Bintje aus Holland
een begrip
Monnikenwerk bij kweken
nieuw aardappelras beloond
Ontwikkeling van de graanteelt in
Nederland vanaf 1950
T)
NIVAC in het zoeklicht:
Wereldsuiker-
voorraden hoog
Suikerbieten
opbrengst valt in
België iets mee
Langs diverse kanalen is ons NI
VAC weer eens bekritiseerd op de
wijze van werken, 't Moet niet zijn
Bintje aus Holland", maar
"Kartoffeln aus Holland". Dat is
de strekking van de kritiek! Er
zijn immers veel meer consumptie
aardappelrassen van uitstekende
kwaliteit dan alleen maar Bintjes.
OnsNIVAC Nederlands Instituut
voor Afzetbevordering Consump
tieaardappelen en Aardappelpro
dukten, is een Stichting, volledig ei
gendom van het Nederlandse Aard
appelbedrijfsleven en gefinancierd
door dat bedrijfsleven, uit heffingen
per ha èn uit heffingen op aardap
pelen en aardappelprodukten. Het
jaarbudget is ruim ƒ2 miljoen; het
geld wordt besteed in zeer nauw
overleg met hét bestuur, samenge
steld uit de diverse aardappel geler
dingen. De telers betalen via het
Landbouwschap ongeveer de helft
van de kosten.
Bintje aus Holland
Mede dankzij een jarenlange pro
motie is Bintje geen ras meer, maar
een begrip (variant op een uitspraak
van een bekend Nederland aardap
pelexporteur). Wist U dat er van de
70.000 ha consumptieaardappelen
in Nederland 50.000 ha
"Bintje-klei" is. En wist U dat
de andere 20.000 ha bestaat uit vele.
vele, meestal kleine rassen op allerlei
grondsoorten verbouwd. Een men
geling van kwaliteiten!
Een hoeveelheid vindt zijn weg naar
industrieën (o.a. het ras Saturna),
een andere hoeveelheid zijn zgn. de
licatesse aardappelen zoals Eigen
heimers en Irene voor fijnproevers
op een zeer beperkte, vaak regionale
markt.
Er zijn nog steeds mensen in Neder
land die een kleine voorraad aanleg
gen voor de winter met o.a. Eigen
heimers van een speciaal Zuid-Hol
lands eiland. Gewoon fijn dat dat
nog bestaat. Maar de grote moot
moet "de grote markt" op, moet
overwegend de export-markt op.
Kweken op goede eigenschappen
Voordat een nieuw ras geschikt
wordt bevonden voor vermeerdering
op commerciële basis, wordt het
door de kweker en het R.I.V.R.O. te
Wageningen, eerst op een 40-tal ei
genschappen beoordeeld.
Pas in het derdejaar, dat de kloon is
uitgeplant zijn voldoende knollen
gekweekt, waarmee kook- en bak-
proeven kunnen worden genomen.
Voor binnenlands gebruik wordt
bijzonder gelet of de aardappel goe
de kwaliteiten heeft als tafelaardap
pel en of de aardappel geschikt is
voor verwerking tot chips of patates
frites door de verwerkende industrie.
Faktoren waar bij het kweken van
een nieuw aardappelras bijzonder op
wordt gelet zijn resistenties en ge
voeligheid voor wat betreft virus
ziekten, phytophthora, verticilium,
18 november 1983
En als je dan 50.000 ha Bintjes hebt
van de kleigrond, één grondsoort,
één uniform ras, dan is het toch lo
gisch, dat je daar een hoeveelheid
geld aan besteedt: Bintje aus Hol
land, een ras, een begrip Het hele
jaar door verkrijgbaar in de super
markten van Berlijn. Ze verwennen
daar gewoon de huisvrouw; het hele
jaar door een constante kwaliteit
aardappelen ter beschikking.
En ondanks de grote homogeniteit
zijn er toch nog kwaliteitsverschillen
en die worden door de exporteurs
professioneel onderscheiden en met
handelsmerken aangeduid.
Ackergold
De Duitsers zijn stikjaloers op ons.
Die hebben het anders gedaan. Een
merknaam Ackergold; geen ras,
maar een aanduiding van vele. vele
rassen, uit diverse grondsoorten en
klimaten afkomstig die voldoen aan
minimum kwaliteitseisen. Maar wat
is kwaliteit? Een aardappel die er van
de buitenkant mooi uitziet, zonder
beschadiging? Neen, met zoveel va
riaties in grondsoort, rassen en kli
maten een "hutje-mutje". Als wij al
constateren dat er binnen ons ras
Bintje, van gelijke grondsoort, kwa-
liteits verschillen optreden o.a. bloe-
De nieuwe Bildtstar in volle bloei!
mig of vastkokend, die we dan ook
nog goed kunnen aanduiden met
handelsmerken, dan heeft het aard
appelbedrijfsleven het tot nu toe
goed gedaan samen met ons NI VAC.
Andere bestedingen
Nu moet u niet de indruk krijgen dat
alle geld aan "Bintje aus Holland"
besteed wordt. Een belangrijk deel
van het geld wordt besteed aan alge
mene aardappelprodukten zoals fri
tes, chips, puree. Ik wil beweren dat
het bestuur en direktie de gelden zo
danig evenredig verdelen dat alle
aardappelen en produkten gelijkelijk
aan hun trekken komen.
Tenslotte
De kritici aan de kant doen er ver
standig aan zich nog eens verder te
oriënteren bij bestuursleden van het
NIVAC of direktie. De landbouwor
ganisaties kunnen voldoende de weg
aangeven waarlangs gegaan moet
worden. Boeren, handelaren en in
dustrie moeten bereid blijven hun op
gelegde heffingen te betalen. En als
er verschuivingen in rassen-bestand
optreden van betekenis, zal op tijd
moeten worden bijgestuurd. Voorlo
pig blijft "Binje aus Holland" een
vondst, een begrip!
A. Vermeer
alternaria e-n droogte. Ook op het
optreden van knolgebreken en door
was wordt gelet.
Elk gebied waar aardappelen wor
den verbouwd stelt vaak zijn speci
fieke eisen, waaraan een ras moet
voldoen.
Een voorbeeld daarvan is het Mid
dellandse Zeegebied, waar de boer
verzekerd wil zijn van een vroege
opbrengst oogstbare knollen, die
kwalitatief geschikt zijn voor leve
ring aan konsumenten in de Noor-
deuropese landen. In landen waar
b.v. late rassen worden verbouwd is
een goede droogteresistentie van be
lang omdat de teelt vaak zonder irri
gatie plaatsvindt.
Goede ouders belangrijk
In de nazomer van 1983 kwam een
nieuw ras in de belangstelling te.
staan: de Bildtstar. Dit ras werd in
1971 "verwekt" op het Z.P.C.-
kweekbedrijf, door kruising van de
rassen Winda en Saturna.
Winda stond bekend om zijn bijzon
der goede kwaliteit, maar had als
nadeel dat de knollen nogal eens
groeischeuren vertoonden. Saturna
had eveneens een goede naam als
kwaliteits-aardappel en werd door
de verwerkende industrie speciaal
gewaardeerd om zijn eigenschappen
bij de verwerking tot chips. Beide
In de loop van de laatste 30 jaar
hebben er zich in Nederland voor
wat betreft de verbouw van graan
gewassen een aantal nogal ingrij
pende verschuivingen voorgedaan.
Opvallend is op de'eerste plaats de
afname van het totale areaal met ca.
260.000 ha in de periode van 1960 tot
1983. Rogge en haver tesamen in
1950 nog een areaal van ruim
310.000 ha. zijn teruggevallen tot ge
zamenlijk ongeveer 20.000 ha. De
teelt van wintertarwe is in 30 jaar tijd
Areaal in ha x 1.000
De Belgische Boerenbond heeft een
studie gemaakt over de wereldsui-
kervoorraden. Daarin staat o.m. dat
in 1982 de werekdsuikervoorraad
kan worden geschat op 28,2% van
een jaarconsumptie. Dit werd als een
normale situatie aangezien.
Sindsdien echter zijn de voorraden
gestegen tot ongeveer 46% van een
jaarconsumptie. Op het einde van
het seizoen 1982-1983 zullen ze ge
stegen zijn met meer dan 70% over
een periode van twee jaar tot onge
veer 43 miljoen ton. Uiteraard brok
kelden tegelijkertijd de prijzen af en
ze zullen zich ook in de nabije toe
komst op een vrij laag niveau blijven
bewegen.
Voor een duurzaam herstel van de
wereldsuikermarkt moeten we waar
schijnlijk nog enkele seizoenen
wachten tot de daling van de
wereldproduktie zich verder heeft
kunnen doorzetten. Gunstig is dat er
tekenen zijn die wijzen óp een lichte
stijging van de suikerconsumptie.
"ouders" waren nemathoden-resis-
tent.
In 1972 werd het zaadje in de kas op
het kweekbedrijf gezaaid en het
Bildtstar knolletje, dat werd geboren
werd het volgende jaar, ónder num
mer ZPC.73.G161, te velde uitge-
poot.
Vanaf het begin onderscheidde
Bildtstar zich door zijn gave knol-
vorm en zijn móóie rode schil.
Bovendien bleek dat hij de goede ei
genschappen van zijn ouders had
overgenomen en zo tot een uitzon
derlijk goede kwaliteitsaardappel
was uitgegroeid.
langzaam maar gestadig uitgebreid.
Na een lichte teruggang van deze
teelt in de jaren 1981 en'1982 is er in
1983 weer van een duidelijke uit
breiding sprake. Tegenover deze
drastische vermindering van het
graanareaal staat een sterke toename
van het areaal snijmais in deberiode
1970-1983. Snijmais met een ópper
vlakte van 155.000 ha in 1983 dekt
echter slechts een gedeelte van het
verlies van ruim 260.000 ha aan
graangewassen.
vallen in België iets beter uit dan
normaal verwacht. Toch schatten
deskundigen dat de totale produktie
slechts 65% 775.000 ton) haalt
van de vorige campagne (1.1Ö0.000
ton).
Dit is deels te wijten aan de inkrim
ping van het suikerbietenareaal,
deels aan de slechte weersomstan
digheden bij het uitzaaien en de op
komst van de bieten. Daar bovenop
kwamen nog de te droge zomer
maanden.
Het rendement verschilt dan ook
enorm van streek tot streek en van
bedrijf tot bedrijf.
Het suikergehalte van ruim 16% ligt
een stuk hoger dan bij de vorige
campagne, waar een gemiddelde van
15,6% gehaald werd.
Een nevenverschijnsel bij deze sui
kerbietencampagne is de hoge vraag
naar pulp. Immers, door de ongun
stige weersomstandigheden is er bij
de melkveehouders een algemeen
tekort aan ruwvoeder. Pulp wordt
dus een duur afvalprodukt.
Voor tafel en chips
Bij een goede bewaring behouden de
knollen van Bildtstar, door de lange
kiemrust, zonder gebruik van kiem-
remmingsmiddelen, tot ver in het
volgende jaar hun kwaliteit.
Voor de huisvrouw is Bildtstar niet
alleen een lekkere aardappel maar
ook een gemakkelijke aardappel, die
bloemig is en toch niet snel stuk-
kookt en vanaf de oogst tot aan de
volgende zomer kan worden gegeten.
Het ziet er naar uit, dat het "monni
kenwerk" van de medewerkers op
het Z.P.C.-kweekbedrijf, door de
komst van de Bildtstar dit keer wel
goed wordt beloond.
9
95
jaar
wintergranen
zomergranen
totaal
areaal
granen
snij
mais
tarwe
gerst
rogge
tarwe
gerst
haver
1950
74.6
12.3
174.7
8.2
53.0
139.0
461.8
-
1960
87.9
10.4
153.3
3^.9
59.0
115.3
465.8
-
1970
104.9
8.7
56.6
37.2
96.4
55.5
359.3
6.4
1980
128.1
12.3
9.7
14.1
41.1
18.1
223.4
139.1
1981
119.2
13.9
7.5
12.4
38.9
21.2'
243.1
114.4
1982
112.8
6.6
5.9
18.1
37.1
23.7
204.2
146.9
1983*
141.2
10.2
6.8
6.6
27.5
13.7
205.8
154.9
bron: voorlopige uitkomsten van de meitellingen van CBS.
(Agro Varia)
"Bintje aus Holland" levensgroot aanwezig op veel plaatsen in West-Duitsland.
De oogstverwachtingen na een klei
ne maand suikerbietencgmpagne
Het kweken van nieuwe aardappelrassen is de Friezen niet vreemd. Dat
is het beste af te meten aan het grote aantal goede rassen, dat er de
laatste eeuw door vakmanschap en vasthoudendheid is gekweekt.
Meester De Vries heeft met zijn kweekwerk zelfs geschiedenis weten te
maken.
Elk jaar worden door het kweekbedrijf en de ledenkwekers van "De
Z.P.C." en kweekbedrijf Ropta van de Friese Mij. van Landbouw zo'n
170.000 klonen (uit zaad gekweekte aardappelen) beproefd. Niet meer
dan één van deze klonen zal het gemiddeld zover brengen dat hij
uiteindelijk als nieuw ras op de Rassenlijst zal worden geplaatst. Voor
de kweker of het kweekbedrijf is de kans, dat al het werk zal worden
beloond met een commercieel aantrekkelijk ras, dus maar erg klein.
enige exemplaren van de nieuwe Bildtstar
