De mechanisatie van de aardappeloogst
D1
534
ZEEUWS LANDBOUWBLAD
Op vele landbouwbedrijven bestaat een toe
nemende behoefte aan arbeidsbesparende
werkmethoden, speciaal voor de oogst van
de verschillende produkten. Het steeds af
nemende aantal werknemers in de landbouw,
alsmede het feit dat de kosten van machines
en werktuigen relatief minder zijn gestegen
dan de arbeidslonen, zijn daarvan de hoofd
oorzaken. Dit betekent ojn. dat mechanisa
tie veelal noodzakelijk is. Bij een goede toe
passing van mechanische hulpmiddelen en
daarbij aangepaste werkmethoden, kan men
er bovendien in slagen om voordeliger en
sneller te werken. De mechanisatie van de
aardappeloogst biedt een aantal interessante
aspekten die in het onderstaande nader be
licht zullen worden. We hebben hierby het
oog vooral op de verschillende machines, de
beschadiging, de verwerking en het trans
port van Iosgestort prcdukt.
STREVEN NAAR GOEDE KWALITEIT VAN HET PRODUKT.
MOG te veel heerst de mening dat door mechanisch rooien de kwaliteit noodzakelijk sterk terug
zal lopen. Dit behoeft echter geenszins het geval te zijn. De kans op beschadiging neemt wel toe
naarmate de machines groter en ingewikkelder worden. In de praktijk is evenwel gebleken dat met
vele merken en typen rooimachines uitstekende resultaten behaald kunnen worden. Voorwaarde is
dan dat men ook alles heeft gedaan wat mogelijk was, zoals een korrekte afstelling van de machine
en een doelmatige grondbewerking en teeltwijze. Helaas worden ook veelvuldig grote teleurstellin
gen geboekt. Wat te denken b.v. wanneer een eenvoudige verzamelrooier een eindprodukt aflevert
met 40 beschadigde knollen. En dat komt nog vrij veel voor. Zelfs wordt het af en toe gepres
teerd om meer dan 60 ofwel 2/3 deel van het produkt door een rooimachine waardeloos te ma
ken. Bij de huidige stand van de mechanisatie is dat echter niet nodig. Wel dient terdege beseft Ie
worden dat de gehele teeltwijze en alles wat daar by behoort, afgestemd moet zijn op het mechanisch
rooien van de aardappelen.
Zo is een eenmaal te diep of onregelmatig gepoot perceel evenmin geschikt als een perceel
met veel kluiten in de ruggen. Uiteraard zijn hierbij de weersomstandigheden en de vochtigheid van
de grond mede van invloed. Een machine is daar nu eenmaal meer gevoelig voor. Anderzijds dient
men ook de dagen waarop vlot gerooid kan worden, volledig te benutten. Het bij velen beruchte
jaar 1960 telde in de maand september 12 dagen met ideale omstandigheden van grond en weer
voor het rooien van aardappelen. Wanneer gemiddeld 1 ha per dag gerooid kan worden, betekent dit
dus een oppervlakte van 12 ha. De premie voor vroege levering van suikerbieten lokte echter
menigeen bij de aardappelen weg met als gevolg dat er later geen kans meer was op goed rooien van
aardappelen met alle gevolgen van dien. Het betekent in feite dat de mogelijkheden benut moeten
worden.
3. Werprooiers.
2. Voorraadrooiers:
a. schudzeef rooiers;
b. kettingrooiers;
c. zeefrooiers.
3. Verzamelrooiers:
a. kettingverzamelrooiers;
b. verzamelrooiers met opvoertrommel:
c. korf rooiers;
d. bunker- en wagenrooiers.
Het zou in het bestek van dit artikel te ver voeren om elke hier genoemde machine aan een be
schouwing te onderwerpen. De onder groep 1 en 2 genoemde typen zijn in feite verouderde machi
nes. Dit wil niet zeggen dat een werp- en een voor raadrooier niet meer bruikbaar zouden zijn. Beter
dan verkopen is het om een oude werprooier te reserveren voor extreem ongunstige omstandigheden.
De voorraadrooier biedt inderdaad enige arbeidsbesparing, doch voor het oprapen is volgens de hui
dige begrippen te veel arbeid en tijd nodig. De kettingrooiers in deze groep veroorzaken bovendien
E meest bekende verzamelrooiers leveren het
produkt in de zak. Ten opzichte van voor
noemde typen machines is dit een grote verbete
ring. Nadat de zakken zijn gevuld, worden ze op
de grond of op een platform geplaatst. Daarmee
is men echter niet klaar, want deze zakken moe
ten andermaal worden verwerkt. Meestal gebeurt
dit met een wagen waar ze opgeladen moeten
worden om ze vervolgens te transporteren naar
hoop of koelcel.
Wanneer we de werking van een kettingverza-
melrooier (zakkenrooier) eens nader gaan bekij
ken, dan blijkt dat de aardappelen door de schaar
worden opgenomen, door kettingen omhoog wor
den gevoerd, tot 1.25 m of hoger, daarna naar
beneden vallen op een schudhor en vervolgens
wederom naar beneden vallen in de zak. Is er
geen schudhor dan vallen ze direkt in de zak. Als
de zak vol is dan plaatst men die nogmaals naar
beneden op de grond. Dit betekent in feite dat
dit type verzamelrooier de aardappelen uit de
grond heeft gehaald met als eindresultaat dat het
produkt, in de zak, weer op de grond terecht
komt.
Afhankelijk van de grootte van de opbrengst
moet er dan een hoeveelheid van 30 tot 50.000 kg
per ha opgenomen en geladen worden op een
wagen die ca. 1.10 m hoog is.
Bij een kritische beschouwing is deze oogst-
methode eigenlijk zeer onlogisch. De aardappelen
worden n.l. in de machine reeds hoger opgevoerd
dan de laadvloerhoogte van <le landbouwwagen.
Daarom is het mogelijk om het produkt op die
hoogte te houden en middels een afvoerband direkt
naar de wagen af te voeren. Zakken zijn dan niet
meer nodig en men werkt gemakkelijker omdat
er geen zware zakken geladen behoeven te worden.
Begrijpelijk is dat by een goede toepassing van dit systeem tevens een belang
rijke arbeidsbesparing gerealiseerd kan worden. Deze wagenrooiers zullen
in de nabije toekomst in steeds toenemende mate in gebruik worden genomen.
Want als er in de zak kan worden gerooid, dan kan er ook op de wagen
worden, gerooid.
In principe biedt ook de verzamelrooier met opgebouwde bunker wel
perspektief. In plaats van in de zak, wordt het produkt hier opgevangen in
een bunker. Op de wendakkers kan de bunkerinhoud overgestort worden op
een gereedstaande wagen. Bij dit systeem worden de aardappelen dus ook
los verwerkt.
Ten opzichte van een wagenrooier is als voordeel aan te merken dat er
tijdens het rooien geen wagen meer behoeft te rijden en als bezwaren dat de
machine meer belast wordt naarmate de bunker verder wordt gevuld en dat
de inhoud van deze bunker beperkt is. De beperkte inhoud betekent dat op
lange percelen meerdere malen per werkgang gelost zal moeten worden. Wel
kan dit vervangen worden door hierbij met het telen reeds rekening te hou
den, bijv. de rijen overdwars op het perceel leggen. Ideaal is dat echter niet
i.v.m. andere bewerkingen, zoals beddenbewerking en sproeien.
dikwijs een geduchte beschadiging. Van praktijk
zijde wordt vaak de opmerking gemaakt dat de
betreffende grond niet geschikt is om in de zak
te kunnen rooien en dat men dus op de voorraad
rooier is aangewezen als hoogst bereikbare ideaal.
Dit komt inderdaad op kleine schaal voor, doch
vaker is het zo dat men nog nimmer serieus heeft
gestreefd naar de opbouw van kluitenvrije ruggen.
Anderzijds is het voor de zeer moeilijke grond de
vraag of hier nog wel aardappelen geteeld moeten
worden. Aan de hand van een begroting van kos
ten en opbrengsten zal dan de meest juiste be
slissing genomen kunnen worden.
HE verzamelrooiers met opvoertrommel betekenen tot op zekere hoogte
een tussenvorm, omdat deze veelal uitgevoerd zijn met een platform
waarop een aantal gevulde zakken geborgen kunnen worden. Op vaste
plaatsen, zo mogelijk op de wendakkers, kunnen deze zakken overgeladen
worden op. een wagen. Dit gaat vrij gemakkelijk omdat de hoogte van de
laadvloer en het platform ongeveer gelijk zijn. Voor het overladen en wat
daarbij komt is echter telkens tijd nodig zodat de machine niet volledig kan
worden benut. Voor de steeds kostbaarder wordende oogstmachines is, mede
in verband met het veelal beperkt aantal dagen met goed weer, de grondregel
van kracht dat deze machines zoveel mogelijk effektief moeten worden.
Iedere minuut onnodig stilstaan is dan feitelijk onverantwoord. De machines
met opvoertrommel zijn wel een verbetering t.o.v. de eenvoudige kettingver
zamelrooiers, mede ook door de veelal aanwezige loofafvoer. Anderzijds moet
(Zie verder volgende pagina onderaan.),
VERSCHILLENDE TYPEN MACHINES.
TEN behoeve van de aardappeloogst kunnen, naast volledig handwerk en het werken met een lich-
1 ter, diverse typen machines worden gebruikt. De volgende indeling kan worden gemaakt.
„Samro" aardappelverzamelrooier.
