Zwarte bessen op het akkerbouwbedrijf?
Bedrijfshygiëne: Oogst pootgoed
en verwijderen moederknollen
De teelt van zwarte bessen is in de loop der jaren van steeds minder
betekenis geworden. Dat geldt zowel voor Zeeland als elders in ons.
land. Twintig jaar geleden was de oppervlakte in Zeeland b.v. nog 200
ha, in 1979 was er 20 ha van overgebleven.
bessen oogsten meer per ha te ver
dienen dan met de meeste akker
bouwgewassen. Althans, wanneer
men het goed doet, met de beste ras
sen en het nodige verzorgingspeil.
De fabrieken betrekken thans in
hoofdzaak zwarte bessen uit het bui
tenland. Als er meer aanbod komt uit
eigen land mag men aannemen dat
daar vraag tegenover staat. Wie in
teresse heeft moet zich echter vooraf
goed op de hoogte stellen. Bezint eer
ge begint.
A.v.O.
Machinale pluk
De laatste jaren is er echter weer
sprake van enige opleving. Dat komt
doordat er mogelijkheden zijn geko
men voor machinaal plukken. Te
vens zijn er nieuwe rassen gekomen
die een hogere produktie per ha. ge
ven.
Bij machinale pluk verliest de teelt
voor een groot deel het intensieve
karakter. Vandaar dat de huidige
uitbreiding vooral is te vinden op
akkerbouwbedrijven.
Kontraktprijs
Enkele jaren geleden hebben enkele
personen de koppen bij elkaar ge
stoken om samen te werken bij teelt,
pluk en afzet. Men stelde zich op de
hoogte van de ontwikkelingen in met
name Engeland, zocht kontakt met
fabrieken voor het bedingen van een
tevoren vastgestelde prijs en be
raamde de kosten voor aanschaf en
gebruik van een plukmachine.
Vooral die oogstmachine betekende
een forse investering. Het ding moest
175.000,- kosten!
Telerskombinatie
Maar goed, vijfman vonden tenslot
te elkaar. Via uitbreiding en geheel
nieuwe aanplant komen deze thans
op 25 ha. Met een fabriek werd een
kontrakt afgesloten tegen een prijs
die afhankelijk van geleverde kwali
teit, buitenlands aanbod e.d. kan va
riëren van ƒ2.15 tot ƒ2.50 per kg,
maar gemiddeld kan worden gesteld
op ca. 2,40.
Produktieve nieuwe rassen
De rassenkeuze is erg belangrijk. Bij
de tot voor kort geteelde rassen als
bijv. Baldwin gold 5-6 ton per ha als
een goede opbrengst. De Black Re
ward komt echter aan 8-10 ton en
met de nieuwe Franse rassen Thena
en Tsema schijnen opbrengsten
boven de 10 ton per ha. mogelijk te
zijn. Daarnaast zijn er nog een flink
aantal aanwinsten in beproeving en
enkele hiervan zijn veelbelovend.
Met opbrengsten van 8 ton of meer
kan de teelt van zwarte bessen beslist
lukratief zijn. al zal het gemiddelde
in sommige jaren waarschijnlijk door
nachtvorst worden gedrukt.
De plukprestatie
De plukmachine doet 4 uur over 1
ha. Door lange dagen te maken en
het weekeind te benutten kan de 25
ha van de kombinatie in ruim een
week worden geoogst. Tenminste, als
het weer in alle opzichten meewerkt.
Thans wordt ook nog 5 ha van 2
"buitenstaanders" machinaal ge
oogst. De kombinatie van 5 heeft
echter uitbreidingsplannen. Wellicht
neemt de ruimte van pluk bij ande
ren daardoor af.
Keurig werk
De pluk is geen strip-tease met kale,
ontbladerde struiken. Integendeel, er
gaan weinig bessen stuk, vrij veel
bessen worden zelfs met steel en al
geoogst en het blad heeft veel minder
te lijden dan men verwachten zou.
De machine schuift over de struiken.
De takken worden even door een
aantal roterende stalen pinnen beet
gepakt. flink geschud en daarna weer
losgelaten. De bessen en trossen val
len er af en worden achter op de
machine in 5 kg-bakjes opgevangen.
In een vol gewas wordt 98% van alle
bessen meegenomen. Zitten er gaten
in de rijen, bijv. doordat hier en daar
een struik is weggevallen, dan is het
verlies hoger. Gemiddeld moet men
op 5-10% verlies rekenen. Het nadeel
van een lege plek is namelijk dat de
takken van de struik vóór die open
ruimte dan geen weerstand hebben
van een volgende struik en gewoon
plat geduwd worden zonder in de
machine te komen.
Kansen?
Hoe zijn de perspektieven? We ver
wachten geen spektakulaire uitbrei
ding. Het nieuwe en onbekende van
zo'n teelt schrikt af. Toch is er waar
schijnlijk met deze wijze van zwarte
5 augustus 1983
Bij de oogst van pootaardappelen moeten we vooral zorgen voor het zo
gezond mogelijk houden van de partij. De kans op besmetting van
knollen wordt zo klein mogelijk als het kontakt met ziekteverwekkers
kan worden verminderd. Beschadigde knollen zijn gemakkelijk toe
gankelijk voor verschillende ziekten. Daarom zal ook oogst- en tran
sportbeschadiging zoveel mogelij) moeten worden voorkomen.
Rooien en moederknollen
De 'aanwezigheid van moederknol
len in een geoogste partij pootgoed
heeft vaak funeste gevolgen. Daar
om moeten ze tijdens het rooien of
bij het inbrengen worden verwijderd.
Als de gepote knollen op het moment
van de oogst niet zijn vergaan, vin
den we ze in de partij terug. Het
aantal moederknollen is hoogstens
gelijk aan het aantal poters per ha.
Voor de pootgoedteelt loopt dit aan
tal globaal uiteen van 50.000 tot
70.000 per ha. Het uitzoeken van
moederknollen is handwerk. Een
belangrijke vraag is nu op welke
plaats we dit het beste kunnen uit
voeren. Er komen vooral twee plaat
sen in aanmerking: dat is op de
rooimachine of tijdens het lossen en
inbrengen.
Rooien en lezen
Om de kans op knolbesmetting te
beperken zullen moederknollen bij
voorkeur zo snel mogelijk verwijderd
moeten worden. Dit pleit voor uit
zoeken op de rooimachine. Boven
dien is de aanvoer tijdens het rooien
vrij regelmatig. Als we uitgaan van
60.000 poters per ha en een rooika-
paciteit voor één- en tweerijige ma
chines van resp. 15 en 25 are/h dan
zullen resp. 150 en 250 moederknol
len per minuut moeten worden ver
wijderd. In de praktijk kan dit aantal
lager liggen o.a. door minder po
ters/ha. langzamer rijden en doordat
eert deel van de poters reeds is ver
gaan.
Een rooimachine voor pootgoed zal
voorzien moeten zijn, of kunnen
worden, van een leesinrichting om
dit uitzoeken mogelijk te maken. Op
de meeste één- en tweerijige rooi
machines met verzamelbak is een
lees- en sorteerinrichting aanwezig.
Bij de veel toegepaste tweerijige wa
genrooiers is dat meestal niet het ge
val. Maar tegen meerprijs is dikwijls
wel een leesinrichting leverbaar. Op
de volgende tweerijige rooimachines
kan tegen de daarbij vermelde prijs
een leesband worden geleverd:
- AmacD2: ƒ3.185,
- Grimme Duplex DL 1500:
2.500.
- Krakei 131 en 641: ƒ4.980,
- Wühlmaus 2411z.500.
Bij de drie eerstgenoemde merken
betreft het een korte aanbouwlees-
band. gemonteerd achter de laatste
zeefketting of achter de reinigings-
rollen. Hierbij hoort een staan- of
zitplaats voor enkele personen
achterop de machine. De Wühlmaus
2411 is in twee uitvoeringen lever
baar namelijk met zijafvoerband of
met een afvoerband die over de ma
chine heen loopt. De genoemde
meerprijs heeft betrekking op dit
laatstgenoemde type; de afvoerband
dient dan tevens voor leesband.
Inbrengen en lezen
Het uitzoeken van moederknollen
kan ook gebeuren tijdens het lossen
en inbrengen. Uiteraard moet er dan
een transport- of leesband aanwezig
zijn, hetgeen meestal wel het geval is.
In vergelijking met rooien is de aan
voer op de losinstallatie minder re
gelmatig. Bovendien is de loskapaci-
teit meestal (veel) groter dan de
rooikapaciteit. Als we uitgaan van
een opbrengst van 30 ton/ha, 60.000
poters/ha en een loskapaciteit van
500 en 1000 kg/min dan zullen tij
dens het lossen en inbrengen resp. ca.
1000 en 2000 moederknollen per mi
nuut moeten worden verwijderd. Per
tijdseenheid moet de leeskapaciteit
dan vier- tot zevenmaal groter zijn
dan bij uitzoeken op de rooimachine.
Hierbij zijn aanpassingen mogelijk
zoals langzamer lossen en stortbak
ken laten werken op sorteersnelheid.
De lossnelheid neemt daardoor af,
de kans op beschadiging wordt gro
ter en het benodigde aantal trans
porteenheden (trekker, wagen,
chauffeur) neemt toe. Omdat het
moment van uitzoeken later is dan
door Ing. J.T. Andringa
op de rooimachine, is de kans op
besmetting groter.
Voorkeur voor uitzoeken op de
rooimachine
Bij de oogst van pootaardappelen
moeten de moederknollen niet mee
in de bewaarplaats worden gebracht.
Het uitzoeken zal dus moeten ge
beuren tijdens de oogst en voor de
opslagplaats. In hoofdzaak komen
twee mogelijkheden in aanmerking,
namelijk lezen op de rooimachine of
tijdens het lossen en inbrengen. Om
de besmettingskans zo klein mogelijk
te maken moeten zieke en moeder
knollen zo snel mogelijk uit de partij
worden verwijderd. Dit pleit voor
uitzoeken op de rooimachine. Ver
schillende rooimachines hebben of
bieden hiervoor mogelijkheden.
Bovendien is de aanvoer tijdens het
rooien vrij regelmatig en de aan-
voersnelheid relatief laag. Daardoor
is goed werk mogelijk. Maar het le
zen zoals hier bedoeld, is altijd
handwerk en daarvoor zijn spoedig
enkele personen extra nodig. Door
het zoekwerk op de machine mag de
rooisnelheid niet worden benadeeld.
Langzamer rijden dan rooitechnisch
mogelijk is gaat ten koste van de ka-
paciteit en doet de kans op knolbe
schadiging toenemen.
Denkt u ook aan gebruik van schone
machines en transportwerktuigen?
9
Inwendig is de machine in twee gelijke helften verdeeld, met in elke helft 2 van De achterkant van de machine waar de bessen via transportbanden in kistjes
dergelijke stalen assen met een groot aantal pinnen die de bessen van de takken worden opgevangen
schudden
De machine in aktie
Zo schuift de bessenstruik de machine in
