Konservenindustrie in de problemen
De Vollegrondsgroenterassenlijst
1986 is verschenen
'Totale herstrukturering oplossing'
A
GRONINGEN, GIESSEN - De slepende financiële problemen in de
konservenindustrie hebben een dieptepunt bereikt. 'De industrie is
op sterven na dood', aldus Geert Koets, voorzitter van de Vereniging
van Noordnederlandse Konserventelers en lid van de Commissie Vol-
legrondsgroenteteelt Akkerbouwbedrijven (COVA) van het Land
bouwschap. Zonder ingrijpende reorganisatie worden op termijn in
Nederland minimaal 20 tot 25 duizend hektares alternatieve gewassen
voor de boer waardeloos. Een schadepost van vele miljoenen. 'Het
is bitter dat dit gebeurt in een tijd waarin Brussel door de lageprijzen-
politiek akkerbouwers dwingt om te schakelen naar juist die alterna
tieve gewassen', zegt Koets, f
y
1
'J ■-
De konservenindustrie is o.m. hard nodig voor de afwisseling in het
bouwplan
tieslag is een geleidelijke uitverkoop
van bedrijfsonderdelen naar buiten
landse multinationale ondernemin
gen. Als dat zo doorgaat raken wij
volledig de zeggenschap tn eigen huis
kwijt.
Het tot waarde brengen van onze zo
broodnodige alternatieven kunnen
we dan wel vergeten; die wordt dan
bepaald door buitenlandse belan
gen. De financiële positie van de in
dustrie wordt in toenemende mate
uitgehold; dat laatste wordt weer in
de hand gewerkt door soms slecht
management. De bedrijven en be
drijfjes zijn vaak van oudsher fami
liebezit en hebben onvoldoende
schaalgrootte. Daarbij komt de kon-
sentratie van het grootwinkelbedrijf
de laatste jaren. Dat heeft de onder
handelingspositie over de inkoop
prijzen van die winkelketens tegen
over de versnipperde industrie dui
delijk versterkt.
Met negatieve gevolgen voor de
prijszetting naar de industrie toe en
uiteindelijk naar de boeren. De in
vloed van die boeren is het laatste
tiental jaren veel kleiner geworden'.
I)e konklusie laat zich licht raden:
'Krachtig ingrijpen nü is noodzake
lijk. De versnipperde sektor is niet
meer in staat zelfstandig het hoofd
te bieden aan de al jaren slepende
problemen. Daarom moet op korte
termijn een ingrijpende sanering van
de grond komen. Anders is in de
sektor geen droog brood meer te ver
dienen. De vicieuze cirkel moet zo
snel mogelijk worden doorbroken'.
Oplossing
De oplossing moet worden gezocht
langs twee, elkaar aanvullende,
hoofdlijnen. Deelname van kapi
taalkrachtige topkoöperaties moet
de uitbouw van kleine op zichzelf le
vensvatbare industriën als bijvoor
beeld Hak tot moderne reuzen mo
gelijk maken; onder koöperatieve
supervisie dus. Tegelijkertijd moet
de markt voor de groentetelers meer
doorzichtig worden gemaakt. Dat
kan op een aantal centrale punten,
waarvoor haast vanzelfsprekend, de
groenteveilingen in aanmerking ko
men: versterking van de onderhan
delingspositie van de boer.
Voorwaarde voor dat laatste punt is
aaneensluiting van telersverenigin
gen 'in enigerlei vorm': ook die
klubs werken veel te veel langs el
kaar heen. Naast het stroomlijnen
van de industrie door de geldinjek-
ties van topkoöperaties en koöpera
tieve banken als de RABO komt op
die manier geld vrij voor onderzoek
naar nieuwe toepassingen.
Daarmee wordt inhoud gegeven aan
het alom gepropageerde redmiddel
voor sektoren van de Nederlandse
landbouw: specialisatie en het reali
seren van hoge toegevoegde waarde
op basisprodukt.
Volgens Koets leent zich in principe
zo'n 70 duizend hektare in ons land
voor die benaderingswijze, voor zo
ver het de konserven (glas en blik)
betreft.
Binnen zo'n nieuwe industrie beho--
ren onverkwikkelijke affaires zoals
bij Geldermalsen B.V. vorig jaar tot
de onmogelijkheden. Daar werden
blikken erwten en bonen per onge
luk bijgevuld met de bessen van de
zwarte nachtschade. Gevolg: grote
partijen werden in Duitsland in
beslag genomen, èn 'naambederf' in
het buitenland èn slechte jaarcijfers,
èn het staken van deelnameonder
handelingen tussen Hak en Suiker
Unie, volgens Koets.
De hoofdafdeling Akkerbouw komt
naast ambtenaren van het ministerie
op termijn met oplossingen. In het
eerste geval gebaseerd op de twee
boven gegeven hoofdlijnen: verster
king van de industrie en de onder
handelingspositie van de boer.
Koets: 'Ze hebben in die hoofdafde
lingsvergadering een goed besluit ge
nomen. Ik kom nu met deze zaak
naar buiten omdat wij als boeren al
jaren vergeefs hebben geprobeerd
door de weerstanden heen te komen.
Door de onwil van de industrie zelf
en door de weigerachtige houding
van de top-koöperaties, met name
Suiker Unie'.
Steef van Duin
Oplossing voor de problemen is een
'ingrijpende totale herstrukturering'
van de industrie meent de voorzitter
van de Noordelijke telersvereniging.
Zijn mening wordt gedeeld door de
Hoofdafdeling Akkerbouw van het
Landbouwschap. Tijdens een beslo
ten vergadering vorige week in Leeu
warden werd het sekretariaat van de
Hoofdafdeling opdracht gegeven
voor het eind van de zomervakantie
een uitgewerkte studie op tafel te
leggen. Onderwerp van die studie is
eveneens de herstrukturering van de
konservenindustrie, zegt hoofdafde
lingsvoorzitter J.D. Leeuwma. Be
kend is de voortdurende aandacht
van ambtenaren op het ministerie
van Landbouw voor deze kwestie.
Ook daar is men bezig met een ana
lyse van de problemen. Die analyse
moet bepalen hoeveel geld de over
heid in de reorganisatie wil steken.
De Nederlandse konservenindustrie
is zeker in staat kwaliteit te leveren
Topkoöperaties
Koets laakt de houding van Cebeco-
Handelsraad en Suiker Unie rond
een eventuele deelname aan HAK
B.V. in Giessen. Doel van die deel
name is een toekomstige goed gelei
de, op moderne leest geschoeide Ne
derlandse konservenindustrie van
voldoende omvang. Gesproken
wordt over bedragen tot 40 miljoen
gulden in dit geval. Die pogingen
zijn op niets uitgelopen na jarenlang
touwtrekken in de achterkamers.
'Een schoolvoorbeeld van hoe het
niet moet', aldus een gebelgde
Koets. 'Cebeco heeft kontakt ge
zocht met Hak. Tijdens die onder
handelingen liep Suiker-Unie dwars
door de deur. Hak brak toen de
besprekingen af met Cebeco. En
ging toen voor méér geld met Suiker-
Unie praten.
Hak voelt best wat voor koöperatie
ve deelname. Het bedrijf is finan-
cieël niet zo sterk, maar er is de laat
ste jaren voor 30 miljoen aan vertim
merd. Hak (glaskonserven) zit voor
1,5 miljoen gulden in Geldermalsen
B.V. (blik), samen met anderen. De
kombinatie glas en blik is op zichzelf
ideaal. Dit voorjaar kwam Gelder
malsen (het al eerder failliet gegane
Veluco onder een andere naam) met
onverwacht slechte jaarcijfers naar
buiten. Surséance van betaling werd
verleend. Daardoor bekoelde de be
langstelling van Suiker-Unie voor
deelname aan Hak: Suiker Unie
haakte af. Die slechte cijfers van
Geldermalsen waren ook voor Hak
een verrassing. Cebeco is nu laaiend
van woede. Suiker-Unie doet alsof
de neus bloedt en Hak is gefrus
treerd'.
Het direktie-sekretariaat van Suiker-
Unie zegt over een mogelijke deelna
me aan Hak: 'Er is een verkennend
gesprek gevoerd'. Nimmer was spra
ke, aldus Suiker Unie, van 'officiële
onderhandelingen. Suiker Unie
heeft óók geen belangstelling'. Een
persvoorlichter van Cebeco-
Handelsraad voegt desgevraagd toe:
'Er is niets bekend over een eventue
le deelname van Cebeco aan Hak'.
Koets heeft voor die laatste reaktie
geen goed woord over.
Achtergronden
?De sanering in de groente- en fruit-
verwerkende industrie heeft ook in
1985 z'n tol weer geëist', begint een
recent bulletin van het Produkt-
schap voor Groente en Fruit (PGF).
In 1985 werkten in die branche nog
56 bedrijven met méér dan 10 werk
nemers. In 1984 waren dat nog meer
dan 64 bedrijven. In 1985 werd een
rekordhoeveelheid groente en fruit
verwerkt. In totaal nam de verwer
kende industrie maar liefst 426 dui
zend ton verse groenten af. 25 pro
cent meer dan in 1984 en 4,5 procent
meer dan in het vorige topjaar 1982
vervolgt het bulletin van 20 mei
1986. Van al die groente wordt
slechts een beetje ingevoerd, in 1985
29.400 ton of 7 procent. Ondanks
die sterke toename van de groente
verwerking nam het overschot op de
handelsbalans ten opzichte van 1984
vorig jaar af; 260 miljoen tegenover
300 miljoen in 1984 in guldens.
Door de rekordproduktie aan groen-
tekonserven namen de voorraden bij
de industrie flink toe: 138 miljoen li
ter in 1985 tegen 113 miljoen in 1984
en 125,8 miljoen in 1983 ondanks
een stijgend binnenlands verbruik.
'Op zichzelf is dit een ongunstige
ontwikkeling. De financiering (van
die voorraden) is voor veel bedrijven
een groot probleem. Voor de kon
servenindustrie mag de ramp met de
kerncentrale in Tsjernobyl dan ook
eigenlijk een geluk bij ongeluk wor
den genoemd. Veel winkels konden
de vraag naar diepvriesgroenten en
groentekonserven nauwelijks
bijbenen'.
Vóór dat Tsjernobyl had de in
dustrie kwa gekontrakteerd areaal
na de hausse in 1985 voor 1986 al
duidelijk een stap teruggedaan. In
totaal zijn 19.100 hektares gekon
trakteerd, 7 procent minder dan in
1985, vervolgt het bulletin van het
PGF.
Struktuur
Koets is onversneden duidelijk over
de oorzaken van de malaise in de
konservenindustrie: 'De konserven-
fabrikanten gunnen elkaar het licht
in de ogen niet en bekonkurreren el
kaar al te fel. Door die konkurren-
Later dan gebruikelijk is de 35e Be
schrijvende Rassenlijst voor Groen
tegewassen deel Vollegrondsgroen-
ten beschikbaar gekomen. Velen zul
len zich afgevraagd hebben waarom
de Rassenlijst niet rond de kerst ver
schenen is.
Aan de verlating ligt zowel een ver
minderde arbeidskapaciteit binnen
het rassenonderzoek ten grondslag
als ook een éénmalige toegenomen
hoeveelheid redaktionele wijzigin
gen in de Rassenlijst.
Door kapaciteitsgebrek bij veel
aspekten van het onderzoek en een
wat verlaat proefseizoen zijn nieuwe
onderzoeksgegevens laat ter beschik
king gekomen. In deze Rassenlijst
zijn de meest recente gegevens uit de
rassenproeven van 1985 en soms al
van 1986 verwerkt. Deze gegevens
zijn afkomstig van proeven die ver
spreid over het land op proeftuinen,
proefboerderijen en bij tuinders
aangelegd zijn. Het onderzoek
wordt gekoördineerd door het RI-
VRO te Wageningen in samenwer
king met het PAGV te Lelystad. Te
vens worden praktij kgegevens bij
het eindoordeel over de rassen mee
genomen. De Rassenlijst is dit jaar
uitgebreid met de gewassen paksoi
en roodlof.
In elk gewashoofdstuk zijn alle teelt-
gegevens aangepast aan de vele nieu
we teelthandleidingen van het
PAGV en CAD-AGV hetgeen ekstra
tijd gekost heeft. De opzet van de
hoofdstukken is voor alle gewassen
geüniformeerd. De belangrijkste
eigenschappen van een gewas waar
tussen rasverschillen bestaan zijn
nog duidelijker in de hoofdstukken
naar voren gehaald. De vertaling
van de tabellen naar de rasbeschrij
vingen is bij alle gewassen op dezelf
de wijze geüniformeerd. Het lezen
en vergelijken van de rasbeschrijvin
gen is hierdoor eenvoudiger gewor
den. Voorin de rassenlijst is een
aantal pagina's met eigenschappen
met de daarbij behorende waarde
ringscijfers en vertalingen opgeno
men. Naast de gewashoofdstukken
met rasbeschrijving bevat de Rassen
lijst algemene hoofdstukken met
daarin onder andere de meest recen
te informatie over areaal en produk-
tiewaarde van gewassen, een gedeel
telijk herziene teelt- en zaaikalender
en een vruchtwisselingsschema
waarin af te lezen valt welke gewas
sen een nadelige invloed ondervin
den van de voorvrucht.
De Rassenlijst is een praktisch
naslagwerk voor tuinders, medewer
kers van de voorlichtingsdienst en de
kweekbedrijven.
Voor tuin- en landbouwscholen is de
Rassenlijst geschikt voor instruktie
aan de leerlingen.
Deze uitgave, die samengesteld
wordt onder verantwoordelijkheid
van de Kommissie voor de Sa
menstelling van de Rassenlijst voor
Groentegewassen (CRG), verschijnt
vanwege kapaciteitsgebrek bij het
rassenonderzoek dit jaar voor het
laatst in deze vorm. De kommissie is
zich aan het beraden over een nieu
we wijze van publiceren. Hoogst
waarschijnlijk zullen er afzonderlij
ke publikaties van de Rassenlijst-
kommissie per gewas verschijnen,
vermoedelijk gekoppeld aan de ras-
senberichten van RIVRO/PAGV.
Op dit moment dus reden te meer
om de 35e Rassenlijst voor Volle-
grondsgroenten, die de komende ja
ren als het meest komplete naslag
werk zal fungeren nu aan te schaf
fen. De prijs is ƒ14,25; bij afname
van meer dan drie eksemplaren gel
den aanmerkelijke redukties.
De Rassenlijst voor Vollegronds-
groenten is te bestellen bij BV Druk
kerij en Uitgeverij Leiter-Nypels,
Postbus 831, 6200 AV Maastricht,
tel. 043 - 211055.
Vrijdag 20 juni 1986
11