VOOR we VROUW p.j. zuid geluid Landschappen van Schouwen-Duiveland P.J.Z. Noord-Beveland gaat door vit de Oost Zeeuws-Vlaanderen let op! redaktie Peter Risseeuw onder redaktie van de Reakliekommissie Bond van Plattelandsvrouwen voor Zee land en Brabant Redaktieadres: Mevr. P.J. de Roov-Janse Chezeeweg 18, 4424 ZG Wemeldinge SC/TOVk/e/y - DV/lfC-LAS/D /n /jua Schouwen-Duiveland heeft aan de kant van de Noordzee een brede strook'met duinen met daarachter polders. De duinen kunnen we verdelen in de hoge buitenduinen en de veel vlak kere binnenduinen. In het polderland zijn sommige polders al heel oud (Schouwen, Drei- schor, Duiveland) en andere polders later bedijkt in de wateren die om de oorspronkelijke drie eilanden stroomden. Tenslotte verdween ook een groot deel van Schouwen-Duiveland. Hoe dat gebeurde kunnen we zien in het inlagen-landschap aan de zuidkust. Buitenduinen Achter Burgh-Haamstede treffen we een breed duingebied aan dat aan de zeekant abrupt ophoudt. De duinen hebben daar te lijden van afslag eh vanaf het strand zien we het klifduin meer dan 10 meter omhoogrijzen. Binnen dit duingebied vinden we vlak achter de zeereep de Westerse Laag te en daarachter wéér hoge duinen. Bij Westenschouwen zijn die sinds 1922 bebost met dennen, in het mid dengedeelte is de grote meeuwenko lonie, waar in het broedseizoen dinsdags en vrijdags exkursies naar toe gaan, en bij de vuurtoren is een gedeelte waar de duinen nog echt in beweging zijn: het Stuifduinenreser- vaat. Een uitstekende indruk van de ze hoge duinen krijgt men op een wandeling van de vuurtoren naar het Domeinbos (alleen buiten het broed seizoen). Vooral in de herfst met veel trekvogels en de kleurige bessen aan duindoorn, vlier en liguster is zo'n wandeling een feest. Tussen dit hoge duingebied in het midden en de hoge duinen vlak ach ter Haamstede liggen lagere duinen en duinvalleien die bekend staan als 't Zeepe. Het woord "zeepe" heeft te maken met siepelen, stromen van wa ter dus. Het gaat er om natte valleien met lage duinen er omheen. Kleine bosjes van elzen, berken of meidoorns geven vogels schuilplaats. Door wa terwinning verderop in het duin is de grondwaterstand er de laatste jaren wel verlaagd. In 1981 is 't Zeepe aan gekocht door Natuurmonumenten. Ten noorden van de vuurtoren met rood-witte banen om zichtbaar te zijn voor vliegtuigen (vliegveld Haamste de is nog steeds een zweefvliegveld) liggen de Verklikkerduinen en daar vindt op het brede strand ook nu nog duinvorming plaats. Het is een kust- gedeelte dat aangroeit en het verlies aan de Kop weer gedeeltelijk goed maakt. De naam "verklikker" komt van een vuurtorentje dat vroeger be langrijk was voor het binnenvaren van het Brouwershavense Gat. Tus sen de Verklikkerduinen en Renesse zijn in het verleden zanddijken ge maakt; ze zijn nu overstoven en ma ken een natuurlijke indruk. Binnenduinen Achter al deze hoge duinen ligt op Schouwen het interessante binnen- duinlandschap. De binnenduinen zijn de oudste duinen uit de vroege mid-" deleeuwen en zijn laag en hobbelig. Ze liggen ongeveer tot de Hoge Weg, Hoge Zoom en Laone. Opmerkelijk is dat deze lage duinen over de zee klei heen gestoven zijn. De zandlaag is er 2-5 m dik en eronder ligt dus de jonge zeeklei, heel anders dan bij de binnenduinen van Holland die op strandwallen gevormd zijn. De men selijke invloed is hier groter geweest dan in de zeeduinen, maar toch heeft het geheel nog een sterk natuurlijk ka rakter, ook omdat deze binnenduinen in 1953 droog bleven en hun bomen behielden. Opmerkelijk zijn hier de zg. vroongronden: hobbelige duin graslanden, die eeuwenlang als schra le weidegrond gemeenschappelijk werden gebruikt. Hier vinden we langs de Vroon weg bij Biesterveld het enige heideveldje van Schouwen: wel een bewijs van de kalkarmoede van de grond. In de vochtige delen van de binnen duinen zijn eeuwenlang elzenhak- Het Ontstaan van Schouwen - Duiveland Dit was de titel die de heer F. Beekman, leraar aardrijkskunde aan de Rijksscholengemeenschap te Zierikzee, koos voor zijn inlei ding voor de afdeling Noordgou- we O. op 18 februari te Zonnemaire. De heer Beekman hield zijn be toog aan de hand van een serie schitterende dia's, die hij allemaal zelf op Schouwen-Duiveland ge nomen had. De heer Beekman geeft een sa menvatting van zijn inleiding houtbosjes ("elzenmeten") geweest, omringd door houtwallen, waar langs greppels elzen stonden die om de 7 jaar gehakt werden, en als brandstof werden verkocht. In het begin van deze eeuw zijn veel elzenmeten ontgonnen tot boom gaard, terwijl er nu veel campings in dit besloten landschap te vinden zijn. Begrijpelijk, want net als vroeger ga ven de bomen beschutting tegen de vrij harde zeewind die hier aan de kust altijd waait. Oude polders Het volgende landschap zijn de oude polders: Schouwen, Dreischor en Duiveland. Oud slaat hier alleen op het feit dat ze al zo lang bekend zijn - al meer dan 1000 jaar - en op het feit dat ze bestaan uit een jonge zeeklei laag die op laagveen rust (zg. oudland-profiel). Het uiterlijk van de ze polders is helemaal niet oud: nieu we boerderijen met jonge erfbeplanting en een moderne verka veling met rechte wegen. Dit is het land dat in 1953 het meest geleden heeft: het stond bijna een jaar onder zout water en tussen 1955 en 1962 is er door herverkaveling een nieuw landschap gemaakt. Als oude elementen liggen in deze mo derne, grote, vlakke polders oude ker- kringdorpen. In dit dorpstype, kenmerkend voor Z.W. Nederland, staat in het midden iets hoger de kerk (dankzij het Rampenfonds gerestau reerd) met er omheen een ring van huizen en werkplaatsen. Vaak is er ook nog een gracht om de kerk heen met mooie leilinden erlangs. Het dorp Dreischor is wel een van de mooiste voorbeelden. In de oude polders lig gen nog enkele "vliedbergen", waar ooit een kasteelboerderij op gestaan heeft en ook zien we ronde meertjes, "weekjes", ontstaan op plaatsen waar-vroeger dijkdoorbraken geweest zijn en waarvan deze doorbraakkol- ken overbleven. Nieuwe polders De jongere polders zijn kleiner en zijn omringd door binnendijken die ons uitstekend kunnen helpen bij het ont rafelen van de geschiedenis van de in polderingen. De binnendijken zijn bochtig, want ze zijn na doorbraken met omleidingen hersteld. Hoe jonger de polder des te hoger het Na een periode van wikken en wegen over het al of niet laten voortbe staan van onze afdeling zijn we er toch uitgekomen met een positief resultaat. De vraag die bij ons in het bestuur het laatste half jaar het meest naar voren kwam was: "heeft het nog wel zin om door te gaan met het organiseren van aktiviteiten". De reden hiervoor is het geringe aantal leden dat bereid is om deel te nemen aan aktiviteiten, of om mee te helpen voor het instuderen voor ons jaarlijkse toneelstuk. Hiermee samen hangt het vertrek van 3 bestuursleden (1 statutair), zodat we er met z'n tweeën voor zouden komen te staan. Hierdoor zijn we echter nog niet uit de problemen. Immers: de opkomst moet beter worden en er moeten meer jonge leden bij komen. Er zijn tenslotte nog genoeg Z.L.M.-leden op N.-Beveland die stimulerend kunnen werken op hun kinderen voor de P.J.Z., want het is zeker de moeite waard om een afdeling, die minder goed draait, welke dan ook, te steunen. De afgetreden bestuursleden zijn: Nelly, Jolanda, Marius. Het nieuwe bestuur ziet er als volgt uit: Hans van Maldegem - voorzitter, HB, Ko v.d. Weele - vice voorzitter, DB-lid, Conny Klaassen - sekretaresse Kees Steendijk - penningmeester Wim Leendertse - HB-afgevaardigde Peter Marcusse - algemeen lid. Hans van Maldegem Daarom hebben alle leden een brief gehad met de stand van zaken erin vermeld en met de mededeling dat er op 31 januari een ledenvergadering gehouden zou worden. Op deze ver gadering zou de knoop doorgehakt moeten worden. Op deze avond wa ren slechts 8 leden en Henk, de be roepskracht van de P.J.Z.aanwezig. Na de officiële punten afgewerkt te hebben zijn we van gedachten gaan wisselen hoe de leden erover dachten. De meningen waren verschillend van: "het heeft geen zin meer" of "het zou jammer zijn als het verdwijnt". Uiteindelijk zijn er 4 v.d. 8 man be reid gevonden om in het bestuur plaats te nemen, zodat het voortbe staan te verwezenlijken blijft. Na de vergadering hebben we tijdens een smakelijk koud buffet gezellig zit ten praten om er een lijn voor de ko mende jaren in te krijgen, waar veel frisse ideeën naar voren kwamen. ■351ende Via een aantal persberichten en een uitnoding voor de info-avond, heb ben jullie kunnen vernemen, dat afd. West Zeeuws-Vlaanderen een uitwisseling zal organiseren naar Denemarken. En dat jullie deelna me daaraan zeer op prijs wordt gesteld. Nu is mij echter ter ore gekomen dat bij jullie het idee is ontstaan dat deze uitwisseling alleen het werk van "het westen" zal zijn. Dit is echter onjuist! Wij, O.Z.V1., organiseren deze uit wisseling wel degelijk mee. Dus even als vorig jaar samen!! Het is mij wel ongeveer duidelijk hoe dit idee tot stand is gekomen, en daarom wil ik op dezelfde wijze, dit idee bij jullie herroepen. Het is niet mijn taak om via de krant hier verder op in te gaan. Ik hoop dat jullie ons, noch afd. W.Z.V1. deze handelswijze kwalijk zullen nemen, maar begrip proberen op te brengen, hoe het één en ander tot stand is gekomen. Evenals vorig jaar hoop ik dat jullie weer in grote getale komen naar de info-avond, en dat we weer met een gezellige groep op weg kunnen. Namens O.Z.VI. Anja Dekker 28 febr. - Afd. Zevenbergen houdt de algemene ledenvergadering in spor thal "De Molenberg". Aanvang 19.45 uur. Omdat enkele belangrijke zaken aan de orde zijn zoals agrarisch werk, bestuursverkiezing is het nodig, dat zoveel mogelijk mensen aanwezig zijn. Tevens nieuwe bestuursleden ge vraagd. 1 mrt. - Afd. Oost-Zeeuws- Vlaanderen voetbalt in de sporthal te Axel tegen het korfbal-team uit Zaamslag. Hiervoor zijn nog enkele spelers nodig. Bel even naar Chiel tel.: 01153-2257. 7 mrt. - Afd. Oost en West-Zeeuws- Vlaanderen o/ganiseren een info- avond. Hier zal dan een heleboel ver teld worden over de aanstaande uit wisseling met Denemarken. Hier zijn alle leden, ouders van leden, be langstellenden e.d. van harte welkom. Het begint om 19.30 uur in hotel "De Roode Leeuw" te Zuidzande. 8 mrt. - 3 C.J.O.-volleybaltoernooi in "De Kruitmolen" te Middelburg. land ligt. Dat komt omdat hier geen veen in de ondergrond zit, er dus geen inklinking na ontwatering optrad èn omdat, bij een stijgende zeespiegel, de aanslibbing langer door gegaan is. Kreken in de jonge polders herinne ren aan dit aanslibbings (schor)- stadium. Vanaf de binnendijken zijn deze verschillen in hoogte (tot 2 me ter) tussen een oude en nieuwe polder goed te zien. De jongere polders in de voormalige Gouwe ten oosten van Schouwen heb ben in de Ramp minder schade gele den. Veel oude bomen in Schuddebeurs bleven gespaard. Land en boerderijen leden minder en ma ken nu een oudere indruk dan de gro te polder Schouwen. Ten oosten van Duiveland hebben de polders Oosterland en Bruinisse wel veel schade geleden: oostelijker in Zeeland en Zuid-Holland waren de waterstanden door opstuwing in de nauwere zeegaten nog hoger. In de polders (oud en nieuw) is over wegend akkerbouw. Gerst, tarwe, sui kerbieten, aardappels en peulvruchten ziet men er op grote velden. Enorme landbouwmachines doen het werk. Bij Serooskerke is meer weiland, het land ligt daar heel lang. Inlagen Tenslotte het inlagen-landschap aan de zuidkust van Schouwen- Duiveland. Als voorbeeld moge hier de Koudekerkse Inlaag dienen. Veel bezoekers denken dat het gewonnen is als bedijking. Inlagen zijn echter juist het resultaat van terugtrekken van de mens. Bezien we de data van dijkaanleg dan blijkt dat meteen: de huidige zeedijk bij de Plompetoren (eens de kerkto ren van Koudekerke) is van 1568, de inlaag- of binnendijk is van 1654. Men vreesde voor dijk vallen, het plot seling in de diepte verdwijnen van de zeedijk, en legde daarom een nieuwe dijk landinwaarts aan. Geleidelijk tussen 1300 en 1600 zijn vele inlagen (gedwongen) prijsgegeven aan de inscharende oever van de Oosterschelde. In dat "Zuutland" verdween in totaal bijna 3000 ha land en een 12-tal dorpen en gehuchten met namen als Borrendamme, Jac- kenkerke, Lookshaven, Zuidkerke en Klaaskinderen. De klei v/d inlaagdijken werd land inwaarts gewonnen. Men groef een laag klei af en reed dat met karren naar de dijk. Zo ontstonden daar de "karrevelden", laag gelegen met een zilte flora en alleen nog geschikt als slecht weiland, maar een pracht ge bied voor steltlopers als tureluur, kluut en scholekster. In de inlagen zelf werd ook nog flink gegraven en ontstonden langgerekte eilandjes en veel waterplassen. Ekonomisch van betekenis was hier het zeekraal snijden, paling vissen en vooral de vogelarij d.w.z. het rapen van eieren van visdief en kapmeeuw. En niet zo weinig ook, wel 10.000 per jaar, die in de café's als hartig hapje bij de borrel voor enkele centen ver kocht werden! Frans Beekman Vrijdag 28 februari 1986 19

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1986 | | pagina 15