TUINBOUWKLANKEN
De harde werkelijkheid
Hoe het natuurlijk evenwicht
te bewaren
DINGEN VAN DE WEEK
7
De op 12 februari gehouden tuinbouwdag, welke
georganiseerd was door de Z.G.O. en gehouden te
St. Annaland, heeft zich mogen verheugen in een
ver boven de verwachting uitgaande opkomst van
leden en genodigden. Door verschillende sprekers
Is het woord gevoerd om uit te laten komen aan
welke eisen het tuinbouwprodukt dient te vol
doen, aleer het aan de consument kan worden
aangeboden. Als tuinder zal men zich meer be
wust moeten zijn in welke verpakking en kwali
teit het produkt moet worden aangeboden. Vooral
in de grote steden is het grootwinkelbedrijf in
sterke opkomst, waar de huisvrouw nagenoeg alle
levensbehoeften in één en dezelfde winkel kan
inkopen. In dit verband is er op de tuinbouwdag
ook gesproken, op welke manier de supermarkten
zich willen bevoorraden, wat wel in afwijking is
van het oude vertrouwde veilingsysteem over de
klok.
Opmerkelijk was het dat er over het eventueel
stilzetten van de veilingklok voor sommige pro-
dukten in de naaste toekomst totaal geen vragen
loskwamen. Misschien ook waren de gedachten
van de aanwezigen meer bij datgene, wat de
heren Van Beekom en Sijtsma naar voren brach
ten. Hierbij ging het meer hoe of het met de tuin
bouw volgens verwachting in de naaste toekomst
zal gaan. Van één ding waren bovengenoemde
sprekers wel zo goed als zeker. Wanneer men aan
glastuinbouw begint, moet men een harde wer
ker, een vakman en een ondernemer zijn. Men
moet zich ook realiseren dat een glasoppervlak
van 5000 m2, in de naaste toekomst zeker 7000 tot
10.000 m2 gaat worden.
Juist over deze materie zit de jonge glastuinder
in de knoop! Want welke instelling helpt hem
aan de hiervoor benodigde investeringen, waarbij
het met cijfers met vijf nullen gaat Op deze vra
gen konden de sprekers eók geen afdoend ant
woord geven, ofschoon wel moet worden opge
merkt dat de reeds gevestigde glastuinder door de
verschillende instanties zoals boerenleenbank enz.
alleen goed van start konden gaan. Dit voor wat
de financiën betreft. Men kan nu eenmaal niet in
dit „Mansholttijdperk", zoals voorheen beginnen
met een tuinderij van 1000 m'2 koudglas. En als
het dan meeloopt, tezijnertijd, bij stukjes vergro
ten en uitbreiden. De toekomst gebiedt nu eenmaal,
dat ieder beginnende ondernemer grote sommen
in zijn bedirijf moet investeren om het renderend
te maken. In dit^ licht bezien gaven de sprekers
ook toe dat alléén dié ondernemers zullen sla
gen, die boven het gemiddelde uitsteken. Dit houdt
in dat er óók beginners zijn die niet zullen slagen.
Misschien kan men het ook zo zeggen: dat het
„de wet van de rimboe" is! Slechts de sterke kan
zich handhaven en de iets zwakkere komt om.
Voor vele land- en tuinbouwers is het toch wel
bevreemdend, dat in ons sociaal geleide leven,
zoveel zelfstandigheid uitgeroeid dreigt te wor
den, binnen de eerstvolgende tien jaar!
Verder werd door de sprekers gewezen op een
meer geconcentreerd veilingaanbod in Zeeland,
met zonodig samenwerken en/of fuseren van be
staande veilingen. Ook kon men vernemen dat er
plannen bestaan om te komen tot een voorbeeld
bedrijf en dat zonodig het bestuur van de Z.G.O.
er op uit moet gaan, tot zelfs in Den Haag, om
voor de belangen van de tuinbouw op te komen.
Hierbij zou het wel gewenst zijn dat de Z.G.O.
spoedig uit kon groeien tot een landelijke organi
satie. Want gedeelde kracht blijft nog altijd halve
kracht! Degenen die deze tuinbouwdag hebben
meegemaakt konden sprekers beluisteren, die hen
de toekomst niet te optimistisch hebben voorge
steld (wat in het verleden soms wel gebeurd is),
maar dat de taaie ondernemingsgeest van de zich
aanpassende agrarische ondernemer het uitein
delijk toch zal weten te versieren
Niet alleen in WALCHEREN zal men het als
een tegenvaller ervaren dat we nog zo'n felle
vorstperiode gekregen hebben, 't Is nog wel steeds
de meest normale tijd, maar stilletjes aan hadden
velen gerekend op een zachte winter. De sneeuw
klokjes bloeiden allerwegen en meerdere voor-
j aarsboden lieten zich al merken. En ziet, opeens
tot 10° vorstToch valt het ons op, dat er in
Walcheren minder sneeuw ligt dan op vele plaat
sen elders. We waren in Utrecht en daar lag veel
meer sneeuw en ook hoorden we verschillende
keren belangrijk minder lagere temperaturen ver
melden dan in Vlissingen. Soms zelfs verschilen
van 6° in Walchers voordeel.
Als belangrijk nadeeel hebben wij meestal, na
Texel, de hardste wind. We zijn dan ook erg be
nieuwd hoe de vele bovenstaande spinazie zal
reageren.
Een beslist nadeel van een late vorstperiode is
een vertraging van de groei en een uiteindelijk
gelijke vergrote aanvoer. En vooral voor de jonge
primeurs is spreiding zeer belangrijk. Enfin, het
weer is onze grootste speculant en een beurs waar
van wte de koers niet kunnen bepalen!
In de afgelopen periode hebben boeren en tuin
ders 't weer flink gevreten of moeten ontgelden
als dat beter klinkt bij de vogelvrienden. Nu
willen we voorop stellen dat het zeer beslist niet
zo is dat de doorsnee agrariër minder vogelmin-
ded zou zijn dan de doorsnee Nederlander. Alléén
zit hij in de hoek waar de slagen vallen.
Zqn we goed ingelicht dan is er op één onzer
dierbare eilanden zo'n 30.000 kg vergiftigde tarwe
gelegd tegen de ratten- en muizenplaag. En terecht,
zei vriend Jan toen ik een spelletje verspeelde*
Een groot gedeelte van deze vergiftigde dieren,
sterft in hun holen, een kleiner percentage op
't veld, met alle noodlottige gevolgen van dien.
Nu is de natuur zodanig geregeld, dat er steeds
minder rovers moeten zijn dan 'er langs natuur
lijke weg aas ter beschikking komt. Zieke en ver
wonde dieren moeten volgens de natuur in de
winter opgeruimd worden om met een gezond be
stand de zomer in te kunnen.
Voeg hier ook nog de ontsmettende middelen
bij, aan moet er een disharmonie ontstaan, die
ook wij diep en diep betreuren. Hoe schoon is een
biddende sperwer bijv. Uilen zijn zeer geliefd bij
de boerenbevolking. Maar aan de andere kant
worden we van overheidswege economisch ge
dwongen tot ongekende topprestaties op produc
tiegebied. De overheid stelt prijsnormen vast op
basis van grote, althans goede oogsten. Haalt men
die niet dan is men snel economisch achteraan.
En wie helpt dan? Hoogstens word je meesmuilend
getolereerd, omdat je economisch verouderd bent
of wordt naar de bijstandswet gestuurd.
Toch willen we vragen aan alle Zeeuwse col
lega's en ook aan gemeente en overheidsinstellin
gen: Wees toch uiterst voorzichtig met uw be
strijding en bedenk dat de natuur ook voor en
door onze verantwoordelijkheid is.
Door de strenge vorst noteerden we op de vei
ling oplopende prijzen voor lof, spruiten en kool
soorten, met uitschieters voor boerenkool en sel
derij groen en knol. De fruitsector vonden we wei
nig veranderd, eerder terughoudend. Opmerkelijk
vinden we, dat ondanks het winterweer de prijs
voor kassla goed blijft. Kan men bij kool, uien,
wortelen e.d. van kleine aanvoer spreken, van sla
kan men dit zeker landelijk niet zeggen. Dit
lijkt ons een vingerwijzing om rekening te houden
met veranderende eetgewoonten!
(Zie verder pagina 8)
Vorige week woensdag werd in St. Annaland de
jaarlijkse ontwikkelingsdag voor de Zeeuwse
groenteteelt gehouden. De organisatie berustte bij
de Zeeuwse groentetelers-organisatie. De huishou
delijke zaken van deze organisatie werden (in re
cordtempo) afgewerkt en er werden inleidingen
gehouden over de schakels tussen producent en
consument, over de eisen die elke schakel aan het
produkt stelt, over waaraan de teler moet voldoen
en over de veranderingen die zich voltrekken bij de
afzet van tuinbouwprodukten.
Een heel goed betoog hield de heer Tielkemeyer
uit 's-Heer Arendskerke, de praktische tuinder uit
het lezingen houdende gezelschap. Hij schetste de
zorgen van de tuinder in deze tijd, gaf advies om
gebruik te maken van de voorlichtingsmogelijk
heden en wees op het nadeel dat Zeeland heeft
tegenover andere tuinbouwcentra omdat het voor
de glascultuur te weinig de centrumfunktie kent. In
St. Annaland en Kapelle is wat dat betreft een pril
begin maar het is niet voldoende.
Voor het te kleine bedrijf zag hij maar twee mo
gelijkheden: uitbreiden of saneren. De concurren
tievervalsing in de E.E.G. zat ook hem (vanzelf
sprekend) dwars en de heer Tielkemeyer vona het
hard nodig dat er een centrale afzet komt voor de
produkten van de Zeeuwse glastuinbouw. Nu wor
den de produkten uit de Zeeuwse kassen afgezet
op 8-10 veilingen. Op de bedrijven moet efficient
worden gewerkt maar dat dient ook bij de afzet te
gebeuren. Een goed afzetapparaat kan volgens
deze tuinder de Zeeuwse tuinbouw stimuleren.
De grote en dikwijls vuile groentekisten zijn uit
de tijd cn tenslotte deed hij een beroep op allen
om achter hun afzetorganisatie te staan en met
name de jongeren werd gevraagd hieraan waar
nodig en mogelijk hun krachten te geven.
Direkteur Jans van de veiling Middelburg ver
telde vat het doel is van een veiling en hoe een
goede veiling er dient uit te zien en sprak ook over
de sortering en verpakking van de produkten waar
aan dikwijls wat mankeert. Kleinhandelaar Verstraa-
ten uit Middelburg had ook nogal wat wensen en
verlangens ten aanzien van het aanbieden van het
produkt wat dikwijls in te grote eenheden gebeurt
De meeste wensen die hij had kwamen neer op het
terrein van de verpakking en presentatie en ook
vroeg hij de telers hun waardeloze rommel thuis te
houden omdat dit enkel prijsbederf veroorzaakt
voor het betere produkt.
De heer Gijsberts, economisch medewerker van
het Centraal Bureau van de Tuinbouwveilingen en
in Zeeland geen onbekende door de vele lezingen
met toekomstvoorspellingen die hij al heeft gehou
den, toonde in St. Annaland aan met behulp van
vele cijfers welke ontwikkelingen er zijn bij de afzet
van groenten en fruit. Een ontwikkeling waarbij er
steeds minder kopers in de veilingbanken komen
en steeds sterkere inkoopcombinaties worden ge
vormd waartegenover de marktpositie van de teler
veilig gesteld dient te worden, een zaak die de
voortdurende aandacht heeft van het Centraal Bu
reau van de Tuinbouwveilingen.
Door deze ontwikkeling is ook de noodzaak van
veilingfusie steeds groter geworden. In 1960 waren
er in ons land nog 133 fruit- en groenteveilingen. In
1969 zijn dat er nog 94 maar volgens de heer Gijs
berts zullen er op den duur niet meer dan 50 vei
lingen in Nederland over kunnen blijven. We hoor
den van deze spreker ook dat van 1960-1968 het
aantal zelfstandige groentewinkels in ons land
terugliep van 14.000 tot 7.000 en dat in Duitsland in
de komende jaren 70-75 van de Nederlandse
kasgroenten afgezet zullen worden via de niet ge
specialiseerde kleinhandel, dat zijn met name de
zelfbedieningswinkels.
Voorzitter W. Joziasse van de Z.G.O. had in zijn
openingswoord ook reeds een pleidooi gevoerd
voor een gecentraliseerde afzet van de Zeeuwse
glastuinbouwprodukten. Dat er thans op zoveel
verschillende veilingen wordt aangevoerd is vol
gens hem veroorzaakt door de verspreide ligging
der bedrijven en historisch zo gegroeid maar het
Z.G.O.-bestuur is van mening dat dit geen reden
mag zijn om zo door te gaan, zeker niet als dat de
telers geld kost in de vorm van een minder goede
prijsvorming. Een belangrijke wens van de Z.G.O.
is volgens de heer Joziasse nog steeds niet in ver
vulling gegaan en wel de stichting van een bedrijf
waar op praktijkschaal proeven genomen worden
voor de groenteteelt in het zuidwesten. Deze op
merking was voor de hoofdingenieur-direkteur van
de landbouwvoorlichting in Zeeland, dr. ir. Van
Beekom, aanleiding om op te merken dat het uit
spreken van deze wens niet voldoende is. De or
ganisaties zullen er achterheen moeten zitten en
hun verlangens brengen waar de beslissingsbe
voegdheden hierover liggen. Verder vroeg ir. Van
Beekom op indringende wijze aan de aanwezigen
of zij zich wel bewust zijn van de geweldige ont
wikkelingen op het gebied van de schaalvergroting
ook in de tuinbouw. Bent u zich bewust dat uw be
drijf moet blijven groeien, dat u binnenkort min
stens 5.000 m'2 glas moet hebben om een bestaan
te vinden, mogelijk binnen afzienbare tijd wel 7500
m2 of misschien 10.000 m2? Hoe wilt u dat aanpak
ken en tot uitvoering brengen?, vroeg hij de aan
wezigen.
De discussie hierover kwam moeilijk op gang
deze middag in St. Annaland. Het was ook niet te
verwachten dat dit zou gebeuren. Het was echter
zeer goed dat het zo gesteld werd, dat ir. Van
Beekom de tuinders van nu als het ware met de
neus drukte op de realiteit van het heden en de
toekomst.
De rijkstuinbouwconsulent ir. H. Sytstra die een
nabeschouwing hield, zei dat ook in Zeeland niet
ontkomen zal kunnen worden aan een sanering in
de tuinbouw. De mogelijkheid is zelfs aanwezig dat
dit versneld zal gaan wanneer er alternatieve werk
gelegenheid komt. Hij noemde het een verdoeze
len van de waarheid wanneer de tuinder er niet
vanuit gaat dat zijn bedrijf moet blijven groeien.
Overigens was ir. Sytstra van mening dat er in
het Europese verband voor de Zeeuwse tuinbouw
een plaats is met een flink aantal goede bedrijven.
Er is echter een zekere traagheid in het volgen van
de ontwikkelingen en ook zijn er nog teveel kleine
eenheden in die Zeeuwse tuinbouw. Verder be
treurde spreker het te weinig aanwezig zijn van
echte glascentra en zei hij dat met kracht gestreefd
dient te worden naar geconcentreerde vestigingen
van glasbedrijven.
Ook ir. Sytstra zou graag een voorbeeldbedrijf
zien voor de groenteteelt in het zuidwesten en ten
slotte deelde hij mede dat het r.t.c. Goes voortaan
samen met het r.t.c. Barendrecht de voorlichting
voor de groenteteelt in het zuidwesten gaat ver
zorgen.
Er zou over deze ontwikkelingsdag voor de
Zeeuwse groenteteelt veel meer te zeggen zijn. In
deze rubriek moeten we het echter laten bij deze
lang niet volledige opmerkingen die het overden
ken en bespreken alleszins waard zijn.
