Kan rantsoenering stikstof agrarische
sektorvan financiële ondergang redden?? I
ingezonden
Realiteit
Alternatieven
Ie
Alternatieven
He
Alternatieven
llle
Nu opgelet!!
Het resultaat!!
Konsentratie van vraag en aanbod II
Veel geleerd van E.V.A.V.- kursus
We hebben te maken met een over-
produktie of met een verzadigings-
graad, waardoor de prijzen van onze
produkten ver onder de kostprijs lig
gen of niet meer rendabel zijn. Het
subsidiebeleid heeft zich ook achter
haald. Men ging eerst de boeren sti
muleren en het aantrekkelijk maken,
totdat men tot de konklusie kwam
(vaak veel te laat), dat men met on
voorstelbare overschotten kwam te
zitten, die dan weer voor dumpprij
zen geloosd moesten worden en een
financiële strop betekenden voor de
gemeenschap. Het resultaat hiervan
is, dat men de graanprijzen ging ver
lagen, zodat de graanteelt bijna niet
meer rendabel is of neem de superhef
fing in de melkveehouderij.
Dat houdt in dat bedrijven, die gein-
vesteerd hebben op de toekomst, juist
door die regelingen, deze investerin
gen weer onrendabel gemaakt wor
den. Wat hebben we dan bereikt, het
geld van die overheid is weggegooid
en de agrarische sektor zit met een ka
pitaalsvernietiging. Door de lage prij
zen, wordt een boer weer gedwongen
om nog betere teelt en oogstmethoden
te bedenken om een hogere produk-
tie te verkrijgen en zodoende een nog
lagere kostprijs. Dat resulteert weer
in een nog grotere overproduktie en
weer lagere prijzen. Ik ga me toch wel
afvragen waar we mee bezig zijn. Wel
ten eerste om de rest van onze bevol
king een zo goedkoop mogelijk voed
selpakket te verschaffen. Ten tweede
zijn we bezig aan ons zelfvernieti
gingsproces. Met de vrije produkten
is het al niet anders gesteld, kijk maar
naar de aardappel- en uienprijzen.
Door overproduktie van deze gewas
sen ligt het prijspeil de laatste jaren
ver beneden de kostprijs. De akker
bouwers en veehouders gaan nu aan
de grove tuinbouw of aan witlofteelt
denken, maar ook in deze sektor zit
men ook al met een verzadigingsgraad
of zelfs met een overproduktie te kij
ken, zodat ook hier de perspektieven
nihil zijn of je moet jezelf voor de gek
willen houden.
Er wordt gesproken over automati
sche sanering wat het volgende in
houdt: Stel dat 20% van onze boeren
failliet gaat of er mee stopt. Dat
houdt in dat een hoeveelheid grond en
bedrijfsgebouwen vrijkomt, die even
vrolijk weer in gebruik wordt geno
men door de overgebleven 80% en we
zijn weer terug, daar waar we begon
nen. Doordat 20% van onze kollega's
het financieel niet meer kon bolwer
ken, heeft de overgebleven 80% ook
een flinke aderlating ondergaan, zo
dat ook hun financiële positie aan
merkelijk verzwakt is.
Wat regelmatig geopperd wordt, is
dat men een gedeelte van het land
braak moet laten liggen. Je vraagt je
dan af, is dat een haalbare kaart,
want wie zal en kan dat betalen en Ia-
ten we wel wezen, hoe gaat dat funk-
tioneren in landen zoals Frankrijk,
Italië, Spanje, Portugal, Griekenland
en het Verenigd Koninkrijk? Neem
bijv. een Franse boer met 100 ha.
bouwland, waarvan 20 ha. zeer arme
en slechte grond. Hij zit te springen
om 20 ha. braak te laten liggen, want
zo'n buitenkansje laat hij niet schie
ten, om zo gemakkelijk aan z'n geld
te komen. Technisch en praktisch ge
zien een hoegenaamd niet uit te voe
ren koncept, nog afgezien van het
grote verschil in grondprijzen.
Je kan de gewassen vergelijken met
een motor, verzorg je de motor nog
zo goed, met de beste motorolie,
maar hij krijgt geen of te weinig
brandstof dan loopt hij niet of zeer
slecht. Stikstof moet je zien als
brandstof voor de plant, geef je de
plant minder stikstof, dan zal hij au-
Vrijdag 14 maart 1986
tomatisch minder presteren, of wel
minder opbrengst geven. Als voor
beeld wil ik konsumptie-aardappelen
nemen. Men strooit afhankelijk van
de grond 250-300 kg N zuiver per ha.
Zo gemiddeld kan men rekenen op
een opbrengst van 50 a 60 ton per ha
veldsgewas. Gerekend naar de huidi
ge prijzen komt dat neer op ƒ4.000,
tot ƒ4.800,— per ha.
Wanneer iedere boer nu eens niet
meer kreeg dan 200 kg N zuiver per
ha, wat zou dan het resultaat zijn?
Ie. 2 a 3 maal minder spuiten tegen
phytophthora;
2e. 3 a 5 weken eerder rooien (min
der oogstrisiko);
3e. Opbrengsten van 40 tot 45 ton per
ha (minder opslagruimte nodig);
Van verschillende zijden is in de af
gelopen weken kommentaar gegeven
op een aantal uitspraken mijnerzijds
alsmede op een aantal vermeende uit
spraken mijnerzijds.
Ik wil duidelijk vooropstellen dat ik
over deze zaak geen polemiek zou wil
len aangaan over het belang van een
goede afzetstruktuur voor de groen
te geproduceerd in Zeeland.
Op grond van een aantal ontwikke
lingen mag in dit gebied een toene
mende belangstelling worden
verwacht voor deze tak van tuin
bouw. De wijzigingen in het EEG-
markt- en prijsbeleid zullen zeker op
een aantal bedrijven aanleiding geven
tot een bezinning op het bouwplan en
met name de mogelijkheid om binnen
het bouwplan te voorzien in een be
scheiden, of minder bescheiden
groenteprodu k tietak
Een zelfde effekt mag verondersteld
worden uit te zullen gaan van de wij
zigingen in de zoetwaterhuishouding
in een aantal deelgebieden. Voorts zal
ook de gemiddelde bedrijfsstruktuur
en de opvolgingssituatie voor een aan
tal bedrijven aanleiding zijn zich in
die richting te verdiepen. Als gevolg
van dat geheel ligt een zekere uitbrei
ding van de produkten dan ook voor
de hand.
Rekeninghoudend met de opheffing
van de veiling te Middelburg en de
bundeling van de Zeeuwse fruitveilin
gen en rekeninghoudend met boven
genoemde verwachting heeft de
Provinciale Raad voor de Bedrijfsont
wikkeling het dan ook wenselijk
geacht zich door een werkgroep te la
ten adviseren over de mogelijkheden
om voor Zeeland een goede af
zetstruktuur te ontwikkelen.
Vanuit het beperkte huidige aanbod
en vanuit de verspreide ligging van de
bedrijven zal in ieder geval voorko
men moeten worden dat een volledi
ge versnippering in de afzet ontstaat.
Dat laatste kunnen wij ons immers uit
een oogpunt van prijsvorming en vak
technische voorzieningen zeker niet
veroorloven.
Ter illustratie daarvan zou ik u op de
volgende cijfers willen wijzen: de
waarde van de huidige groentepro-
duktie in Zeeland kan geraamd wor
den op ca. 50 milj. gld., onder te
verdelen in ca. 10 milj. gld. vroege
aardappelen, ca. 10 milj. gld. glas
groente, ca. 11,5 milj. gld. meer ak-
kerbouwmatig geteelde produkten
zoals konservenerwten en bonen als
mede poot- en plantuien en voorts ca.
19 milj. gld. overige vollegronds-
groenteprodukten, waarvan volgens
de huidige indikatie ca. 5 milj. bui
ten de veilingen om wordt verhan
deld, zodat in totaliteit een potentiële
veilingomzet resteert van ca. 34 milj.
gld. De omvang daarvan dwingt ons
tot enige terughoudendheid t.a.v. de
mogelijk te hoog gespannen verwach
tingen om te komen tot een eigen cen:
traal knooppunt van verhandeling.
De schaal waarop in Nederland
groenten worden verhandeld op vei-
lingnivo is immers sterk in ontwikke-
4e. Doordat het marktevenwicht
(vraag en aanbod) herstelt wordt, zijn
prijzen van ƒ0,40 per kg te rea
liseren.
Opbrengsten van ƒ16.000,— tot
ƒ18.000,per ha met minder risiko
en onkosten, tel uit je winst!! Hoe
kan dat gerealiseerd worden?
We hebben een Mei-telling, die ver
vroegd wordt naar b.v. begin febru
ari. Hier moet elke boer opgeven
hoeveel ha hij van ieder gewas gaat
telen. Voor elk gewas is een vaste hoe
veelheid zuivere N per ha vastgesteld.
Aan de hand van het aantal ha per ge
was afzonderlijk krijgt de boer een to
taal maximum kwantum kg zuivere N
toegewezen. Met een door de over
heid verstrekt bonnenboek kan hij zo
ling, waarbij steeds grotere eenheden
ontstaan. In dit verband zou ik wil
len wijzen op de voorziene bundeling
van de Westlandse groenteveilingen
alsmede op het samenwerkingsver
band tussen de veilingen Barendrecht,
Breda, Bleiswijk en Utrecht.
In deze kontekst is het huidige
produktie-aanbod, zelfs rekeninghou
dend met een verdere ontwikkeling
daarvan in Zeeland, vooralsnog van
zodanig bescheiden grootte, dat men
zich nogmaals realistisch zal moeten
opstellen t.a.v. nieuwe afzetontwik-
kelingen binnen dit gebied.
De door de Provinciale Raad ingestel
de werkgroep heeft nog geen eindad
vies uitgebracht aan de Raad; intussen
hebben wel een aantal verkennende
besprekingen plaatsgevonden, zowel
intern als met de belangrijkste veilin
gen buiten dit gebied. Ook binnen de
Centrale Veiling Vereniging Zeeland
is sprake van een bepaalde gedachte
ontwikkeling. Hetzelfde geldt voor de
nieuwe takorganisatie akkerbouw,
alsmede voor de Zeeuwse groentete
lers organisatie. De werkgroep hoopt
in april een eerste advies aan de Pro
vinciale Raad voor te leggen.
Van verschillende kanten is opge
merkt, dat mijnerzijds weinig mede
werking zou zijn verleend aan de
problemen die mogelijk zouden kun
nen voortvloeien uit de opheffing van
de veiling Middelburg. Voor de dui
delijkheid wil ik op de eerste plaats
reageren op de opmerking dat deze
sluiting naar mijn oordeel zou voor
tvloeien uit de kwaliteit en sortering
van het Walcherse produkt. In een
eerste gesprek met een vertegenwoor-
Aangezien ik niet ben opgegroeid in
een agrarisch milieu en er zodoende
niet veel van af wist, leek mij de
E.V.A.V. (Ekonomische Vorming
Agrarische Vrouwen) een middel bij
uitstek om mijn kennis te vergroten.
Gedurende 10 lessen kregen wij iets
te horen over:
- de boekhouding; - de ruimtelijke or
dening; - de bedrijfsovername; -
grond-, pacht- en taksatiezaken; - Fi
nanciering in de praktijk; - huwelijks
goederenrecht en - meewerkvormen.
Dankzij deze kursus weet ik aanzien
lijk meer over de bovengenoemde za
ken, maar ik denk dat ik er nog meer
van geleerd had, als de opzet van de
themabehandeling anders was ge
weest. Ik denk daarbij aan het
volgende.
Allereerst moet de informatie over het
onderwerp, dat op de desbetreffende
morgen aan bod komt, vóóraf gege
ven worden, zodat je je beter kan
voorbereiden op de stof. Desnoods
kan de kursusleiding deze informatie
aanvullen met een aantal vragen
en/of stellingen, waarover op de kur-
susmorgen gepraat/gediskussieerd
kan worden.
z'n kunstmest bij de handelaar bestel
len. Iedere handelaar moet van iede
re boer afzonderlijk opgeven hoeveel
hij geleverd heeft. De fabrieken moe
ten hetzelfde doen met de handelaren.
Op deze manier is een prima kontrö-
le mogelijk.
Om eventuele fraude van fabriek,
handelaar of boer tegen te gaan, moe
ten er zodanig hoge boetes worden in
gesteld, dat men niet in de verleiding
komt om te frauderen. Doordat deze
maatregel de overschotten ineens be
perkt, kunnen ook de vastgestelde
prijzen aanmerkelijk worden opge
trokken. Automatisch wordt het
marktevenwicht van de vrije produk
ten ook hersteld, waardoor de prijzen
weer op een rendabel niveau komen.
Naar mijn mening moet deze maat
regel zowel technisch als praktisch uit
voerbaar zijn, omdat er zowel voor
het rijk als de agrarische sektor er al
leen maar voordelen aanzitten. De
toekomst van onze nakomeling zal
diging van deze veiling heb ik reeds
mijn zorg geuit over het nivo van de
prijsvorming op deze veiling. In een
tweede gesprek ben ik door hen gein-
formeerd over de samenwerking die
was aangegaan met de veiling Baren
drecht. In dat gesprek heb ik de nood
zaak van een verregaande vorm van
samenwerking benadrukt en ander
zijds al tegelijkertijd mijn twijfel uit
gesproken of deze vorm van
samenwerking wel een duurzaam be
vredigende prijsvorming zou kunnen
waarborgen. De feitelijke ontwikke
lingen nadien hebben ons geleerd, dat
ondanks deze samenwerkingsstruk-
tuur toch sprake bleef van een tegen
vallende prijsontwikkeling in
vergelijking met de landelijke ontwik
keling. Dit laatste vloeit vooral voort
uit het moeilijk beheersbare aan
bodspatroon op de veiling Middel
burg in verhouding tot de vraag op
deze veiling, zodat niet voorkomen
kon worden dat incidenteel te veel of
te weinig werd aangevoerd. Ik onder
schrijf dan ook volledig de opvatting
dat de sluiting vooral voortvloeit uit
het ontbreken van evenwicht tussen
vraag en aanbod en niet uit kwaliteit
en sortering.
Vervolgens ben ik door de veiling
Middelburg geinformeerd over hun
besluit tot opheffing; een besluit wat
mijnerzijds nooit kritiek heeft ont
moet en berust op een zakelijke en
nuchtere afweging van de feiten.
Mijn kritische opmerking over het ge
middelde kwaliteitsnivo in deze pro-
duktiegebieden werd ingegeven door
twee overwegingen, n.l. dat een ver
handeling op een veiling elders met
een ander koperkorps dan op de meer
op de regionaal ingestelde konsump-
Voorts moet de tijd van de spre
ker/spreekster beperkt worden tot
maksimaal 1 1/2 uur. Dit laatste heeft
als voordeel dat de aandacht voor de
spreker/spreekster optimaal blijft.
Bovendien heeft men tijd voor verde
ling van de groep in kleine groepjes
van maksimaal 5 personen, die bij
voorbeeld aan de hand van flaps de
behandelde thematiek bespreken en
deze flaps van vragen/opmerkingen
voor de spreker/spreekster voorzien.
Daarna kan degene die de lezing geeft
de flaps bespreken, zodat zij/hij tij
dens het betoog niet afgeleid wordt en
gaat uitweiden over zaken, die er niet
rechtstreeks mee te maken hebben.
Op deze manier ben je veel aktiever
bij de stof en derhalve bij de kursus
betrokken.
Toch wil ik de agrarische kommissie
bedanken voor het organiseren van
deze kursus. Wij hebben in korte tijd
relatief veel geleerd over de zaken,
waarmee wij als (aanstaande) agrari
sche vrouwen min of meer dagelijks
gekonfronteerd worden en waarover
wij naar mijn mening een duidelijk
standpunt moeten innemen.
Willeke Verhage
dan veel meer zekerheid krijgen, dan
nu het geval is!
Tenslotte ben ik door gebrek aan ken
nis en informatie niet verder ingegaan
op faktoren als: betere kwaliteit,
houdbaarheid, smaak en bij tarwe be
tere bakkwaliteit en door minder geile
groei, beter bestand tegen schimmels
en ziekten, welke aan het geheel nog
een extra positief aksent zouden ge
ven. Als prettige bijkomstigheid, is
het ook nog een milieuvriendelijke
maatregel!
(N.B. Deze brief is ook naar minister
ir. G. Braks gezonden).
H. van Nieuwenhuijzen,
Steenbergsestraat 2A
4727 TA Moerstraten,
Tel. 01658-1743.
Naschrift: Zowel de heer van Nieu
wenhuijzen als onze redaktie zien
reakties (liefst schriftelijk) op deze
brief graag tegemoet.
tie veiling Middelburg bij voorbaat
noodzaakt om in te spelen op de daar
geldende kwaliteitseisen; de tweede
overweging is gebaseerd op de ver
wachting dat het aanbod in deze tak
verder zal toenemen, zodat, gegeven
de vraagontwikkeling in deze sektor,
kwaliteit steeds belangrijker zal zijn
voor de afzet en prijsvorming.
Deze twee elementen, gekombineerd
met de grotere afstand, vragen van
het begin af aan om een zeer kritische
kwaliteitsbewaking en om te streven
naar het hoogst mogelijke nivo.
Vanuit mijn verantwoordelijkheid en
vanuit mijn tuinbouwervaring heb ik
met een harde en duidelijke stelling-
name gepoogd eerder bij te dragen
aan een versterking van de Zeeuwse
positie in deze dan aan een aantasting
daarvan. Dat deze opmerking bij een
aantal mogelijk hard is aangekomen
begrijp ik, voor diegenen was wellicht
de opmerking ook niet bedoeld. De
eerdergenoemde belangstelling vanuit
de traditionele akkerbouw is echter
wel een belangrijke faktor om aan het
begin van dat proces maksimale aan
dacht te eisen voor kwaliteit, opdat
daarmee teleurstellingen worden
voorkomen. Uiteraard heb ik op geen
moment beoogd diegenen die zich'in
het verleden hebben ingezet t.b.v. de
afzet te kwetsen met mijn opmerking.
Vanuit hun betrokkenheid kan ik mij
goed voorstellen dat zowel het terecht
besluit tot sluiting, als de diskussie nu
rondom de afzetstruktuur, zeer nauw
lettend wordt gevolgd en mogelijk
soms anders wordt uitgelegd dan
wordt bedoeld.
Ik heb er geen behoefte aan om na
der in te gaan op een aantal opmer
kingen m.b.t. de nieuwe fruitveiling
Zeeland, de verhoudingen binnen de
ze bedrijfstak alsmede het kopers
bestand daarbinnen zijn van dien aard
dat geen rechtlijnige vergelijking ge
maakt kan worden met de groentesek-
tor, zodat ik overtuigd blijf van de
levensvatbaarheid van de nieuwe op
zet, die overigens nu al dagelijks be
wezen wordt door het huidige nivo
van de prijsvorming in vergelijking
met het landelijk nivo.
Deze levensvatbaarheid zal alleen nog
verder versterkt kunnen worden in
dien door meer telers van dit gebied
uit datzelfde vertrouwen gebruik
wordt gemaakt van de diensten van
dit afzetapparaat.
Graag ben ik het eens met de slotop
merking van de heer Don, waar hij
stelt: 'het gaat in de eerste plaats om
de belangen van de telers, de veiling
is geen doel maar slechts middel om
de hoogst mogelijke prijs voor de pro
dukten te verwerven'.
Vanuit die optiek zal een zorgvuldi
ge verkenning moeten plaatsvinden
over het voor Zeeland meest wense
lijke afzetpatroon voor de groente-
produkten van nu en voor de
groentenprodukten van de toekomst.
De direkteur LAVO,
ir. W.L.A.G. Tacken
15
