bouw
achter bij die v
99
Akkerbouw
Struktuur
Grondprijzen
Mechanisatie
De opbrengsten
Opvolging
Algemene indruk
-,\v.v
Van 1 juni tot 10 juni hebben we
een bezoek gebracht aan Polen.
De uitnodiging kwam van een
groep Poolse boeren die in 1981
de gemeente Reimèrswaal be
zocht. Met acht man werd de reis
ondernomen naar een dorp op
70 km van Warschau, Saniki ge
heten. Een afstand van 1300
km over goede wegen met veel
oponthoud aan de Oost-Duitse
en Poolse grens. We werden on
dergebracht bij bewoners van het
dorp. Zelf had ik het geluk een
onderkomen te vinden bij een
landbouwer met een bedrijf van
12 ha waar hij, zijn vrouw en zijn
zoon op werkten. De vrouw van
de zoon was hoofd van de lagere
school van het dorp. De veestapel
bestond uit 4 melkkoeien die aan
de ketting aan de kant van de weg
of in een weiland graasden, 's
Avonds werden ze op stal gezet.
Verder waren er nog 4 stuks
jongvee. Het land lag op ver
schillende plaatsen en was slecht
tot zeer slecht verkaveld. Het
grootste perceel was 3 ha, het
kleinste schat ik op 30 are. Tevens
had onze gastheer een mestkui-
kenbedrijf waar hij onder nor
male omstandigheden 18.000
kuikens mestte. Omdat er gebrek
aan voer was stond het hok nu
reeds 1 xh jaar leeg. Het bouwplan
bestond uit rogge, bieten, aard
appelen, vlas, blauwmaanzaad.
lucerne en een weiland voor de
hooiwinning. Op het bedrijf was
een Ursustrekker, 2 ploegen, een
kultivator en een eg en een wa
gen. Meer werktuigen heb ik niet
kunner\ vind^n-la^kiê^gpipg-
terwijl sommige bladeren rood
geel waren van de eitjes. Des
kundigen beweerden dat twee
keer spuiten abosluut noodzake
lijk was maar dat er slechts voor 1
Vi maal bestrijdingsmiddelen
aanwezig waren voor heel Polen.
Of de distributie van de middelen
op tijd zal zijn om een effektieve
bestrijding uit te voeren waag ik
te betwijfelen.
Polen heeft een oppervlakte van
400.000 ha kultuurgrond waarvan
12% bos. 35% van de bevolking
werkt in de landbouw. De vee
teelt is van geringe betekenis; er
worden hoofdzakelijk akker-
bouwprodukten geteeld, dezelfde
gewassen die we bij ons kennen.
De mechanisatie is in Polen nog met ver voortgeschreden. Op deze
manier worden de aardappelen aangeaard
Het viel op dat de stand van de
bieten goed was. Verschillende
velden lagen dicht, de onkruid
bezetting was groot. De aardap
pelen vertoonden een matige
stand. Je zag veel zieke planten.
Ik kreeg de indruk dat veel poot-
goed uit de konsumptie was ge
bruikt. De uien die-wnasal "Vél--
uouwd worden stonden er zeer
goed bij en waren praktisch on-
kruidvrij, zo ook het blauw
maanzaad. De granen, met uit
zondering van de tarwe, hadden
naar onze begrippen een matige
stand met uitzondering van de
weinige percelen tarwe. Op veel
bedrijven zag je een perceel
aardbeien.
De verkaveling is uitgesproken
slecht. Zeer veel kleine perceel
tjes die machinaal moeilijk te be
werken zijn. Een ruilverkaveling
is daar broodnodig.
Deze lopen uiteen van ƒ3.000,-
tot 6.000,- per ha. Een prijs die
men in relatie moet zien met al
De schuur van een Pools landbouwbedrijf
24 juni 1983
het andere. Het valt op dat op
91% van de kultuurgrond de
landbouw door zelfstandige on
dernemers op meest eigendoms-
bedrijven wordt uitgeoefend. De
gemiddelde bedrijfsoppervlakte
is 7 ha, 20% van de bedrij
ven heeft een oppervlakte van
aan 10 ha, 80% van de be
drijven is kleiner dan 10 ha.
Ca. 9% van de kultuurgrond
wordt in beslag genomen Hnnr
staatsbedrijven die in oppervlak
te variëren van 300 tot 1200 ha.
Het is te begrijpen dat er veel be
drijven zijn waar de landbouw als
nevenbedrijf wordt uitgeoefend
(17%). Kolchozen dus koöpera-
tieve boerderijen zijn er in Polen
praktisch niet, dit in tegenstelling
tot de andere Oostbloklanden.
Het is opvallend dat zeer veel
mensen op het land werken met
schoffel, zeis, vork en hooihark.
Verder is het beeld van paard en
wagen een normaal verschijnsel.
Aardappelen aanaarden met een
aanaarder komt veelvuldig voor
waarbij soms één man het paard
ment en de ander de machine
stuurt. Bieten schoffelen met een
paard voor een machine met 3
messen zag je eveneens. Ook
sproeien met handkracht of met
een machine van 2 3 meter
breed gebeurde. Hooischudden
met de ouderwetse hooihark, ook
weer getrokken door een paard
en/of trekker was een beeld datje
sporadisch zag. Echte moderne
hooi-apparatuur heb ik alleen
gezien op de staatsbedrijven. Aan
het dorp waar wij waren (met een
landbouwareaal van 7.000 ha)
werden per jaar door de staat 19
trekkers toegewezen. Hoe dat
precies ging is mij niet erg duide
lijk geworden. Dat hier vriend
jespolitiek misschien wel een rol
speelt is bepaald niet onwaar
schijnlijk.
De granen brengen gemiddeld
3.800 kg per ha op. In goede jaren
zei men dat een opbrengst van
aardappelen van 30 a 35 ton per
ha haalbaar is. Van bieten kan
men in goede jaren 50 ton per ha
oogsten. De uien geven opbreng
sten van 30 a 40 ton per ha.
Naar mijn vaste overtuiging gel
den er in Polen voor de produk-
Veel smalle en kleine percelen. Graan, aardappelen, bieten en op de
achtergrond lucerne met een boomgaardje
ten twee prijzen. Eén prijs die
door de staat voor alle produkten
wordt vastgesteld en een andere
die geldt op de zwarte markt. Uit
gesprekken bleek soms dat de
zwarte markt soms wel de dub
bele prijs opbrengt.
De produkten mogen van boer
tot boer worden verhandeld, al
het overige moet aan de staat
worden verkocht. Of dit ook zo
geheürt «s een andere zaak.
De landbouwbevolking in Polen
vergrijst!. Veel jongeren zijn in
het verleden naar de stad getrok
ken omdat ze onder deze toch wel
primitieve omstandigheden niet
meer in de landbouw willen wer
ken. De landbouw krijgt nu in
zijn algemeenheid ook in Polen
een beter aanzien. Hoe de ont
wikkeling met de opvolging in de
toekomst zal zijn is moeilijk te
voorspellen en zal in hoge mate
afhangen van de politieke situa
tie. Men is er van overtuigd dat de
bedrijven moeten vergroten. Men
probeert dit door een zogenaamd
ouderdomspensioen te geven aan
diegene die zijn bedrijf verlaat en
aan de staat verkoopt. De hoogte
van de uitkering is afhankelijk
van de produkten die hij heeft
voortgebracht uit zijn bedrijf.
Het is niet te veel gezegd dat de
mechanisatie in de landbouw ja
ren achter is in vergelijking met
de onze. De bedrijfsgebouwen
zijn erg primitief en de verkave
ling is slecht. Er zijn niet overal
onkruidbestrijdingsmiddelen en
gewasbeschermingsmiddelen. In
ieder geval worden ze niet ge
bruikt. Daardoor moet nog zeer
veel handarbeid worden verricht,
vooral ook door vrouwen. Het
Poolse gezin stelt veel minder
eisen aan het leven dan in onze
Westerse maatschappij. Een ver
nieuwing van de landbouw zal
zeer veel geld kosten waarover de
regering overigens niet beschikt.
Indien de landbouw niet veran
dert zullen weinig jongeren de
landbouw ambiëren, of het leven
en werken op het platteland moet
aanlokkelijker gemaakt worden.
Indien de landbouw zich moder
niseert zullen er grote opbrengst-
verhogingen haalbaar zijn. De
grondprijzen zijn relatief laag
maar de goede gronden vertonen
een stijging. Er wordt voorts veel
gedaan aan het landbouwonder
wijs om de kennis van de toe
komstige boer op een hoger plan
te brengen. Bij iedere landbouw
school bevindt zich een boerderij
om ook, naast de theorie, de
praktijk te leren. Terwijl alle an
dere zaken meest eigendom van
de Staat zijn, is de landbouw in
het bezit bij de individuele boer.
Men ervaart dit als buitengewoon
belangrijk en zal dit in ieder geval
zo proberen te houden.
J. Markusse
De koeien staan aan de ketting in de weide. Ze worden 's avonds binnen gehaald
11
