Eerste zwoegervri
schapenfokdag in Noord -Brabant
De selektie van ooien in de schapenhouderij
De stichting "Schapenfokdag Esbeek" had de primeur om de eerste
zwoegervrije schapenfokdag in Noord-Brabant te organiseren. Kon dit
in 1982 vanwege de geringe deelname aan de zwoegerbestrijding nog
niet doorgaan, dit jaar was er een goede belangstelling en ook vol
doende certificaatwaardige bedrijven in het rayon om een "zwoeger-
vrije" dag te organiseren. Het actieve bestuur heeft bijna alle zwoe
gervrije bedrijven weten te motiveren om met een behoorlijk aantal
dieren naar de keuring te komen.
In totaal waren er ongeveer 250 die
ren opgegeven, ondergebracht in 140
hoknummers. Voor dit betrekkelijk
klein rayon een goede deelname.
Kwalitatief deed het aantal geen af
breuk. Mogelijk was de top iets
smaller dan in 1981. doch de doors
neekwaliteit was goed en het zoge
naamde ondereind beslist niet gro
ter. Ondanks het zeer warme weer
was de belangstelling goed. Zelfs
vanuit België waren belangstellende
fokkers naar de. tentoonstelling ge
komen. Als attractie voor de belang
stellenden werd bij de keuring van de
1 jarige rammen een uitvoerige
toelichting via de microfoon op de
geplaatste dieren verstrekt. Tevens
werden al deze rammen bij het ver
laten van de ring gewogen. De ge
wichten varieerden van 65 tot 85 kg.
Het aangevoerde fokmateriaal
De twee jaar en oudere rammen wa
ren klein in aantal. De catalogus
vermeldde slechts 4 dieren waarvan
er enkele dagen tevoren nog twee
gesneuveld waren vanwege de hitte.
la werd geplaatst de tweejarige ram
0299-0070 van P. Martens te Els-
hout, gefokt door S. Zwaagstra te
Harlingen uit de pref. 4424.
Een goede typische gespierde
ram met goede kop en goede
ontwikkeling,
lb voor de evenredige sterke goed
gespierde ram 3273-0072 van
F.C. en P. Kiemeney te Hilva-
renbeek. Evenmeer uitdrukking
in de kop zou de ram wel passen.
De 1 Vi jarige rammen werden in drie
rubrieken onderverdeeld. Zoals te ver
wachten was kon de uniformiteit in zijn
geheel even beter.
la en latere kampioen werd ram 1252-070
van P. Dirkx te Moergestel. Een fokpro-
dukt van de heer R. Assink te Hengevel
de. Vader is de pref. II 3892. Een ram van
best type. vlot bespierd en goed ontwik
keld met een beste huid.
Ib ram 3286-0234. fokker-eigenaar P.
Martens te Elshout. Een ram van een
goed type. voldoende ontwikkeld en ge
spierd met iets voorlijk geplaatste schou
der.
In de tweegroep was de eer voor ram
3283-0144 van W. Vermeulen te Den
Hout en gefokt door F. van Loon te Del
wijnen. Solide sterk goed gespierde ram
met goede vacht. De kop kon even meer
uitdrukking vertonen.
Ib 3283-0182 van dezelfde fokker en in
eigendom van K. Romme te Etten-Leur.
soortig en diep doch wat weinig hoogte
maat.
lc 3286-0294 van P. Martens te Elshout.
Een zoon van de kampioenram, gelijnd,
evenredig met goede kop. doch wat
schrale conditie.
De jongste groep 1 'A jarige rammen kan
als zeer goed geclassificeerd worden. Als
geheel een goede klasse met voorop ram
4209-0177 van G. Muskes te Cromvoirt,
gefokt door P. Verbene te Texel. Een ty
pische ram met goede kop en huid.
lb 3379-0187 fokker P. Dirkx te Moerge
stel Een ram van vlot type. zeer goede
bespiering en fijne huid. doch niet te
massaal. Deze ram wist later de titel re
servekampioen te behalen,
lc ram 3409-0052 van G. Goossens-Ver
hagen te Schijndel. Goed ontwikkelde
typische ram. gelijnd en goed bespierd
met goede kop.
ld wat gerekte zware ram 4209-0288 van
G. Muskes te Cromvoirt.
Bij de enkeling ramlammeren was nogal
wat variatie in ontwikkeling. Duidelijk
opvallend in de eerste rubriek:
la best ontwikkelde wat forse ram
3296-0051 van A. Peppelman te Breda,
lb 3379-0029 van Gebr. Augustijn te Et-
ten-Leur: meer luxe. doch minder ont
wikkeling. goed type en bespiering. de
kop doet iets vrouwelijks aan.
Eveneens la voor ramlam 3379-0212 van
P. Dirkx te Moergestel. Als zoon van de
kampioen 1 'A jarige rammen een goed
typisch fokprodukt van iets gewone ont
wikkeling lb een zoon van de reserve-
12
kampioen van dezelfde eigenaar, even
eens niet te zwaar, doch best van type en
bespiering.
lc ramlam 3356-0082 van A. van Sluis-
veld te Elshout. soortig. evenredig ge-,
bouwd lam met wat kale staart. Als laatste
van de reerste prijzen 3381-0080 van
Kindr. H. de Kruijf te Oirschot.
Twee- en drietallen ramlammeren.
In totaal 19 hokken met doorsmee goede
lammeren. Bij de tweetallen werd voorop
geplaatst een stel lammeren van P. Dirckx
te Moergestel. Een uniform typisch kop
pel. die weer tot vader hadden 1252-0070.
lb in deze klasse het bijna gelijkwaardige
koppel van A. Buys te Herpt. Nog la voor
het tweetal van S. Dirkx te Moergestel,
soortig met even minder uitdrukking in
de kop. doch een vlotte bespiering en
goede vachten.
lb voor de niet te zware soortige lamme
ren van A. Kemmeren te Diessen.
Bij de drietallen was de la prijs voof het
uniform stel goede ontwikkelde lamme
ren met goede vachten van A. Buys te
Herpt.
lb een drietal soortige goed ontwikkelde
lammeren van P. Honing te Zundert.
Klein was het aantal inzendingen voor de
moeder met lammeren. De kwaliteit was
goed met enkele zeer goede stelletjes aan
de kop. Eerste prijzen waren hier voor ooi
3286-0020 met haar 2 typische ooilam
meren van P. Martens te Elshout. Twee
stelletjes van P. Honing te Zundert, goede
moeder met typische lammeren. Aan een
vijftal eenjarige ooien met lammeren
werd een eerste prijs toegekend, nl. ooi
3392-0073 en 3392-0080
van A.C. Kemmere te Diessen; 3379-0114
en 3409-0051 yan G. Goossens-Verhagen
te Schijndel en 3379-0114 van P. Dirkx te
Moergestel.
Tweetallen 1 4 jarige ooien
Een goede klasse met zeer goede kop-
nummers. In het algemeen goed ontwik
kelde. goed besprerde ooien van goed ty-
pe.
la Brede diepe ooien met voldoende
hoogtemaat van P. Martens te Elshout.
lb Voor de zware gestopte ooien met
goede koppen van A: de Graaf te Wijk en
Aalburg.
Drietallen 1 4 jarige ooien
Totale indruk vlot goed. Terecht werden
Bij de 1 V2 jarige rammen werd kampioen ram 1252-0070 en reservekampioen
3379-0187 beiden van P. Dirkx te Moergestel.
er geen derde prijzen toegekend. Een ex
cellent drietal van P. Martens werd Ia
geplaatst. Een zeer uniforme groep best
typische ooien met sprekende koppen en
beste vachten.
lb Voor de eveneens uniforme groep ge
sloten. vast gebouwde ooien met zeer
goede huiden van A. de Graaf te Wijk en
Aalburg.
lc Voor de wat minder uniforme groep
met op zichzelf vlotte ooien van Ans
Verhoeven te Esbeek.
Bij de twee- en drietallen oudere ooien
was het weer de groep van P. Martens die
het meest imponeerde. Drie dochters van
de pref. II 4424 als voldoende uniform en
vlot van type met een goede bespiering.
lb de groep van A. Büys te Herpt die als
Bij de 1 '/2-jarige ooien werd kampioen 3286-0125 en reservekampioen
3286-0222 beiden van P. Martens te Elshout.
geheel wat uniformer kon.
Ic het tweetal zware ooien van P. Honing
te Zundert.
De rubrieken enkeling ooien en ooilam
meren waren goed, hoewel ook hier de
uniformiteit sterker kon. Toppers waren
hier o.a. de best typische ooi 3347-0010
van W. Vermeulen, een waardige derde
op tal bij het kampioenschap. Vlot ont
wikkelde sterk vastgebouwde goed be-
spierde driejarige ooi. De vlot typische
3392-0074 van A. Kemmere te Diessen en
een zeer best ooilam van J. Quinten te
Liempde.
De rubriek 6 lammeren van één vader
was weer aan de keuring toegevoegd en
heeft goed voldaan. De rubriek werd ge
splitst naar grotere en kleinere bedrijven,
waarbij de grens op 15 ooien lag.
Bij de kleinere bedrijven was de best fok
kende ram nr. 1252-0070 van P. Dirkx te
Moergestel. Geplaatst werd de vader met
3 ramlammeren en 3 ooilammeren. Tij
dens de keuring reeds opgevallen en ook
nu weer een demonstratie van zeer ge
spierde typische vastgebouwde lammeren
met goede vachten.
Ib De wat lichtere, soortige lammeren
van ram 3700-0326 van A. Kemmere te
Diessen.
Bij de grotere bedrijven waren de eerste
prijzen voor de lammeren van ram 2745-
0038 van A. Buys te Herpt. Uniform als -
geheel, soortig en goede vachten. Het
beenwerk kon soms even correcter,
lb Van dezelfde eigenaar ram 3911-0097.
Vrij uniform en goed bespierd.
lc Voor ram 3286-0234 van P Martens te
Elshout.
Het uitzoeken van de 5 beste ramlamme
ren van de fokdag gaf een mooie demon
stratie van de kwaliteit van de betere
ramlammeren die op de fokdag aanwezig
waren. In totaal kwamen hiervoor 17
ramlammeren in de ring. Het geheel de
monstreerde een goed type, goede be
spiering en goede vachten met een wat
wisseling in ontwikkeling en uitdrukking
in de koppen.
Tot de 5 beste ramlammeren behoorden
3239-0297 en 3229-300 van A. Buys te
Herpt. 3380-0064 en 3380-0071 van S.
Dirkx te Moergestel en 3379-0202 van P.
Dirkx te Moergestel. Hopende dit vijftal
in 1984 in Esbeek terug te zien.
Kampioenschap 1 4 jarige ooien
Kampioene werd ooi 3286-0125 en reser
vekampioene ooi 3286-0222, beiden van P.
Mariens te Elshout.
Best typische ruime gespierde ooien met
goede koppen en huiden en goede ontwik
keling.
Bij de oudere ooien was het wederom de
heer Mariens die de kampioensprijzen in,
de wacht sleepte. Kampioene werd ooi
3286-0131 een best ontwikkelde sterke
solide ooi, zeer goed bespierd en een beste
vacht.
Reservekampioen werd ooi 3286-136, so
lide best typische wat lichte ooi. Beide
dochters van 4424 pref. II.
De eerste zwoegervrije fokdag in Noord-
Brabant is goed verlopen. De stichting
Schapenfokdag Esbeek kan op een ge
slaagde dag terug zien.
Bedrijfsvoorlichter Schapenhouderij,
Ing. P.A. Bastiaansen.
Bij de selektie van de ooien wordt een
aantal kriteria gehanteerd. De be
langrijkste zijn:
Leeftijd en konditie. Ooien die
ouderdomsverschijnselen (mager,
kortademig) vertonen, of onvol
doende konditie hebben, niet la
ten dekken. Ooien, die in de herfst
van het eerste levensjaar onvol
doende zijn uitgegroeid (minstens
45 kg) kan men beter verkopen.
De dieren een jaar laten overlopen
is een dure zaak.
- Het gebit. Ooien, met afwijkingen
aan het gebit moeten liever niet
voor de fokkerij gebruikt worden.
De uier. Een goede fokooi moet
twee lammeren kunnen zogen, dus
beide uierhelften moeten gezond
zijn. Het uier moet goed soepel
aanvoelen, d.w.z. dat er- geen
schijven of harde knobbels in voor
mogen komen.
- De klauwen. Kijk de hoeven
zorgvuldig na. Met een stevig
zakmes of een haringkaakmes
lange tenen, omgekrulde hoorn-
wanden, losse of brokkelige
hoorndelen wegsnijden. Als dat
wegsnijden geen verbetering
brengt, zullen de ooien die nog
afwijkingen aan de klauwen ver
tonen, die duidelijk het lopen be
moeilijken, uit de fokkudde ver
wijderd moeten worden.
- Luizen en teken. Wanneer de
ooien en lammeren in de afgelo
pen zomer nog niet tegen luizen
en teken zijn gewassen, moet dit
alsnog gebeuren.
Fokram
Ook bij de keuze van de fokram
moet op een aantal punten worden
gelet. Bij aankoop van een ram gaat
men vooral uit van het exterieur (de
uitwendige verschijningsvorm). De
belangrijkste onderdelen zijn ont
wikkeling, bespiering, type en been-
werk. Onder ontwikkeling wordt
verstaan dat het dier voldoende ge
groeid is. Jonge rammen moeten
voor de aanvang van de dekperiode
minimaal 50 kg wegen. Onder be
spiering verstaat men dat het dier,
zowel aan de voorkant als aan de
achterkant, breed moét zijn. De
voorbenen moeten niet te dicht bij
Door kruising met vruchtbare rassen
kan de lammerproduktie aanzienlijk
worden verhoogd
elkaar staan en rug en lendenen
moeten voldoende lang en breed
zijn.
Besteed voldoende aandacht aan het
beenwerk van de fokram. Het dier
moet alle vier de benen regelmatig
belasten, waarbij de koten niet
doorgezakt mogen zijn. De ram
wordt gewassen en. de klauwtjes
worden besneden voordat hij bij de
ooien wordt toegelaten. Bij een jonge
ram kunnen niet meer dan 30 ooien
worden toegelaten, bij oudere ram
men kunnen wel 50 ooien worden
toegelaten.
De dektijd
Bepaal bewust het tijdstip, waarop
de ram bij de kudde wordt toegela
ten. De draagtijd van het schaap, die
op vijf dagen na vijf maanden duurt,
dient i.v.m. de grasgroei goed in de
gaten te worden gehouden. Op Texel
laat men de ram pas na 20 oktober
bij de ooien toe. Dit in verband met
het vrij late begin van de grasgroei in
het voorjaar.
Als men, met het oog op de goede
prijzen van zuiglammeren, vroege
lammeren wil hebben, moet de ram
eerder bij de ooien worden toegela
ten. Het gevolg hiervan is een vrij
lange lammertijd, die in het voorjaar
gedurende een lange tijd extra werk
met zich meebrengt.
Zuivere rassen of kruisingen?
De rentabiliteit van de schapenhou
derij wordt zeer sterk bepaald door
de lammerenproduktie. De lamme-
renproduktie van de ooi wordt voor
ongeveer 75 a 80% door uitwendige
omstandigheden bepaald en voor 20
a 25% door erfelijke eigenschappen.
Selekteren op vruchtbaarheid heeft
pas na lange tijd effekt. De vrucht
baarheid van het Texelse schaap is te
verhogen, maar een aantal schapen
houders kiest liever voor een snellere
methode. Door kruisen met vrucht
bare rassen wordt binnen 1 a 2 jaar
de lammerenproduktie drastisch
verhoogd. Uit onderzoek op prak-
tijkbedrijven blijkt ook wel dat de
arbeidsopbrengst per ooi door krui
sing met 40 a 50 wordt verhoogd.
Kruisingen die voor Nederlandse
omstandigheden in aanmerking ko
men zijn die met het Melkschaap,
Vlaamse schaap en Fins landras.
Deze rassen verhogen in hoofdzaak
de lammerenproduktie. Als gekozen
wordt voor de kruising Fins landras x
lie de France (Flevolander) is het
ook mogelijk de worpfrequentie te
verhogen. Uitvoerige informatie
over de mogelijkheden van kruisen
kunt u vinden in Rapport nr. 65 5,-
op gironummer 2307421) een uitga
ve van het Proefstation voor de
Rundveehouderij, Schapenhouderij
en Paardenhouderij te Lelystad.
HJ.C.M. Sturkenboom, Proefsta
tion voor de Rundveehouderij, Scha
penhouderij en Paardenhouderij te
Lelystad
26 augustus 1983
