Betere kansen voor de vlasteelt
Nieuwe wegen bij het
oogsten en verwerken
Voorwaarden voor een
suksesvolle teelt
Kwaliteit zaaizaad erg
belangrijk
Van 30.000 ha. naar 3.500 ha
Voor goede boer op goede
grond
A.v.0.
Er is sprake van een toenemende vraag naar vlasvezel voor kleding en
huishoudelijk gebruik. Vanzelfsprekend zijn kunstvezels niet meer weg
te denken. Die zullen de boventoon blijven voeren. Maar natuurlijke
stoffen die "leven" en "ademen" als linnen, wol en katoen kunnen toch
niet worden gemist.
Het lijkt of ze weer meer worden ge
waardeerd. Het overhemd van zuiver
nylon en de 100% polyester japon
zijn of worden vervangen door
mengsels van kunst- en natuurvezels
of door puur natuur. Het linnen ta
fellaken stijgt ook weer in de achting.
Zelfs voor behang is linnen in trek.
Mede daardoor verdient de vlasteler
meer aandacht van de boer, is de
meningvandhr. M. v.d. BiltteSluiskil,
die samen met zijn broer als derde
generatie van een vlassersfamilie de
firma v.d. Bilts Zaden b.v. eksploi-
teert Lijnzaad speelt bij die zaden
een belangrijke rol en trouwens vlas
in 't algemeen. De firma verwerkt de
oogst van ca. 200-250 ha. vlas, waar
onder de produktie van 2 vlaskernen
met respektievelijk 40 en 20 ha. vlas.
bonen en de grond moet in 't najaar
vroeg en droog worden geploegd,
zodat in 't voorjaar met een opper
vlakkige bewerking kan worden vol
staan.
Punt drie: men moet de afzet in
principe al voor het zaaien hebben
geregeld, bijvoorbeeld via een kon-
trakt met een betrouwbare vlasser of
door aan te sluiten bij een produ
centengroepering (vlaskern). Ook de
wijze van oogsten en wat er na volgt
moet tevoren goed zijn overwogen.
De vlasteelt levert twee produkten
op die geld kunnen opbrengen, de
vezel en het zaad. Bij oogsten en
verwerken op de traditionele manier.
Bij de traditionele manier van oogsten wordt het vlas eerst met de machine
geplukt
De heer v.d. Bilt praat zo enthousiast
en met zoveel overtuiging over "zijn"
vlas, dat men in de goede kansen van
het gewas gaat geloven of men wil of
niet. Toch is er geen sprake van
drammerigheid. Integendeel, hij
waarschuwt met klem tegen ondoor
dacht overschakelen op de vlasteelt.
Het is een gewas dat ekstra zorg
vraagt, dichterlijk gezegd, dat met
liefde gekoesterd moet worden. En
die ekstra zorg wordt geldelijk ekstra
beloond. Wie met de teelt begint
moet aan enkele basisvoorwaarden
voldoen:
Punt één: Men moet beschikken over
goede grond.
Punt twee: Vlas moet weloverwogen
in een meerjarig bouwplan worden
ingepast. Er moet een geschikte
voorvrucht aan vooraf gaan bijvoor
beeld tarwe, gerst, haver of bruine
waarbij het vlas wordt geplukt, in
schelven wordt gezet enz. gaat er zeer
weinig zaad verloren, terwijl ook de
kwaliteit van het zaad uitstekend is.
Deze werkwijze vraagt echter in de
oogsttijd veel arbeid en het wordt
ook op het familiale bedrijf steeds
moeilijker hierin op bevredigende
wijze te voorzien. Daarom wordt al
jarenlang naarstig gezocht naar ar
beidsbesparende methoden en niet
zonder sukses. Er zit duidelijk bewe
ging in. Het gaat de goede kant uit.
De heer v.d. Bilt wijst daarbij op
twee mogelijkheden voor mechani
satie die momenteel het meeste per-
spektief lijken te bieden.
a. Het vlas wordt in één werkgang
geplukt, ontzaad en op zwad ge
legd voor dauwroten
b. Het vlas wordt geplukt en op
zwad gelegd en na ca. 10 dagen
machinaal gekeerd en tegelijker
tijd ontzaad, waarna het stro blijft
liggen voor dauwroten.
Het geplukte vlas wordt daarna in schelven gezet en later afgevoerd
8
Bij beide werkwijzen blijven de
voordelen van het eerder genoemde
traditionele oogsten behouden, om
dat er ook weinig zaad verloren gaat
en het zaad eveneens van prima
kwaliteit is. Daarbij kan men denken
aan opbrengsten van bijvoorbeeld
1.000-1.200 kg. zaad a 1,50 a J 2,-
per kg., dus aan 2.000,- zaad per ha.
Nederland is in de E.E.G. de be
langrijkste producent van zaaizaad
voor de vlasteelt. Bijna alle rassen
zijn dan ook van Nederlandse oor
sprong. Er is veel eksport en daarom
speelt de kwaliteit van het zaad een
grote rol. Mede dankzij de geldelijke
opbrengst van het vlaszaad heeft de
teelt zich in Nederland kunnen
handhaven.
Bovengenoemde nieuwe arbeidsbe
sparende oogstmethoden hebben als
belangrijk voordeel dat men het
vlasstro niet meer moet roten met
warm water. Het warmwaterroten is
energiebehoeftig, brengt waterver
vuiling met zich mee en vindt plaats
onder minder aangename arbeids
omstandigheden. Met de onder a. en
b. geschetste werkwijzen (gemecha
niseerd plukken, ter plaatse ontza-
den en vervolgens op zwad dauwro
ten) werden vorig jaa"r zeer goede
resultaten behaald. Ze lijken dan ook
goede perspektieven te bieden. Wel
iswaar is men meer afhankelijk van
het weer dan bij warmwaterroten.
maar het risiko is beperkt doordat
hét zaad al direkt veilig is gesteld en
tevens de E.E.G. een premie per ha.
betaalt.
De vlasteelt is door een zeer diep dal
gegaan. In 1^64 was er in ons land
nog 30.000 ha. vlas. Enkele jaren la
ter was dat door de snelle opkomst
van de kunstvezels ingekrompen tot
enkele duizenden ha. Het was een
krisis met een ongekend dieptepunt.
De drastische inkrimping van het
areaal had uiteraard ook ingrijpende
gevolgen voor de handel, de vlasver-
werkende industrie enz. Het was een
komplete puinhoop. Vanaf 1970 trad
er een bescheiden herstel op. Op ini
tiatief van de firma van de Bilt ging
een aantal vlassers samenwerken en
in het puin zoeken naar hetgeen er
als bruikbaar was overgebleven.
Vooral de E.E.G.-subsidies op zowel
vezel als lijnzaad, die in totaal ca.
1500,- per ha. kunnen bedragen,
geven de huidige vlasteelt een stevige
steun in de rug. De oude situatie met
30.000 ha. vlas komt niet meer terug.
Maar wel meent de heer v.d. Bilt dat
de huidige oppervlakte in ons land
van 3.500 ha kan worden uitgebreid
tot 5.000 a 6.000 ha. Die uitbreiding
zou dan vooral in het zuidwesten
moeten plaatsvinden gezien grond,
klimaat e.d. Zo'n toename van het
areaal zou ook een gunstige invloed
kunnen hebben op de verdere ont
wikkeling van de mechanisatie.
Dankzij het reeds gememoreerde
herstel van de vraag naar natuurve
zels werken de spinnerijen momen
teel op topkapaciteit. Hoewel de
vraag naar bepaalde stoffen trend
gevoelig kan zijn is er vertrouwen dat
de vlasvezel een gewild produkt
blijft. Vertrouwen dus in de vlasteelt.
Maar de heer v.d. Bilt benadrukt aan
het einde van het gesprek nog eens te
meer dat hoge eisen worden gesteld
aan de boer en zijn grond. In vroeger
jaren, toen vlas een groot produkt
was met een areaal van tienduizen
den ha. kon men de "kwaliteit" van
de boer aflezen aan de stand van zijn
vlas. Een uitdaging dus voor de pri
ma boer, die wellicht ook met zijn
aardappelen zijn patates frites kan
verdienen. Maar die dan het vlas
vooral ook kan gebruiken voor de
broodnodige vruchtwisseling.
winy
Linnenkleding is luchtig en kan driemaal het eigen gewicht aan vocht opnemen
Arbeidsbesparende oogstmethoden vragen de aandacht. Met deze machine
kombinatie wordt het vlas in één werkgang geplukt, ontzaad en op zwad gelegd
voor dauwroten.
De geoogste zaadbolletjes worden in voorraadkisten of los op de wagen opge
vangen. Ongerepeld dauwroten gaat ten koste van de hoeveelheid en kwaliteit
van het zaad, maar op deze manier worden die nadelen ontlopen.
Bij de keer-repel-methode wordt het op zwad liggende vlas ca tien dagen na het
plukken op deze manier opgeraapt ontzaad en terug op zwad gelegd voor
dauwroten.
12 augustus
