Herinzaai; een kostbaar ongemak
KORTE WEIMKEN
C.A.R. Zevenbergen
Houdbaarheid van melkprodukten
kan verder verbeterd worden
Promovendus drs. F.M. Driessen:
Melkproduktie
West-Duitsland 7%
toegenomen
Omvang
rundveestapel
vrijwel gelijk aan
vorig jaar
Premietarief varkens
omlaag
Elk jaar worden duizenden ha's grasland opnieuw ingezaaid. Afhanke
lijk van de bewerkingen kan de prijs per ha variëren van 600,— tot
900,— Gezien de hoge kosten is een bewuste keuze voor herinzaai
zeker op zijn plaats. In dit artikel zullen enkele kriteria en attentie
punten gegeven worden voor uw keuzebepaling.
Herinzaai: doen of niet doen
De twee kriteria voor herinzaai zijn:
1) wanneer een perceel voor meer
dan 10% uit kweek bestaat en 2).
wanneer de grasmat voor minder
dan 30-50% bestaat uit goede grassen
en waarbij Engels raaigras vrijwel
ontbreekt. Slecht grasland kan op
verschillende manieren ontstaan.
Voor de herinzaai dienen de vlaklig-
ging, ontwatering en bemestingstoe
stand zo veel mogelijk in orde ge
bracht te worden. Indien veel kweek
voorkomt moet deze uiteraard eerst
worden bestreden.
Nazomer beste tijd
Als herinzaai toch nodig is. dan Is de
periode van half juli tot eind sep
tember het meest geschikt vanwege
o.a. de goede temperatuur, voldoen
de vocht en het beperkte opbrengst-
verlies. Inzaai na eind september is
mogelijk maar het risiko wordt gro
ter. zo neemt de kans op uitwinteren
toe. Klaver en timothee kunt U tot
uiterlijk half september zaaien.
Voor echt late inzaai komt alleen
Engels raaigras in aanmerking.
Eventueel kan onder dekvrucht ge
zaaid worden, maar dit heeft ook
nadelen zoals beschaduwing en (bij
oogsten) beschadiging van het jonge
gras. Gebruik hiervoor in geen geval
Italiaans raaigras, want dit resulteert
uiteindelijk in een open zode.
Grondbewerking hoe en waarmee
Ploegen verdient de voorkeur als o.a.
het perceel geëgaliseerd moet wor
den. er een storende laag aanwezig is
of als er veel zaden van onkruiden en
slechte grassen in de bovenlaag zit
ten. Voor het pipegen moet de oude
zode worden vernietigd. Dit gaat
goed met een bladen- of hakenfrees.
Ook sommige aangedreven eggen
leveren hier goed werk. Een even
tuele bemesting moet na het ploegen
plaatsvinden: een deel van de orga
nische mest kan ook voor het ploe
gen al worden gegeven.
Een andere mogelijkheid is de over-
topfrees, hierbij hoeft de zode vooraf
niet vernietigd te worden. Alle be
werkingen na het ploegen of over-
topfrezen dienen uitgevoerd te wor
den met dubbellücht.
Zaaibedbereiding
Een goed zaaibed moet vast en vlak
zijn met een losse toplaag van 2 a 3
cm. Na overtopfrezen moet de grond
eerst wiel-aan-wiel worden vastgere-
den. Na ploegen zijn meestal twee
bewerkingen nodig waarbij beter
niet in hetzelfde spoor kan worden
gereden. In aanmerking komen de
aangedreven eg en de vorenpakker-
cultivatorcombinatie. De cultivator
mag niet te diep staan i.v.m. de oude
zode.
Zaaien
Opdat het zaad optimaal kan profi
teren van het aanwezige vocht móet
direkt na of gelijk met de zaaibed
bereiding gezaaid worden. De beste
zaaidiepte voor gras is 2 a 3 cm. Dit
wordt het beste bereikt met de vlas-
zaaimachine. Een andere manier is
Zowel met de ploeg als de overtopfrees kan een goede grondbewerking worden
verkregen. De overtopfrees (zie fotoheeft de voorkeur op bijv. zware kleigron
den en op veen met een zure ondergrond.
het zaaien met de Lelyzaaifrees. Na
deel is echter dat het zaad op of
slechts ondiep in de grond wordt ge
bracht: dit zelfde geldt voor het
zaaien met de kunstmeststrooier, te
vens zal hierbij de verdeling te wen
sen over laten.
Aandrukken is alleen zinvol als de
zaaidiepte onvoldoende is, bij erge
droogte of bij veel losse grond. On
gewenst is het wanneer in het zelfde
seizoen geen snede gras meer wordt
verwacht.
Welk graszaad hoeveel
In de meeste gevallen wordt gekozen
voor een mengsel. Er zijn mengsels
voor blijvend grasland (BG) en voor
meerjarige kunstweiden (MK). Voor
zomerstalvoedering kan ook gekozen
worden voor één bepaalde grassoort
(monocultuur) met een hoge op
brengst en een vroege voorjaarsont
wikkeling. Bij de BG-mengsels (7
stuks) hebben de eenvoudige meng
sels als 1, 2,3 en 4 de voorkeur. Het is
namelijk gebleken dat bij een inten
sieve bedrijfsvoering Engels raaigras
erg gaat overheersen. Van de overige
gezaaide soorten vindt men maar
weinig terug zodat het ook weinig
zinvol is om ze te zaaien.
Voor algemeen gebruik zijn BG 3 en
4 zeer geschikt. Voor vroege zomer
stalvoedering is MK 1 een goed
mengsel. Neem altijd een Oranje-
bandmengsel met de aanduiding
"Waardering 1" op het label. Dit
geeft U de garantie dat het mengsel
vrij is van kweek en duist. Voor de
mengsels met overwegend Engels
raaigras is 25 kg per ha meestal vol
doende. Het advies voor BG 5 en 11
en MK 1 luidt 30 kg per ha. Proeven
hebben aangetoond dat de stand
dichtheid bij 45 kg niet groter is dan
bij 25 kg per ha. Veel meer zaaien
dan het advies leidt dus tot onnodige
verspilling van duur zaaizaad.
Wanneer doorzaaien
Als herinzaai met een grondbewer
king niet goed mogelijk is. kunt U uw
toevlucht zoeken in doorzaaien.
Voorwaarde voor het welslagen
hiervan is een voldoende vochtigheid
van de grond en een goede vlaklig-
g'ng-
Voor het doorzaaien moet 25 kg BG
3 per ha gebruikt worden. U 'dient
evenwel rekening te houden met de
oude grasmat. Deze moet kort zijn en
kort blijven zodat het jonge gras niet
wordt overwoekerd en goed kan uit
stoelen.
Nazorg is nodig
Vooral, muur is een ware plaag voor
jong grasland. Vaak wordt te lang
gewacht met de bestrijding hiervan.
Voordat de muur de grond bedekt
kan het goed worden bestreden met
2-3 1 meeoprop per ha. Klaver kan
enigszins gespaard worden indien
gespoten wordt met 4 1 benazo-
lin/MCPA.
Samenvatting
Herinzaai is niet altijd vanzelfspre
kend en moet meer gezien worden als
een kostbaar ongemak.
Toets uw grasland aan de kriteria en
probeer de oorzaken van het slechte
grasland weg te nemen.
De nazomer is de beste tijd voor he
rinzaai, waarbij gelet moet worden op
voldoende vocht.
Gebruik eenvoudige mengsels met
Waardering I en besteed genoeg
aandacht aan de nazorg van uw in
vestering.
C.A.R. Zevenbergen
ing. E.D. Teenstra
AKKERBOUW
HET BESTE TIJDSTIP om
aardappelen te verkopen is
achteraf makkelijk te bepalen.
Maar niemand weet het van te vo
ren. Risikospreiding is echter al
vaak een goede zaak gebleken en
het staat ook vast dat U de meeste
kilo 's aflevert direkt van het land
geleverd.
AARDAPPELEN VERKOPEN
voor een hoge prijs is geen kunst.
Afleveren en centen beuren geeft
elk jaar problemen! Zorg dat het
U niet overkomt. Maak goede
schriftelijke afspraken. Is Uw
koopman daar niet toe genegen,
jammer dan van die "hoge"prijs.
"BOTER BIJ DE VIS", dus
kontante betaling geeft niet alleen
een prettig gevoel, maar biedt
meer zekerheid. Is kontante beta
ling niet mogelijk, dan is de zaak
dubieus. Het kan immers alleen
wat extra rentekosten schelen.
Neem die desnoods voor eigen re
kening, maar speel op zeker!
EEN VASTE RELATIE MET
een aardappelhandelaar kan grote
voordelen hebben. Je weet wat je
aan elkaar hebt, er is veel schrif
telijk te regelen, maar niet alles.
Een bepaalde souplesse blijft van
weerskanten noodzakelijk.
KOM ZELF OOK UW verplich
tingen na!
Of U per ha of per kilogram ver
koopt, probeer altijd een goed
produkt af te leveren. Uw hande
laar kan er zijn voordeel mee doen
en hij komt graag weer bij U te
rug.
UITGEBROKEN RONDLO
PEND VEE, of het nalatigheid is
of pech, het is altijd een gevaar op
de weg. Als de omheining van de
percelen niet in orde is, dan is dat
een groot gemis. Een regelmatige
kontrole op de afrastering is niet
overbodig, maar wel dringend no
dig.
DE PERIODE DAT WEIDE
GRAS voldoende voedingsstoffen
bevat voor 20 kg melk is voorbij.
Het geleidelijk opvoeren van de
hoeveelheid krachtvoer is juist,
mits het gebeurd met overleg. Te
veel aan krachtvoer kost U alleen
maar geld.
MET INZAAIEN VAN nieuw
grasland alleen ben je niet klaar.
Onkruidbestrijding hoort er bij.
Bij een graslengte van 5 cm zijn de
onkruiden nog klein en is het ef-
fekt van de bespuiting het grootst.
Een bestrijding op tijd uitgevoerd
geeft het beste resultaat en daar
bent U als veehouder mee gebaat.
In het eerste halfjaar van 1983 is de
produktie van melk in West-Duits
land vergeleken met het eerste half
jaar 1982. met rond 7% gestegen.
Aldus een voorlopige opgave van het
Westduitse ministerie van Land
bouw. Inklusief de toename komt de
totale produktie neer op 13.17 mil
joen ton. De prüduktie van mager
melkpoeder steeg ca. 26% tot 395.445
ton en die van boter ca. 14% tot
339.436 ton. De produktie van kaas
verminderde iets.
Om melk tegen bederf te beschermen wordt hij gedurende een bepaalde
tijd verhit. De twee belangrijkste methoden, die nu in zwang zijn, zijn
pasteurisatie waarbij de melk 10 seconden op 72° C gehouden wordt, en
uht-sterilisatie waarbij de melk enkele seconden op 140° C verhit wordt.
Uht-melk wordt ip gecoat karton verpakt en kan zonder koeling be
waard worden. Beide hittebehandelingen zijn erop gericht melkbacte-
riën zoveel mogelijk te doden. In het geval van gesteriliseerde melk
producten lukt dat voor 100%,. Waar beide methoden niet op gericht
zijn is de uitschakeling van enzymen, die op eiwitten of vetten kunnen
inwerken.
Drs. F.M. Driessen heeft zich juist op
deze enzymen geconcentreerd in een
onderzoek waarop hij op 2 septem-
De totale omvang van de rundvees
tapel in ons land bedroeg op 1 juli
1983 5 333 000 dieren en was hiermee
ten opzichte van vorig jaar. 5 327 000
dieren, vrijwel even groot. Een en
ander blijkt uit een steekproefon-
derzoek van het Centraal Bureau
voor de Statistiek.
Het aantal melkkoeien, incl. droog
staand drachtige koeien, nam toe van
2 440 000 stuks tot 2 509 000 stuks op
1 juli 1983 2.8%Het aantal stuks
gedekt jongvee verminderde met 27
000 tot 640 000 (-4.0%).
De categorie "Ander rundvee be
stemd voorde fokkerij" was ruim 1%
groter dan vorig jaar en omvatte 1
336 000 dieren.
De mestveestapel omvatte 848 000
stuks op 1 juli 1983; 50 000 stuks
minder dan vorig jaar (- 5.6% Deze
vermindering kwam in hoofdzaak
voor rekening van de categorie
mestkalveren. welke 54 000 stuks
kleiner was dan op 1 juli 1982.
her aan de Landbouwhogeschool
promoveert. Hij concludeert dat de
gebruikelijke hittebehandelingen zo
verbeterd kunnen worden dat de
houdbaarheid van de melk van deze
enzymen weinig of geen negatieve
invloed meer ondervindt. Deze ge
wijzigde behandeling betekent geen
verslechtering van de smaak. Dries
sen voerde zijn onderzoek uit aan het
Nederlands instituut voor Zuivelon-
derzoek (N1ZO) in Ede. Zijn bevin
dingen hebben duidelijk weerklank
gevonden in de zuivelindustrie; dit
leidde ondermeer tot een verbetering
van de smaak van uht-melk en de
stabiliteit van uht-vla.
Schone apparatuur
Drs. Driessen beperkte zijn onder
zoek niet tot de van nature in melk
aanwezige enzymen. Er blijken ook
enzymen in melk voor te komen die
geproduceerd worden door bacte
riën. En ofschoon die bacteriën zelf
al bij 70* C het loodje leggen, zijn de
door hen uitgescheiden enzymen nog
in zekere mate actief na verhitting
van vijf minuten bij 150* C. Geluk
kig worden deze enzymen pas ge
vormd als de melk langere tijd staat.
In ons land is de kans dat dit gebeurt
erg klein. Het gevaar is wél reëel als
de apparatuur op de boerderij of de
melkfabriek niet goed schoonge
maakt wordt. In melkresten zouden
bacteriën een volgroeide cultuur
kunnen vormen en de hardnekkige
enzymen in de verse melk brengen.
Volgens Driessen is een restje van
een'halve liter besmette melk vol
doende om tienduizend liter verse
melk ongeschikt te maken voor de
kaasbereiding. De oorzaak daarvan
is de uitscheiding van vetsplitsend
enzym door de bacteriën.
Bacteriën kunnen ook enzymen in de
melk brengen die eiwitten afbreken.
Deze kunnen de houdbaarheid van
uht-melk aanmerkelijk verkorten.
Driessen stelde vast dat de tempera
tuur waarbij de melk bewaard wordt
een zeer belangrijke factor is: bij een
stijging van tien graden wordt de
houdbaarheid van uht-melk, die eiwi-
tafbrekend enzym uit bacteriën bevat,
gehalveerd. Dit effect is van groot
belang voor bewaring van melk in de
tropen.
De Direktie van de N.V. C.B.S. deelt
mede. dat i.v.m. de gunstige resulta
ten de premie voor de varkens per 5
september a.s. met ƒ0.25 per stuk
wordt verlaagd.
Het premietarief voor de varkens en
zeugen/ beren luidt met ingang van 5
september 1983 als volgt:
1varkens 1.85 per stuk
2. zeugen en beren 8.- per stuk
Tarief, uitsluitend voor varkens, ver
zekerd op "Open-Polis"
a. Bedrijven met gunstige uitkom
sten
1varkens 1.40 per stuk
2. zeugen en beren 8.- per stuk
b. Bedrijven met ongunstige uit
komsten:
1. varkens J~ 1.70 per stuk
2. zeugen en beren j'8.-per stuk
2 september 1983
