Gebruik grasgroenbemesters en
graszaadstoppels voor de
schapenhouderij levert extra
rendement op!
Na drie harde winters blijkt extra
aandacht voor grasonderzoek nodig
Vriesproeven
Herstel
korte wenken
veehouderij
Op veel akkerbouwbedrijven wordt
jaarlijks een groenbemester gezaaid.
Dit met het doel om het organische
stofgehalte van de grond op een goed
peil te houden. Wanneer het tijdstip
van het ploegen is aangebroken,
wordt de groenbemester, al dan niet
eerst doodgespoten, ondergeploegd.
En hiermee wordt dan, wanneer het
gaat om grasgroenbemester, een gro
te hoeveelheid gras vernietigd.
Voor de stoppel van de graszaadteelt
geldt eigenlijk hetzelfde. Bij een 1-
jarige teelt wordt na de oogst het
perceel direkt gefreesd. Bij een
meerjarige teelt is men genoodzaakt
om in de herfst de percelen te maaien
De achter ons liggende winter werd
gekenmerkt door twee strenge vorst
periodes met een dooiperiode ertus
sen. Daarna kwamen in maart en de
tweede helft van april nog perioden
met zware nachtvorsten voor. Som
mige grassoorten met name het veel
toegepaste Engels raaigras - hebben
het daardoor zwaar te verduren ge
had. Ing. Henk Kinds en ing. Jan
Visscher van het RIVRO denkên, dat
bijvoorbeeld verschillende boeren in
de IJsselmeerpolders hun 'snede'
gras praktisch verloren hebben zien
gaan. Dat kan toch opbrengstverlie-
zen leiden van 1.000,- per hectare.
Andere soorten zoals veldbeemdgras
en timothee trekken zich nauwelijks
iets aan van winterkoude en worden
daarom bij het zaaien in een combi
natie met Engels raaigras toegepast.
Het RIvRO test al sinds de vijftiger
jaren rassen van grassoorten en an
dere gewassen op 'wintervastheid'.
Dat gebeurt zowel onder praktijk
omstandigheden als onder kunst
matige omstandigheden in een
vriescel vriesproeven'). Het pro
bleem van de nagebootste winter in
een vriescel is, dat het onmogelijk is
om alle praktijkomstandigheden een
rol mee te laten spelen. In de praktijk
blijkt 'winterschade' het gevolg van
een combinatie van oorzaken te zijn.
en het gras af te voeren zonder dat er
veel waarde aan dat gras kan worden
toegekend. Ook Italiaans raaigras
moet als het onder dekvrucht is in
gezaaid in de herfst gemaaid worden
omdat anders het perceel te ruig de
winter ingaat. Ook met dit gras wordt
vaak niets nuttigs gedaan. Daarbij
komt nog dat bij het maaien van de
graszaadpercelen de kans op struk-
tuurbeschadiging toeneemt. Dit om
dat de omstandigheden waaronder
gemaaid moet worden niet altijd
ideaal zijn.
De vraag die men nu kan stellen is of
er geen alternatief is voor dit gras dat
anders verloren gaat.
Niet alleen de plant kan bevriezen,
maar ook de bodem waar de planfin
wortelt. Vooral in een combinatie
met dooi overdag kan dit ertoe lei
den, dat de grasplant als het ware uit
elkaar getrokken wordt. Dit ver
schijnsel - opvriezen genaamd - doet
zich vooral voor in de typisch Ne
derlandse kwakkelwinters. Bij lang
durige vorstperiodes met sneeuw,
bijvoorbeeld in Zwitserland, doet
zich dat verschijnsel nauwelijks voor.
Dat verklaart ook, waarom rassen
van Engels raaigras uit Zuid-Duits-
land en Zwitserland na de winter van
'78/'79 in Nederland behoorlijke
schade hebben opgelopen. Sommige
kwekers hadden die speciaal voor de
veredeling naar Nederland gehaald!
Voorts treden onder de sneeuw en in
dooiperiodes bijna ideale omstan
digheden op voor de ontwikkeling
van schimmelziekten. Ing. Kinds
vermoedt dat het optreden van
Sneeuwschimmel (Fusarium nivale)
in de afgelopen winter veel te maken
heeft met het afsterven van gras, dat
anders de winter goed zou hebben
doorstaan: "We hebben een proef
veld, waar kunstmatige betredings-
proeven worden gedaan. Daar zag
het op zeker moment wit van de Fu-
sarium-schimmels". Vermoedelijk is
dat een belangrijk verschijnsel, waar
opvallend veel zijstroken van sport
velden de afgelopen winter onder te
Rendement
Een van de alternatieven is het hou
den van schapen op percelen waar
een grasgroenbemester staat of die
gebruikt worden voor de graszaad
teelt.
Zeker voor die bedrijven die al scha
pen op bijvoorbeeld dijken of iets
dergelijks hebben lopen, levert het
gebruik van de voorgenoemde per
celen een groot aantal voordelen op.
Ten eerste kun je meer dieren gaan
houden. Door het gebruik van dit
gras neemt namelijk de hoeveelheid
ruwvoer die voor de schapen ter be
schikking staat toe. Voor dit extra
ruwvoer heeft men weinig kosten
zodat het rendement van de scha
penhouderij kan verbeteren.
Konditie
Het tweede voordeel is de positieve
beïnvloeding van de vruchtbaarheid.
Het is namelijk noodzakelijk dat de
ooien in een goede konditie zijn of in
gewicht toenemen op het moment
wanneer de ram bij de ooien wordt
toegelaten. Door de ooien nu op de
stoppels te laten weiden ziet men een
gewichtstoename en een konditie-
verbetering van de ooien. Tevens is
het dan ook niet nodig om aan de
ooien krachtvoer in deze periode te
verstrekken.
Ten derde is de stoppelbeweiding
ideaal voor de (slacht)lamme-
ren. Zij komen dan op een "schoon"
land zonder aanwezigheid van
maagdarmwormen met daarbij jong
gras van een relatief hoge voeder-
waarde. Dit betekent dat ze nu ook
snel gaan groeien en op zo'n manier
lijden hebben gehad. Op weilanden
speelt ook de voorafgaande behan
deling een grote rol. Door hoge stik
stofbemesting en het zo laat mogelijk
maaien van de laatste snede gras be
vatten de grasplanten in de regel
weinig reserves meer. De planten
gaan dan verzwakt de winterperiode
tegemoet. Daar kwam het afgelopen
jaar nog bij dat de hergroei van En
gels raaigras geconfronteerd werd
met zware nachtvorsten. Dat diende
bij deze grassoort nog een extra klap
toe.
Bij zeer ernstige winterschade kan de
afsterving van grasplanten hier en
daar oplopen tot 65 a 80% van het
bestand. Een boer kan dan wachten
tot het herstel van het resterende gras
is ingetreden. Dat gaat meestal ten
koste van de eerste snede en hij ris
keert bovendien verlies van goed
grasland. Daarom zal hij bij veel af
sterving moeten bijzaaien met daar
voor ontwikkelde machines ('door
zaaien') of helemaal van voren af
aan moeten beginnen met nieuw gras
('ommaken').
Zolang het gras nog nauwelijks aan
de groei is en de indruk over het
herstellingsvermogen moeilijk is in
te schatten, staat de boer voor een
dilemma. In ieder geval blijft hij
praktisch aangewezen op Engels
raaigras, dat door zijn combinatie
van gunstige eigenschappen (smake
lijkheid, opbrengst e.d.) voor gras
land alle andere grassoorten in Ne
derland overtreft. De voorkeur gaat
wel uit naar rassen die bovendien
zoveel mogelijk koude-resistentie en
weerstand tegen andere oorzaken
van winterschade bezitten. Daar
wordt door veredelaars naar gezocht.
(Tekst: Niek Bruin)
Ooien dienen in goede conditie te zijn.
UIT PROEVEN IS GEBLE
KEN dat bodemverdichtingen een
zeer negatieve invloed hebben op
de opbrengst van snijmais. Op erg
verdichte grond is de beworte-
lingsdiepte gering, met als gevolg
een lage opbrengst. Goed losma
ken van de ondergrond kan u veel
opbrengst geven.
HET LOSMAKEN VAN DE
ZGN. ploegzool kost bij de
grondbewerking wat ekstra moeite
en geld. Deze ekstra kosten wor
den echter ruimschoots vergoed
door hogere opbrengsten. Houdt
daarmee rekening bij de grondbe
werking dit najaar en volgend
voorjaar.
AANLEG VAN DRAINAGE
MOET bij voorkeur gebeuren on
der droge omstandigheden. De
maanden augustus en september
zijn hiervoor zeer geschikt. De
ondergrond is dan meestal droger
dan in andere maanden van het
jaar. Vraag uw voorlichter naar
het vlugschrift "Aanleg en onder
houd van drainage".
LEES VOOR HET GEBRUIK
VAN reinigings- en bestrijdings
middelen eerst de gebruiksvoor
schriften. Kortgeleden gebeurde er
weer een ernstig ongeluk door
verkeerde toepassing van een mid
del. Wees voorzichtig, u kunt dan
veel narigheid voorkomen.
VOORKOM O VER WAAIEN
VAN SPUITmiddelen op buur-
percelen door rekening te houden
met de windrichting. Steeds weer
ontstaan er problemen door on
zorgvuldig handelen. Zorg dat
overgebleven verpakking op een
verantwoorde manier vernietigd
wordt.
MAAK NU REEDS EEN RUW-
VOERBALANS op voor de ko
mende winter. Hoeveel voer hebt
u al gewonnen en wat moet er
nog gewonnen worden? Bij tekort
aan ruwvoer moet u kiezen welk
voer u koopt en tegen welke prijs.
Neem nu reeds maatregelen.
MAAK BIJ HET INSEMINEREN
GEBRUIK van fokstieren. Se/ek-
teer niet alleen op basis van net-
to-melkgeld, maar let ook op de
gebruikseigenschappen. Een
goed uier en goede benen zijn
voor een goede bedrijfskoe van
groot belang.
DOOR DE VELE REGEN VAN DIT
JAAR is duidelijk gebleken dat
aan de ontwatering van de grond
nog veel verbeterd kan worden.
Overleg met uw buurman en zo
nodig met het waterschap over
verbetering van sloten die onvol
doende water afvoeren. Grond is
duur, grondverbetering geeft een
hoog rendement.
BESTEL N/ET MEER KUNST
MEST dan u dit seizoen verbruikt.
Op veel veehouderijbedrijven kan
de kunstmestsilo in de winter
gebruikt worden voor krachtvoe-
ropslag. Mogelijk kan dat bij u
ook en kan het voordelen opleve
ren.
DOOR DE NAWERKING VAN
STIKSTOF op grasland kan in het
najaar met een lagere gift worden
volstaan. Geef in augustus 60 kg
zuiver N voor een weidesnede en
80 kg N voor een maaisnede.
goedkoop slachtrijp gemaakt kun- den worden, evenals systeem 2,
nen worden. onder stroom gezet met een bat-
Wanneer men zelf geen schapen op terij-schrikdraadapparaat. Elke
het bedrijf heeft, is het mogelijk om draad zit op een "geïsoleerde
begin september weidelammeren te haspel", waardoor het mogelijk is
kopen en deze slachtrijp te maken om ook deze afrastering snel op te
met behulp van het gras van de zetten,
stoppels. Gezien de resultaten hier
van is dit in de afgelopen jaren Fi- Bemesting
nancieel gezien niet onaantrekkelijk wil men z0 optimaal mogelijk ge-
geweest. bruik maken van een groenbemester
en de graszaad percelen, dan is het
Omheinen nodig dat men wat extra stikstof
Wel is het zo dat de percelen om- strooit
heind moeten worden, maar met de
huidige verplaatsbare afrastering- Een gift van 90-120 kg N/ha is ge-
systemen is dit niet zo'n probleem wenst.
meer. Het opzetten van deze afraste- Voor het beweiden met schapen kan
ring vraagt weinig tijd. Deze afraste- men gebruik maken van grasgroen-
ring kan bij zorgvuldig gebruik vele bemester. Een klavergroenbemester
jaren gebruikt worden. De volgende is volledig ongeschikt. Bij de gras
systemen komen hiervoor in aan- zaadteelt komt roodzwenkgras ook
merking: minder in aanmerking. De smake-
Het normale schapegaas met lijkheid van raaigras of veldbeemd is
houten palen. Vraagt veel tijd om beduidend hoger. Er is dus een mo-
op te zetten. gelijkheid om het gras van percelen
Vlechtwerk van nylon met daarin groenbemester of van percelen met
een draad voor geleiding van gras voor zaadteelt beter te benutten
stroom. Deze afrasteringsnetten door middel van de schapenhoude-
zijn verkrijgbaar in rollen van rij. Bij een goed gebruik hiervan kan
50 meter inklusief 14 plastik men het Financiële rendement dui-
paaltjes. Met enige ervaring kan delijk verhogen. Het loont daarom
men zeer snel deze afrastering de moeite om te bekijken welke mo-
opzetten. gelijkheden men heeft in deze rich-
Drie a vier draden van nylon met ting,
een draad voor geleiding van
stroom boven elkaar. Deze dra- ing. M. Westhuis
De afgelopen winterperiode kan veel bijdragen aan de kennis over de
schade die vorst aanricht op weilanden, sportvelden en gazons. Het was
de derde winter in vrij korte tijd, waarin het gras geconfronteerd werd
met felle winterkoude. De winter van 1984/1985 verliep echter wat
anders dan de koude winters van 1978/1979 en 1981/1982, waardoor de
schade aan de grasmat van weiden en sportvelden toch een wat ander
beeld vertoont. Bij het Rijksinstituut voor het Rassenonderzoek van
Cultuurgewassen (RIVRO) hoopt men hieruit conclusies te kunnen
trekken óver de 'wintervastheid' en andere eigenschappen van soorten,
rassen, en mengsels van grassen voor grasland, sportvelden en gazons.
Het houden van schapen op percelen waar een grasgroenbemester staat is
een aardig alternatief.
14
Vrijdag 9 augustus 1985
