Spierstruiken, gemakkelijke
heesters voor elke tuin
Kleine landschapselementen
Bijzondere waardevolle bomen in Zeeland
■iv Jie
c. j. nouse beveland bv.
Nu de tuin na een tweede strenge
winter opnieuw haar wonden likt en
wij ons afvragen hoe we verder moe
ten met een tuin waarin Koning
Winter diverse bressen heeft gesla
gen, is het wellicht nuttig om eens
stil te staan bij een plantengroep die
nimmer teleur stelt. We doelen hier
op de familie Spirea met als neder-
landse roepnaam spierstruik. Met
spieren of gespierdheid heeft die
naam niets van doen want over het
algemeen zijn het frêle schoonheden
met een spierwit omdat de tak van
voorjaarsbloeiers uit de familie uit
sluitend met spierwitte bloemen
bloeit. De gehele spirea familie
bestaat uit ongeveer honderd soor
ten en sommige soorten hebben weer
een aantal cultivars. Keus genoeg
dus.
Niet veel eisend
Spierstruiken zijn gemakkelijke
planten. Ze groeien op nagenoeg el
ke grondsoort, verdragen wind, heb
ben geen last van ziekten en plagen,
zijn bijzonder winterhard en het eni
ge waar ze duidelijk wel prijs op stel
len is voldoende zon.
Toepassingsmogelijkheden
Spirea's zijn bloemheesters die door
de grote verscheidenheid aan soor
ten in de tuin veelzijdig inzetbaar
zijn. Ze zijn uitermate sociaal waar
door de in het gezelschap van ande
ren in de heesterborder toegepaste
struiken goed tot hun recht komen.
De hogere soorten lenen zich voor
achtergrond beplanting, de overhan
gend groeiende soorten zijn uitste
kend te gebruiken ter afplanting van
forse struikbeplantingen en de lage
soorten kunnen op de voorgrond en
in vakken worden aangeplant. Een
enkele soort is door de elegante
groeiwijze solitair te gebruiken.
Door de regelmatige en uniforme
groeiwijze zijn sommige spireasoor
ten goed toepasbaar als tuinbegren-
zing in de vorm van bloeiende heg
gen en randen.
Bloeiperiode
Met spirea kunnen we een periode
van bloei overbruggen van april tot
september. Sommige soorten bloei
en vroeg in het voorjaar, anderen
wat later en een belangrijke katego-
rie bloeit lang in de zomermaanden.
Een keuze uit de
soortenveelheid
Spirea betulifolia, een heestertje tot
80 cm hoog dat in mei-juni bloeit
met witte bloemen in grote tuilen.
Mooi als heester op de voorgrond.
Spirea billardii 'Triumphans', een
tot 2,5 meter hoge struik met vrij
recht opgaande takken. Bloeit in
juni-juli met dieprose 20 cm grote
bloempluimen. Een prima bloem-
heester voor de heesterborder vooral
ook door de bloeitijd. Houcft niet
van kalk in de grond dus niet ge
schikt voor zeekleigronden.
Spirea bumalda 'Anthony Waterer',
een bekend zomer bloeiend heestert
je tot 80 cm hoog dat bloeit van juni
tot september op het jonge hout. De
bloemschermen zijn rose-rood.
Een uit Amerika afkomstige bijzon
derheid van Spirea bumalda is de
struik 'Goldflame'. In afwijking van
de vorige heeft deze vorm in plaats
van groene, goudgele blaadjes en
dof paarse bloemschermen.
De Spirea bumalda cultivars zijn erg
bruikbaar voor bloeiende randen en
als vakbeplanting.
Spirea cinerea 'Grefsheim' komt uit
Noorwegen en behoort tot de
vroegst bloeiende soorten: april-mei.
Deze fijn vertakte, mooi groeiende
heester wordt ongeveer een meter
hoog en bloeit in kleine witte tuilen
langs de dunnen takjes. Aardige
heester als voorbeplanting en ge
schikt voor kleinere heggen.
Spirea japonica 'Alpina' is een uit
Japan afkomstige dwergspirea. Het
kompakt groeiende struikje wordt
ongeveer 35 cm hoog en bloeit met
rose bloemen in bolronde tuilen in
juni-juli. Geschikt voor velerlei toe
Spirea cinerea 'Grefsheim
passingen zoals de rotstuin, de hei-
detuin, de border en als lage randbe-
planting. Identiek aan alpina maar
iets hoger groeit de cultivar 'Little
Pri-cess'.
Spirea nipponica groeit 2,5 meter
hoog met mooi overhangende tak
ken. In juni zijn die takken overla
den met witte half bolronde bloem
tuilen. Ook na de bloei zijn de uitge
bloeide bloeiwijzen nog dekoratief.
Een kleinere uitvoering van nipponi
ca is 'June Bride' die slechts een me
ter hoog wordt.
Mooie heesters voor de heester
border.
Spirea vanhouttei is het veelzijdigste
en daardoor wellicht bekendste lid
van de Spirea familie. Groeit 2 meter
hoog met in bogen overhangende
takken met witte bloemen in rijk-
bloemige schermen in mei-juni. De
ze unieke bloemheester is geschikt
voor de heesterborder, kan solitair
worden aangeplant en leent zich
voor bloemrijke heggen.
Spirea veitchii wordt het grootst van
de spirea's. Ruim drie meter en
bloeit in juni-juli met witte bloemen
in brede tuilen. Is een heel aardige
solitairheester tussen lage vaste-
planten.
U ziet dat de spireafamilie erg veel
pijlen op haar boog heeft. Prima
heesters voor veel toepassingen, ge
makkelijk in onderhoud en keuze uit
bloeitijden van april tot september.
Een laatste voordeel is de overwe
gend lage prijs waar u deze heesters
voor kunt aanschaffen.
Momenteel worden in geheel Ne
derland door vrijwilligers bijzon
dere waardevolle bomen geïnven
tariseerd. Dit is een initiatief van
de Bomenstichting, in samenwer
king met het Staatsbosbeheer. In
Zeeland wordt daaraan mede
werking verleend door de Stich
ting Landschapsverzorging Zee
land. In dit artikel wordt iets ver
teld over waardevolle bomen in
Zeeland en over het doel van de
inventarisatie van deze bomen.
Bomenstichting
Het is goed om eerst even duide
lijk te maken wat de Bomenstich
ting is en doet. De Bomenstich
ting is in 1970 opgericht door een
groep mensen, die zich ongerust
maakten over het voortbestaan
van de bomen in Nederland. De
stichting heeft tot doel de zorg
voor het Nederlandse bomen-
bestand te bevorderen. Het geven
van voorlichting is één van de be
langrijkste taken. Tevens worden
•sinds 1985 hier en daar enkele
monumentale bomen geadop-.
teerd. Zo'n adoptie vindt plaats
in overleg met de eigenaar van de
boom en bestaat uit een éénmali
ge verzorging van de boom en
een beheersovereenkomst met de
eigenaar. In Zeeland zijn in okto
ber 1985 drie monumentale bo
men bij de Nederlands Hervorm
de Kerk te Kloetinge gea
dopteerd.
Waarom worden waardevolle
bomen geïnventariseerd?
Het is interessant om te weten
welke waardevolle bomen er
eigenlijk zijn in Nederland. Bo
vendien is het mogelijk om het
voortbestaan van deze bomen in
de toekomst meer veilig te stellen
wanneer bekend is waar ze staan,
hoeveel er zijn, hoe het met hun
gezondheid is gesteld, en derge
lijke. Beschermende maatrege
len, zoals bijvoorbeeld het be
schikbaar stellen van financiële
middelen wanneer een uitgebrei
de onderhoudsbeurt noodzake
lijk is voor het verder leven van
de boom, kunnen dan duidelijk
gericht worden op deze waarde
in parken, in straten en tuinen.
Sommige ervan komen in aan
merking voor de betiteling 'waar
devol'. Dat heeft betrekking op
hun schoonheid, ouderdom,
historische betekenis en dergelij
ke. Enkele kriteria die gehan
teerd worden bij het selekteren
van waardevolle bomen, zijn:
- de 'esthetische waarde' (hoe ziet
de boom er uit in zijn omgeving,
valt de boom op)
Een zeer bijzondere verschijning die zeker in de inventarisatie past;
een alleenstaande lindeboom in een weiland
volle bomen. Tevens kunnen
voor het instandhouden van de
waardevolle bomen, deskundige
adviezen gegeven worden.
Wat zijn waardevolle bomen?
Nederland is vrij bosarm, maar
toch hebben we hier een grote
rijkdom aan bomen. Ze staan
langs wegen en dijken, op erven,
- de kultuurhistorische waarde
(herdenkingsbomen, grensbo-
men, bakenbomen)
- de zeldzaamheid (de oudste
boom in een gebied, of de hoog
ste, of de enige van een ras)
- over het algemeen worden al
leen bomen die ouder zijn dan 50
jaar in de inventarisatie op
genomen
Hoe wordt geïnventariseerd?
In het hele land zijn vrijwilligers
op pad voor de inventarisatie. De
inventarisatie vindt plaats in
overleg met de eigenaar of be
heerder van de boom die in aan
merking komt. Wanneer deze
eigenaar niet wil dat de boom
wordt opgenomen, dan wordt
daar rekening mee gehouden.
Overigens wordt een boom in het
omgekeerde geval niet altijd op
genomen alleen omdat de eige
naar dat wil. De inventarisatie
medewerker beoordeelt in eerste
instantie of de boom binnen zijn
gebied dermate waardevol is dat
opnemen gerechtvaardigd is.
Gegevens die genoteerd worden
zijn onder andere: plaats, naam
eigenaar, boomsoort, leeftijd,
hoogte, gezondheidstoestand.
Tevens worden enkele foto's van
de boom gemaakt.
Situatie in Zeeland
Over het algemeen is Zeeland
nog bosarmer dan Nederland als
geheel. Toch staan ook hier veel
bomen. Denk maar eens aan de
honderden kilometers bomenrij
en langs dijken en wegen, groten
deels bestaande uit populieren.
Af en toe staan er bijzondere bo
men in de provincie, vaak binnen
bebouwde kommen, maar ook
op erven en langs dijken en we
gen buiten de bebouwde kom.
De wel meest bekende bijzondere
bomen in Zeeland zijn de
grenslinden, die vooral in de Zak
van Zuid-Beveland nog veel
staan, momenteel nog zo'n 100.
Een behoorlijk deel van deze
grenslinden zal in de inventarisa
tie worden opgenomen. Hier en 1
daar zien we nog een restant van
de ooit massaal aanwezige rijen
iepen op dijken en stadswallen.
Bekende voorbeelden: de wallen
van Hulst, de Kattendijkse dijk
tussen Goes en Kattendijke. Ver
der zijn vaak nog zeer fraaie bo
men te vinden op oude erven,
b.v. linden, paardekastanjes,
beuken, iepen en walnoten. Ook
kleinere bomen zoals mispel,
moerbei, hulst, taxus en buxus
worden daar aangetroffen. Laten
we dan ook niet de leilinden ver
geten die we nog wel eens zien
voor een huis.
Een belangrijk deel van de waar
devolle bomen staat binnen de
bebouwde kom. Kerkhoven,
kerkpleinen, markten e.d. zijn
plaatsen waar je nog regelmatig
een bijzondere oude boom kan
vinden. Rond oude villa's ligt
nog vaak een parkje met oude
bomen.
Inmiddels is al wel gebleken dat
er in Zeeland nog enkele honder
den waardevolle bomen zijn.
Aan de andere kant is ook geble
ken dat in de gebieden die in 1944
en 1953 overstroomd zijn vrijwel
geen bomen aanwezig zijn die die
overstroming overleeft hebben.
Er is dus in feite een zeer groot
verschil tussen die gebieden en de
rest van de provincie.
Uw medewerking is welkom
De vrijwilligers gaan voorlopig
nog door met hun aktiviteiten.
Indien u een oude monumentale
boom in eigendom heeft, of in
dien u dergelijke bomen bij u in
de buurt weet te staan, dan kunt
u kontakt opnemen met de Stich
ting Landschapsverzorging. Wij
zullen u dan in kontakt brengen
met de inventarisatiemedewerker
die in uw streek aktief is.
Adressen: Stichting Landschaps
verzorging Zeeland, Grote Markt
28 te Goes (tel. 01100 - 30936 of
01170 - 3650).
Bomenstichting, Donkerstraat 17
te Utrecht (tel. 030 - 331328).
14
Vrijdag 11 juli 1986
