150 jaar beetwortelsuiker
en Puttershoek,,
Ledenvergadering V.C.G.
in Utrecht
KORTE WENKEN
12
Het komt bij ons weten niet vaak voor dat een
proefschrift waarop gepromoveerd wordt tevens als
gedenkboek wordt uitgegeven. Dit is het geval
voor mej. drs. F. Terlouw die op 4 december j.l.
op een proefschrift over „De geschiedenis van de
bietsuikerindustrie in Nederland en van de Coöpe
ratieve Suikerfabriek en Raffinaderij G.A. Putters-
hoek 19121966" aan de Nederlandse Economische
Hogeschool te Rotterdam promoveerde dat tevens
als gedenkboek voor „Puttershoek" werd geschre
ven. Deze Coöperatie heeft dit gedenkboek ver
spreid onder de titel „Coöperatieve suikerfabriek
en raffinaderij G.A. Puttershoek 191219661 en
Anderhalve eeuw beetwortelsuiker in Nederland*.
Het boek omvat twee delen: het eerste behandelt
„Anderhalve eeuw bietsuikerindustrie in Neder
land" en het tweede deel gaat over „Puttershoek*
De "schrijfster heeft, als achtergrond van haar stu
die over Puttershoek, een brede schets gegeven van
de ontwikkeling van de Nederlandse bietsuikerin
dustrie sedert de introductie door Napoleon, van de
suikerbiet in ons land. Er wordt veel aandacht ge
schonken aan de totstandkoming van de eerste?
coöperaties, aan het bijzonder karakter van deze
coöperaties als coöperaties op aandelen, aan hun
ontwikkeling, aan de konkurrentieverhoudingen
tussen de partikuliere en de coöperatieve industrie
en aan diverse vormen van samenwerking, die in
de Nederlandse industrie bestaan, zoals de gemeen-
schaDpelijke exploitatie door de Centrale Suiker
Maatschappij en de coöperaties van de Zuid-Neder
landse Spiritusfabriek, het Instituut voor Ratio
nele Suikerproduktie, bietencontingenteringsover-
eenkomsten en overeenkomsten terzake van de af
zet van suiker. Voorts is een grote plaats ingeruimd
voor de overheidspolitiek, die reeds in de 19e eeuw
door de wijze waarop accijns van suiker werd
geheven bescherming aan de suikerindustri
bood en die sedert de krisis, toen een landbouw
politiek werd geïntroduceerd met een verstrek
kend markt- en prijsbeleid, dat na de oorlog werd
voortgezet, voortdurend haar invloed heeft doen
gelden op de Nederlandse bietenteelt en de (biet)-
suikerindustrie.
Daar de geschiedschrijving eindigt met de tot
standkoming in 1966 van de Suiker Unie, wordt het
E.E.G.-beleid ten aanzien van de suikerbietenteelt
slechts gememoreerd en niet bezien op het effect
dat dit onderdeel van het gemeenschappelijk land
bouwbeleid sedertdien op de bietenteelt en de biet-
suikerindustrie heeft uitgeoefend.
In het tweede deel over „Puttershoek" wordt het
beleid van deze coöperatie op aandelen geschetst
waarbij in het bijzonder wordt ingegaan op de
grondstoffenverwerving, op de produktie en afzet
van suiker en op de financiering. Het slothoofd
stuk behandelt de vraagstukken van interne orga
nisatie van de coöperatieve vereniging „Putter-
hoek".
De bijlagen tot deze studie bevatten zeer veel
statistisch materiaal met bterekking tot de bieten
teelt, de suikerproduktie, het suikerverbruik, de
bietenprijs en de suikerprijs.
BLIJVEN STREVEN NAAR EEN LAGE
DROOGPRIJS
|\E Vereniging tot behartiging van de belangen
van Grasdrogerijen (V.C.G.) heeft in Utrecht
haar wintervergadering gehouden, die uitstekend
bezocht was. In zijn openingswoord zei de voor
zitter, de heer L. A. M. Elenbaas te Scherpenisse,
dat het afgelopen droogseizoen nogal afwijkt van
het voorgaande. De produktie nam af tot 85.078 ton
tegen 93.695 ton in 1968. Enkele drogers kwamen
echter met een aanmerkelijk hogere produktie uit
de bus dan in een vorig jaar.
De heer Elenbaas sprak in dit verband dan ook
zijn bewondering uit voor „Hemrik", „Klaaswaal"
„Heerenveen" en „Marrum".
PRIJZEN IETS GUNSTIGER
DAT de lagere produktie van invloed zal zijn
op de financiële resultaten van een aantal
drogers staat buiten kijf, aldus de voorzitter.
In de voorjaarsvergadering had hij voor de han-
delsdrogers op een droge zomer gehoopt, zodat de
produktie in het buitenland lager zou komen te
liggen. Deze wens is uitgekomen. Dientengevolge
hebben de prijzen een verhoging ondergaan. Deze
zomer is nog Deens produkt in Nederland verkocht
voor 17,60 per 100 kg voor de wal. Deze prijzen
liggen nu bijna 5 per 100 kg hoger. Het probleem
zelf is hiermee echter niet opgelost. Ook voor 1970
is er al weer Deens produkt verkocht voor iets
beneden 20 per 100 kg, te leveren het gehele jaar
rond. Toen men deze zomer zag, dat er in E.E.G.*
verband niets te bereiken viel, hebben de coöpera
tieve en de particuliere drogers zich gezamenlijk
tot de Nederlandse Minister van landbouw gewend
en mogelijk niet geheel en al zonder resultaat.
Bergen werk is hiervoor verzet.
PRODUCEREN NAAR VRAAG
Alleen door steeds te streven naar een verhoogde
grondstoffenpositie, hetzij in eigen werkgebied,
hetzij door samenwerking of samenvoeging met
andere bedrijven, zal men kunnen blijven werken
voor een akseptabele prijs, zo zei de direkteur van
de V.C.G., de heer R. J. v. d. Leij te Leeuwarden.
De gedachte, dat men „vanuit de markt" moet
produceren, krijgt steeds meer gestalte, dat wil
zeggen: niet verkopen wat men maakt, doch maken
wat er gevraagd wordt. Zo zijn de lucernedroge-
rijen destijds noodgedwongen begonnen met het
pelleteren van het meel en thans wordt ook al in
meer of mindere mate in de loonsector naar brokjes
of brokken gevraagd. Men voert dan als pluspunten
aan: geen verliezen, betere bewaring, kleinere op
slagruimte, gemakkelijker dosering en automati
sche voedering. Wanneer er nu slechts een deel van
de totale produktie in brokjes wordt gemaakt is dat
een vrij dure zaak. Wil men aan de vraag naar
brokjes voldoen, dan moet er ernstig overlegd wor
den of niet het gehele droogsysteem omgegooid
moet worden of dat er samenwerking in deze met
buurdrogerijen dient te worden gezocht. Alleen
door machines volledig te benutten, ook brokjes
persen, gedurende het gehele seizoen, kunnen de
hoge vaste kosten door veel tonnen gedroogd pro
dukt gedeeld worden en behoeven de extra kosten
hiervoor per kg niet zo hoog te zijn en kunnen deze
zelfs genivelleerd worden.
Van drogerijzijde zal meer inspraak bij de be
drijfsvoering van de leden noodzakelijk blijken te
zijn. Bepaalde percelen zullen moeten kunnen wor
den afgekeurd. Voor het laten drogen van grote
percelen zou een kleine vergoeding moeten worden
gegeven. Nog beter zou het zijn, wanneer het lid
land aan de drogerij beschikbaar stelde, opdat deze
het tijdstip van bemesting, van maaien, van drogen
en terugbrengen, geheel zelf zou kunnen bepalen..
Het lid zou er dan zeker van zijn, dat hij voldoende
foed produkt in de schuur kreeg en de drogerij
on haar kampagne zo plannen dat er zo weinig
mogelijk bedrijfsstilstand zou zijn. Dan werd er
gedroogd zoals het het beste voor de drogerij zou
zijn, dat wil zeggen het goedkoopste en dan be
taalde het lid het allerlaagste bedrag voor de be
wezen diensten. Dan zou er een kant-en-klaar pro
dukt kunnen worden gepubliceerd, dat zonder meer
geschikt zou zijn voor een goede melkgift en een
goede groei van het rundvee.
GRENZEN
De Coöperatieve Grasdrogerij „Mantgum en Om
streken" had een brief aan het bestuur en de leden
van de V.C.G. gericht, waarin gevraagd werd maat
regelen te nemen ter beveiliging van de werk
gebieden van de drogerijen. Hoewel er mondelinge
afspraken bestaan komt het toch voor dat men in
eikaars werkgebied opereert. Na enige discussie
werd besloten niet nu reeds 'n beslissing te nemen.
Het bestuur zal de zaak nader overwegen en daar
na een bijeenkomst met betrokkenen beleggen. Het
liefst ziet men dat afspraken over de grenzen van
de werkgebieden schriftelijk zouden worden vast
gelegd.
ONVOLDOENDE VENTILATIE van de rundvee-
stallen is slecht voor de dieren maar ook voor het
hout. Openingen maken, vo'aardoor het condensa-
tievocht in de schuur terecht komt is evenmin een
oplossing, want dan gaat het houtwerk daar rot
ten. De enige goede oplossing is het plaatsen van
een ventilator. U zult het zien, Uw koeien zullen
het waarderen.
NUCHTERE KALVEREN ZIJN DUUR, wees er
zuinig op en houdt niet meer kalveren aan dan no
dig is. Selecteer de kalveren uit van Uw beste
koeien en van goed verervende stieren. Fok de kalf
jes goed op, niet te vet en plaats de dieren in een
goed, tochtvrij kalverenhok, waar U tevens goed
in kunt werken en de kalfjes ook daglicht kunnen
zien. Want ook dat is nog niet overal het geval.
EEN GOED VERANTWOORD BOUWPLAN in
elkaar zetten is voor vele landbouwers beslist geen
sinecure. Hoe meer wintertarwe, hoe meer kans
op voetziekte, waardoor ook zomertarwe en zomer-
gerst niet ongevoelig zijn. Haver echter ondervindt
geen schade. Meer dan 50 granen in het bouw
plan geeft onder daarvoor gunstige omstandighe
den kans op legeringsvoetziekten.
OM IN HET BOUWPLAN wat meer ruimte te
brengen wordt ijverig gespeurd naar andere ge
wassen. Mais is een gewas dat in de belangstel
ling komt en een aparte plaats inneemt onder de
granen en dus ook in de vruchtwisseling. Het brengt
veel organische stof in de grond en een goede che
mische onkruidbestrijding is mogelijk. U moet ech
ter niet telen op percelen besmet met STENGEL-
aaltjes.
VOORLOPIG BEHOEFT U VOOFl MAIS ook
niet bang te zijn voor over-produktie, al is dat
soms snel veranderd. Meen echter niet, dat het al
goud is wat er blinkt want U wordt er niet rijk
van. Het gewas vraagt speciale voorzieningen bij
het oogsten met de maaidorser, het moet worden
gedroogd en de oogst valt wel wat laat. Dus naast
voordelen, ook nadelen.
STIJGENDE KOSTEN en geen hogere prijzen
voor de produkten maken het de boer niet gemak
kelijker. Wel is het meer dan ooit van groot belang
het bedrijf goed te organiseren. Denk daarbij aan
de arbeidskosten en de werktuigkosten, vergeet
niet te komen tot goede opbrengsten, wat alleen
kan onder goede produktieomstandigheden. Och het
zijn allemaal bekende klanken, alleen verwezen
lijken is moeilijk.
AL IS HET DAT DE EIWIT-ZETMEELVER-
HOUDING bij 10 tot 20 kg melk per koe in een
goede verhouding is, dan kan het toch nog voor
komen dat bij hoogproduktieve dieren met 25 of
meer liter melk, deze verhouding te nauw is. Het
gevolg is dan een minder goede conditie en dun
op de mest. Geef in zo'n geval wat extra van een
zetmeelrijk produkt.
ZO U DOPERWTEN OF STAMSLABONEN
GAAT CONTRACTERENdoe dit nooit zonder dat
U voldoende bent geïnformeerd over dat wat U
gaat telen. Informeer naar het ras. de raseigen
schappen en zelfs moet U weten of het erwtenras
geschikt is voor het betreffende perceel. Informeer
op de juiste plaats en nog evendan komt
het rassenbericht weer uit.
WANNEER U NU NOG WINTERTARWE in
moet zaaien bent U aan de late kant, wat echter
niet betekent dat dit niet meer kan. Ook laat-ge-
zaaide tarwe kan nog goede opbrengsten geven
maar kies dan wel het juiste ras. Als Manella niet
meer beschikbaar is. kunt U het best Joss Cambier
nem n. dat geschikt is voor late zaai op goede
grond.
HET IS NU DE TIJD OM DE DRAINS door te
spuiten, wat kan met hoge- als lagedruk appara
tuur. Hebt U zelf een sproeimachine met een pom%~>-
capaciteit van minimaal 40 l per minuut, dan kost
het betrekkelijk weinig om over een eigen appa
ratuur te beschikken. U hoeft sléchts een haspel
met polythyleenslang en spuitkop aan te schaffen.
EEN HOGE DRUK APPARATUUR is speciaal
voor zware verstoppingen. Soms zijn nieuwgeleg-
de drains al spoedig gedeeltelijk verzand. Ga dan
niet doorspuiten met hoge druk, want de buizen
kunnen dan gemakkelijk in beweging komen en
nog meer moeilijkheden veroorzaken. Bij verschil
lende hogedrukinstallaties is de druk terug te bren
gen tot 25 atm., waardoor „het gevaar" belangrijk
wordt verkleind.
HEEL VEEL VOEDERKUILEN worden afgedekt
met een flinke grondlaag om het produkt voldoen
de aan te drukken. Bij vorst bevriest de grond en
het openen van de kuil wordt moeilijker. Het aan
brengen van een laag ruigte is eenvoudighet voor
komt diep invriezen en het bespaart U later veel
moeizame arbeid.
AARDAPPELEN ZIJN MOMENTEEL een kost
baar produkt. en het is de moeite waard deze met
alle zorg te behandelen. Laat provisorisch opge
slagen aardappelen niet bevriezen, controleer alle
partijen op spruiten en laat bij gassen het pro
dukt tijdig behandelen voor de tweede maal. Wees
voorzichtig met het aanbrengen van verwarmings
materiaal bij vorst in verband met brandgevaar.
ZORG BIJ HET AFLEVEREN VAN DE AARD
APPELEN dat geen blauw kan optreden, waarop
U vooral bij blauw gevoelige partijen terdege moet
letten. Let er op dat de aardappelenongeacht dé
bewaartemperatuur in de koelcelbij het verwer
ken een temperatuur hebben van 12. liever 15C
Ook bij het transport daarni kan bij te lage tem
peraturen of ruwe behandeling nog blauiv optre
den.