Het vlas bloeit weer (op)
Uien: Nederland en Spanje
twee grooteksporteurs
De waarde van vlas
Belangenbehartiging
Zeeuws-Vlaanderen
Promotie
êMêézmm
Het blauw-witte bloemetje, een mooi gezicht
De vlasteelt overleefde de kon-
kurrentiestrijd tegen het goedko
pere katoen. Het vlas moest veel
terrein afstaan aan de syntheti
sche vezels. Het Europese land
bouwbeleid behoedde de vlasteelt
voor de ondergang. Maar de laat
ste jaren zit de vlasteelt weer in de
lift. Hoe komt dat en is de opbloei
van blijvende aard? Wij gingen op
onderzoek uit en het resultaat
daarvan was positief, mits telers
en overheid een wijs beleid voeren
en vooral als de promotie verbe
terd wordt.
Binnen Nederland ligt het vlasareaal
voor 75% in het Zuid-Westelijk klei
gebied met een belangrijke konsen-
tratie in Zeeuws-Vlaanderen. Het
meeste vlas wordt verbouwd voor
rekening en risiko's van de boeren
zelf. Soms huren boeren land van
hun kollega's om er vlas op te ver
bouwen.
In 1983 werd er in ons land samen
met de beide Zuiderburen 53.000 ha
vlas verbouwd. In 1984 was dat
64.500 ha en dit jaar is het gezamen
lijke areaal vlas maar liefst 75.000 ha.
Bijna 40% uitbreiding in twee jaar!
Van de 75.000 ha vlas dit jaar, ligt er
58.500 ha in Frankrijk, 12.000 ha in
België en 4.500 ha in Nederland.
Het Hoofdproduktschap voor Ak-
kerbouwprodukten gaf ons een glo
bale benadering van de potentiële
waarde van 4.000 ha vlas, uitgaande
van het "eindprodukt". Dat geeft een
goed beeld hoe het ekonomisch zit
met vlas.
4.000 ton lange vezel brengt bij 4,50
per kg 18 miljoen op. 2.000 ton
korte vezel a 1,- per kg vertegen
woordigt een waarde van ƒ2 mil
joen. 4.000 ton lijnzaad brengt bij
1.75 per kg ongeveer ƒ7 miljoen
op. 15.000 ton scheven en afvallen
levert nog eens 2 'A miljoen op.
Afgerond naar boven betekent dit
een waarde van een 30 miljoen.
Aan teelt- en verwerkingspremie,
zaaizaadpremie en lijnzaadtoeslag -
verstrekt door de EG - komt er nog
een 8 miljoen bij, zodat de einduit
komst 38 miljoen bedraagt. Een
beetje voordelig berekend betekent
dit een 10.000,- per ha vlas, waar
van ca. 20% verkregen wordt als
steun uit Brussel.
De verschillende vlasorganisaties
hebben jarenlang hun belangen be
hartigd via de Nederlandse Vlas As
sociatie (NEVLAS). Deze was als
kommissie bij het Landbouwschap
ondergebracht. Om verschillende
redenen zal daarin verandering wor
den aangebracht en wordt er mo
menteel gewerkt aan de totstandko
ming van een kommissie Vlas bij het
Hoofdproduktschap voor Akker-
bouwprodukten. Het bedrijfsleven
wil dat deze kommissie bevoegdhe
den krijgt om gelden te innen en te
besteden voor onderzoek en belan
genbehartiging. Daarnaast zou deze
kommissie moeten adviseren als het
gaat over de EG-verordening op het
terrein van vlas, hennep en lijnzaad.
De overheid zou willen dat deze
kommissie haar adviseert over het
onderzoek in de vlassektor.
In de nieuwe kommissie Vlas zullen
alle betrokken ondernemingen mee
praten en mee kunnen beslissen.
Wie over vlas wil schrijven moet
eerst het vlas in Zeeuws-Vlaanderen
gezien hebben en gesproken hebben
met enkele prominenten in deze
sektor.
Eén van hen is Mark A. van de Bilt in
Sluiskil.
Vlas blijft in veel gevallen onver
vangbaar, omdat het de sterkste na-
tuurvezel levert die er is, zegt hij.
Naar de toekomst gerekend is Van
de Bilt dan ook gematigd optimis
tisch. Nieuwe markten, kostprijsver
lagende bewerkingen en prijsstijgin
gen van andere grondstoffen bieden
voor het vlas best enig perspektief,
vindt hij.
De heer A. Vandeputte, sekretaris
van de (RK) Zeeuws-Vlaamse Vlas-
sersbond uit Koewacht vertelt dat
een aantal recente ontwikkelingen de
prijs van de beste kwaliteiten heeft
doen stijgen van ca. 350,- tot
550,per 100 kg. Ook het afval werd
duurder.
Op dit moment is er evenwel sprake
van een lagere prijs voor de minder
goede kwaliteiten. De veel grotere
inzaai - vooral in Frankrijk - heeft nu
al gevolgen. De spinners nemen een
afwachtende houding aan. Er komt
toch genoeg vlas dit jaar. Maar, zegt
Vandeputte, ze moeten zich niet
vergissen. De oogst zal niet evenveel
toenemen als de hektares. Verwacht
wordt dat de opbrengst per ha 20 tot
25% lager zal zijn dan vorig jaar.
Volgens Vandeputte zal de prijsstij
ging, zoals in de laatste twee jaar,
zich niet (kunnen) voortzetten.
Als de oppervlakte vlas verder ver
groot wordt, zal dat tot een lagere
prijs leiden, tot vreugde van de spin
ners, maar tot verdriet van de vlaste
lers. De toekomst van het vlas zal ook
mede afhangen van het graanbeleid.
Zo zijn veel Franse boeren - die 15
jaar geleden ook vlas verbouwden -
dit voorjaar vlas gaan zaaien bij ge
brek aan vertrouwen in de prijzen
voor de granen. Relatief gezien stelt
de uitbreiding van de vlasteelt in
België en Nederland veel minder
voor.
Onderstaande grafieken geven de
ontwikkeling weer over de afgelopen
20 jaar van de eksport van uien door
Nederland en Spanje kwa hoeveel
heid (grafiek 1), kwa f.o.b.-prijs (2)
en kwa f.o.b.-waarde (3). De lijnen
spreken eigenlijk voor zichzelf.
Konklusiès over de periode 1965 t/m
1984:
- volume - Nederland 15,8 min kg
per jaar - Spanje
9,5 min kg per jaar
- f.o.b. eksportprijs - Nederland - 3,0
ct per kg/j - Spanje 0,4 ct per kg/j
Wat de prijsverhouding Spanje/Ne
derland betreft, doet het op het eer
ste gezicht misschien wat vreemd aan
dat de Spaanse uien doorlopend - zij
het in afnemende mate - minder op
brengen dan de Nederlandse, terwijl
dat op de Westduitse groothandels
markten precies andersom is. Daar
bij moeten we dan wel bedenken, dat
het hier prijzen betreft aan de grens
van het eksporterende land. Bij eks
port naar de Bondsrepubliek komen
daar voor Spanje veel hogere
vrachtkosten bij dan voor Neder
land.
Evenals Van de Bilt waarschuwt
Vandeputte toch vooral voorzichtig
te zijn met de uitbreiding van de
vlasteelt. Als zo'n voorzichtige en wel
overwogen koers - door de telers ge
volgd wordt, door een goed sektor-
beleid van de overheid en een inves
teringsbeleid van dezelfde overheid -
waardoor de Nederlandse verwer
kers niet in een nadelige konkurren-
tiepositie blijven of komen - dan lijkt
er best voor goede vlastelers een toe
komst weggelegd te zijn.
In Amsterdam zit een voorlichtings-
buro Vlaslinnen, dat samenwerkt
met het Internationaal Vlascentrum
voor de Benelux, dat op haar beurt
weer deel uitmaakt van de Confede
ration Internationale du Lin et du
Chanvre (CICL);
Het enthousiasme van direkteur
Fred van Sluis in Amsterdam is niet
genoeg om met ƒ20.000,- per jaar
het vlaslinnen echt te promoten. Wat
kun je nu op dat vlak met zo'n klein
bedrag beginnen? "Een man en een
paardekop" in Brussel hebben maar
een half miljoen gulden voor de ge
hele Benelux. Wij kregen zelfs geen
gelegenheid om de direkteur te spre
ken.
Ondanks de perspektieven die er
best zijn in de meubelindustrie, als
wandbekleding, natuurlijk in de
mode, maar zelfs voor autobekleding
- gaat het met zo'n beetje mensen en
geld gewoon niet. Omdat het geld
Bovendien worden Spaanse uien bij
invoer in de EEG belast met een in
voerrecht van 12%. De Duitse han
delsmarges en de B.T.W. aldaar
worden mede over die hogere vracht
en dat invoerrecht berekend.
In de praktijk gaat het natuurlijk
andersom: de Spaanse eksporteur
ontvangt de Westduitse groothan
delsverkoopprijs, verminderd met
handelsmarges, B.T.W. vrachtkosten
en invoerrechten. Blijkbaar houdt hij
dan - ondanks de hogere groothan
delsverkoopprijs - toch minder over
dan z'n Nederlandse kollega.
De ontwikkeling van de eksportprij-
zen (Ned. - 3 ct/kg per jaar; Spanje
0,4 ct/kg per jaar) zegt uiteraard
niets over de ontwikkeling van de
winstgevendheid van de eksport.
Daarvoor zou je tevens het verloop
van de kostprijs moeten kennen.
Maar uit het feit dat de eksporten
zijn toegenomen kan men al wel
voorzichtig konkluderen dat het
door de bank genomen met die
winstgevendheid - zowel in Spanje
als in Nederland - wel goed zat.
G. Mulder
niet rechtstreeks bij de betrokkenen
kan worden geïnd - maar meteen van
de steun voor het vlas wordt afge
houden - geeft dat een geringere be
trokkenheid van de "promoters" met
"de bron". Toch zal er - wil vlas toe
komst hebben - op grote schaal be
kendheid gegeven moeten worden
aan de grote kwaliteiten van vlaslin-
nen" Piet Westra
Uien export-volume Spanje t.o.v. Nederland
Grafiek i 1 £65/66-1984/85
min kg
66 67 68 69 70 71 72 7374 7576 7778 79 80 81 £2 83 84
66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 31 82 83 8-4 85
Seizoenjaren (Nederljuli/juni; Spanje mei/apr.)
Uien export-fob-waarde Spanje t.o.v. Nederland
1965-1983
Grafiek
III
min
gld
425"
4 90"
375-
35a
325
300
275.
250_
225
20C
1
175
150.
125
100
75
50.
25-
0
6
66
I 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83
Kalenderjaren
♦beide van constante
waarde (1984 100)
Uien export-fob-prijzen Spanje t.o.v. Nederland
1965-1983
Grafiek II
t»/
kg
65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83
Kalenderjaren
♦beide van constante
waarde (1984 100)
Vrijdag 5 juli 1985
9
