Teler kan zelf bodemvoorraad aan stikstof bepalen
Richtlijnen voor toepassing nitraatsneltest in de praktijk
Een set voor grondmonsteronderzoek
drukkelijk worden opgemerkt, dat
deze staafjes niet zijn ontwikkeld
voor deze wijze van meten. De ge
bruiker van de reflektometer leert
snel welke staafjes wel en niet goed
zijn.
De nitraatsneltest geeft u een schat
ting van het stikstofgehalte in de be
monsterde laag in mg. nitraat per li
ter bodemoplossing. Dit kunt u ver
volgens eenvoudig omrekenen naar
kg N per ha.
Van de drie hierboven beschreven
methoden is de reflektometer voor
de praktische teler het beste te ge
bruiken.
Hulpmiddelen
Om de nitraatsneltest uit te voeren,
heeft u de volgende hulpmiddelen
nodig.
Een grondmonsterboor daarmee u
minimaal tot 60 cm monsters kunt
steken. Deze boor is o.a. verkrijg
baar bij Eijkelkamp B.V. te Gies-
beek, tel. 08336 - 1941. Vraag om
toezending van de bestelnummers
04.02.01.30B en 01.10.02B (een
boorgedeelte en een handvat). De
kosten hiervan bedragen eksklusief
btw en verzendkosten ongeveer
ƒ120,Ook is het aanbevelens
waardig' een gebogen spatel
(bestelnr. 04.05.01.20).
Een of twee plastik, schone, emmers
om het grondmonster te verzamelen.
Verder een plastik zak om het
monster te mengen.
Gedistilleerd water (accuwater); ver
krijgbaar bij drogist of garage.
Een maatcilinder met een doorsnede
van 4 a 5 cm en een inhoud van 500
ml. Leveranciers o.a. plaatselijke
bestrijdingsmiddelenhandel.
Verder afhankelijk van de methode
die u toepast:
Merckoquant 10020-Nitrat: een
stopwatch of horloge met sekonde-
aanduiding. Een busje met 50 staaf
jes; kosten v.a. ƒ25,Informatie
over leveranciers bij: Merck-
Amsterdam, tel. 020 - 113801;
Aquamerck 8031-Nitrat: horloge of
wekker, een trechter, schone potjes
om het gefilterde bodemvocht op te
vangen. Aquamerck 8032-set kost
afhankelijk van het aantal v.a.
ƒ66,Informatie over leveranciers
bij: Merck-Amsterdam, tel. 020 -
113801;
Reflektometer Nitrachek: Mercko
quant 10020-Nitrat, en eventueel een
schaar. Aanschafkosten reflektome
ter ongeveer ƒ600,Leverancier
o.a. Gullimex te Borne, tel. 074 -
664169.
Richtlijnen
Nadat de stikstofvoorraad door u is
bepaald, kunt u de stikstofgift bere
kenen aan de hand van richtlijnen.
Deze richtlijnen voor een groot aan
tal vollegrondsgroentegewassen zijn
opgesteld door het konsulentschap
Bodem-, Water- en Bemestingsza
ken in de Akkerbouw en de Tuin
bouw te Wageningen. De richtlijnen
kunt u opvragen bij uw bedrijfs-
voorlichter. Afhankelijk van de me
thode kost de aanschaf van materia
len voor de bepalingen van de ni
traatsneltest ƒ180,tot ƒ800,
Dit bedrag laat zich snel terugverdie
nen wanneer er veel bepalingen wor
den verricht en zeer zorgvuldig
wordt gewerkt.
ing. G. Stienen
Konsulentschap Akkerbouw
en Tuinbouw, Roermond
De uitvoering van de nitraatsnel
test lijkt ingewikkelder dan die in
werkelijkheid is. Het is raadzaam
een aantal richtlijnen voor deze
'doe-het-zelf-methode' in acht te
nemen.
Monstername
Steek op minimaal 12 plaatsen,
verspreid over het perceel, het
grondmonster. Maksimale per
ceelgrootte per monster 2 ha. Kop-
akkers niet bemonsteren. Per
ceelsgedeelten, waarop groei ver
schillen worden verwacht, apart
bemonsteren. Voorkoni dat ge-
wasresten, resten van perspotten,
onverteerbare organische mest
e.d. in het monster terecht ko
men. Deze resten later uit het
monster verwijderen. Perceelge
deelten waarop groeiverschillen
worden verwacht apart of niet
bemonsteren.
Bemonsteringsdiepte
Bij de teelt van witlofwortelen 80
cm en andere vollegrondsgroen
tegewassen 60 cm diep. Om beter
geïnformeerd te zijn over de ver
schillen aan de stikstofrijkdom in
het bodemprofiel, kunt u bij het
bemonsteren de grond van de
bouwvoor en ondergrond in af
zonderlijke emmers verzamelen.
Het monster direkt verwerken of
in de koelkast bewaren. Na toe
diening van organische mest 6
weken en na het strooien van
kunstmeststikstof in korrelvorm
4 weken wachten met het nemen
van het monster.
Mengen
Zandmonsters laten zich in de
emmer goed mengen. Vochtige
zavel, klei en leemhoudende
gronden bevatten veel brokjes.
Monsters van dit soort gronden
kunt u fijn maken in een passevi-
te met het grofste zeef. Het
monster daarna met een lepel
goed mengen.
Bodemoplossing
Kontroleer het nitraatgehalte van
het gedistilleerde water. Vul de
maatkolf precies met 200 ml ge
distilleerd water. Voeg hieraan
de goede gemengde grond toe
totdat het vloeistofpeil gestegen
is tot 300 ml. Roer het mengsel
met een schone lepel totdat alle
bodemdeeltjes zijn opgelost.
Filtreren
Bepaling m.b.v. Merckoquant
10020-Nitrat en reflektometer.
De bodemoplossing gedeeltelijk
overgieten in een b.v. schoon
koffiebekertje. De trechtervor
mige filter in de bodemoplossing
drukken. Een enkele of dubbele
koffiefilter kan hiervoor óok
worden gebruikt. Na enkele mi
nuten is er voldoende vloeistof
boven de filter. Hierin kunt u het
staafje onderdompelen.
Bepaling met behulp van Aqua
merck 8032-Nitrat. De filter(s) in
een trechter stoppen. De trechter
met filter in een fles of pot plaat
sen waarin de gefilterde vloeistof
wordt opgevangen. De bodemo
plossing in de filter gieten en
wachten tot ongeveer 15 ml hel
dere bodemoplossing gefiltreerd
is.
Meting
De methode die u toepast kunt u
kontroleren door de meting re
gelmatig in een standaardoplos
sing van b.v. 50 mg nitraat per li
ter of 100 mg nitraat per liter uit
te voeren.
Merckoquant 10020-Nitrat. Het
staafje enkele sekonden onder
dompelen in de vloeistof zodat
beide strookjes bevochtigd wor
den. Na precies 2 minuten het ni
traatgehalte schatten door de
kleur met de kleurschaal te verge
lijken.
Aquamerck 8032. Op de achter
kant van de kleurenschaal staat
een eenvoudige gebruiksaanwij
zing afgedrukt.
Reflektometer-Nitrachek. Gulli
mex, een leverancier van de re
flektometer levert bij de meter
een gebruiksaanwijzing in Neder
landse tekst. Bij gebruik van Ni
trachek is het zinvol om de afwij
king van het buisje met staafjes
vooraf te bepalen.
Berekening
Formule: mg nitraat per liter x
het aantal decimeter van de be
monsteringsdiepte x 2 x 0,23
aantal kg N per ha.
Voorbeeld: De bemonsterings
diepte is 60 cm. Het gemeten ni
traatgehalte 45 mg per liter.
Berekening: 45 x 6 x 2 x 0,23
124 kg N/ha.
Stikstof is een van de belangrijkste voedingselementen voor de plant.
De stikstofrijkdom van de bodem is van zeer veel faktoren afhanke
lijk. Het inschatten van de voorraad eraan in de bodem, zonder grond
onderzoek, is en blijft een moeilijke zaak. Met behulp van de 'Ni
traatsneltest' kan de teler zelf de bodemvoorraad aan stikstof vrij re
delijk bepalen en daardoor de stikstofgift afstemmen op de behoefte
van de plant.
Iedere teler kent het grondonder
zoek voor de bepaling van de kalk-,
fosfaat-, kali- en magnesium
toestand. Het grondonderzoek ter
bepaling van de stikstofvoorraad is
in de vollegrondsgroenteteelt onge
veer tien jaar bekend. Sinds die tijd
is bij de aanleg van stikstofproeven
de bodemvoorraad aan dit belang
rijkste voedingselement gemeten.
In 1985 werd voor het eerst een vrij
komplete adviesbasis voor de
stikstofbemesting voor de volle-
grondsgroenten gepubliceerd. De
stikstofvoorraad kunt u thans laten
onderzoeken bij de bedrijfslaborato-
ria voor grond- en gewasonderzoek.
De zogenaamde 'nitraatsneltest' zit
op een aantal vakscholen in Duits
land al in het lessenpakket. In Ne
derland is met deze methode in on
derzoekerskringen veel ervaring op
gedaan. De resultaten hiervan zijn
zodanig, dat de nitraatsneltest voor
geïnteresseerde telers goede moge
lijkheden biedt.
Vergelijking
Bij de stikstofproeven, die als basis
dienen voor het stikstofbemestings-
advies, wordt de minerale stikstof
(kort aangeduid als N-min) bepaald.
Het laboratorium analyseert de hoe
veelheid stikstof die in nitraat- en
ammoniumvorm in het bodemvocht
aanwezig is. Beide stikstofvormen
zijn direkt opneembaar voor de
meeste planten. Met behulp van de
nitraatsneltest kan alleen het nitraat
gedeelte worden aangetoond. De N-
min bestaat echter bijna volledig uit
nitraatstikstof. Het aandeel in am
moniumvorm is zeer gering. Alleen
kort na de toediening van dierlijke
mest en ammoniumhoudende kunst
meststoffen kan het ammoniumaan
deel in het grondmonster sterk
toenemen.
rood-violet. Naarmate het nitraat
gehalte hoger is, wordt de kleur don
kerder. Op .het metalen busje waarin
de staafjes zijn opgeborgen, is een
kleurenschaal afgedrukt. Het ni
traatgehalte kan worden afgelezen
door twee minuten na het onder
dompelen de kleur van het strookje
te vergelijken met de kleurenschaal
en de volgende trajekten:
0-10-30-60-100-250-500 mg nitraat
per liter. Het andere strookje op het
staafje heeft een waarschuwende
funktie. Treedt hierin namelijk een
verkleuring op dan is deze methode
niet bruikbaar voor de nitraatbepa
ling in de betreffende vloeistof. Met
behulp van de Merckoquant 10020
kunt u als praktische teler een globa
le informatie krijgen over de
stikstofvoorraad.
Aquamerck 8032-Nitrat bestaat uit
een doosje waarin zich bevinden:
twee flesjes met de reageermiddelen
1 en 2;
een flessenhoudertje met twee
flesjes;
een kunststof injektiespuitje van 5
ml.;
een kleurenschaal met de afleestra-
jekten0-5-10-20-40-60-80-100-120
en 140 mg nitraat per liter.
Bij deze methode heeft de gebruiker
ruim 10 ml vloeistof nodig. Het fil
treren van deze hoeveelheid bodem
oplossing kan, afhankelijk van de
grondsoort, een kwartier tot enkele
uren duren. Met de injektiespuit
wordt in beide flesjes precies 5 ml.
heldere bodemoplossing gebracht.
Aan de vloeistof van een der flesjes
worden de reageermiddelen toege
voegd. Beide flesjes worden in het
flessenhoudertje geplaatst. Om het
reageermiddel goed met de vloeistof
te laten vermengen, het houdertje
met beide flesjes gedurende één mi-
Kort na de toediening van dierlijke
grond sterk toenemen.
Zowel Duitse als Nederlandse onder
zoekers hebben in grote series
grondmonsters de resultaten van het
N-min-onderzoek vergeleken met de
resultaten van de nitraatsneltest.
Hieruit bleek, dat met behulp van
beide methoden nagenoeg dezelfde
stikstofvoorraad werd aangetoond.
Dit bewijst, dat door middel van de
nitraatsneltest de bodemvoorraad
aan voor de plant opneembare
stikstof redelijk is vast te stellen.
Nitraatsneltest
De bepaling van het nitraatgehalte
moet plaatsvinden in een heldere
vloeistof. Deze vloeistof komt vrij
na de behandeling van het grond
monster. De bepaling kan worden
uitgevoerd met:
Merckoquant 10020 Nitrat-test.
Hierbij wordt gebruik gemaakt van
kunststofstaafjes en twee perkament
achtige strookjes. Het strookje dat
zich het dichtst bij het uiteinde be
vindt, kleurt nadat het in een nitraat-
houdende vloeistof is gedompeld
Vrijdag 13 juni 1986
mest kan het ammoniumgehalte in de
nuut schudden. Om de reageermid
delen goed op de nitraten te laten in
werken, moet een wachttijd van vijf
minuten worden aangehouden.
Hierna kan de kleur van de vloeistof
vergeleken worden met die van de
kleurenschaal. De kleurenschaal van
de Aquamerck 8032 bestaat uit tra
jekten die veel dichter bij elkaar lig
gen dan bij de Merckoquant 10020.
Hierdoor kan het nitraatgehalte veel
nauwkeuriger worden vastgesteld.
De reflektometer: Nitrachek. Dit ap
paraat meet eksakt de kleur-
intensiteit van het teststaafje Merc
koquant 10020. Op een klein
schermpje verschijnt het getal dat
het aantal milligrammen nitraat per
liter vloeistof aangeeft. De reflekto
meter heeft de afmetingen van een
zakrekenmachine. Het gewicht er
van is ongeveer 250 gram. De bepa
ling is uiterst nauwkeurig. De groot
ste fout bij deze methode moet wor
den toegeschreven aan de verschillen
in de teststaafjes. Hierbij moet na
