Bewaring van zaaiuien
Het hagelrisiko
in de fruitteelt
neemt snel toe
PINGEN VAN PE WEEK
6
Door de Stichting Nederlandse Uienfederatie is een
folder uitgegeven over de bewaring van zaaiuien.
Hieruit nemen we het volgende over.
De bewaring geeft de teler de mogelijkheid het pro-
dukt eerst dan te ruimen als de verkoopprijs gunstig
is. Daar ongeveer 75 van de produktie buiten onze
grenzen wordt afgezet, hangt de. duur van de bewa
ring ook nauw samen met de buitenlandse vraag. In
de meeste jaren betreft de vraag tijdens en direkt na
de oogstperiode slechts een derde gedeelte van het
voor export bestemde kwantum. Het overgrote deel
van de uien moet dus voor kortere of langere tijd
worden opgeslagen.
Op de buitenlandse markt ontmoet het Nederlandse
produkt vooral konkurrentie van uien uit Spanje,
Polen en Italië. Een optimaal financieel resultaat is
alleen te behalen als uien van goede kwaliteit worden
geleverd. Het is dus noodzakelijk zodanige bewaar
omstandigheden te scheppen, dat de kwaliteit ge
durende lange tijd gehandhaafd1 blijft.
HOE BEWAREN
Ideale bewaaromstandigheden voor uien kunnen in
ons land alleen in mechanisch gekoelde ruimten ge-
Deze konklusie viel te trekken uit de woorden van
de voorzitter van de Onderlinge Fruittelers Hagel-
verzekering Maatschappij de heer J. Kakebeeke,
tijdens zijn openingsrede ter gelegenheid van de 19e
algemene ledenvergadering te Goes.
Dat er jaarlijks in West-Europa meer schade moet
worden uitgekeerd is niet alleen een gevolg van het
feit, dat de kwaliteitseisen toenemen en derhalve de
waardedaling van beschadigd fruit stijgt. Veel meer
is het stijgende schadebedrag toe te schrijven aan
het toenemende aantal onweersbuien, waaruit vooral
in de maand juni zo dikwijls hagelstenen voort
komen.
Pogingen om b.v. met raketten de opkomende
hagelbuien te verstoren hebben tot nu toe weinig of
geen resultaat opgeleverd. Meer resultaat schijnt
het afschermen van de boomgaarden met reuzen-
netten op te leveren. Bezwaar hiervan is echter, dat
het bijzonder kostbaar of wel onbetaalbaar is.
Het afgelopen jaar 1967 bleef Nederland gespaard
OPSLAG IN STAPELKISTEN
Geheel nieuw is het systeem van opslag in stapel-
kisten. Hierbij vindt de opslag plaats in kisten met
een inhoud van 1 tot 1.5 m3. De kisten zijn voorzien
van een dubbele bodem (dichte palletbodem). De
bovenzijde van de bodem bestaat uit een lattenrooster;
de onderzijde is gesloten. Door de kisten op en achter
elkaar te plaatsen ontstaat in elke rij en laag kisten
een luchtkanaal. Dit luchtkanaal wordt aangesloten
op een speciaal gekonstrueerde luchtkamer. In deze
ruimte opgestelde ventilatoren blazen de lucht via de
dubbele bodem onder in de kisten. Boven in de kisten
ontwijkt de afgewerkte lucht door spleetopeningen.
Het plaatsen van de kisten gebeurt met een vorkhef
truck. Om praktische redenen stapelt men als regel
vier kisten op elkaar. In de rij worden meestal acht
kisten geplaatst. Hoewel ook bij de bewaring in kis
ten de koeling met buitenlucht geschiedt, biedt dit
systeem toch vele voordelen boven de losgestorte
opslag.
VOORDELEN STAPELKIST
Bij aanwezigheid van een hiervoor geschikte op-
raapmachine kan de oogst rechtstreeks in kisten
geschieden.
Het gebruik van kisten geeft een belangrijke ar
beidsbesparing bij extern en intern transport.
Elke gewenste hoeveelheid uien kan afzonderlijk
worden opgeslagen.
Door de geringe storthoogte treedt geen druk-
beschadiging op, terwijl de beluchting beter is.
Een kunstmatige droging ter bestrijding van kop-
rot heeft meer effekt.
Voor een moeilijk te bewaren produkt is een af
zonderlijke beluchting mogelijk.
Tijdens de bewaarperiode is de kontrole op het
produkt beter en eenvoudiger uitvoerbaar.
Elke gewenste hoeveelheid uien kan zonder extra
arbeid ">f verstoring van de beluchting snel wor
den geruimd.
voor katastrofale hagelbuien. Daarentegen werden
delen in Zwitserland, Frankrijk en Italië zwaar ge
troffen. Dit brengt met zich dat zware eisen worden
gesteld aan de hagelverzekeraars. Met name hebben
de reassuradeuren de laatste jaren zware financiële
klappen moeten incasseren.
Keren wij terug naar ons eigen werkgebied, waar
rond 40 van het fruitareaal bij onze maatschappij
verzekerd is, dan valt te konstateren, dat in de afge
lopen 4 jaren een bedrag van 3.640.028,23 aan
schade werd uitgekeerd. Met het oog op de toe
nemende schadekansen is samenwerking i.q. grotere
spreiding van het risiko gewenst. De maatschappij
werkt reeds jaren in landelijk verband samen met
2 partners. Tot zijn vreugde kon de Voorzitter mee
delen, dat thans ook in dit samenwerkingsverband
is toegetreden de Onderlinge Fruittelers Hagelver-
zekering Mij te Roermond, met een verzekerd bedrag
van rond 11.000.000,
Door de sekretaris-penningmeester, de heer J. de
Lange werd vervolgens het jaarverslag toegelicht,
waaruit bleek, dat in 1967 voor rond 11.870.000,
bij de maatschappij was verzekerd en dat aan scha
de werd uitgekeerd een bedrag van 503.350,d.i.
4.24 van het verzekerde bedrag. In 1966 bedroeg
de schade 1.596.624,of wel 14,87% van het ver
zekerde bedrag. Uit deze 2 cijfers zijn de volgende
konklusies te trekken nl. dat het hagelrisiko bijzon
der grillig is en tevens dat een brede samenwerking
noodzakelijk is.
De voorlopige aangifte voor 1968 bedraagt reeds
rond 15.000.000,hoewel te verwachten is, dat dit
bedrag bij de definitieve aangifte aanmerkelijk zal
dalen. Reeds werden voor het oogstjaar 1968 alweer
35 nieuwe leden ingeschreven. Helaas hebben een
aantal bedrijven ook reeds hagelschade gemeld,
waarvan de beschadiging over het algemeen matig
tot licht mag worden genoemd.
Bij de bestuursverkiezingen werden de heren J. P.
C. Boot te Haamstede en M. A. Manneke te Breskens
herbenoemd.
Vervolgens werden enkele reglementswijzigingen
aangenomen. De vergadering was goed bezócht
Zonder twijfel zullen deze week veel Zeeuwse
tuinders de Houtrusthallen in Den Haag hebben be
zocht, waar de grote tuinbouwhandelstentoonstel-
ling de ,,Wéhaté" werd gehouden.
Daar heeft men kennis kunnen nemen van de
enorme ontwikkelingen die er zijn op het terrein
van de mechanisering en automatisering binnen de
moderne Nederlandse tuinbouw en in het bijzonder
binnen de glastuinbouwsektor want daar ging het
in eerste instantie om.
Uit hetgeen er naar aanleiding van deze tentoon
stelling door de deelnemers is bekend gemaakt,
blijkt duidelijk dat het moderne tuinbouwbedrijf over
bijzonder veel hulpmiddelen kan beschikken om de
teelten beter te doen slagen en efficiënter te kun
nen werken.
De automatisering heeft een toenemende invloed
in de glasbedrijven. Hier is sprake van een opmars
die niet te stuiten zal zijn, zo min als de opmars
van de mechanisering te stuiten is geweest. De
genen die er niet aan wijlen, zullen eens tot de con
clusie komen, dat ze de boot hebben gemist.
Mechanisering en automatisering kost veel geld.
Het is alleen verantwoord dat er in te steken wan
neer men de mogelijkheid van een redelijk rende
ment aanwezig acht. Of dat zo is moet elk voor zich
bekijken en berekenen. Zeker is echter, dat we op
alle gebied steeds meer in een maatschappij gaan
leven waarin z.g. diepte-investeringen noodzakelijk
zijn om de steeds duurder wordende faktor arbeid
zo goed mogelijk op te vangen.
Een gulden kost ook zes tot zeven cent per jaar
en dat is niet weinig, maar na wat rekenen kan men
dikwijls tot de konklusie komen dat mankracht nog
duurder is en dan is het niet moeilijk om te beslui
ten wat men moet doen.
Wat moeten we doen, vragen ook heel wat
Zeeuwse kleinfruittelers zich af. Ze weten het niet.
Al jaren wordt hen voorgehouden en zien ze dat er
kansen zijn voor de teelt van aardbeien in kassen
maar ook hier zitten we dan weer met het vraag
stuk van de grote investeringen en dikwijls ook van
de grond. Er is nog een groep van kleinfruittelers in
onze provincie die het houden op de vollegronds-
teelten van aardbeien, frambozen, bessen en bra
men. Helaas moeten we constateren dat de teelt
resultaten van deze produkten tot nu toe allerminst
gunstig zijn geweest. Met de Regina op plastic, die
vroeg geoogst kon worden, liep het redelijk goed,
al waren de opbrengsten en prijzen lager dan het
vorig jaar.
De aardbeienoogst gaf over het algemeen te wei
nig kilo's en de prijzen waren redelijk maar konden
toch de teelt niet goed maken.
Op het ogenblik is de frambozenoogst in volle
gang. De prijzen liggen nogal wat lager dan het
vorig jaar en elke teler is van mening dat de kilo-
opbrengt tegen zal vallen, zodat het er dik in zit dat
ook dit produkt een aanzienlijk lagere geldelijke op
brengst zal geven dan het vorig jaar. Hetzelfde geldt
voor de rode bessen. De kilo-opbrengst is redelijk,
maar de prijs is een grote teleurstelling. Ze bedraagt
maar ruim de helft van wat het vorig jaar voor dit
produkt werd betaald. Het grootste deel van de aan
voer is klasse II kwaliteit als gevolg van de regen
en grote hitte van de laatste tijd. Het vorig jaar be
taalden de fabrieken daarvoor rond en iets boven
1 gulden per kg. Nu ligt de prijs rond 60 cent per kg.
Er zijn telers die 30 cent per kg moeten betalen voor
het plukken. Onnodig te zeggen dat er bij prijzen
van 60 cent geen enkele aardigheid zit in het rode
bessen telen. Gezien het prijspeil van deze tijd mo
gen deze nu niet beneden f 1,per kg komen.
Het vorig jaar was er sprake van een gunstig
teeltresultaat in de vollegrondskleinfruitsektor, maar
helaas moeten we constateren dat het nu geheel
anders ligt en dat is jammer in een periode waarin
de kosten steeds hoger worden. We zien echter
duidelijk dat deze teeltmethode grote risico's in
zich heeft, niet alleen voor wat de opbrengsten be
treft, maar ook voor de prijzen.
Het wordt ook steeds beter zichtbaar dat we dit
jaar in Zeeland gemiddeld een kleine appeloogst
krijgen. De vruchtzetting van verschillende rassen
was al niet geweldig maar vorige week is er een
ongekend zware rui opgetreden. Vermoed wordt
dat de grote temperatuursverschillen daar de oor
zaak van zijn. Veel telers hebben nog niet dikwijls
een zo zware rui meegemaakt. Het geldt voor alle
rassen. Winston hing aanvankelijk goed maar nu
Is dat ras dikwijls ook uitgesproken slecht gewor
den. Hetzelfde geldt voor Cox's Orange Pippin en
ook bij de James Grieve is de rui bijzonder zwaar ge
weest. Op veel percelen zal van dit ras minder dan
een halve oogst komen. Het is zeker dat er dit jaar
van grote appelaanvoeren In Zeeland geen sprake
zal zijn. Er zijn vrijwel geen bedrijven meer over
gebleven waar men nog tevreden is over de om
vang van de oogst
schapen worden. Vanwege de hoge bewaarkosten
heeft deze wijze van opslag weinig ingang gevonden.
De bewaring geschiedt thans overwegend in met
buitenlucht gekoelde bewaarplaatsen. Bij dit systeem
bereikt de temperatuur alleen tijdens vorstperioden
de voor uien optimale waarde van 0 tot 2° C.
Nog algemeen vindt de opslag plaats in cellen of
boxen. Ventilatoren stuwen koude buitenlucht via
ondergrondse kanalen in het losgestorte produkt. Om
de vrijkomende warmte en het vocht zo snel mogelijk
uit de dirie meter hoge massa te voeren is een grote
luchtverplaatsing noodzakelijk.
In ons klimaat leidt een natuurlijke droging meestal
tot kwaliteitsverlies. Het verdient dan ook aanbeve
ling de uien ongeveer een week na het rooien binnen
te brengen. In de bewaarruimte wordt het produkt
direkt kunstmatig gedroogd. Hierdoor blijft de na
tuurlijke kleur behouden, terwijl door de snelle in
droging van het halsweefsel de kans op het binnen
dringen van de koprotschimmel kleiner wordt. Om
uitval door kale uien zoveel mogelijk te beperken,
mag de kunstmatige droging niet langer dan 3 dagen
duren. De ventilatoren en de warmtebron moeten vol
doende kapaciteit bezitten om de uien in deze korte
tijd geheel te drogen.
6 VOORWAARDEN VOOR EEN SUKSESVOL-
LE BEWARING
Rooi op het juiste tijdstip.
Laat de uien niet langer dan 710 dagen
op het veld ligen.
Sla alleen uien op van goede kwaliteit.
Voer direkt na het binnenbrengen van de
uien een kunstmatige droging uit.
Ventileer intensief tijdens koude perioden.
Zorg ook tijdens minder koude dagen voor
voldoende ventilatie.
VERDERE GEGEVENS
In de folder worden verder gegevens verstrekt over
de benodigde luchthoeveelheden en warmte bij het
drogen en bewaren, toegelicht met voorbeelden. Be
langstellenden raden we aan de brochure aan te vra
gen bij de Stichting Ned. Uienfederatie, Hoflaan 34
te Middelharnis.
