Glastuinbouw
voor ongekende
kosten-explosie
Meer vraag naar beter fruit
DINGEN VAN DE WEEK
APART ENERGIEBELEID VOOR
TUINBOUW MEER DAN OOIT
NOODZAKELIJK
"T)E prijsverhoging van olieprodukten die de vorige
week is doorgevoerd heeft, samen met de verho
gingen al eerder in het afgelopen jaar, de glastuinbouw
voor een ongekende kos.ten-explosie geplaatst. De vraag
of deze verhoging op dit tijdstip en in itaza mate nodig
was, wordt verschillend beantwoord.
Het is moeilijk om over de uiteenlopende hooggeleer
de uitspraken op dit punt een oordeel te vellen. Hooguit
kan men zeggen, dat de ongeveer gelijktijdig gepubliceer
de winstcijfers van enkele grote oliemaatschappijen een
aantal vragen oproepen, waar toch wel een antwoord op
moet komen.
Intussen staat de tuinbouw voor een voldongen feit
dat diep in haar bestaan ingrijpt. De vraag hierbij is,
welke konsekwenties deze verhoging zal hebben en hoe
er op beleidsvlak op gereageerd kan worden. In het on
derstaand artikel zal gepoogd worden een voorlopig ant
woord op deze vraag te formuleren.
TUINBOUW-OLIE GAAT 100 MILJOEN
MEER KOSTEN
ÏTITGAANDE voor de prijsverhoging was een kosten-
stijging van 108,38 per ton voor elk aardoliepro-
dukt, die al op 28 december j.l. aanleiding voor de olie
maatschappijen was om doorberekening te vragen bij
de Minister van-Ekonomische Zaken. Van dit bedrag is
nu in de benzineprijs doorberekend 93 bij de petro
leum 59 bij de huisbrandolie 49 en bij de zware
stookolie 73 Dat resulteerde in de volgende prijsver
hogingen: petroleum 5,3 cent ner liter, huisbrandolie 5,0
cent per liter en stookolie 81,30 per ton. De glastuin
bouw gebruikt op jaarbasis van deze brandstoffen resp.
ongeveer 300 miljoen liter, 185 miljoen liter en 1000 mil
joen kg. De meerkosten voor deze posten dus ongeveer
15 miljoen, 9 miljoen en 80 miljoen. In totaal dus
meer dan 100 miljoen. Daarbij is dus nog afgezien van
de extra-kostenpost, die de doorberekening van deze
prijsverhoging zal opleveren voor het aardgas.
Voor een gemiddeld zware stookbedrijf, dat zo'n 400
ton zware olie gebruikt, gaat de extra-kostenpost al gauw
30.000,bedragen. Een hetelucht-bedrijf van 100.000
liter petroleum betaalt al gauw 5.000,extra. Bovenop
de lastenverhoging van zo'n 15.000,door de prijsver
hogingen in het afgelopen jaar, die de laatste bedrijven
al gepresenteerd hebben gekregen.
GEHELE GLASTUINBOUW BEDREIGD
IIET is duidelijk, dat een kostenverhoging van deze
omvang boven de algemene kostenstijging van tus
sen 10 en 15 die in 1974 verwacht mag worden, nor
maal gesproken onmogelijk opgevangen kan worden. Ook
al is voor het lopende seizoen wellicht al tweederde van
de benodigde olie gekocht. En ook al gaat het om maxi
mumprijzen, waar de werkelijke prijzen wel belangrijk
onder kunnen liggen, en die de komende zomer moge
lijk weer wat zullen dalen.
Momenteel stoken nog zo'n 3.000 tuinbouwbedrijven
zware olie en z0'n 1.500 bedrijven lichte olie of petro
leum. Deze bedrijven die samen ongeveer de helft van
het totale aantal bedrijven en éénderde van de totale op
pervlakte glastuinbouw vormen, worden in hun bestaan
bedreigd als ze olie van deze prijzen moeten blijven sto
ken.
Op wat langere termijn geldt deze bedreiging ook voor
de gasstokers. Tot nu toe worden de olieprijsbewegingen
onverkort in de gasprijzen doorberekend. Deze doorbe
rekening vindt alleen achteraf plaats op basis van het
vier-kwartalen gemiddelde van de zware olieprijs. Daar
door word€n oneffenheden in de prijs wat gladgestreken
en ontstaat in periodes van snelle prijsstijging een dui
delijk voordeel.
Bovendien beperkt een maximum-klausule de totale
gasprijsstijging voor de tuinbouw. Het huidige tuinbouw-
Hoewel ook in de afgelopen periode de prijs van de
Golden Delicious op de fruitveilingen in ons gebied
veel te laag bleef, was het algehele beeld ten aanzien
van de appelafzetsituati toch iets vriendelijker. Er was
een toenemende vraag voor export, zowel naar de Scan
dinavische landen als voor de Canarische eilanden.
Ook vanuit Zeeland werden grote hoeveelheden naar
deze landen verladen. De Golden Delicious die er heen
gaat moet geel-groen van kleur zijn en dat is dikwijls
een bezwaar, want er zit in de koelhuizen veel fel geel
gekleurde Golden. Nu is het wel zo dat de laatste ge
vulde c.a. cellen het eerst worden geopend en hierin
zitten ook de meest rijpe partijen. Het is reeds enkele
jaren een duidelijke zaak dat bij de teelt van Golden
Delicious het streven gericht moet zijn op niet te rijpe
partijen omdat men op de Europese markt vanuit
Frankrijk deze appel kent als zijnde aan de groene kant.
Het rijpings- en kleurproces gaat na het openen van de
cellen erg snel en daarom dient het streven er op ge
richt te zijn de appels vlug te verwerken. Waar moge
lijk kan het ook aanbeveling verdienen om met de hand
te sorteren.
Een andere zaak die opmerkelijk was bij de fruitafzet
gaskontrakt loopt echter per I oktober 1974 af, zodat voor
de doorberekening na die datuin nu nog niets vaststaat.
Het ligt vcor de hand, dat de overheid een zeker even
wicht in de prijzen van olie en gas zal blijven nastreven.
De vraag is in hoeverre men voor de tuinbouw van
deze regel zal willen afwijken.
Onverkorte doorberekening van de laatste olieprijs-
verhoging heeft inmiddels al plaats gevonden voor de
nieuwe industrie-kontrakten, die in 1973 zijn afgesloten
en waarin geen maximum-klausule is opgenomen. De
gasprijs voor deze grootverbruikers is al opgetrokken
van 9,5 naar 16,9 per m3. Zo'n verhoging zou voor de
glastuinbouw katastrofaal zijn.
GEVOLGEN MOEILIJK TE SCHATTEN
jjVE gevolgen van deze stijging van de energiekosten
v zijn moeilijk exakt te taxeren. In de eerste plaats
is nog niet bekend, hoe groot de kostenstijging zal zijn,
met name niet voor het gas. Maar zelfs als je uitgaat
van betrekkelijk optimistisch vooronderstellingen, dan
kom je nog tot de konklusie, dat de tuinbouwprodukten
veel meer op zullen moeten brengen, wil de tuinder „er
uit springen". Hiervoor is hij volkomen afhankelijk van
vraag en aanbod op de Europese markt. Doorberekenen
is er niet bij. Wat de vraag betreft, moet naar mijn idee
rekening worden gehouden met een wat kleiner groei
percentage, vooral voor „luxere" produkten. Op dat punt
zijn wij zeer (éénzijdig) afhankelijk van de ontwikke
ling van de Westduitse ekonomie. Aan de aanbodkant is
vooral de reaktie van onze konkurrenten belangrijk.
Globaal genomen zijn onze konkurrenten binnen de
E.G. eerder met deze stijging gekonfronteerd dan wij.
Verdere voorspellingen zijn uiterst moeilijk. In de tuin-
bouwsektor wordt het aanbod nu eenmaal mede bepaald
door een aantal ongrijpbare faktoren.
Zeker lijkt wel dat de konkurrentie van buiten de E.G.
zwaarder zal worden omdat daar de energie een veel
kleinere rol speelt. En in het algemeen lijkt het ook niet
goed mogelijk, dat de prijzen van de produkten al op
korte termijn op een voldoende hoger niveau tot stand
zullen komen.
(Zie verder pagina 19)
EXPORTRESTITUTIE OP APPELEN NAAR D.D.R.
De minister van landbouw heeft besloten bij uitvoer
van appelen naar de Duitse Democratische Republiek, de
E.E.G.-exporrestitutie van 3 RE (ƒ10,32) per 100 kg te
verlenen. Deze restitutie is van toepassing op de sinds
5 februari j.l. naar de D.D.R. uitgevoerde appelen.
in de afgelopen week was die van de zeer hoge prijzen
voor Cox's Orange Pippin waarvan vooral bij de veiling
in Terneuzen een ruim aanbod was van goede kwali
teit. Ook zonder zich te verkijken op prijzen van S 1,20
en meer per kg voor de beste kwaliteit in de grote ma
ten, moet worden gezegd dat ook de kleine vruchten
thans een beste prijs opbrengen. Nog minstens twee we
ken is er in Terneuzen Cox's Orange Pippin te koop. Ver
der deed ook de Winston het bijzonder goed. Eetrijpe
partijen noteerden tot rond en soms iets boven een
gulden per kg voor de grote maten terwijl de maat
6570 mm werd verkocht voor 70 tot 85 cent per kg.
Zelfs de goudreinette van goede kwaliteit kan redelijk
meekomen en hiervoor werd gemiddeld 5<10 cent per
kg meer betaald dan in de voorgaande week, althans
voor wat de grote maten betreft. Golden Delicious deed
in de allerbeste kwaliteit iets boven 40 cent per kg. De
maat 6570 mm noteerde rond en iets boven 30 cent
per k'g.
De stemming op de perenmarkt bleef vast en de Con
ference uit de c.a. cellen deed voor de grote en middel
maten tussen 1,10 en 1,20 per kg, terwijl de maat
5560 mm rond 1,05 per kg werd verkocht. Klasse H
was slechts weinig goedkoper. Saint Remy stoofperen
trokken verder aan en kwamen op 1,60 per kg. Het
aanbod is nu van geen (betekenis meer.
"\A7"ANNEER we de berichten die uit de economische
hoek tot ons komen, mogen geloven, is er reden
om aan te nemen dat er minder aanleiding is om pessi
mistisch te zijn dan we tot voor kort hadden gedacht.
Het lijkt allemaal wat mee te vallen en de teruggang die
werd verwacht zal volgens sommige deskundigen wel
licht achterwege blijven. We zijn niet te deskundig ge
noeg om daar een verstandig woord over te kunnen zeg
gen maar we mogen wel hopen dat het zal gaan zoals
wordt verwacht want niemand van ons heeft belang bij
een recessie in het economische leven.
We zitten wat onze tuinbouw betreft en speciaal daar
bij in de fruithoek met zoveel problemen dat we er heus
geen behoefte aan hebben om daar nog een economische
crisis bij te moeten verwerken.
Eind vorige week werd verteld dat de werkloosheid in
februari is gedaald en verder deelde de regering mede
dat zij voornemens is per 1 juli a.s. tot een belastingver
laging te komen. Daarbij zouden de laagstbetaalden er
het meest op vooruitgaan. Gesproken is over een gemid
delde belastingverlaging van ƒ13,tot ƒ15,per
maand en de minister-president zei in een gesprek met
werknemers- en werkgeversvertegenwoordigers over het
centraal akkoord, dat het beleid van de regering zo zal
worden dat de gemiddelde werknemer er in 1974 niet op
achteruit behoeft te gaan wat zijn reëel besteedbaar in
komen betreft. Dat is een heel andere benadering dan
er enkele maanden geleden nog was, want toen sprak
dezelfde minister-president dat alleen de laagstbetaalden
op enige vooruitgang mochten rekenen en dat de ge
middelde werknemer er van uit moest gaan dat hij min
der te verteren zou krijgen in 1974. Het beeld heeft zich
dus in gunstige zin gewijzigd volgens onze regering. We
hebben echter ook begrepen dat de vertegenwoordigers
van de werkgevers deze zaak wat anders beoordelen en
dat men van die kant vooral heeft gepleit voor maat
regelen om de investeringen door het bedrijfsleven te
bevorderen. Wat de regering wil bereiken met haar maat
regelen tot stimulering van de bestedingen, waartoe ook
het belastingplan behoort is het voorkomen dat er een
onderbesteding komt wat weer tot gevolg kan hebben
dat er een grotere werkloosheid komt.
AARTOE al het overleg over lonen en prijzen dat
thans aan de gang is zal leiden, valt op dit moment
nog niet te beoordelen. Het lijkt er wel op dat rekening
gehouden zal moeten worden met een minimumgrens
voor de prijscompensatie voor de prijsstijgingen en dat
zal betekenen dat de arbeid op onze bedrijven opnieuw
belangrijk duurder zal worden.
Dat is geen nieuw v'erschijnsel. We hebben er mee
leren leven, maar het is wel een probleem van de eerste
orde en zal tot gevolg hebben dat de aanpassing binnen
onze tuinbouwsektor aan deze omstandigheden verder
en mogelijk versneld voort zal gaan.
Het is wel duidelijk dat grote groepen van onderne
mers in onze sektor ook dit seizoen de hogere lonen
en kosten niet kunnen vinden in hogere opbrengsten van
hun produkt. Integendeel, we hoorden door de radio dat
de kosten van het levensonderhoud in de periode half
januarihalf februari met 0,9 zijn gestegen maar dat
groenten en fruit behoorden tot de produkten die goed
koper werden! Als het duurder worden van de bedrijfs
voering niet gevonden kan worden in hogere prijzen van
het eindprodukt blijft de mogelijkheid over om door nog
efficiënter werken te trachten de kostenstijgingen op te
vangen. Ook hieraan is echter een eind gekomen op veel
bedrijven en het is geen wonder dat velen voor de klem
mende vraag staan hoe ze verder moeten. Er is enorm
veel onzekerheid binnen onze tuinbouwsektor en 'dat legt
een druk op het geheel!
("1ELUKKIG zijn er gunstige uitzonderingen. De sla
wordt reeds verschillende weken achtereen ver
kocht tegen alleszins bevredigende prijzen en de fruit
telers die nog peren hébben aan te bieden krijgen hier
voor hogere prijzen dan de laatste jaren ooit het geval
was. Sla wordt er veel geveild in de groentecentra van
ons land. Met de peren is dat in mindere mate het geval
want hiervan is de voorraad landelijk en regionaal gezien
erg klein gewerden.
Het betekent wel dat er een (kleine) groep is van telers
die wat minder zorgen heeft. Die zorgen zijn er wel en
nog steeds bij de appeltelers, hoewel er ook bij dit pro
dukt de vorige week wel enkele lichtpuntjes kwamen om
dat alleen de Golden Delicious nog zwaar onderbetaald
werd. De betere kwaliteiten van de meeste andere ras
sen die thans worden aangeboden werden wat duurder
betaald. Die zorgen zijn er ook bij onze glastuinders over
de nog voortdurend stijgende kosten van de verwarming,
vooral bij degenen die zijn aangewezen op olie als ver
warmingsbron en die zijn er nog al wat. De omschake
ling op aardgas krijgt wel is waar steeds grotere omvang
maar overal liggen er nog bedrijven waar men daar nog
niet aan toe komt en deze mensen hebben hun zorgen
en problemen hierover.
Maar ondanks dit alles maken we ons toch weer op om
te doen wat gevraagd wordt voor de nieuwe oogst van
onze bedrijven. De grondbewerkingen kunnen weer wor
den uitgevoerd. Er wordt gesnoeid en weldra zal de ge
wasbescherming de aandacht vragen. Vele cultuurzor-
gen zijn nodig en we gaan ze uitvoeren, opnieuw in de
hoop dat het werk onzer handen tot gevolg zal hebben
dat we een redelijk bestaan vinden, waardig aan de tijds
omstandigheden waarin we leven. Er zijn veel onzeker
heden, maar dat is niets nieuws. We hebben altijd ons
werk gedaan ,op hoop van zegen.
