Boerin moet meer ruimte
krijgen in de koöperatie
Boeren- en boerinnen tegen kernwapens
Konklusie studiedag:
We eten meer pluimveevlees
NIZ0 dagen 1983
Op het gezinsbedrijf hebben boer en boerin meestal eigen taken. De
gelijkwaardigheid van man en vrouw op het bedrijf wordt algemeen
onderstreept. De vertegenwoordiging van het bedrijf naar buiten toe is
echter nog goeddeels een mannenzaak. Het zijn de mannen die in de
standsorganisaties en koöperaties de dienst uitmaken. Verschillende
standsorganisaties hebben inmiddels het vrouwenlidmaatschap inge
steld. Bij de koöperaties ligt de zaak anders.
De koöperatie die als het verlengstuk van het bedrijf beschouwd kan
worden vormt gezien de inbreng van mannen en vrouwen daarin geen
afspiegeling van de gelijkwaardige positie van boer en boerin op de
bedrijven.
De vrouw moet meer ruimte in de
koöperaties. Dit is de belangrijkste
konklusie van een studiedag die op 25
oktober in de Vroone te Kapelle is
gehouden. Onder het motto: "Hé,
agrarische vrouw, is de koöperatie
ook van jou?" waren meer dan 60
agrarische vrouwen bijeengekomen
om zich nader te bezinnen op de hui
dige en toekomstige positie van de
boerin in de koöperatie.
In het begin van de 60er jaren had
ongeveer 10% van het wereldvlees-
verbruik betrekking op pluimvee
vlees. In de 80er jaren was dat onge
veer 22% en in de 90er jaren zal dat
zeker 30% worden. Deze opvatting is
verkondigd op een bijeenkomst van
de Amerikaanse National Broiler
Council door de economist Bill Roe-
nigk.
Het aandeel pluimveevlees in de
wereldhandel van vlees zal naar de
mening van Roenigk toenemen tot
25% vergeleken met 17% in de 80er
jaren en 6% in de 60er jaren.
Dat zou betekenen dat in 1990 on
geveer 10% van de wereldproduktie
een weg zou vinden in de export,
vergeleken met ongeveer 8% thans
en 4% in de 60er en 70er jaren. Op
een marktstudiedag van de National
Broiler Ass. is door een marktdes-
kundige van deze organisatie ver
meld dat de braadkuikensproduktie
in 1985 met 8 tot 10% zal toenemen
en in 1986 met 5 tot 7%. vdw
De NlZO-dagen zullen dit jaar op
dinsdag 15 en woensdag 16 novem
ber in het Cultureel en Congrescen
trum "De Reehorst" te Ede worden
gehouden. Wie belangstelling heeft
voor dit congres, kan een schriftelijk
verzoek om toezending van een
programma en een toegangskaart
richten aan het sekretariaat van het
NIZO, Postbus 20, 6710 BA EDE.
17
Vrouw geen verlengstuk
Mevrouw Henny Zandbergen uit
Terschuur (bij Barneveld) die als een
van de inleidsters was uitgenodigd
verwoorde de gevoelens van de aan
wezigen erg duidelijk. "Er zijn maar
weinig boeren die zonder overleg
met hun vrouw het bedrijf ex
ploiteren. Maar er zijn nog maar
weinig koöperaties waar vrouwen in
mee besturen. Op ons bedrijf zouden
we het fijn vinden als het bedrijf lid
kan worden van de koöperatie, zodat
we zelf kunnen uitmaken wie naar de
ledenvergadering gaat".
Bij sommige koöperaties kunnen zo
wel mannen als vrouwen lid worden,
al levert dat soms wel problemen op
bij de aansprakelijkheid. Afgezien
van de formele mogelijkheid dat
vrouwen lid zijn van de koöperatie is
de koöperatie toch een mannenwe
reld. Henny Zandbergen vroeg zich
af hoe dat kwam en noemde zelf en
kele voorbeelden: "Is het een scheef
gegroeide traditie? Of nemen de
vrouwen niet de ruimte die ze krij
gen? Of krijgen de vrouwen geen
ruimte? Mijn man is ook lid van Co-
veco en hij mag dus stemmen. Al doe
ik thuis het hele varkensbedrijf. Als
ze iemand nodig hebben voor het
bestuur dan vragen zij mijn man".
Ook bij de K.I. staat het lidmaat
schap bij de Zandbergens op de
naam van de man. "Als vrouw mag je.
dan alleen bij volmacht stemmen.
Als dat zo doorgaat krijg je het ge
voel als aanhangwagen gebruikt te
worden.
Vrouwen noodzaak
Ondanks de nog steeds bestaande
mannentraditie, zo konstateerde
Henny Zandbergen, begint het ijs te
dooien. Als voorbeeld noemde ze de
Rabobank die graag ziet dat vrou
wen lid worden en ook bestuurs-
funkties bekleden. Ze acht het een
goede zaak dat alle koöperaties meer
vrouwen op alle niveau's integreren.
"Hoe meer mensen positief meeden
ken, hoe meer mensen erbij betrok
ken zijn, hoe beter dat voor de koö
peratie is. Goede bestuurders moetje
met een loep zoeken. Door de vrou
wen niet te integreren gaat er veel
kwaliteit, nuchter en gezond ver
stand verloren".
Hiermee stemde ze volledig in met
de visie van mevr. E.C. de Hullu - de
Nood die als presidente van de
agrarische kommissie CPB-CBTB de
studiedag opende. Ze konstateerde
dat op vele terreinen vrouwen al lang
meedraaien en meestal ook tot volle
tevredenheid vanwege hun motiva
tie, inzet en kennis, hun zakelijke en
nuchtere kijk en niet in de laatste
plaats om hun vrouwelijke visie op
de gang van zaken op de bedrijven
en de wereld daaromheen". Ze vroeg
zich af hoe het komt dat de koöpe
raties zolang nodig hebben om de
grote waarde daarvan in te zien.
Gemeenschappelijk lidmaatschap
Ineke Duit, die namens de NCR ook
4 november 1983
Henny Zandbergen
een inleiding gaf, bevestigde dat de
gelijkwaardigheid van de agrarische
vrouw nog niet terug te vinden is in
de relatie met de koöperatie. Ze ging
nader in op de wijze waarop de ge
lijkwaardigheid van man en vrouw
meer gestalte kan krijgen. "Een be-
drijfslidmaatschap, waarbij man en
vrouw onderling kunnen uitmaken
wie het bedrijf in de koöperatie ver
tegenwoordigt lijkt het meest logisch.
De wet verzet zich echter tegen deze
opzet omdat alleen natuurlijke per
sonen en rechtspersonen lid kunnen
worden. En het gezinsbedrijf is geen
van beide". Ze verklaarde dat om
deze redenen de NCR een studie
kommissie heeft ingesteld om na te
gaan, hoe binnen de grenzen van de
wet, de positie van man en vrouw ten
aanzien van de koöperatie gelijkge
steld kan worden. In een voorstel aan
de NCR bepleit deze kommissie een
statutenwijziging waardoor de mo
gelijkheid van een gezamenlijk lid
maatschap geboden wordt, aldus Ine
ke Duit. "In dat geval kunnen zowel
man als vrouw lid worden, terwijl
daar maar één keer de rechten en
plichten tegenover staan. Onderling
kunnen man en vrouw dan bepalen
wie stemgerechtigd is.
Houding van mannen
Indien de koöperaties het voorstel
van de studie-kommissie van de
NCR overnemen komt er meer
ruimte voor vrouwen in koöperaties.
Formeel is dan alle geregeld. Er is
nog meer nodig. De vrouw moet ook
als gelijkwaardig ook door de man
nen geaksepteerd en serieus geno
men worden. Dat betekent dat de
mannen over het algemeen hun
houding aan moeten passen. Het ge
geven dat er zeer weinigen van de
genodigde (mannelijke) bestuursle
den van de koöperaties op deze stu
diedag aanwezig waren is wellicht
een teken aan de wand.
De twee mannelijke inleiders op de
ze studiedag hadden geen moeite
met meer vrouwelijke inbreng in de
koöperaties. Zowel de inleiding van
Jos Akkermans (sekr. C.C.C.) en die
van Huib van der Maas (uitgenodigd
als gewone boer) hadden voorname
lijk betrekking op het funktioneren
van koöperaties in het algemeen. Jos
Akkermans belichtte vooral het we
zen van de koöperatie. Van der Maas
ging in op enkele problemen die het
schaalvergrotingsproces met zich
mee heeft gebracht. Daarbij bena
drukte hij vooral het belang van een
gescheiden verantwoordelijkheid
van direktie en bestuur van de koö
peraties. "De direktie met zijn goed
opgeleide managers heeft vooral ook
voor het ondernemingsdoel van de
koöperatie, zo stelde hij. "De koöpe
ratie is echter een middel met als
doel het belang van de leden. De
koöperatie mag geen doel op zich
worden. Het bestuur moet hiervoor
waakzaam zijn".
Voor het in toom houden van deze
situatie acht van der Maas een grote
ledeninvloed van groot belang. En
daarbij is, zo was hij van mening, ook
ruimte voor agrarische vrouwen.
Niet zo ver
Naast diskussie over verschillende
stellingen was er op deze studiedag
tijd voor 'n vrolijke noot. De toneel
groep van de Wemeldingse Platte
landsvrouwen bracht een kort en
zeer toepasselijk stuk op de planken.
In drie korte bedrijven werd de po
sitie van de vrouw in gezin, bedrijf en
organisatieleven geschetst. Daarbij
speelden de eerste twee zich af in
verleden en heden. Het laatste be
drijf omvatte een toekomstbeeld:
Twee in wegwerpkleding verpakte
vrouwen ontmoeten elkaar daarin na
een dag druk vergaderd te hebben.
De rollen tussen man en vrouw wa
ren duidelijk omgekeerd. De man
doet het huishouden en de vrouwen
Door de dames werd druk gediskussiëerd
vermaken zich om de klagende ge
luiden die de mannen laten horen
over hun beslommeringen in het
huishouden.
Zo ver zal het hopelijk niet komen
met de emancipatie van de vrouw.
Toch geeft dit toneelstukje duidelijk
aan hoe de vrouwen hun positie nu
zien. Een goed voorbeeld hoe dra
matische expressie en bewustwor
ding hand in hand kunnen gaan.
Samenwerking
Deelnemers zoveel als organisatoren
kunnen terugkijken op een geslaagde
studiedag. De vraag is nu: hoe ver
der?
Daarbij zijn twee zaken van belang.
Allereerst kunnen agrarische vrou
wen, onder andere door het volgen
van kursussen, zich verdiepen in de
koöperaties om zich zo voor te be
reiden voor een aktief lidmaatschap
en voor bestuursfunkties. Daarnaast
moet er binnen elke koöperatie een
diskussie op gang komen op welke
wijze meer ruimte gemaakt kan
worden voor vrouwelijke inbreng.
Het spreekt voor zich dat zulke zaken
enige tijd vergen. Er is echter geen
reden voor een terughoudende op
stelling. De agrarische vrouw heeft
de koperatie veel te bieden.
Vermeldenswaard is dat deze studie
dag tot stand is gekomen door een
gezamenlijke inspanning van de
agrarische kommissies van de Ned.
Bond van Plattelandsvrouwen en de
Chr. Plattelandsvrouwen Bond en de
werkgroep ZAJK-vrouwen. Het eer
ste initiatief kwam hierbij van de
ZAJK-vrouwen. Het is een goede
zaak dat de ZAJK-vrouwen, nog zo
kort na het starten van hun aktivitei-
ten, de weg van de samenwerking met
de andere organisaties heeft gevon
den. De eerste vruchten zijn veel be
lovend.
Ad Phernambucq
Tijdens de massale vredesdemon
stratie in Den Haag vorige week za
terdag werd door een aantal boeren
en boerinnen melk uitgedeeld. De
aktie was een spontaan initiatief van
een aantal boeren- en tuinders ver
spreid over heel Nederland. Met hun
aktie wilden de aktievoerders de
aandacht vestigen op de onmoge
lijkheid tot voedselproduktie na een
eventuele kernoorlog. Daarnaast
vinden deze boeren en tuinders het
onbegrijpelijk dat zoveel geld wordt
uitgetrokken voor de bewapenings
wedloop terwijl voor de landbouw in
de wereld veel te weinig geld be
schikbaar is.
De melk, die gratis werd uitgedeeld
aan de passanten, was afkomstig van
sympatiserende boeren die zelf niet
in Den Haag aanwezig konden zijn.
Een boer stelde zijn dagproduktie ter
beschikking en door andere melk
veehouders werd deze aangevuld tot
3000 liter; goed voor 24.000 bekertjes
melk.
Volgens een woordvoerder van de
verontruste boeren en boerinnen, is
de aktie goed aangeslagen. "Ik heb
één negatieve reaktie van een kollega
gehoord en ontelbaar veel positieve.
Ik ben blij dat we op deze manier
hebben kunnen laten zien dat ook in
de land- en tuinbouw verschillend
wordt gedacht over de nieuwe be
wapeningsronde."
