Zet HAK groentetelers acuut voor het blok?
Bestrijding van wortelvlieg
moet worden aangepast
,,Hak-directeur Van den Dool: situatie te somber ingeschat
Voedings- en genotmiddelenindustrie
staat voor nieuwe uitdagingen
Westeuropees vlasareaal met ruim 21% gedaald
Uienkommissie wil uitbetaling teler naar kwaliteit
veldgewas
Met biologische bestrijding verrassend
veel mogelijk
Wordt Bintje door
v. Gogh verdrongen?
GRONINGEN, GIESSEN, ASSEN - Grote commotie deze week
rond het glasconservenbedrijf Hak B.V. in Giessen naar aanleiding
van berichten in de Noordelijke pers. Hak B.V. kan de telers
contractanten over 1987 geen uitbetalingsgarantie geven. Over 1986
zal zeer waarschijnlijk wèl worden uitbetaald. Commercieel directeur
K.J. van den Dool hierover: "De lopende contracten worden door
Hak gegarandeerd tot en met 1986. Er is met de telers gesproken over
1987. Als zij vragen om een betalingsgarantie over 1987 zeg ik: ik
vind het onzakelijk daarover te discussiëren. De contracten voor
1987 zijn nog niet eens afgesloten". Van den Dool voegt hieraan toe,
dat Hak alleen werkt met seizoencontracten die ieder jaar oktober,
november opnieuw met de telers worden afgesloten.
Eerder meldde directeur A. Hak
eveneens in de Noordoostelijke pers
dat de financiële positie van Hak
niet al te rooskleurig is. Deze week
kwam daar het bericht overheen, dat
Hak onder druk van de Nederlandse
Middenstands Bank (NMB) eenzij
dig de uitbetalinstermijn aan boeren
heeft verlengd van 35 tot 45 dagen.
Conclusie: touwtrekkerij tussen boe
ren en de handelsbank om de centen.
Voor veel boeren is de NMB nu de
kwaaie pier, ook al hebben ze hun
jaarcontracten met Hak afgesloten.
Directeur Van den Dool reageert:
"Bij een jaaromzet van 120 tot 130
miljoen gulden is zo'n financiering
binnen de conservenindustrie geen
uitzondering. We hebben te maken
met een kort teeltseizoen, korte ver
werkingstijd en grote voorraden met
een ruime voorraadfinanciering".
Van den Dool noemt de verhouding
van Hak met de NMB goed. Als be
wijs voor deze stelling haalt hij de
bereidheid van deJ^IMB aan bij een
lopentTTnvesteringsprogramma een
nieuwe etiketteerlijn te financieren.
Kosten: enkele miljoenen. "Bij Hak
wordt gemikt op een jaarlijkse groei
van 5 tot 10 procent. Hak is een be
drijf met een grote financieringsbe
hoefte. We zijn teruggegaan van drie
bedrijven naar één. En dat hebben
we dan ook zo modern mogelijk in
gericht". Kortom, in de ogen van
Van den Dool is het geschetste beeld
van Hak te somber.
Coöperatieve deelname
Bij Hak wordt gewoon te weinig ver
diend om aan alle verplichtingen te
voldoen. Een van de grootste groen-
teverwerkende bedrijven in Neder
land dreigt op de fles te gaan door
het bijna spreekwoordelijke gebrek
aan financiële armslag in de conser
venindustrie.
Rotte appels
Koöperatieve deelname is de oplos
sing, zegt men in de landbouw.
Daarbij wordt in eerste instantie ge
dacht aan topkoöperaties als Suiker-
Unie, Cebeco-Handelsraad en de
Rabobank. Van die kant blijft het
echter opvallend rustig. Suiker-Unie
verklaarde geen interesse te hebben.
Cebeco-Handelsraad houdt zich af
zijdig. Tragisch is, dat juist een be
drijf dat wel op tijd moderniseerde
en dus financieel de nek uitstak de
klappen moet krijgen.
Van al dat gemodder in de hele Ne
derlandse konservenindustrie dreigt
nu de groenteteler de dupe te wor
den. Die kan naar zijn centen flui
ten, als de NMB onverhoopt de re
kening bij HAK komt inkasseren.
Vandaar juist nu geluiden over nieu
we boerenkoöperaties.
Het Noord-Oosten:
Nieuwe boerenkoöperaties?
Het felste protest tegen de gang van
zaken in de konserven kwam uit het
Noord-Oosten van het land. Niet
verwonderlijk. Daar worden markt-
ordeningsprodukten geteeld en tik
ken de Brusselse prijsdalingen het
scherpst aan. Besloten werd tot een
rapport over de konserven. Geschre
ven door het sekretariaat van de
hoofdafdeling Akkerbouw van het
Landbouwschap. Groninger Mij.
voorzitter J.D. Leeuwma denkt bij
achterwege blijven van andere
oplossingen aan nieuwe boerenkoö
peraties, met steun vanuit de koöpe
ratieve wereld. Leeuwma wil af van
alle onzekerheden en wisselvallighe-
Tot nu toe werd ten aanzien van een
tweede behandeling van de wortel-
vlieg met diazinon in winterworte
len, een veiligheidstermijn aange
houden van twee maanden. Geble
ken is nu dat deze- termijn tekort is
om in 'alle gevallen het gehalte aan
residu van diazinon terug te brengen
tot een hoeveelheid die hier en in het
buitenland toegestaan wordt als resi
dutolerantie.
Op korte termijn zal nader onder
zoek dienaangaande worden ver
richt. Zolang dit hernieuwde onder
zoek niet is afgesloten zal moeten
worden volstaan met een aanpassing
van het oude advies.
De vraag of een gewasbehandeling
op zijn plaats is, is daarbij niet in het
geding. Van gebied tot gebied kan de
noodzaak daartoe uiteenlopen.
Maar een plaatselijk vrij sterke uit
breiding van het areaal, een hoge
ziektedruk in 1985 en omschakeling
van Phytosol naar Birlane bij de eer
ste toepassing in het voorjaar zijn
faktoren die bezinning op de nood
zaak van een tweede behandeling
meer dan ooit noodzakelijk maken.
Advies 1986 voor de bestrijding van
wortelvlieg d.m.v. een gewasbehan
deling met diazinon
- Maak alleen gebruik van een ge
wasbehandeling met diazinon als
wortelen langer dan drie maanden
op het veld staan
- Gebruik de juiste dosering! Ga
hierbij zeer nauwkeurig te werk
- Spuit niet later dan 15 juli
- Hanteer in elk geval een veilig
heidstermijn van drie maanden
- Voer absoluut geen rijenbehande-
ling uit met diazinon. Ten eerste is
dit verboden; ten tweede zal dit veel
hogere residuen opleveren
De specialisten gewasbescherming,
J. van Mourik
P. Verhage
In België, Frankrijk en Nederland is
een eerste - weliswaar nog voorlopig
- beeld verkregen van het vezelvlasa
reaal 1986. De algemeen verwachte
inkrimping van het areaal is dit jaar
blijkbaar toch een feit geworden.
Dit kon trouwens al worden ver
wacht, vooral rekening houdend met
de onlangs gepubliceerde cijfers
m.b.t. de inschrijving voor de keu
ring van zaailijnzaad, die in België
en Nederland een inkrimping t.o.v.
1985 vertonen met resp. 22 procent
en 26,5 procent.
Dit staat in 'Vlasberichten' van 27
juni, het wekelijks informatieblad
voor de vlassektor van onze zui
derburen.
Vier achtereenvolgende jaren werd
in West-Europa meer tekstielvlas ge-
Op dinsdag 24 juni 1986 heeft de ui-
enkommissie van het Produktschap
zich gebogen over de vraag hoe men
kan komen tot uitbetaling naar kwa
liteit voor veldgewas uien. De huidi
ge wijze van verrekening tussen teler
en sorteer- en pakstation houdt
meestal onvoldoende rekening met
de kwaliteit. Als men zou kunnen
komen tot een uitbetaling naar kwa
liteit zou dat een stimulans kunnen
vormen voor een optimale zorg voor
het produkt.
De Bond -van Verzendhandelaren en
het Landbouwschap zijn in onder
ling overleg al een eind op weg met
voorwaarden voor tarrering, nu
moet de bemonstering en de beoor
deling van de uien op zich nog nader
uitgewerkt worden. Het IBVL en de
SNUiF hebben plannen om dit in het
komende seizoen uit te proberen.
Een belangrijke uitspraak is door de
Uienkommissie gedaan over het ge
bruik van een beeldmerk. In Neder
land geproduceerde en verpakte uien
van de klassen I en II NL moeten
volgens de Uienkommissie bij uit
sluiting van andere uien hiervan ge
bruik kunnen maken.
Aan de leveranciers van uienzaad zal
de Uienkommissie vragen de kiem-
kracht op de verpakking te ver
melden.
Ook in de toekomst zal de voedings-
en genotmiddelenindustrie te maken
hebben met de overschotproblema-
tiek van de Europese Gemeenschap,
nationale milieuwetgeving en een
steeds kritischer konsument. Deze
ontwikkelingen stellen de be
drijfstak voor de uitdaging zijn in
ternationale konkurrentiepositie te
handhaven, en waar mogelijk te ver
sterken. Van bedrijfsleven en over
heid zal een inspanning worden ge
vraagd op het gebied van markton
derzoek, produkt- en procesvernieu
wing, onderwijs, kwaliteit en afzet
bevordering.
Een en ander blijkt uit de geaktuali-
seerde sektorbeschrijvingen van de
Bedrijfstakverkenning Voedings- en
Genotmiddelenindustrie 1980. Deze
aangepaste versies (die zijn afgeslo
ten tussen januari 1984 en april
1986) heeft de direktie verwerking en
afzet van agrarische produkten
(VAAP) van het ministerie van land
bouw en visserij gebundeld uitgege
ven. Per sektor worden knelpunten
en perspektieven geschetst, die in het
overleg tussen overheid en be
drijfsleven tot gezamenlijke aktie-
punten kunnen leiden.
Er zijn beschrijvingen gemaakt van
de voedings- en genotmiddelenin
dustrie - algemeen, zuivel, vlees,
pluimvee, mengvoeder, suiker, aar
dappelen, zetmeel, groente/fruit,
gedistilleerd, bier, frisdranken,
meel, brood/banket, margarine/vet
ten/oliën cacao/chocolade/suiker
werk, koffie/thee en eiprodukten.
De afgelopen jaren kende de
voedings- en genotmiddelenindustrie
een bevredigende ontwikkeling. Het
produktievolume steeg met gemid
deld 2% per jaar, ongeveer 0,5%
meer dan in de totale industrie,
waarmee de voedings- en genotmid
delenindustrie haar reputatie van re
gelmatige groeier, ook in tijden van
recessie, heeft weten te behouden.
teeld, om in 1985 op te lopen tot het
grootste areaal van de laatste 20
jaar.
Op grond van nieuwe cijfers komen
we in de 3 landen samen aan een uit
zaai van 56.278 ha, wat 15.458 ha of
21,5 procent minder is dan vorig
jaar.
De sterkste relatieve inkrimping vin
den wij terug in België, waar de uit
zaai met 27 procent terugliep. In Ne
derland raamt men de min-uitzaai
op iets meer dan 23 procent. De evo
lutie op Westeuropees vlak wordt in
hoofdzaak bepaald door Frankrijk.
Het areaal dat in aanmerking zou
komen voor de vezelindustrie ligt er
ruim 20 procent lager dan verleden
jaar.
Op het gebied van biologische
bestrijding is meer mogelijk dan
veel mensen denken. Lang niet
alle tuinders weten dat biologi
sche bestrijding langer werkt,
geen nevenwerking heeft en bij
ontwikkeling veel voordeliger is
ten opzichte van chemische ge
wasbeschermingsmiddelen. Dit
werd de Gewasbeschermings
kommissie van de NTS onlangs
voorgehouden door prof.dr. I.C.
van Lenteren, Vakgroep Ento
mologie van de Landbouwhoge
school te Wageningen.
Het aantal toelatingen van chemi
sche middelen wordt steeds kleiner.
Dat komt vooral door het strengere
toelatingsbeleid. Om in de tóekomst
toch goed uit de voeten te kunnen op
het gebied van gewasbescherming,
zal het werken met biologische ge
wasbescherming, meer aandacht
moeten krijgen.
Zo'n 20 jaar werd in Nederland nu
gewerkt met biologische gewasbe
scherming. De resultaten zijn bij een
terugblik hoopgevend te noemen.
Een aantal systemen wordt op grote
schaal, vooral in de glastuinbouw,
toegepast. Daarnaast vindt ook on
derzoek plaats in de bloementeelt en
vollegrondsgroente. Bij dit onder
zoek draait het ondermeer om insek-
ten, hormonen, waardplantresisten-
tie en natuurlijke vijanden.
Erg belangrijk bij biologische ge-
Witte vlieg, die biologisch al zëer
goed te bestrijden is.
wasbescherming zijn demonstratie-
objekten, omdat de tuinders in de
praktijk zelf de resultaten kunnen
komen bekijken. Daarom ook is de
NTS-gewasbeschermingskommissie
voorstander van een aantal goede
demonstratieprojekten. De kommis
sie wil hieraan zo mogelijk een bij
drage leveren. Prof. Van Lenteren
noemde tot slot nog enkele beper
kingen op het gebied van de biologi
sche gewasbescherming. Volgens
hem moet er meer onderzoek naar
nieuwe mogelijkheden worden ge
daan en dient de produktie groter en
den in de teelt van vollegrondsgroen
te: "Als de prijs hoog is willen ze,
dat we zo snel mogelijk leveren. Bij
een lage prijs kunnen we naar ons
geld fluiten. Als die boeren geen geld
meer krijgen, zullen we het zelf moe
ten doen. Net zoals vroeger bij de
aardappelzetmeelindustrie. De top
koöperaties zijn niet uit beeld, maar
we moeten de sektoren niet teveel
door elkaar halen".
Vuist naar de afzet
Ook VBB-voorzitter W. Trip toont
zich voorstander van een koöpera
tieve aanpak. Op die manier kan een
vuist naar de afzet worden gemaakt.
Ook biedt zo'n koöperatieve bena
dering meer kontinuïteit voor de te
ler. Dat laatste vindt Trip uitermate
belangrijk. Tenslotte is een koöpera
tieve konservenindustrie beter voor
de boer z'n geld, en daar gaat het
toch allemaal om bij die broodnodi
ge alternatieven voor het tegenwoor
dige bouwplan.
Een koöperatieve industrie heeft een
andere positie tegenover de banken
dan een partikuliere, meent de koö-
peratief Trip. Het COVA-initiatief
tot deelname van Suiker-Unie of an
dere koöperaties aan de konserven
industrie vindt hij een uitstekend
idee. Maar dan moeten wel eerst de
rotte plekken uit die bedrijfstak:
"Het aanzuiveren van schuld zonder
sanering, daar heeft geen enkele top-
koöperatie belang bij. Trip staat niet
te kijken van de NMB-houding bij
HAK: "De NMB is een handelsbank
en heeft een andere doelstelling dan
een koöperatieve bank". Dat neemt
niet weg, dat de VBB-voorzitter de
bezorgdheid van de telers in het
Noord-Oosten deelt.
Soepele NMB
Stafmedewerker J. van der Struik
(DLG) benadrukt het belang van een
gezonde konservenindustrie voor
juist de Drentse landbouw. Daar zit
ten traditioneel veel vollegronds-
groentetelers. De affaire HAK is de
ze week in het hoofdbestuur van het
DLG aan de orde geweest. Ook het
DLG vindt afhankelijkheid van het
buitenland een slechte zaak. Een re
geling met de NMB is de "eerste
hobbel die moet worden genomen".
De centrale en meest urgente vraag is
nu: "Is de bank bereid wat soepel te
zijn om verder te kunnen dit
seizoen".
Voorts was er een bijeenkomst van
het overlegorgaan Vollegrond
groenteteelt in Drente.
Steef van Duin
Het aloude aardappelras „Bint
je" zal binnen enkele jaren een
waardige vervanger krijgen, zo
verwacht ir. A. Westmaas, direk-
teur van het Friese kweekbedrijj
Ropta-Zpc in Metsla wier Het
nieuwe ras van Gogh, dat door
het bedrijf is gekweekt, heeft zul
ke gunstige eigenschappen, dat
het de plaats van het bekende
Bintje als Nederlandse consump
tie-aardappel kan innemen. Aan
de van Gogh-aardappel werd
aandacht geschonken tijdens het
afscheid van algemeen direkteur
ir. J. Trip van het kweekbedrijf
meer gespreid te worden aangepakt.
Bovendien is een goede voorlichting
op zijn plaats.
Thema's
Onlangs zijn afspraken gemaakt
over de deelthema's van het NTS-
hoofdonderwerp 'Gewasbescher
ming'. Deze zijn:
Mogelijkheden geleide- en geïnte
greerde bestrijding (aug-okt).
Spuittechniek en milieuwetgeving
(nov-jan).
Onderwijs en gewasbescherming
(febr-mei).
Om te komen tot een betere infor
matiestroom over ziekten en plagen
naar de fabrikanten en leveranciers
van gewasbeschermingsmiddelen wil
de NTS komen tot een overlegbij
eenkomst. Via de sekties en gewas
kommissies zal dit worden opgezet.
C.B. v. Bommel
Ver. v. Nederlandse
Tuinbouw Studiegroepen
Vrijdag 4 juli 1986
9
