De N.T.V. staat in 1983 opnieuw
in teken energiebesparing
Mechanisatie van de teelt
van sla op voedingsfilm
Verschillen in
licht
doorlatendheid
bij glas
Meer licht
Elektronika
Substraat
Waterkwaliteit
Afzetkant
Oogsten
Glaswasser in
ontwikkeling
De 10e Nederlandse Tuinbouw Vakbeurs in Bleiswijk staat weer in het
teken van de energiebesparing. Na negen succesvol verlopen evene
menten zou aan deze 10e N.T.V. grote luister moeten worden bijgezet.
Het is er in de tuinbouw, en in het bijzonder in de glastuinbouw echter
de tijd niet naar om aan uitgebreide festiviteiten te denken. Op veel
bedrijven worstelt men met grote financiële problemen, en in de gehele
bedrijfstak is de investeringsruimte tot een bedenkelijk minimum ge
daald. En dit juist op het moment dat zoveel nieuwe ontwikkelingen
zich aankondigen. Ontwikkelingen, gedeeltelijk uit nood geboren, die
nodig zijn om op den duur te kunnen overleven, maar nu op dit moment
grote investeringen vragen, in het bijzonder m.b.t. energiebesparende
maatregelen.
Er is inmiddels enkele jaren ervaring
met de toepassing van een aantal
energiebesparende maatregelen. Het
is duidelijk geworden dat het op de
tuinbouwbedrijven niet alleen gaat
om de energiebesparing, maar dat
onder alle omstandigheden het be-
drijfsekonomische resultaat centraal
blijft staan. Voor een groot aantal
gewassen is inmiddels gebleken, dat
gasbesparing niet alleen vergeleken
moet worden met de jaarkosten van
de gepleegde investering, maar dat
ook opbrengstvermindering ten ge
volge van verminderde lichttoetre-
ding in de kassen het rendement be
langrijk kan beinvloeden. Dit heeft
duidelijk geleid tot een streven naar
"meer licht in de kas". Het op de
vorige N.T.V. bekroonde nieuwe
warenhuisconcept met 4 meter vak
grootte, vierzijdig opgelegde ruiten
van 1 meter breed en smalle goten is
bij de tuinders bijzonder goed aan
geslagen en wordt nu al aangemerkt
als het normale kastype. Ook andere
maatregelen moeten in verband ge
bracht worden met het streven naar
maximale lichtbenutting, zoals het
naar beneden halen van hoogliggen
de verwarmingspij pen, het zo klein
mogelijk opbergen van schermin-
stallaties e.d.
De moderne elektronika neemt op
de N.T.V. een steeds grotere plaats
in. Procescomputers-voor de regeling
van het kasklimaat beginnen ge
meengoed te worden in de glastuin
bouw. Gezien de veranderde teelt
omstandigheden in allerlei energie
besparende kassen, moet de pro
grammatuur voortdurend aangepast
worden teneinde de gebruiker de
gewenste instelmogelijkheden te
verschaffen. Het aantal te regelen
funkties neemt gestadig toe, o.a. het
beheersen van het C02-gehalte in de
kassen en diverse regelingen t.a.v.
het watergeven. Voor het telen op
substraten zijn speciale "substraat-
computers" op de markt gekomen.
Sommige computers kunnen al in
gezet worden voor bepaalde delen
van het bedrijfsmanagement; het is
te verwachten dat juist op dit gebied
in de toekomst veel aandacht zal
worden besteed.
Op grond van verschillende overwe
gingen bestond er de laatste jaren al
een flinke belangstelling voor de
substraatteelten. Men kan stellen dat
de definitieve doorbraak nu heeft
plaatsgevonden, want al meer dan
20% van het glasgroentenareaal is
ingericht voor de een of andere vorm
van substraatteelt. Ook in de snij
bloementeelt is de interesse groeien
de. De slechte kwaliteit van het be
schikbare gietwater vormt op vele
plaatsen een belemmering voor een
nog sterkere uitbreiding.
Het is verheugend te zien hoe snel
het toeleverend bedrijfsleven in
speelt op deze nieuwe ontwikkelin
gen. Naast "energiebesparing" kan
ook "de substraatteelt" als een van
de grote toppers van de N.T.V. wor
den aangemerkt. Enerzijds gaat het
om de substraten zelf, anderzijds om
de hierbij ontwikkelde systemen
voor verwarming en watergeven.
Water geven betekent hier gelijk de
18
,de wisselinfiltratie, in de tuinders
wereld aangeduid als eb-vloedsys-
teem. Vooral voor roltafels zijn ver
schillende systemen bedacht, maar
ook de teelt op vaste kasbodems,
aangelegd met het oog op wisselin
filtratie, verheugt zich in een groei
ende belangstelling.
Zoals gezegd, laat de kwaliteit van
het gietwater op veel plaatsen te
dingwater. Op het gebied van water
opslag in bassins en silo's worden
alle mogelijkheden op de N.T.V. ge
toond.
Zoals altijd is een belangrijk gedeelte
van de N.T.V. gewijd aan mechani
satie en transport. Op de meeste be
drijven is arbeid altijd nog de groot
ste kostenpost. Hoewel energiebe
sparing een uitermate belangrijke
zaak is, mag niet uit het oog verloren
worden, dat de prijs voor 1 m3 aard
gas niet veel afwijkt van die voor 1
Het Veiling/complex te Bleiswijk waar de 10e Nederlandse Tuinbouw Vakbeurs wordt gehouden.
toediening van voedingsstoffen. De
druppelbevloeiing stelt hoge eisen
aan de kwaliteit en de filtratie van
het voedingswater; zoutgehalte en
zuurgraad moeten konstant gemeten
en zonodig bijgesteld worden. Een
groot skala van automatiseringsmo
gelijkheden staat ter beschikking met
als eindfase de substraatcomputer. In
de potplantenteelt bespeurt men een
sterk groeiende belangstelling voor
wensen over. Op de N.T.V. zijn de
mogelijkheden te zien om de wa
terkwaliteit te verbeteren. Afhanke
lijk van de waterverontreiniging gaat
het om ontijzeren, ontharden en
ontzouten (omgekeerde osmose).
Steeds meer kwekers echter trachten
in hun waterbehoefte te voorzien
door het opvangen van het regenwa
ter dat op hun kassen valt; eventueel
kan gesuppleerd worden met lei
minuut arbeid. Vrijwel alle voor de
tuinbouw (ook buiten de glastuin
bouw!) geschikte twee- en vierwieli
ge trekkers worden gepresenteerd.
Behalve aan de produktiekant wordt
op de N.T.V. vanouds veel aandacht
geschonken aan de afzetkant. De
voor de groenten- en bloementeelt
beschikbare sorteermachines en ver-
Veel tuinders op heteluchtbedrijven willen de problematiek van het
ontsmetten met methylbromide omzeilen door over te schakelen op de
teelt in substraat. Bij de teelt van tomaten op substraat past in feite
geen slateelt in de grond. Daarom is een aangepast teeltsysteem voor
zowel tomaten als sla in substraat noodzakelijk.
In samenwerking met Proefstation Naaldwijk is een teeltsysteem ont
wikkeld waarbij tomaten en sla zonder al teveel aanpassingen in een
zelfde systeem geteeld kunnen worden.
Voor de tomatenteelt liggen er 4 go
ten per 3.20 m kap die voor de sla-
teelt met 3 extra goten worden aan
gevuld. De goten liggen op een lichte
helling, waarbij vanaf het hoogste
punt water en voedingsstoffen kun
nen worden gedoseerd.
Ten behoeve van de slateelt bleek
mechanisatie van planten en oogsten
noodzakelijk. Planten met de huidi
ge plantmachine is niet mogelijk,
terwijl het oogsten van de sla volgens
de bekende methoden eveneens op
grote problemen stuit.
Allereerst is het probleem van het
oogsten aangepakt. Een machine is
ontwikkeld welke staande in het
hoofdpad:
een deksel, dat over de 40 meter
lange goten ligt en waarin 2 rijen
slaplantjes gezet zijn, naar het
hoofdpad trekt
de volwassen slakroppen met een
lintmes van de wortels scheidt
de kroppen op werkhoogte
brengt
het lege deksel schoonmaakt en
oprolt
de afgesneden wortelmat en het
bladafval afvoert.
De machine trekt in één werkgang 4
deksels met 8 rijen sla naar voren,
zodat 2 oogsters de sla verder kunnen
schonen en verpakken. Op dé ma
chine is een rollenbaan aangebracht
voor het fust.
Het prototype is reeds in één slateelt
beproefd en wordt thans middels
praktijkproeven verder ontwikkeld.
Er is tevens een plantmachine ont
worpen die de vereiste werkzaamhe
den kan uitvoeren.
De sla wordt met 8 rijen tegelijk naar het hoofdpad getrokken en op werk
hoogte opgevoerd.
Er zijn mogelijkheden tot energiebe
sparing door het regelmatig schoon
maken van het kasdek. Wanneer dit
niet gebeurt blijft er al gauw 10% van
't daglicht onbenut. Dit schoonmaken
kost echter veel arbeid en is boven
dien gevaarlijk. Daarom wordt ge
zocht naar een methode om hierin
verbetering te brengen. Helaas
kleven er wat bezwaren aan het ge
bruik van chemische reinigingsmid
delen. In samenwerking met de fa.
Brinkman te 's-Gravenzande is een
half-automatische dakwasser in ont
wikkeling waarvan de resultaten op
de komende NTV worden getoond.
werkingslijnen zijn allemaal op de
N.T.V. terug te vinden, waaronder
verschillende nieuwe uitvoeringen.
Verpakkingsmateriaal in hout,
kunststof en papier is in elke gewen
ste vorm aanwezig. Verpakkingsma
chines voor snijbloemen, en ook
kleinverpakkingsmachines voor
aardappelen, groenten en fruit zijn in
velerlei uitvoeringen op de N.T.V.
aanwezig. Veel aandacht wordt be
steed aan het kwaliteitsbehoud van
de geoogste produkten. Het zijn niet
alleen de koelcellen met hun instal
laties, maar ook een grote hoeveel
heid van aangepaste verwerkings
systemen, die onder de aandacht
worden gebracht.
De tuinbouw kan niet zonder een
groot aantal grond- en hulpstoffen.
In vele stands worden artikelen als
substraat, potgrond, meststoffen, ge
wasbeschermingsmiddelen en kleine
tuinbouwbenodigdheden als bloem
potten, trays, handgereedschap enz.
aangeboden. Bloempotten waren
vroeger een eenvoudig artikel, waar
van alleen het volume belangrijk
was. Moderne mechanisatiemetho-
den en b.v. het eb/vloedsysteem
stellen echter hun specifieke eisen.
Het assortiment bloempotten, met
een randje hier of een nokje daar, is
dan ook zeer veel uitgebreid.
Tenslotte zijn er op de N.T.V. diverse
stands aanwezig waar de bezoeker
terecht kan om voorlichting te ont
vangen. Onderzoekinstituten, proef
stations, voorlichtingsdienst, parti-
kuliere adviesbureaus, verzekerings
instellingen, financieringsbanken
e.d. verlenen hun medewerking. Van
bijzonder belang is de aktiviteit van
proefstations en voorlichting om de
tuinder te helpen beslissen welke
energiebesparingsmogelijkheden
voor hem in de eerste plaats in aan
merking komen.
De N.T.V. vindt plaats van 1 t/m 5
februari in de veiling te Bleiswijk.
Meer en meer raakt de tuinbouw be
wust van de noodzaak om een zo hoog
mogelijk lichtniveau in kassen te
kreëren. Op de laatste NTV werd het
duidelijk dat ook de kassenbouw-
industrie zich intensief bezighoudt
met het ontwikkelen van kaskon-
strukties met een hogere lichtop
brengst, hetgeen gehonoreerd werd
als zijnde energiebesparende maatre
gelen. Het glas werd breder (dus
minder lichtonderscheppende roe
den), goten en andere konstruktiede-
len smaller.
Konstruktietechnisch valt men van
daag de dag over 1% licht, hetgeen
een goede zaak is. Het licht wordt
echter niet alleen door de konstruktie
onderschept, maar ook door de be
dekking; in de meeste gevallen nog
steeds glas.
Uit metingen aan glasmonsters blijkt
nu dat het glas vrij grote verschillen
in doorlatendheid te zien geeft. Het
afgelopen jaar zijn op het IMAG een
50-tal glasmonsters op loodrechte
lichtdoorlatendheid onderzocht;
52% had een doorlatendheid tussen
de 89 en 90% maar 12% van de mon
sters kwam boven de 90% en 26% zat
tussen de 88 en 89%. 10% lag zelfs
onder de 88%. Tussen de beste en de
slechtste zat een verschil van meer
dan 4%. Al met al verschillen die de
tuinder dwingen om een kritische
houding aan te nemen bij de aan
koop van glas, 4% is tenslotte snel
verdiend. Helaas is geen trend aan te
geven naar herkomst van het glas.
Het is dan ook een "tuinderssprook
je" dat bijvoorbeeld "Belgisch glas"
per definitie beter is dan bijvoor
beeld "Oosteuropees glas". Het kan
wel maar hoeft niet.
Ook is het niet aantoonbaar waar dat
oud-glas slechter (of beter) is dan
nieuw-glas.
Op de komende NTV zal het IMAG
met een meetopstelling aanwezig zijn
die het mogelijk maakt om binnen 20
min. door tuinders meegebrachte
glasmonsters door te meten. Dit kan
zowel oud- als nieuwglas zijn. De
monsters moeten minimaal 4 x 4 cm
groot zijn.
ing. A.M. v.d. Kieboom
