Winteraktie voor
akkerbouwbedrijven:
Rekenen vóór beslissen
Het A.M.-beleid en de monopolierassen
Avebe wil volgend jaar meer
fabrieksaardappelen
Rabobank vestigt
zich in Antwerpen
Deze kleine groepjes komen tussen
de "grote" bijeenkomsten enkele ke
ren bij elkaar om opdrachten uit te
voeren. Op de volgende grote bij
eenkomst zullen de resultaten en de
ervaringen van de afzonderlijke
kleine groepjes besproken worden.
Voor wie?
De aktie is bestemd voor alle onder
nemers met hun meewerkende ge
zinsleden. In de praktijk komt het
nogal eens voor dat de echtgenote de
boekhouding bijhoudt. Vooral daar
om is de aktie ook voor de meewer
kende echtgenote en andere mee
werkende gezinsleden bestemd.
Omdat we eerst ervaring willen op
doen met deze werkwijze, zal de ak
tie deze winter alleen plaatsvinden in
de gemeenten Hulst en Hontenisse
en in West Zuid-Beveland. Afhan
kelijk van de ervaringen die de ko
mende winter opgedaan worden, zal
de aktie in de winter van 1985/1986
over geheel Zeeland een vervolg
krijgen.
Informatie en aanmelding
Informatie kunt u verkrijgen bij de
SEV-ers:
- de heer J. van der Aa, tel. 01140 -
14989
- mevr. L. Huisman, tel. 01100 -
21010
- de heer W. de Wolff, tel. 01100 -
15448
en bij onderstaande bedrijfsvoor-
lichters:
aanmelding voor Hulst en Hontenis
se bij de heer Th.P. Hiel, Julianalaan
28, 4561 JB Hulst (01140 - 12796).
Voor West Zuid-Beveland bij de
heer W.L. van de Ree, Trumanstede
94-30, 4463 WH. Goes (01100 -
31176).
Wat moet de beloning zijn voor
een meewerkende zoon?
Methodiek van de aktie
Voor de vele ondernemers is de ge
spreksgroep 15 personen) een be
kende methode. Het nadeel van deze
methode is dat het de voorlichter
veel tijd kost om een groep te bege
leiden, zodat in één winterperiode
per rayon slechts 1 of 2 van deze
Op de akkerbouwbedrijven moeten er regelmatig beslissingen worden
genomen. Investeringen, uitbreidingen en bouwplanwijzigingen zijn
hier voorbeelden van. Beslissingen nemen doen we niet "zo maar", er
gaat vaak een periode van wikken en wegen aan vooraf. In deze voor
afgaande periode wordt de bestaande situatie vergeleken met de situa
tie na invoering van het nieuwe plan. De voor- en nadelen kan vrijwel
iedereen snel opnoemen maar wanneer het gaat over berekenen van
kosten en opbrengsten wordt het al wat moeilijker. Om de ondernemers
en bij het bedrijf betrokken gezinsleden hulp te bieden bij het berekenen
van kosten en opbrengsten zal hieraan de komende .winter met een
voorlichtingsaktie ekstra aandacht besteed worden. Deze aktie zal
gezamenlijk uitgevoerd worden door het Konsulentschap voor de Ak
kerbouw en de Tuinbouw te Goes en de Sociaal Ekonomische Voor
lichtingsdiensten van de landbouworganisaties.
Inhoud van de aktie
In de inleiding werd al gesteld dat er,
alvorens men beslissingen neemt,
eerst gerekend moet worden. In deze
aktie zal vooral aandacht worden
besteed aan de manier waarop we
berekeningen kunnen uitvoeren. De
meest gangbare methode om de kos
ten en opbrengsten van een bedrijf
uit te rekenen is de saldomethode.
Deze methode zal in de komende
aktie ook centraal staan. Hierbij ko
men o.a. aan de orde:
- uitleg van enkele bedrijfsekono
mische begrippen,
- saldoberekening van gewassen,
- niet toegerekende kosten, zoals
b.v.
kosten van machines én
werktuigen,
kosten van grond en gebou
wen.
Als de bovenstaande gegevens be
kend zijn kan uiteindelijk het ar
beidsinkomen berekend worden.
Daarmee is de bedrijfsekonomische
berekening afgesloten maar voor de
aktie begint nu pas het belangrijkste
gedeelte. Met een bedrijfsekonomi
sche begroting kunnen namelijk in
principe de gevolgen van elke beslis
sing benaderd worden. Met behulp
tfan de bedrijfsekonomische begro
ting zal er verder geoefend worden in
het berekenen van de gevolgen van
enkele veel voorkomende bedrijfs-
problemen. Enkele voorbeelden
daarvan zijn:
- Welk gewas is voor het bedrijf het
meest belangrijk?
- Wat kost het bewaren van aard
appelen?
- Is het rendabel om grond te ver
huren?
- Is samenwerken met machines
aantrekkelijk?
- Wanneer is grond aankopen fi
nancieel mogelijk?
- Waarmee kan het bedrijf inten
siever gemaakt worden?
gespreksgroepen gevormd kunnen
worden.
Bij de komende aktie zal er een an
dere methode uitgeprobeerd wor
den. Bij deze methode kunnen meer
personen per winterseizoen deelne
men. Alle deelnemers zullen 4
keer bij elkaar komen in "grote" bij
eenkomsten. Tussen de "grote" bij
eenkomsten zullen de deelnemers
ingedeeld worden in kleine groepjes
van 6-8 personen.
De aktie is niet alleen bestemd voor de ondernemers maar ook voor hun gezin
sleden
In het kader van het Aardappel Moeheids-beleid in Nederland hebben
we o.a. te maken met een verplichte vruchtwisseling, waarbinnen ver
plicht gebruik van A.M.-resistente rassen. Ja, in bepaalde gevallen zelfs
resistente rassen tegen bepaalde bio-typen. Een beperkter gebruik van
grondontsmettingsmiddelen uit technische (zware kleigrond) of uit
ekonomische overwegingen leidt automatisch naar een toenemende
vraag van A.M.-resistente rassen. Een belangrijke vraag daarbij is of de
Nederlandse aardappeltelende boer wel de optimale keuze heeft uit het
rassenassortiment.
Hinderpalen
Bij een beschouwing over het opti
maal beschikbaar komen van A.M.-
resistente rassen voor de praktijk
blijken er toch een paar belangrijke
hinderpalen dit in de weg te staan.
En ik wil me bij deze beschouwing
voorlopig beperken tot de bestem
mingsteelt n.l. de teelt van fabrieks
aardappelen voor de zetmeelindus-
trie en die van konsumptieaardap-
pelen voor de vers-sektor en voor de
verwerkende industrie tot frites,
chips, vlokken enz.
Als eerste hinderpaal is daar de
Zaaizaad- en Pootgoedwet van 1967,
waarbij de monopoliepositie van de
kweker en zijn vertegenwoordiger
strak is geregeld met een verstrek
kende eigendomsrecht en daarmee
van teelt en handel. In de tweede
plaats is daar de ontwikkeling van de
steeds maar groter wordende han
delshuizen met eigen verbindingen
naar kwekers, telers en- marktbe-
stemmingen, dus naar eigen afzetka
nalen. De machtspositie van de han
delshuizen is bijzonder sterk gewor
den, mede door de Zaaizaad- en
Pootgoedwet, mede door de be
schermende rassen voor pootgoed-
teelt en voor de bestemmingsteelt.
Althans voor die handelshuizen, die
£en kwekerspotentieel achter zich
hebben dat wat rassen betreft, wat in
de melk te brokkelen heeft. Voor te
lers die binnen zo'n handelshuis
opereren misschien een goede zaak,
maar of dat op den duur ook zo is?
Aktueel zeker, maar ook struktureel?
Zaaizaad- en Pootgoedwet
Door de Zaaizaad- en Pootgoedwet
kunnen nieuwe rassen op de juiste
wijze gepromoot worden en in teelt-
omvang beperkt tot de mogelijke
vraag in de markt. Met name voor de
pootgoedproduktie heeft dat tot nu
toe heilzaam gewerkt en we kunnen
rustig stellen dat de prachtige positie
van de Nederlandse pootgoedsektor
in wereldverband bezien mee te
danken is aan de ontwikkeling van
nieuwe, beschermde rassen. Het is
een huzarenstukje dat zodoende
voor elk plekje op aarde een ras, een
Nederlands ras, beschikbaar kwam,
waardoor in vele gevallen Neder
lands pootgoed van zo'n ras gepro
duceerd en geleverd kon worden.
Hulde voor de goede toepassing van
de Zaaizaad- en Pootgoedwet in de
ze.
Handelshuizen
Een aantal handelshuizen heeft de
mogelijkheid benut om zelf kweek-
bedrijven in te richten of kontrakten
aan te gaan met kwekers. Er ont
stond daardoor een conglomeratie
van telers, kwekers en handel.
De telers, in hoofdzaak pootgoedte-
lers, vermeerderen nieuwe moderne
rassen voor binnen- en buitenland.
Het handelshuis reguleert de teelt
per ras en bouwt klandizie op in de
hele wereld. De kwekers kunnen re
kenen op een optimale benutting van
hun rassen, terwijl de telers via kon
trakten of pool-systemen een rede
lijke vergoeding voor hun arbeid te
gemoet kunnen zien.
Fabrieksteelt
De Nederlandse teler van fabrieks
aardappelen voor de zetmeelindus-
trie heeft goed gebruik kunnen ma
ken van het veredelingswerk dat ge
leid heeft tot zetmeelrassen met
aardappelmoeheidsresistentie. Re
sistentie-genen, verzameld in Zuid-
Amerika in de Andes zijn in het
"na-oorlogse" met bekwame spoed
ingebouwd in ons aardappelmate
riaal, mede dankzij goed samenspel
van Stichting voor Plantenverede
ling, Rijksinstituut voor Rassenon-
derzoek te Wageningen met de Ne
derlandse aardappelkwekers. Be
faamd geworden kwekers bonden
Zetmeelrassen met A.M.-resistentie
en goede kultuurwaarde aan de ze
gekar.
Men heeft het na nogal wat diskussie
toch bestaan op kontrakten de nieu
we rassen in principe beschikbaar te
krijgen voor alle fabrieksaardappel
telers via de Stichting T.B.M.
Konsumptieteelt
De konsumptieaardappelteler in
Nederland is dat tot nu toe wat an
ders vergaan. Tot voor kort werd
slechts, of in hoge mate, gewerkt met
Onder het motto "Op naar de Vh
miljoen ton" zullen de medewerkers
van de Direktie Grondstofzaken van
Avebe proberen het volgend jaar 2Vi
miljoen ton fabrieksaardappelen bij
de vier aardappelzetmeelfabrieken
aangevoerd te krijgen. De plannen
voor de aktie zijn onlangs besproken
in de Distriktsraden en andere be
stuurlijke organen en hebben daar
"groen licht" gekregen.
Met vier aardappelzetmeelfabrieken
en drie derivatenbedrijven heeft
Avebe een verwerkingskapaciteit
van ongeveer 2,5 miljoen ton fa
brieksaardappelen per jaar. De ver
werkingskosten per ton aardappelen
zijn het laagst, wanneer deze ver
werkingskapaciteit zo volledig mo
gelijk wordt benut. De kosten per ton
aardappelen zijn het laagst, wanneer
de genoemde hoeveelheid van 2,5
miljoen ton inderdaad wordt aange
voerd.
Volgens onlangs (opnieuw) gemaak
te berekeningen vormt de afzet van
het niet A.M.-resistente ras Bintje.
Daarnaast worden enkele andere
oude rassen geteeld voor de delica-
tessemarkt (Eigenheimer, Rode
Star). In het kader van het vrucht-
wisselingsbeleid neemt de belang
stelling voor A.M.-rassen toe, naast
Bintje! -
En vooral nu de kwekers erin slagen
om steeds bruikbaarder konsump-
tierassen voort te brengen met
A.M.-resistentie terwijl de belang
stelling vanuit de praktijk van de
teelt toenemende is, rijst de vraag of
we nog wel optimaal bezig zijn. De
nieuwe konsumptierassen met
A.M.-resistentie blijven n.l. veelal
binnen het handelshuis hangen;
worden veelal uitsluitend voor kon
sumptieteelt aangeboden binnen de
producentengroepering. Dat bete
kent dat er geen vrije ontplooïng is
van de diverse rassen.
meel en derivaten geproduceerd uit
2,5 miljoen ton aardappelen geen
enkel probleem. Door de sterke po
sitie van Avebe op de zetmeel- en
derivatenmarkt en door de alom
aantrekkende ekonomische situatie
kan Avebe zelfs aanzienlijk meer
meel en derivaten verkopen dan uit
2,5 miljoen ton fabrieksaardappelen
kan worden geproduceerd.
Om de 2,5 miljoen ton aardappelen
in 1985 te halen, zal er dus een niet
onaanzienlijke uitbreiding van de
fabrieksaardappelteelt moeten ko
men. Avebe ziet daartoe wel moge
lijkheden omdat:
De fabrieksaardappelteelt geeft
dit jaar per hektare een aanzien
lijk beter financieel resultaat te
zien dan de andere gewassen;
Dit jaar wordt ook nog weer eens
duidelijk dat de konsumptie-
aardappelteelt ook niet altijd een
vetpot is;
De melkveehouderij kampt met
een gigantisch probleem.
Een rem voor de Nederlandse kon-
sumptieteler door gedwongen te
worden uit een voor zijn bedrijf be
perkte keuze en in het kader van het
nieuwe A.M.-beleid niet te kunnen
beschikken over de juiste bio-typen.
En dit terwijl zijn buitenlandse kol
lega's binnen de E.E.G. dat wel
kunnen met onze Nederlandse ras
sen. En dat zou struktureel weieens
funest kunnen zijn.
Tenslotte
Het nieuwe A.M.-beleid dwingt ons
op het gehele terrein tot herbezin
ning en tot een verzetten van de ba
kens. De fabrieksteler kan in het al
gemeen goed gebruik maken van
moderne rassen. De konsumptieteler
had tot voor kort weinig belangstel
ling voor andere rassen dan Bintje.
Nu die belangstelling met name voor
A.M.-resistente rassen toeneemt, is
de vraag aanwezig of we optimaal
bezig zijn met het beschikbaar ko
men daarvan. Een herbezinning in
deze is zeker op zijn plaats.
A. Vermeer
Voor veehouders die als gevolg van
de superheffing een bepaald areaal
met fabrieksaardappelen willen be
planten geldt als aanvullende kon-
traktvoorwaarde dat de garantie ge
geven kan worden dat de desbetref
fende aardappelen uiterlijk 15 sep
tember 1985 door Avebe zullen wor
den opgehaald.
De medewerkers van Avebe is opge
dragen ook aktief mee te werken aan
het verkrijgen van de 2Zi miljoen ton.
Rabobank Nederland beschikt thans
over de nodige vergunningen om
haar kantoor aan de Frankrijklei in
Antwerpen in gebruik te nemen.
Een belangrijk motief voor de vesti
ging van een Rabobankkantoor in
het Belgische Antwerpen is gelegen
in de intensieve handels- en investe
ringsbetrekkingen, die veel bedrijfs-
relaties van de Rabobank met België
Onderhouden.
9 november 1984
11
