irwxG
publikaties
Instituut voor Mechanisatie Arbeid
en Gebouwen
Wageningen
Gekombineerd maaien, kneuzen
en spreiden van gras
Ontwikkeling van en onderzoek aan een zelfrijdende mestinjekteur
Merkenonderzoek
hogedrukreinigers
Oogst en opslag van
voorgedroogd gras
Mansholtlaan 10-12
Postbus 43
Wageningen 6140
Te bestellen: IMAG - Wageningen door storting van het
verschuldigde bedrag op giro 35.14.771
Het bestuderen van de mogelijkheden om in ons wisselvallig
klimaat met een redelijke zekerheid tot de winning van kwali-
teitsruwvoer te kunnen komen, heeft bij het IMAG herhaalde
lijk op het werkprogramma gestaan.
De verkorting van de veldperiode door middel van mechanische
kneuzing en thermische behandeling van gras heeft hierbij veel
aandacht gekregen, o.a. bij het onderzoek aan de klepelmaaier,
de stengelkneuzer. het branden en stomen en bij het nu reeds
enkele jaren durende onderzoek aan de nieuwere gekombi-
neerde maaier-kneuzers met kneushaspel.
In deze publikatie wordt een vijftal machines van de laatst
genoemde groep behandeld. Nagegaan is welke perspektieven
deze machines in ons klimaat en ons grasbestand kunnen bie
den.
Door middel van proeven in een klimaatkast en door veldproe
ven is nagegaan wat met de nieuwere gekombineerde maaier-
kneuzer-spreider kan worden bereikt. Wat het effekt van de
bewerking op de droging en de kwaliteit van het produkt betreft
zijn de volgende objekten vergeleken:
A maaien (bij de veldproeven de eerste dag niet bewerken):
B maaien, daarna onmiddellijk intensief schudden met trom-
melschudder:
C en D maaien-kneuzen-spreiden met gekombineerde machi
nes.
De daarop volgende bewerkingen bestonden uit een aantal ke
ren schudden met de trommelschudder.
Een kneus-spreidelement van de IMAG-proefmachine.
Uit het onderzoek is gebleken dat bij weidegras het droogproces
door de kneus- en spreidwerking van de gekombineerde ma
chines sneller verloopt. In de klimaatkast droogde het gekneus
de produkt (objekten C en D) gemiddeld over alle proeven 12%
sneller dan het onbehandelde objekt A. Wat het kneuseffekt
betreft waren de onderlinge verschillen tussen de machines
klein en niet significant.
De rijsnelheid bleek bij de gekombineerde machines van weinig
invloed op het kneuseffekt. althans bij rijsnelheden van 5 tot 8
km/h en opbrengsten tot maximaal 4.500 kg d.s./ha. De blad-
rijke grasgewassen droogden sneller dan de.meer stengelige.
Evenals uit vroegere onderzoekingen bleek dat in vers gras met
een intensief werkende trommelschudder (objekt B) ook een
kneuseffekt kon worden bereikt. Het met de trommelschudder
bewerkte produkt droogde in de klimaatkast gemiddeld over
alle proeven 40 en 45% sneller dan het onbehandelde.
Bij een aantal veldproeven, dat plaatsvond onder gunstige en
matige weersomstandigheden, resulteerden het kneus- en
spreideffekt van de gekombineerde machines in een veldtijd-
verkorting van één halve tot anderhalve dag. Wanneer het bin
nen dit tijdsbestek begint te regenen, zoals bij één proef het
geval was. kan het verschil veel groter worden. Bij enkele proe
ven onder ongunstige weersomstandigheden gingen de voorde
len van het kneuzen geheel of grotendeels verloren.
Uit de resultaten blijkt dat met intensief schudden meteen na
het maaien, al heel wat is te bereiken. Dit betekent echter wel
een extra arbeidsgang ten opzichte van een gecombineerde
machine. Daarom staan tegenover de hogere kosten van een
gecombineerde machine de voordelen van snellere droging, de
besparing aan arbeid en kosten van één keer schudden.
Aangezien het effekt van de bewerking op het droogverloop ook
bij een rijsnelheid van 8 km/h nog bevredigend blijkt te zijn. is
de kapaciteit van de gekombineerde machines weinig lager dan
van die van de gewone cirkelmaaier. Er moet echter wel een
trekker met voldoende vermogen beschikbaar zijn, daar de ge
kombineerde machines meer vermogen vragen dan een gewone
cirkelmaaier. Voor een gekombineerde machine met een maai-
breedte van 1,60 m moet de trekker 12-20 pk (8.8 - 14.7 kW)
meer vermogen kunnen leveren dan voor alleen maaien.
Uit het onderzoek naar de kwaliteit van het produkt kwamen
geen wezenlijke verschillen tussen de diverse behandelingsmet-
noden naar voren.
Deze publikatie is verkrijgbaar door storting van 6,50 met vermelding
publikatie no. 85.
Bij het breedwerpig verspreiden van mengmest wordt veel stank
veroorzaakt. Vooral in de omgeving van woongebieden en re-
kreatiecentra wordt dit als hinderlijk ervaren. Deze stankver
spreiding kan worden tegengegaan door tijdens het uitrijden de
mest direkt met grond af te dekken. Diverse mogelijkheden
hiervoor waaronder mestinjektie. zijn besproken in IMAG publ.
nr. 67.
Aansluitend op een vooronderzoek met 3 prototypen was er
voor de uitvoering van het injektieonderzoek in 't bijzonder voor
de aanleg van injektieproefvelden in gewassen en op grasland,
behoefte aan een speciale machine. Hieraan werden i.v.m. de
wendbaarheid en de beperking van schade aan bodem en gewas
door wielslip hoge eisen gesteld. Uiteindelijk is gekozen voor
een zelfrijdende vacuümmestzuiger met knikbesturing, de mo
gelijkheid van 4-wielaandrijving en een aangebouwde mestin
jekteur. Op de konstruktie van deze machine, die ook in andere
toepassingsgebieden zijn nut kan bewijzen wordt nader inge
gaan.
Bij een mestinjekteur zijn de tanden een belangrijk onderdeel.
Hieraan is derhalve speciaal t.a.v. de vormgeving i.v.m. de max.
te injekteren hoeveelheid mest en de trekkrachtbehoefte veel
onderzoek verricht.
Uit een onderzoek met 3 verschillende prototypen mestinjek-
teurs bleek dat het injektiegedeelte van de machine achter de
wielen van de tank moet worden geplaatst. De bij de prototypen
toegepaste mestverdeelsystemen werkten slecht en hadden veel
last van verstoppingen. De tandvorm was eveneens niet opti
maal. De benodigde trekkracht was bij diep werkende tanden
zeer hoog.
Voor het verdere onderzoek werd een zelfrijdende mestinjek
teur met knikbesturing en de mogelijkheid van 4-
wielaandrijving gekonstrueerd. Tijdens het onderzoek bleek het
motorvermogen van de machine voor injektie in grasland te
gering te zijn. Dit werd mede veroorzaakt door het ongunstige
rendement van de hydro aandrijving van de achterwielen. Het
uiteindelijke mestverdeelsysteem bestaande uit een wijde
hoofdbuis (6 inch) met hierop aftakkingen met dunne leidingen
(2 inch) naar de afzonderlijke injektietanden voldeed goed. De
verdeling over de diverse tanden was regelmatig. Voor de diep
teregeling van de injekteur werden uiteindelijk loopwielen met
een breedte van 24 cm toegepast.
Met een bezem of borstel en een waterslang met spuitstuk op de
waterleiding kan een stal op eenvoudige en goedkope wijze
worden gereinigd. Of deze methode doelmatig is moet echter in
twijfel worden getrokken. De hoeveelheid te besteden arbeid
voor het reinigen en de mate van reiniging, dwz. of de stallen
goed schoon zijn, zullen faktoren zijn die niet optimaal zijn.
Voor het reinigen van stallen kunnen ook apparaten worden
gebruikt die doelmatiger werken. Deze apparaten, die door di
verse firma's worden aangeboden moeten aan de volgende eisen
voldoen:
ze moeten een goede kwaliteit werk geven, dwz. dat de stal
visueel schoon gemaakt kan worden;
de reinigingstijd moet zo kort mogelijk zijn. Deze tijd is o.a.
afhankelijk van de faktoren druk, hoeveelheid water per
tijdseenheid, type spuitgeweer en spuitdop;
de druk en de waterhoeveelheid moeten in voldoende mate
en gemakkelijk regelbaar zijn in verband met het reinigen
van de hokken en het afspoelen van de wanden e.d.;
het apparaat moet gemakkelijk verplaatsbaar zijn en een
geringe breedte en lengte hebben in verband met de stalin-
deling en breedte van gangen e.d.;
de lengte van de slangen dient te zijn aangepast aan de lengte
van de stal. Men dient bij te lange slangen te bedenken dat er
drukverliezen in de slangen optreden;
het spuitgeweer moet van voldoende lengte en gemakkelijk
hanteerbaar zijn. De spuitdoppen moeten gemakkelijk te
verwisselen zijn;
de aandrijfunit van de pomp moet geschikt zijn voor de
aanwezige energiebron;
bij doelmatig gebruik van het apparaat mogen de in de stal
aanwezige materialen en de inrichting niet worden bescha
digd (plafond, lampen e.d.);
met het apparaat moet veilig kunnen worden gewerkt;
het apparaat moet beveiligd zijn tegen drooglopen en over
lopen (vlotter);
inweek- en ontsmettingsmiddelen moeten evenwel met het
zelfde apparaat kunnen worden aangebracht. Het apparaat
moet dan echter bestand zijn tegen aantasting door deze
middelen en gemakkelijk te reinigen zijn;
het apparaat moet betrouwbaar zijn en weinig onderhoud en
reparatie vragen. Een instruktieboekje in de Nederlandse
taal moet bijgeleverd zijn;
service van de leverancier moet goed zijn:
Mestinjekteur opgebouwd op een frame met 3 balken.
Het optreden van verstoppingen vormde bij sterk verontreinig
de mest een probleem. Na veel zoeken is hiervoor een maalin
richting op de machine gemonteerd.
Ten aanzien van de tandvorm is veel onderzoek verricht. De
nadruk lag hierbij op de maximaal in te brengen hoeveelheid
mest en op de hierbij benodigde trekkracht. De max. in te
brengen hoeveelheid mest wordt bepaald door werkdiepte en
breedte van de voet en is op bouwland hoger dan op grasland.
De trekkrachtbehoefte is afhankelijk van steelstand, werkdiep
te, type voet, rijsnelheid, grondsoort en -gebruik. Een tand met
een hellingshoek van de steel van 70° vroeg steeds minder
trekkracht dan tanden met een andere steelstand. De invloed
van de rijsnelheid was multiplikatief d.w.z. dat de verhouding
van de trekkracht bij 2 verschillende rijsnelheden konstant is.
De trekkracht behoefte was hoger naarmate de werkdiepte
groter werd en deze tendens gold eveneens bij toenemende
breedte van de voet. Over 't algemeen verdient uit een oogpunt
van trekkrachtbehoefte een ondiep werkende brede ganzevoet
de voorkeur boven een diep werkende beitel. Door een brede
voet wordt bovendien de mest beter in de grond verdeeld.
Deze publikatie is verkrijgbaar door storting van 7,50, met vermelding
publikatie no. 87.
afhankelijk van de omstandigheden en eisen moeten aan
schaffingsprijs en kosten van gebruik in verband met het
beoogde doel verantwoord zijn.
We kunnen de volgende verdeling maken;
a. hogedrukspuiten werkend met koud water;
b. hogedrukspuiten werkend met koud, verwarmd of heet wa
ter;
c. hogedrukspuiten, waarop een tank is gemonteerd voor het
gebruik van inweek- of reinigingsmiddelen;
d. stoomreinigers.
Deze laatste zijn niet geschikt voor het reinigen van varkens
stallen in verband met het zicht op het werk.
Het principe van alle bovengenoemde apparaten is het onder
druk verspuiten van water, koud of heet, al of niet vermengd
Tnet éen reinigingsmiddel, waarbij door de ingestelde druk en
het type spuitdop een reinigend effekt kan worden verkregen.
Bij het merkenonderzoek hogedrukreinigers is beoordeeld of de
reinigingsapparatuur in het algemeen geschikt is voor:
het reinigen en dësinfekteren van stallen;
het wassen van dieren;
het reinigen van landbouwwerktuigen.
Deze publikatie is verkrijgbaar door storting van 5,— met vermelding
publikatie no. 88..
In deze publikatie zijn 28 verschillende systemen van opslag van
voorgedroogd gras vergeleken. Hierbij is ook de manier van
maaien en opslag betrokken. In dit uitvoerige rapport wordt ook
een overzicht verstrekt van de totale investeringen en jaarlijkse
systeemkosten, uitgaande van een bepaalde oppervlakte.
Oppervlakte Investering Jaarkosten
Eenv. silo met grondwal, opraapw 30—
r>i.i in
Rijkuilen, opraapwagen
Sleufsilo, opraapwagen
Sleufsilo, veldhakselen
Pakkenkuil
Torensilo opraapwagen
Torerrsilo opraapwagen
Veldhakselen
Torensilo opraapwagen
Torensilo bij veldhakselen
Torensilo bij zelfrijdende werkt
30-
30-
30-
30-
30
60-
60-
120 ha
120 ha
120 ha
90 ha
120 ha
ha
90 ha
90 ha
120 ha
120 ha
120 ha
1450-
1600-
1450-
2600-
2150-
4050
2700-
1980-
2350
2450
3200
950
1300
1800
1650
1150
2750
2950
480- 370
520- 425
540- 440
750- 540
680- 4
800
580- 590
640- 670
550
600
700
Duidelijk favoriet uit een oogpunt van totale investeringen en
kosten is de eenvoudige silo met grondwallen, gevuld door
middel van een of twee opraapwagens en trekkervork. Bij de
torensilo's komen eveneens de methoden met één of twee op
raapwagens, doseerbak, blazer en carrouselverdeler het meest
gunstig uit.
Loonwerk voor veldwerk is niet voordeliger. Voor laden en
transport is loonwerk bij 30 ha altijd gunstiger. Vanaf 60 ha is
eigen mechanisatie hiervoor uit kóstenoogpunt niet of weinig
duurder, behalve bij de hakselsystemen.
De torensilo's met opraapwagen(s) komen boven 60 ha en in
schakeling van de loonwerker op 510,— a 530,— per ha en
komen daarmee in de buurt van de rijkuilen bij 30 ha! Zelfrij
dende apparatuur is ook bij 120 ha duidelijk kostenverhogend.
Een verlies van 5% ten gevolge van een bewaarsysteem betekent
60,— /ha. Zouden de verschillen tussen horizontale en verti-
kale opslag in de praktijk in deze orde van grootte liggen ten
gunste van torensilo's, dan is er vanaf 60 ha in te kuilen gras geen
sprake meêr van grote verschillen. Door met zorg een adequaat
systeem samen te stellen, is het mogelijk zowel voor horizontale
als vertikale voeropslag een verantwoorde keus te maken. Deze
publikatie kan worden besteld door storting van 10,— met
vermelding publikatie no. 89.
8
