De Poolse fruitteelt verlegt
accent naar kleinfruit
Bezoek aan Polen III en slot
Mechanisatie
Proefstations en
voorlichting
Onderstammen en
beplanting
Afzet
Bezoek aan een
fruitteeltbedrijf
Arbeid
Kwaliteit
In Polen bestaat de produktie van
firuit in verband met het klimaat -
soms strenge vorst - in hoofdzaak
uit appels. De belangrijkste ap
pelrassen zijn: Mc. Intosh, Jo
nathan, Spartan en Cortland. Van
de nieuwe rassen staat het vroege
appelras "Vista Bella" zeer in de
belangstelling. Peren worden er in
geringe mate geteeld. De voor
naamste rassen zijn: Conference,
Williams (Bartlett), Clapp's Fa-
vorit en Alexander Lucas. Hier
naast treft men er veel klein fruit
teelt aan, bestaande uit zwarte
bessen, rode bessen, kruisbessen,
frambozen, bramen en aardbeien.
De fruitteelt wordt voor het
grootste gedeelte uitgeoefend op
privébedrijven, enkele met een
oppervlakte van 50 ha, maar de
meeste met een oppervlakte van 4
tot 8 ha. Daarnaast wordt op de
kleinere boerenbedrijven die, het
is al eerder gesteld, een opper
vlakte bezitten van 6 a 7 ha de
fruitteelt bedreven. Op kleine
bedrijven treft men veel zoge
naamde boerenboomgaarden
aan. Het fruit hiervan is niet ge
schikt om te verhandelen en
wordt meest gebruikt voor de
verwerking in de conservenfa-
briek dan wel voor eigen gebruik.
Er is een plan gemaakt voor de
Poolse fruitteelt dat er als volgt
uitziet:
produktie voor de markt
waarvan op staatsbedrijven
geen produktie voor de markt
(boerenboomgaarden'
klein-fruitproduktie voor de markt
waarvan op staatsbedrijven
De optimale oppervlakte fruit die
men op de staatsbedrijven wil
aanleggen is 200 a 300 ha. De
laatste tijd ontstaan er tussen de
fruitteelt-bedrijven op beschei
den schaal eenvoudige samen
werkingsvormen vooral wat de
verkoop betreft. Men is er niet
van overtuigd dat de te ontwik
kelen grote staatsbedrijven een
toekomst hebben. Vooral op een
fruitteeltbedrijf moet je flexibel
zijn vinden deze en daarvoor heb
je eigen bedrijven nodig en geen
bedrijven van grote omvang.
Om u een indruk te geven wat
men op het gebied van het klein
fruit produceert:
bessen 150.000 ton
frambozen 30.000 ton
aardbeien 200.000 ton
De pluk van de bessen is men vol
ledig aan het mechaniseren met
ultra moderne machines. Naast de
plukmachines voor zwarte bessen
is men nu ook zover dat men een
machine voor de pluk van rode
bessen heeft ontwikkeld. Er wordt
over gedacht deze naar Engeland
te exporteren. Met de ontwikke
ling van een plukmachine voor
kruisbessen is men een eind ge
vorderd. Bovendien moet men er
rekening mee houden dat de loner,
in vergelijking met ons land rela
tief zeer laag zijn wat vooral voor
de pluk van frambozen, bramen en
aardbeien belangrijk is. Men
hoopt in 1990 een produktie te
betalen van 1.800.000 ton appels,
600.000 ton klein fruit en 280.000
ton aardbeien. Nogmaals men ziet
vooral een grote toekomst voor de
kleinfruitteelt met een belang
rijke export naar o.a. West
Duitsland en de Scandinavische
landen.
Er is een proefstation in Skier-
miewice dat we hebben bezocht.
Over heel Polen verspreid treft
men 12 fruitteelt proefbedrijven
aan. Er werken daar ruim 500
mensen. Men wil de voorlichting
meer naar de fruitteler brengen,
middels individuele voorlichting.
Extra geld voor het nemen van
proeven is er niet. Alles wat de
proefbedrijven aan inkomsten
hebben uit hun eigen bedrijven
wordt voor het nemen van proe
ven benut. Op het proefstation
vertelde men, dat Polen te kam
pen krijgt met een overproduktie
aan appels. De totale produktie
was afgelopen jaar 1.500.000 ton,
hiervan werd 300.000 ton naar de
Sovjet Unie geëxporteerd, terwijl
er noodgedwongen 480.000 ton
naar de conservenindustrie ver
dween. De gemiddelde konsump-
tie per hoofd van de bevolking
bedraagt 20 kg wat een kon-
sumptie betekent van 720.000
ton. Geld om bestrijdingsmidde
len in te voeren uit andere landen
is er niet. Men is op het gebied
van de bestrijdingsmiddelen self
supporting, wat betekent dat veel
nieuwe middelen die bij ons be
schikbaar zijn in Polen niet te
koop zijn.
1978
1990
in ha
in ha
70.000
147.000
21.000
55.000
226.000
130.000
40.000
55.000
1.100
5.000
Je ziet er beslist niet van die mo
derne beplantingen als in ons
land. Proeven met 3 rijen syste
men dreigen op een mislukking
uit te lopen i.v.m. een te snelle
groei en daardoor slechte belich
ting van de appelen.
Men plant ook op een wijdere
afstand 5 bij 4 m dan in ons land.
Een van de reden is dat er geen
smalle fruitteelttrekkers worden
gemaakt.
Men maakt weinig of geen ge
bruik van groeiregulatoren. Het is
niet mogelijk om type 9 als on
derstam te gebruiken i.v.m. de
soms extreme vorst, soms 30 a 40
gr. onder 0.
Men gebruikt dan ook vorstresis-
tente onderstammen met een te
sterke groeikracht. Veel wordt
gebruik gemaakt van de M 26, de
East Maling 7 en de M.M. 106.
Dit zijn alle drie matig sterke on
derstammen met eigenschappen
van sterke groeikracht, later in
produktie, moeilijker werken
door meer snoei werk. Men pro
beert deze negatieve faktoren te
voorkomen en experimenteert
met een tussenstam. Men neemt
als onderstam type M M 106, ent
daarop type 9, hierop ent men het
ras dat men wenst. Men hoopt op
deze manier te bereiken dat de
tussenstam de funktie overneemt
voor een zwakkere groei. Op één
bedrijf was een aanplant in het 3e
groeijaar met een oppervlakte
van 5 ha waar deze tussenstam
werd gebruikt. Het planten ge
beurt erg diep met de veredeling
onder de grond, ook weer i.v.m.
het voorkomen van vorstschade.
Omdat de grond zo weinig kost
oculeert men op de plaats waar de
bomen komen te staan. De bo
men hoeven dus niet meer te
worden verplant zoals bij ons.
Het voordeel van deze methode
is^ dat de boom niet lijdt van het
verplanten.
taald. Uit een diaserie over de
mechanisatie bleek dat deze in de
fruitteelt even ver gevorderd is als
bij ons, in de praktijk bleek dit
echter niet zo te zijn.
ting was van 1970, de jongste van
1981. In 1982 werd er een pro
duktie gehaald van 800 ton fruit
waarvan er 600 ton in een koel
huis kon worden bewaard.
De afzet gebeurt op een andere
manier dan in Nederland. De
overheid stelt de prijs vast die de
Naast een bezoek aan een fruit
teeltbedrijf van 8 ha waarvan 4 ha
Een bezoek aan het proefbedrijf. Rechts de heer Th. Vogelaar, midden de heer
Jagielinski mede-eigenaar van een fruitbedrijf en links de heer Iwanek Maki
hoofd van de voorlichting.
teler ontvangt. In 1982 was dit 45
cent per kg appelen. De fruitte
lers wensen dat er een uitbetaling
komt naar kwaliteit en naar ras,
men beseft dat kwaliteit de
grootste leus zal zijn die in de
praktijk moet worden toegepast.
Daarnaast worden appelen ver
kocht aan partikulieren, of men
zich daarbij ook aan de vastge
stelde prijs hield is een vraag die
niet duidelijk werd beantwoord.
De arbeid is er relatief goedkoop,
ook de levensstandaard is veel
lager dan in Holland. De werk
nemers op de fruitteeltbedrijven
werken per uur. Indien er geen
werk is hoeft men niet te komen
en men wordt dan ook niet be
hardfruit en 4 ha boomkwekerij,
waar 4 arbeidskrachten werkten,
bezochten we een privé bed rijf
van 60 ha. Het was een familie
bedrijf met 3 eigenaren, 2 broers
en 1 neef, die een samenwer
kingsvorm waren aangegaan.
Men vindt in Polen meer dan
honderd van dergelijke familie
bedrijven. De kwaliteit van de
grond was slecht. Zij hadden een
gedeelte gekocht voor 30.000
Zlothy per ha ƒ900,— per
ha), de waarde van de 2 ton ap
pelen in 1982. 30 ha van deze
grond werd geïrrigeerd, middels
druppelbevloeiïng en nevelirri
gatie. Op het bedrijf werkten 14
arbeidskrachten.
De opstand bestond uit 34 ha ap
pelen, 8 ha peren, 5 ha kersen en 3
ha pruimen. De oudste beplan-
Van het fruit was 200 ton naar de
Sovjet Unie geëxporteerd en 60
ton naar West Duitsland, de
D.D.R. en Engeland. Van 15%
van de waarde die er van dit be
drijf werd uitgevoerd mochten
bestrijdingsmiddelen en werktui
gen worden gekocht die alleen in
het eigen bedrijf mochten worden
gebruikt. In dit verband had onze
gastheer enorm veel belangstel
ling voor het nieuwste type sor-
teermachine. In 1981 had hij de
le prijs ontvangen voor het leve
ren van kwaliteitsfruit in verband
daarmee werd hem een heftruck
toegewezen. Men dient ook be
lasting te betalen, dit gebeurt
naar het aantal ha dat men bezit.
Onze Poolse gastheren waren erg
belangstellend naar de ontwikke
lingen in het Westen vooral wat
de fruitteelt betreft. Toch zijn zij
beducht voor een overproduktie
van hardfruit, men houdt het oog
als individuele teler vooral ge
wricht op de verbetering van de
kwaliteit en hoopt dat de export
kansen zullen stijgen. Voor in
vesteringen in de boomgaarden
moet een lagere rente betaald
worden dan de normale rente. Op
de datum van ons bezoek was de
rente voor investeringen van en
ten behoeve van de inplant 7%
voor machines 11%.
Indien de uitvoer vrij zou zijn, zou
naar onze mening de Poolse
fruitteelt een zware konkurrent
zijn voor onze telers, hoofdzake
lijk omdat men veel goedkoper
kan produceren door o.a. goedko
pe grond en goedkope arbeid en
een belastingstelsel dat een lage
belasting van de ondernemer
vraagt. Het instituut en de proef
bedrijven staan er borg voor dat de
ontwikkelingen die er overal in de
wereld zijn op het gebied van de
fruitteelt ook in Polen uitgepro
beerd zullen worden.
J. Markusse
Theo Vogelaar
Een moderne machine voor het oogsten van zwarte bessen. Links de heer Markusse.
12
8 juli 1983
