Het tuinbouwbedrijf
als onderneming
10
Uitzendtijden
Saterdag 26 april 1969
10.30—11.00 uur, Ned. I.
Herhaling donderdag 1 mei 1969
23.0023.30 uur, ditmaal via Ned. II.
LES 12.
AFZET
De koopgewoonten in het buitenland en de
wijze waarop de verkoop plaats vindt. In
vloed van de zelfbediening op de kwali
teit en presentatie van het produkt. Knel
punten bij de verzorging. De noodzaak van
marktonderzoek en de wijze van reclame.
Wijzigingen in de afzetstructuur.
1
AFZET
Bij de teelt wordt getracht een zo goed mogelijk
produkt te krijgen in een zo groot mogelijke hoe
veelheid en tegen een zo laag mogelijke kostprijs.
Daarnaast is ook de afzet van belang, waarbij het
loon voor alle moeiten en zorgen wordt vastgesteld.
De afzet is een zaak die tot de persoonlijke ver
antwoordelijkheid van de tuinder behoort. Dit heeft
vooral betrekking op het oogsten, het veilingklaar
maken en het vervoer naar de veiling. Daarnaast
zijn de koopgewoonten van de huisvrouw van be
lang, want hierin liggen belangrijke aanknopings
punten voor prijsbeïnvloeding, marktonderzoek en
reclame.
VOORAL DUITSLAND
Kasgroenten zijn een typisch exportprodukt. Niet
minder dan driekwart van onze nationale produk-
tie vindt een weg over de grenzen naar buiten-»
landse tafels. Alleen reeds West-Duitsland neemt
meer dan de helft af van onze veilingaanvoer. In
het afgelopen jaar beliep de export van kasgroen
ten naar West-Duitsland een bedrag van ruim 400
miljoen gulden (franco grenswaarde).
De Duitse consument is dus belangrijk. Hij ziet
het Nederlandse produkt in de winkel, echter naast
produkten van andere herkomsten. Dit alles keu
rig geëtaleerd in 't levensmiddelen-zelfbedienings-
bedrijf. Dit winkeltype is kenmerkend voor Duits
land. Het heeft in de afgelopen jaren een revolu
tionair snelle ontwikkeling ondergaan. Van de to
tale groente-omzet in West-Duitsland wordt 80
via dit soort winkels verkocht. Daarbij is het ken
merkend, dat de winkelende klant zelf de vrije
hand heeft in de kwaliteitsvergelijking en de be
paling van de keus. Meer dan in welk ander land
ook is in Duitsland de klant koning. We moeten
dit goed voor ogen houden, temeer omdat ook to
maten, sla en komkommers van andere dan Neder
landse herkomsten aanwezig zijn.
In Nederland zelf is deze ontwikkeling nog lang
niet zo ver voortgeschreden. Hier overheerst voor
al de typische groentewinkel en is de eigen keus
van de consument dus nog niet zo ver ontwikkeld.
Hoewel in ons land de procentuele daling van de
verkoop van groenten in groentewinkels nog niet
zo groot is, is het aantal groentewinkels toch wel
sterk teruggelopen. In de afgelopen zes jaar liep
het aantal namelijk met de helft terug. De over
blijvende bedrijven proberen tot om zet vergroting
te komen door modernisering, oppervlaktevergro
ting en uitbreiding van het sortiment.
Het grote verschil tussen de ontwikkeling in
West-Duitsland en Nederland komt duidelijk tot
uiting in de cijfers van afbeelding 1.
Daaruit is af te lezen dat in Duitsland vooral de
kruidenier levensmiddelen-zelf bedieningsbe-
drijf) veruit de grootste rol speelt in de afzet. De
veel tragere groei in Nederland van de verkoop
via kruideniers blijkt eveneens duidelijk, terwijl
hier zowel de groentewinkel als de wijkrijder nog
zeer vast in het zadel zitten. In landen als Zweden
en Zwitserland is de situatie te vergelijken met die
in Duitsland. In Engeland en Frankryk komt de
situatie meer overeen met die van ons land.
DETAILHANDEL
De algemene situatie in de detailhandel verschaft
de tuinders als leveranciers van groenten, bijzon
der belangrijke aanwijzingen die ze niet mogen ne
geren en waarop ze de best mogelijke aansluiting
moeten zoeken. Het eerste facet is dat van het zelf
bedieningselement, dat door de aard van de ver-
koopwijze tot een constante betrouwbaarheid van
de produkten noopt. Meer nog dan de prijs is de
kwaliteit voor de winkelende huisvrouw de door
slaggevende factor. Onze buitenlandse concurren
ten hebben dit goed begrepen, want zij hebben in
de laatste jaren de kwaliteit belangrijk verbeterd,
evenals de verpakking en de algehele presentatie.
Als versterkende factor komt hier nog bij de snel
voortgeschreden gecentraliseerde inkoop van de
grootwinkelbedrijven. Dit resulteert in een sterk
gebundelde macht van deze marktpartner. Deze
schaalvergroting bij de inkoop kan als een boeme
rang werken, als de kwaliteit van ons produkt niet
blijkt te voldoen.
We kunnen stellen, dat er in de ontwikkelingen
in de detailhandel duidelijke kansen en voordelen
liggen voor onze tuinbouw. De situatie vergroot
echter tegelijkertijd de kwetsbaarheid van onze ge
hele bedrijfstak. Daarom is de persoonlijke verant
woordelijkheid van de tuinder voor de algemene
gang van zaken nu groter dan ooit tevoren. Pun
ten als het oogsten, veilingklaar maken en het
transport naar de veiling vereisen een minstens
zo grote zorgvuldigheid als alle teeltmaatregelen
die over een langere termijn worden genomen. De
fouten die bij deze handelingen voor de aanvoer
worden gemaakt, treden altijd aan het licht. Is dit
niet vóór het veilen, dan in ieder geval in een la
tere fase, wanneer het produkt bij de handel, in de
winkel of al bij de consument is aangeland. Dit
laatste is erger dan wanneer gebreken op de vei
ling worden geconstateerd. Bij handel en consu
ment immers ziet men er niet een persoonlijk pro
dukt van oen tuinder in, maar is het een Neder
lands produkt als zodanig.
Het is daarom beslist gevaarlijk de veilingkeur te
beschouwen als een hinderlijk obstakel in de dage
lijkse tijdrace, die men noodgedwongen moet ne
men. Het is verstandiger de veilingkeur royaal te
bezien, in de wetenschap dat een kritisch ingesteld
publiek de handel en de consument U daar
voor dankbaar zullen zijn en er dan later graag
op terugkomen. We moeten ook weten dat het eind
punt van het produkt een heel eind verder ligt dan
de veilingkeur.
KNELPUNTEN BIJ DE VERZORGING
Bij elke groenteprodukt zijn er bepaalde punten
die met betrekking tot het werk bij de oogst en
wat daarna komt speciale aandacht vragen. Voos?
de drie belangrijkste glasgroenteprodukten, tomaat,
sla en komkommer zijn vooral de volgende punten
van belang:
Bij de tomaat moeten, vooral in het hoogseizoen,
als de tijd ook op de veiling schaars is, vaak
nog op het allerlaatste moment talrijke partijen
worden gekeurd. Het is waardevol als men de keur
meester hierbij helpt door een bak goed gesorteerd
produkt te leveren en de gestelde toleranties op
neemt als een hoogst ernstige zaak. Onder alle om
standigheden moet een eerlijk produkt worden af
geleverd waarop handel en consument ten alle tijde
kunnen vertrouwen. Kasgroenten zijn nu eenmaaJ
veel kwetsbaarder dan de gelijksoortige natuurpro-
dukten die uit zuidelijke landen komen. Deze om
standigheid schept voor de tuinder extra plichten,
ook voor produkten als sla en komkommers.
Bij sla is het oogsten vaak een knelpunt. Me»
ontkomt er soms niet aan te oogsten op een mo
ment dat het niet zo schikt. Men moet echter al
tijd bedenken, dat in de volle zon gesneden sla
nooit exportwaardig kan zijn en dit ook niet mee?
kan worden. Ook niet als hulpmaatregelen als koe
len en broezen worden toegepast. De gewichtssor
tering is een zaak van belang. Vaak immers krijgt
de huisvrouw tegelijkertijd Zuid-Europese sla on
der ogen, die veel zwaarder is en die ze niet zal
aarzelen te nemen als die haar beter voorkomt.
(Zie verder pagina 14)
