvoercij-
fers van CVZ
opnieuw zo hard dat bij de doornlo-
ze Evergreen veel knoppen te gronde
gingen. Uit zij-ogen ontstonden er
dan nog wel nieuwe vruchttrossen,
maar die zijn kort en dus niet vol
waardig. Elders in ons land raamt
men de opbrengst op 50% van nor
maal, in Zeeland kan dat tussen de
60 en 70% liggen. Maar de room is
er af.
De gestekelde Hymalaja maakt ove
rigens wel een goede beurt. Dit ras
De pluk van de rode bessen verliep vlot, maar de prijs viel tegen
aanvoer x 1000 kg
kruisbesssen
aardbeien
zw. bessen
frambozen
Lage prijzen en vorstschade
Maar ook de positie van de rode bes
sen en bramen is aan het ver
zwakken.
Bij de rode bessen was er enkele ja
ren geleden een toenemende animo
voor nieuwe aanplant door de intro-
duktie van nieuwe rassen. Wie die
b.v. op de proeftuin zag kwam zo
onder de indruk van de mooie, lange
trossen dat hij perspektieven zag.
Maar alle nieuwe rassen waren later
rijp dan het hoofdras Jonkheer van
Tets. Ze kwamen op de markt als er
geen vraag meer was voor de in
dustrie, zodat vrijwel alles voor de
verse konsumptie moest worden ver
kocht. De vraag hiervoor is echter zo
beperkt dat de prijs sterk onder druk
kwam. Zelfs het allerbeste produkt
kwam nauwelijks boven de ƒ1,50 per
kilo en voor de iets mindere kwaliteit
werd vaak de gulden niet gehaald.
En daar kan men niet rendabel voor
telen.
De bramenteelt is eveneens minder
aantrekkelijk geworden door dalen
de prijzen en de laatste 2 jaar ook
door vorstschade.
In de winter van 1984/85 ontstond
er zoveel vorstschade dat de oogst
grotendeels verloren ging.
En in de afgelopen winter vroor het
Vrijdag 8 augustus 1986
17