Het tuinbouwbedrijf als onderneming Uitzendtijden: Zaterdag 22 maart 10.30-11.00 uur Ned. t Donderdag 27 maart 23.00-23.30 uur Ned. I LES 8 GLASOPSTANDEN VERVANGEN Moeten oude glasopstanden worden vervan gen of aangehouden? Produktie- en kosten- vergelijking als basis voor de berekening. Invloed van uitbreiding op de kostenver deling binnen het bedrijf. Bijkomende fac toren bij vervanging. Redactie: A. G. A. van de Nes, Rijkstuin- bouwvoorlichtingsdienst. Drs. P. Bukman, Nederlandse Christelijke Boeren- en Tuin- dersbond. GLASOPSTANDEN VERVANGEN Veel tuinders hebben zich ongetwijfeld weieens afgevraagd, of ze een oude kas moesten afbreken en vervangen of dat het beter zou zijn deze nog enkele jaren aan te houden. Dikwijls stond daar dan als andere mogelijkheid enige uitbreiding tegenover. Deze vraag is in het verleden vaak gevoelsmatig benaderd. Een aantal telers vernieuwde de opstanden omdat zij geen zin hadden tegen een oude opstand aan. te kijken. Er waren er ook die dit deden, omdat anderen zo handelden, of soms ook wel uit wedijver met de burenAnderzijds redeneerde men soms te eenzijdig vanuit de kostenkant. Daarbij lette men dan speciaal op het verschil tussen kosten en op brengsten. Door de nieuwe inzichten en de vervroe ging zijn de opbrengsten sterk toegenomen. Het be gin van de teelten is steeds verder verschoven naar het winterhalfjaar. De uitvoering van de glasopstan den is hieraan steeds meer aangepast. OPBRENGSTEN Bij de vraag of er opstanden moeten worden ver vangen, is in het verleden veel meer gelet op de kos ten dan op de opbrengsten. Begrijpelijk, omdat hand having van een oude opstand heel wat minder kosten verpt dan vernieuwing. De ervaring had ook geleerd bij de bouw van gelijkwaardige, nieuwe opstanden dat het verschil in opbrengst veel minder was dan men zou wensen. De laatste jaren is dit inzicht gewijzigd. Als men nu over vervanging denkt, dan krijgt men te maken met een geheel ander type warenhuizen. Van het bij een moderne kas. De cijfers tonen ook aan dat de verschillen groter zijn naarmate er meer wordt ver warmd en de teelten dus meer in het winterhalfjaar worden bedreven. Dit is te verklaren uit het feit dat moderne kassen lichter zijn door het ontbreken van schaduwgevende delen; de planten over meer ruimte beschikken omdat de kappen breder zijn en omdat de totale kasinhouden groter is. Door de grotere kas- inhoud kunnen de soms sterk wiselende verschillen in temperatuur en luchtvochtigheid beter worden op- i,gevangen.- NETTO-VOORDEEL Het ligt voor de hand, dat in een nieuwe, moderne kas weliswaar de' opbrengsten stijgen, maar ook dat de kosten niet onbelangrijk toenemen. Dit is inder daad het geval. Vandaar dat niet de kosten en de opbrengsten op zich doorslaggevend zijn, maar het verschil tusen de toename van de kosten en de toe name van de opbrengsten na vervanging. Het netto-voordeel eveneens bij een teeltplan van tomaten en sla dat door vervanging van een verouderde opstand door een moderne te behalen valt, is voor de verschillende teeltwijzen te vinden in de onderstaande gegevens. NETTO VOORDEEL PER M* STAAND GLAS Mod./Westl.w.h. Mod./verouderd Venlo-w.h. 0.25 0.75 1.25 0.25 2.25 L— Koud Warme lucht Licht verwarmd Zwaar verwarmd Modern Venlo warenhuis. oude Westlands warenhuis is men via het verouderde Venlo warenhuis gekomen tot de bouw van'het mo derne Venlo warenhuis (zie afbeelding). Het is na tuurlijk onjuist te stellen, dat een moderne kas alleen een verhoogde opbrengst geeft. Men moet als tuinder ook de andere factoren die daarop van in vloed zijn, kennen en weten te benutten. Als we uitgaande van een goed geleid bedrijf de opbrengstcijfers voor een teeltplan dat bestaat uit tomaten en sla bij de diverse teeltwijzen en geteeld in verschillende typen opstanden vergelijken, dan zien we verschillen. Verschillen, dde te vinden zijn in onderstaand staatje. BRUTO OPBRENGSTEN PER M2 PER JAAR Daaruit zien, we dat het verschil bij een koude teelt gering is. Naarmate men echter met de teelten meer het winterhalfjaar ingaat, dus zwaarder gaat ver warmen, neemt het verschil toe. Het duidelijke ver schil, vooral bij de zwaar verwarmde teelten, ver klaart wel het feit dat er voor vervanging grote be langstelling bestaat. IN DF. PRAKTIJK De beantwoording van de vraag of een tuinder al dan niet moet vervangen of wel moet uitbreiden inplaats van vervangen, wordt door de bedrijfssituatie bepaald. Deze zal vrijwel overal verschillend zijn. We willen echter toch een bepaalde situatie bespre ken, waarbij we uitgaan van een bedrijf waarop 2.000 m2 Westlands warenhuis aanwezig is, evenals 3.000 m2 modern Venlo warenhuis. Bovendien een opper vlakte bebouwbare open grond van 2.000 m2. De beschikbare ketelcapaciteit is voldoende voor het verwarmen van 7.000 m2 kassen. Westl.w.h. mod. Venlo w.h. Opbrengsten Kosten Netto overschot 2000 m2 12,50 13,60 3000 m2 17,00 16,10 1,10 BESTAAND BEDRIJF 2000 x 1,10 3000 x 0,90 f 0,90 2200 -f 2700 Netto overschot 500 Op dit bedrijf wordt volgens de cijfers op de teel ten in het Westlands warenhuis verlies geleden, ter wijl er een gunstig netto-overschot is voor het mo derne Venlo warenhuis. Een en ander resulteert voor het gehele bedrijf in een totaal netto-overschot van 500,Het bedrijf is rendabel, al blijkt duidelijk dat de oude opstand het netto-overschot drukt. Aan de hand' van de beschikbare gegevens kan de tuinder op dit bedrijf vaststellen dat bij vervanging het ver lies van 1,10 per m2 voor de 2.000 m2 Westlands warenhuis kan worden omgezet in een netto-over schot van 0,90. Voor het gehele bedrijf betekent dit een netto-overschot van 5.000 x 0,90 of 4.500,—. Gaat de tuinder van dit voorbeeld niet vervangen maar uitbreiden, dan zullen bepaalde facetten niet veranderen, maar andere wel. In dit voorbeeld ver andert er weinig. Zo zal de grond geen extra kosten gaan vergen omdat die aanwezig is. De bedrijfsschuur behoeft niet te worden veranderd, evenmin de sor- teerinrichting voor de tomaten. Ook de ketel heeft voldoende capaciteit om de glasoppervlakte die er bij komt voldoende te verwarmen. Al met al is voor het voorbeeld berekend, dat de kosten van duurzame produktiemiddelen de kassen uitgezonderd 10.000,per jaar bedragen en deze na uitbreiding niet anders zijn. Dit betekent dat vóór de uitbreiding de kosten van de duurzame pro duktiemiddelen (op 5.000 m2) de kassen zelf uit gezonderd 2.per m2 bedragen, maar na uit breiding met 2.000 m2 (op totaal 7.000 m2) slechts 1,40 per m2. Daardoor vermindert het verlies op het Westlands warenhuis van 1,10 tot 0,50 en stijgt het netto-overschot van het moderne Venlo warenhuis van 0,90 tot 1,50. Door de uitbreiding met 2.000 m2 moderne kas komt dit bedrijf dan tot een totaal netto-overschot van f 6.500,Een aan zienlijke verbetering in vergelijking met het aanhou den van die bestaande situatie. Vergelijken we de drie mogelijkheden: niet wijzigen, vervangen of uitbreiden, dan krijgen we de onder staande opstelling: (Zie verder pa*. 13.) Westl.w.h. Koud 7.25 Warme lucht 9.75 Licht verwarmd 10.50 Zwaar verwarmd 12.50 Verouderd Venlo w.h. 8.75 11.25 12, 14. Modern Venlo w.h. 9.50 12.50 14 17.— Daaruit blijkt dat het Westlands warenhuis bij alle teeltwijzen minder opbrengst geeft dan het verouder de Venlo warenhuis en dat ook dit steeds achterblijft CONCLUSIES UIT DE DISCUSSIE: 1. In veel gevallen zal vervanging naast de kosten van nieuwbouw van de opstand bijkomende kosten vergen, zoals die van vervanging van verwarming en modernisering van de regeninstallatie. Ook volautomatische luchting kan een punt van overweging zijn bij vervanging. Een en ander is echter tevoren goed te berekenen, zodat men tevoren pre cies kan vaststellen waar men aan toe is. Men behoeft dus niet voor verrassingen to komen staan. 2. Zowel vergroting van het bedrijf als omschakeling van onverwarmd naar verwarmd glas vraagt een geschikte instelling van de tuinder. De geschikte instelling bij veranderingen wordt mede bepaald door de leeftijd. Op wat oudere leeftijd (50 iaar) is een grote be- drijfsverandering mentaal riet meer zo gemakkelijk op te vangen als de steun van jonge ren (zoon-opvolger) ontbreekt.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1969 | | pagina 5