Groninger graanboeren
werken aan
hun toekomst
TARWE
Pootgoedcommissie
eensgezind: schoon
schip maken
Dollard-tarwe waarborgt kwaliteit
Nog geen Phytophthora
gekonstateerd
't WAAR (Gr.) - Door verbouw
van baktarwe kan de inkomens
achteruitgang van de Groninger
graanboeren worden afgeremd.
Met dit doel voor ogen is op 1 ju
ni de "Vereniging ter bevordering
van de voortbrenging en afzet van
kwaliteitsprodukten "Dollard-
tarwe", gevestigd in Nieuwolda"
notarieel opgericht. Omgeven
door scherpe kwaliteitseisen, sta
tutair vastgelegd, gewaarborgd
door sankties brengt de nieuwe
vereniging van Oldambtster
graanboeren haar broodtarwe bin
nenkort op de markt. Na ruim ze
ven jaar studie en kontakten met
broodtarwetelers in Sleeswijk-
Holstein wordt 1987 het "jaar der
waarheid". Afzet zal plaats vin
den op de Groninger graanbeurs,
zo mogelijk op een aparte no
tering.
"Het tarweteeltsysteem in het Duitse
Sleeswijk-Holstein is in aangepaste
vorm geschikt voor het Groninger
Oldambt", aldus A. Barlagen, graan-
boer in het Groninger 't Waar. In
1979 al werden initiatieven omgezet
in de stichting van een studieklub in
Nieuwolda van zeven graanbedrijven.
Doel van de studieklub: verhoging
van de rentabiliteit door het uitpro
beren van nieuwe mogelijkheden. Al
werkende werden reizen gemaakt
naar Duitsland en Engeland, naast
uitgebreide onderlinge diskussies.
In Duitsland stuitten we op een vere
niging van broodtarwetelers. Die
graanboeren leverden Duitse kwali-
teitstarwe aan Nederlandse maalders.
Onze konklusie was toen: "Dat kun
nen we hier ook". Hèt baktarweras
in Noord-Duitsland is Kanzier. Kanz
ier staat op de Europese rassenlijst en
mag in Nederland worden verbouwd.
De opbrengst is te vergelijken met die
van Okapi: 8 ton per bunder. Overi
gens skoren Okapi en Obelisk minder
hoog op de kwaliteitslijst. Verder heb
ben we hier in het Oldambt het voor
deel van minder lange aanvoerlijnen
voor Nederlandse maalderijen".
In de Bondsrepubliek is de teelt van
baktarwe's veel verder ontwikkeld
dan in Nederland. Het kweekwerk
heeft een andere richting ingeslagen
dan in ons land. Door de Old-
ambtsters wordt dit toegeschreven
aan andere eetgewoontes. Verder kent
de Bondsrepubliek, in tegenstelling
tot Nederland, grote gebieden waar
uitsluitend graan wordt verbouwd.
Teelttechnieken, in Oost-Holstein en
aan de westkust van Sleeswijk-
Holstein ontwikkeld, geven de brood-
tarwe's uit die streken een grote voor
sprong op het Nederlandse produkt.
Kortom, langjarige specialisatie heeft
zich bewezen.
Oogst en kwaliteit
"In 1982 verbouwden wij voor het
eerst een beetje Duitse broodtarwe",
zegt Barlagen. "Het gewas bleek toen
wat gevoelig voor roest. In jaren van
grote ziektegevoeligheid kan een ex
tra bespuiting noodzakelijk zijn. Het
jaar daarop konden wij de tarwe af
zetten voor 2,50 gulden méér per 100
kilo dan de hier gebruikelijke tarwe.
In 1984 bracht de Duitse broodtarwe
op dezelfde beurs 3,50 gulden méér
op voor hetzelfde gewicht. Het jaar
daarop gingen we de boot in vanwe
ge schottigheid", voegt Barlagen eer
lijk toe. "Het experimenteren met een
nieuwe teelt is nu eenmaal een zaak
van vallen en opstaan".
Vier elementen zijn van doorslagge
vend belang voor het slagen van het
initiatief. Voor leken zijn termen als
eiwitgehalte en eiwitkwaliteit nog be
grijpelijk. Wat moeilijker wordt het
bij een term als "bakvolume". Na
uitleg blijkt dit gewoon te betekenen:
"hoeveel brood je van een pond meel
kunt bakken". Ronduit geheimzinnig
is het begrip "valgetal" voor niet-
ingewijden. Bij deze handeling laat
men een kogeltje door het brooddeeg
zakken, waaruit weer andere eigen
schappen zijn af te lezen. Alle vier
faktoren samen bepalen de geschikt
heid van de tarwekorrels voor het
bakken van smakelijk brood. En aan
die geschiktheid hoeft niet te worden
getwijfeld: "Dollard-tarwe kan vol
gens objektieve maatstaven konkur-
reren met Franse tarwe".
Uniformiteit kontrole
"Als je bij de meelfabrieken aan de
bak wilt komen dan zul je grotere par
tijen van een uniforme kwaliteit moe
ten kunnen leveren. Die
meelfabrieken moeten immers een
standaardkwaliteit meel aan de bak
kerijen kunnen afzetten. Alleen op die
manier is het mogelijk op de markt
te kunnen meedoen. Uniformiteit aan
de aanbodkant. Dat is een belangrij
ke sleutel voor het welslagen van het
projekt", aldus Barlagen.
bestuur bevoegd "tot het opleggen
van een boete tot een maximum van
20 procent van de handelswaarde van
de desbetreffende partij van het lid",
vervolgen de statuten gestreng.
Uit voorafgaande regels wordt één
ding zonneklaar- kwaliteitsbewaking
gaat de tarwetelers boven alles: "Op
die manier wordt het mogelijk partij
en op de markt te brengen tegen ge
garandeerde kwaliteit", formuleert
woordvoerder Barlagen bondig.
Tijdens het hele proces worden
monsters genomen. "Zo wordt een
overzicht verkregen bij de vereniging
wat bij de leden aan broodtarwe met
welke kwaliteit voor een zekere leve
ringsdatum voorhanden is". De bo
ven gesignaleerde problemen probeert
men te voorkomen door bij aflevering
opnieuw monsters te nemen. "Klopt
er dan iets niet dan is het lid aanspra
kelijk, tot ontzetting als lid uit de ver
eniging aan toe".
Grondkwaliteit
Volgens Duitse kwaliteitstarwetelers
uit Norden is het moeilijk in jaren met
droge zomers op zand- dal- en zoge
naamde overgangsgronden goede
kwaliteitstarwe te verbouwen. In dro
ge zomers gaan de wortels erg diep en
kunnen daarbij in al te zure grond te
recht komen. Hierdoor stagneert de
groei en blijft het eiwitgehalte van de
ikJÊ*
De heer A. Barlagen, woordvoerder van de vereniging van Oldambtster
boeren die binnenkort bak- of broodtarwe onder de naam
Dollardtarwe" op de markt willen brengen.
Het bestuur van de Dollard-tarwe ver
eniging vaardigt richtlijnen uit welke
rassen mogen worden verbouwd in
welke gebieden. De verenigingsstatu
ten zijn niet mals. Naast rassenkeu-
ze, teelttechniek, veldkeuring, de
"wijze van bijhouding van perceels-
kaarten", minimale oppervlakte
en/of tonnage", het drogen en be
waren van het graan, kwaliteitseisen,
de wijze- en plaats van leveren, bevat
ten de statuten een aantal strafmaat
regelen voor sjoemelende telers.
Letterlijk: "Indien mocht blijken dat
een partij bij levering niet overeen
komt met de door de vereniging met
medeweten van het desbetreffende lid
aan de koper aangeboden minimum
kwaliteit, dan kan de partij worden
geweigerd en op kosten van het des
betreffende lid worden teruggezon
den. Indien in dit geval ook schade
aan andere leden casu quo derden
wordt toegebracht of de naam van de
vereniging in diskrediet wordt ge
bracht dan is het veroorzakende lid
aansprakelijk voor de gevolgen". Bij
grove nalatigheid of opzet is het
grond zullen worden gesteld. Wél
wordt in een schriftelijke toelichting
bij het stichten van de vereniging en
alles wat daar omheen hangt gesteld:
"De zware Oldambtster zeeklei is uit
stekend geschikt voor graan In
het bijzonder de wintergranen blijken
onder de hier voorkomende bodem
en klimaatomstandigheden in verhou
ding tot de alternatieven veelal uitste
kende resultaten te kunnen geven.
Ook is uit proeven op de Ebelsheerd
gebleken dat de kontinuteelt van win
tertarwe probleemloos mogelijk is op
deze gronden". (De Ebelsheerd is een
proefboerderij in Nieuw-Beerta). Bar
lagen ziet geen bezwaren tegen het
volzetten van het Oldambt met bak
tarwe. Barlagen: "Op den duur kan
dat best. Waarom ook niet, gegeven
een gelijke opbrengst plus een prijs
voordeel".
Onderzoek
Op het graanonderzoek in Nederland
heeft Barlagen de nodige kritiek.
Steeds lag de nadruk op de kilogram
opbrengst en ziektegevoeligheid en
werd veel te weinig aandacht besteed
aan ras-specifieke en regionale moge
lijkheden. Het ontwikkelen van bak-
waardige rassen is stiefmoederlijk
behandeld. "Nu zijn we in feite aan
gewezen op buitenlands onderzoek.
De uitgangspunten zijn te beperkt
waardoor baktarwerassen nooit tot de
praktijk konden doordringen. Daar
in moet dus verandering komen",
meent Barlagen. Aangewezen plek
voor dat wetenschappelijk speuren is
de Groninger proefboerderij De
Ebelsheerd. Daar moet men zich méér
gaan richten op dit soort graan en de
studie dus méér regionaliseren.
Met alle aktiviteiten probeert de ver
eniging het Brussels tij van lage graan
prijzen te verzachten en misschien
zelfs te keren. Barlagen en de zijnen
hebben ,,een steen in het water wil
len gooien". Inmiddels zijn uitgebrei
de kontakten gelegd met andere
graanboeren in Groningen. Een
graanspecialist begeleidt de werk
zaamheden, terwijl voorlichtingsbij
eenkomsten zijn gegeven en nog
zullen worden opgezet. Met één doel:
in 1987 een "cleane start". Dit jaar
zijn het nog vingeroefeningen.
Steef van Duin
tarwe onder de maat. Die Duitsers
vinden dat tarwe van verschillende
grondsoorten in ieder geval geschei
den moeten worden opgeslagen en
verkocht. In dat deel van Duitsland
wordt door 100 bedrijven op ongeveer
3000 hektares broodtarwe verbouwd.
Slechts één procent van die tarwe
wordt op lichte gronden geteeld. Ter-
wille van kwaliteitsbewaking, unifor
miteit van teeltadvies e.d. ziet men
daar dat ene procent niet graag uit
gebreid, behalve in geval van nieuwe
experimenten. Ideaal is beperking van
de baktarweteelt tot een "egaal en
voldoende dik kleipakket" van mini
maal 60 tot 80 centimeter dikte. Al te
veel gewicht moet toch ook weer niet
aan die grondkwaliteit worden gege
ven. "Doorslaggevend zijn de weers
omstandigheden tijdens de
korrelvullingsfase", vervolgen de
Duitsers relativerend.
Een en ander heeft voor het Oldambt
(15.000 ha. graan, waarvan 8.500 tot
9.000 ha. tarwe) tot gevolg dat de
broodtarweklub nog niet helemaal
heeft besloten welke eisen aan de
Er was grote eensgezindheid in de Pootgoedcommissie van het Land
bouwschap in de afgelopen week. Niet de prijzen omlaag, maar de
heffingen omhoog.
Eigenlijk wel een logisch besluit om op 2 juni de prijzen niet meer
omlaag te doen. Immers, de pootaardappelen waren reeds geplant en
de keuringsaangifte reeds gesloten. Dat wil dus zeggen dat het areaal
maximum 1986 was bereikt. Van die kant bezien helpt een confronta
tie van de teler i.v.m. zijn beslissing voor oogst 1986 nauwelijks
meer.
De veranderingen van de heffingen
moeten vooral ook gezien worden
als een stuk naar voren halen daar
van. De bedoeling is om de 5Ö0,
per ha. zodanig op tijd op te leggen
dat vóór 1 januari 1987 betaald moet
zijn. De verdubbelde plombeheffing
wordt bij het certificeren van de par
tij geïnd.
Op die manier komt er tijdens het lo-
schoon schip! Eerst de financiën
weer goed maken samen met de teelt-
uitbreiders. En niet eerst de teelt la
ten teruglopen en de "kern van de
telers" de fondsen weer laten bij
vullen.
We nemen in één keer de pijrï. Aan
het eind van het seizoen 1986 weer
boven nul. Elke door de NAK goed
gekeurde ha. pootaardappelen in
1986 betaalt in ieder geval 500,—
pende seizoen zo'n 30 miljoen bin- areaal heffing. Ook als men weinig
nen. Van rood 8 miljoen verande
ren we dan naar een plus van 22
miljoen. We kunnen dan weer zo'n
60.000 ton uit de markt nemen, als
dat nodig zou zijn! Wordt dat hoger
dan treedt de calamiteitenheffing in
werking als een soort na-heffing, die
kostendekkend is tot een inname bo
ven de 200.000 ton.
Ondertussen is dan wel de verdub
belde heffing per ras in werking ge
treden bij een gemiddelde overname
van 1000 kg. per ha. of meer. En de
ze wordt, alles op voorbehoud van
het Bestuur, niet inclusief maar ex
clusief. Dat wil zeggen dat de even
tuele calamiteitenheffing daar ge
woon overheen komt.
Doorgaan met Stopa
De pootgoedcommissie van het
Landbouwschap vindt unaniem, dat
doorgegaan moet worden met een
Stopa-regeling ook na 1986. Zij het,
dat grondig bestudeerd gaat worden
waar er zo mogelijk nog verbeterin
gen kunnen worden aangebracht:
verhoudingen tussen licentie-rassen
en vrije rassen; verhoudingen van
groepen rassen met verschillen in
rooidata; beleid o.a. door verschil
len in virus-resistentie; de verhou
ding tussen areaalheffing en plom
beheffing; het beleid ten aanzien van
jonge, opkomende rassen. En zo
zijn er nog veel factoren te bedenken
waarover nog eens geoordeeld moet
worden. In ieder geval moet "het te
len op de Stopa" uitgesloten zijn.
Zes jaren achtereen konden de hef
fingen gehalveerd worden. Dat was
in de jaren dat er fondsen waren tot
boven de 30 miljoen. Met renten
van meer dan 10%. En nu een nega
tief fonds van 8 miljoen. En nu
dubbele heffingen veroorzaakt door
een overschot van bijna 6.000 kg per
ha. en door niet te voorziene teeltuit
breiding. Maar we maken weer
of niets laat certificeren. Slechts
wanneer men een perceel laat afkeu
ren of dat het afgekeurd word, komt
men daar onderuit.
Men behoudt dus duidelijk zijn
vrijheid.
Tenslotte
De nieuwe heffingen worden straks
na het passeren van Hoofdafdeling
Akkerbouw en het Bestuur in Veror
deningen vastgelegd. De groep poot-
goedtelers kan zomaar maar niet
eigenmachtig besluiten nemen, on
danks goede relatie en inspraak met
de achterban.
Formeel is de pootgoedcommissie
slechts een adviescommissie van de
Hoofdafdeling Akkerbouw die op
haar beurt het Bestuur adviseert.
Het Bestuur vergadert maandelijks
in een openbare zitting in het SER-
gebouw in Den Haag. Iedere eerste
woensdag van de maand. Op 2 juli
staat Pootaardappelbeleid 1986 op
de agenda. Dan kunnen de voorstel
len pas rechtskracht krijgen.
A. Vermeer
Tot nog toe is er in de te velde
staande aardappelen nog geen
Phytophthora-aantasting ge
konstateerd. CAT Goes meldt dat
er op dit moment geen enkele aan
leiding tot verontrusting is. Het
weer van de afgelopen tijd heeft
er wel voor gezorgd dat er een mi
lieu is ontstaan waarin de schim
mel zich goed thuisvoelt (regen
gevolgd door een vrij hoge tempe
ratuur). De situatie ten aanzien
van aantasting kan daarom snel
veranderen, al is daarover niets te
voorspellen.
12
Vrijdag 13 juni 1986
