Aardappel-rooidemonstratie te Ferwerd (Fr.)
DE BEOORDELING
DE MACHINES
634
De Werktuigen-Commissie van de Friesche Mij van Landbouw heeft in samenwerking met
de R.L.V.D. en de N.A.K. een grote demonstratie gehouden met aardappelrooimachines op 30
Augustus j.l. op het bedrijf van de heer Jac. Binnema te Ferwerd.
Gedemonstreerd werd op zware kleigrond (afslibbaar gedeelte 50 onder verre van ideale
omstandigheden. Het betrof een gewas doodgespoten plantgoed (Bintje), met rijenafstand van
67 cm. Leek de grond van boven vrij goed droog, in de rug was hij taai en kneedbaar, waardoor
grove kluiten tussen de aardappelen bleven liggen, wat het zoeken uiteraard nadelig beïvloedde.
De beoordelings-commissie is dan ook van mening, dat zijn beoordeling zuiver als een „moment
opname" moet worden gezien en dat diverse machines onder meer normale omstandigheden zeker
beter werk zouden hebben geleverd. De gedemonstreerde machines zijn reeds enkele jaren in de
practijk en hebben alle min of meer reeds hun sporen in de lande verdiend.
Dank zij de goede medewerking van het zeer talrijke publiek is beschadiging van de aard
appelen door vertrappen, tot een minimum beperkt gebleven.
Was de boer in N. Friesland voor 3 jaar in het algemeen nog van mening, dat men op de
lichter was aangewezen en dat de rooimachine te veel beschadigde, nu blijkt de voorraadrooier de
algemene belangstelling te hebben. Vooral de rooier met roosterketting heeft de laatste paar jaren
ook hier grote opgang gemaakt, terwijl de zeef radrooiers reeds elders in het land vrij algemeen
in gebruik zijn.
De tot nog toe geconstrueerde rooiers met roosterketting worden alle door de trekker aan
gedreven en zijn meest éénrijig. Dit blijkt in de practijk wel eens wat bezwaarlijk te zijn, omdat
de trekker dan ook vrijwel de gehele dag gebonden is. De 2-rijige machines geven hier een aan
trekkelijke oplossing, terwijl het ook merkbaar beter zoekt achter dergelijke machines. Een andere
oplossing om zijn trekker vrij te houden voor ander werk is, dat men een paardenmachine koopt.
Op de demonstratie is gebleken, dat deze mogelijkheid zeker aanwezig is, hoewel de Com
missie hierin een zekere reserve wil behouden en enigszins denkt aan het gezegde: „één proef is
geen progf."
Gezien de resultaten hier, verdienen deze machines zeker de algemene belangstelling.
De machines zijn op de volgende punten be
oordeeld:
1. OPROOIEN. Hieronder wordt verstaan, de
mate waarin de aardappelen worden opgenomen
en op een rijtje worden gebracht. (Dus niet
morsen).
2. BESCHADIGING. Onder beschadiging wordt
hier in hoofdzaak verstaan het aantal gesneden
knollen. Om de werkelijke beschadiging door de
machine vast te stellen, zijn diverse monsters ge
nomen, die echter naderhand nog zullen worden
onderzocht op beschadiging. Dit wordt dus nog
nader gepubliceerd. Gezien de omstandigheden
wordt echter verwacht, dat ernstige beschadiging
niet zal worden geconstateerd. Terecht kan wor
den opgemerkt, dat in het algemeen het aantal ge
sneden aardappelen vrij gemakkelijk kan worden
teruggebracht door de machines wat dieper te
laten werken. Het gevolg hiervan is, dat de ma
chine meer grond moet verwerken, wat uiteinde
lijk tot uiting komt in de ligging van de gerooide
aardappelen.
3. LIGGING. Hieronder wordt verstaan het
meer of minder gemakkelijk rapen van de aard
appelen. De punten 2 en 3 hebben verband met
elkaar.
Voorbeeld: Is de rooimachine te licht door de
grond gegaan, dan krijgen we dus veel gesneden
aardappelen, maar de ligging kan zeer goed zijn.
Als de rooier dieper wordt gezet, dan uiteraard
minder gesneden knollen, maar de ligging kan
ook gemakkelijk slechter zijn, omdat een gedeelte
van de kluiten tussen de aardappelen komt te
liggen.
Op bovengenoemde 3 punten zijn door de 7
commissie-leden punten gegeven van 1-10. Het
gezamenlijk resultaat is in het bijgaande staatje
weergegeven.
BEOORDELING OP PUNTEN VAN DE
COMMISSIE
Perceel Merk en type rooimach. Op- Bescha- Lig-
rooien diging ging
1
Grimme Rekord, 1-rijige
voorraadrooier voor paar-
dentractie
6
6
5
2
Komeet 1-rijige voorraad
rooier voor paardentractie
VA
7
7
3
Grimme Rekord 1-rijige
voorraadrooier voor trek
keraandrijving
VA
5
VA
4
Komeet 1-rijige voorraad
rooier voor trekkeraandr.
VA
v/2
VA
5—6
Lanz 2-rijige voorraad
rooier voor trekker
8
7
VA
7
B.A.V. 1-rijige voorraad
rooier voor trekker
9
9
VA
8
Bison 1-rijige voorraad
rooier voor trekker
9
9
VA
9
Krakei 1-rijige voorraad
rooier voor trekker
8
6
5
10
Kuli 1-rijige voorraadrooi
er voor trekker
9
8
8
11
Kruipo 1-rijige zakken
rooier voor trekker
9—
8
12
Romas 1-rijige voorraad
rooier voor trekker
9
8
VA
13
Bison 2-rijige voorraad
rooier voor trekker
8
7
VA
1. „Grimme Rekord" voorraadrooier voor paar-
dentractie van het Centraal Bureau te Rotterdam
(Wordt ook geïmportéerd door N.V. Zonna te
Beilen). Prijs 1260,
De aardappelrug wordt opgenomen door een
V-vormige schaar. Grond en aardappelen worden
daarna, zijdelings weggeworpen door een iets
scheef op de rijrichting staand werprad. Daarna
komen de aardappelen op een iets schuin staand
zeefrad, waarna ze op een rij op het veld komen
te liggen. Tussen werprad en zeefrad door wordt
nogal eens een aardappel verloren. De aard
appelen kwamen vrij goed boven maar lagen ver
spreid over een brede strook. De machine stond
te ondiep, waardoor vrij veel gesneden aard
appelen. De machine trok voor 2 paarden vrij
zwaar.
2. „Komeet" voorraadrooier voor paardentrac-
tie van „Het werktuigenbureau voor de Landbouw"
te Sneek (Importeur Fa. P. Heesters en Zn., te
Haren, N. Br.). Prijs ƒ1125,
De aardappelrug wordt op dezelfde wijze opge
nomen en wordt door een verticaal op de rijrich
ting staand werprad opzij geworpen tegen
een verticaal draaiend zeefrad. De grond gaat
door dit zeefrad, terwijl de aardappelen via
een glijdend roostertje op een vrij smalle strook
komen te liggen. Deze strook aardappelen "bleek
zeer gemakkelijk te rapen. De machine morste
vrijwel niet, stond even te licht afgesteld, waardoor
enkele gesneden aardappelen. De mesverstelling
is heel goed te regelen. De machine trok minder
zwaar als no. 1.
Zowel de Rekord als de Komeet hebben het be
zwaar, dat ze enigszins te smal zijn voor onze aard
appelruggen van 67-70 cm.
Wil men aan de zijkanten geen gesneden aard
appelen, dan dient Zeer nauwkeurig te worden ge
reden. Gezien de goede resultaten onder deze
slechte omstandigheden verdient het aanbeveling,
dat de constructeur de machines meer geschikt
maakt voor aardappelruggen van 70 cm.
3. „Grimme Rekord" voorraadrooier voor
trekkeraandrijving. Prijs 1465,
De machine werkt op hetzelfde principe als
no. 1 maar wordt door de aftakas aangedreven.
De machine stond veel te licht afgesteld, wat
uiteraard de ligging gunstig beïnvloedde. De be
schadiging was echter te hoog.
4. „Komeet" voorraadrooier voor trekkeraan
drijving. Prijs 1525,
De machine werkt op hetzelfde principe als
no. 2 maar wordt aangedreven door de aftakas.
Evenals no. 2 maakte deze machine een goede in
druk. Het aantrekkelijke van een dergelijke
trekkermachine is, dat hij kort achter de trekker
is bevestigd (weinig oprooien), terwijl de prijs
van plm. 1000,lager ligt.
De commissie is dan ook van oordeel, dat deze
machine (evenals de paardenmachine) onder de
gegeven omstandigheden zeker mogelijkheden
biedt.
5-6. „Lanz" V.R. 2 rijige voorraadrooier van
machinehandel J. v. d. Ploeg, St. Jac. Parochie
(Imp. Louis Nagel, Arnhem). Prijs ƒ5000,
Het is een fors gebouwde machine met rooster
ketting. De ketting bestaat uit een soort rollen-
ketting (als van fiets), waartussen de rooster-
staven zijn aangebracht. De ruimte tussen de
roosterstaven is vrij groot (een nauwer rooster is
ook te leveren). De aardappelrug wordt opge
nomen door een 2-delige schaar. De twee
ruggen worden daarna opgenomen door één
breed roosterketting breedte 115 centimeter)
passeren vervolgens eenzelfde 2e roosterket
ting, dat in het verlengde ligt van het eerste. De
aardappelen vallen vervolgens achter de machine
neer. De breedte van de gevormde rij kan worden
geregeld door 2 glijroosters, die wijder of nauwer
kunnen worden gesteld, waardoor de aardappelen
meer of minder op één rij komen te liggen.
De algemene ervaring is, dat 2 rijen op deze
wijze bijeengebracht, veel gemakkelijker worden
geraapt, dan 2 afzonderlijke rijen van een 1-rijige
machine. De machine maakte vrij goed werk, doch
was enigszins te licht afgesteld. De machine kan
ook worden gebruikt als 2-rijige bietenrooimachine.
7. B.A.V. 1 rijige voorraadrooier van machine-
handel J. v. d. Ploeg, St. Jac. Parochie (Fabrikant
Erven P. Brouwer te Oudenbosch). Prijs ƒ2450,
De machine heeft een verstelbare 2-delige
schaar, die de grond goed opneemt. Vervolgens
komt de rug op een roosterketting dat (evenals
5) bestaat uit 2 zware rollen-kettingen, waar de
roosterstaven tussen zijn bevestigd. De meeste
grond wordt op dit "staafrooster uitgezeefd, waar
na de resterende grond met aardappelen op een
haaks op het opveerketting staande roosterketting
komt. De machine kan ook worden uitgevoerd
met glij rooster in plaats van met dwars-transpor-
teur. De aardappelen kwamen in een vrij smalle
strook op de grond en waren vrij goed te rapen.
Deze machine is vrijwel de oudste in zijn soort,
die in ons land gefabriceerd wordt. De machine
maakt een degelijke indruk.
8. „Bison" 1-rijige voorraadrooier van Smederij
G. Vencma te Beetgum (Fabrikant fa. Bosch te
Nijverdal). Prijs 2460,
Evenals no. 7 is ook deze machine te leveren
met glijrooster in plaats met dwars-transporteur.
Behalve de roosterketting zijn beide machines on
geveer gelijk van constructie. De roosterketting
bestaat hier uit 2 canvasriemen (met rubber om
kleed), waarop de roosterstaven zijn geklonken.
Op deze wijze wordt de slijtage van metaal op
metaal gedeeltelijk ondervangen. Bij breuk is de
band echter moeilijk te herstellen. De machine is
in Friesland algemeen bekend en leverde ook hier
vrij goed werk. Evenals B.V.A. echter veel kluiten
tussen de aardappelen. Beide machines waren
goed afgesteld, zodat practisch geen verlies of
beschadiging voorkwam.
9. „Krakei" 1-rijige voorraadrooier van ma
chinefabriek v. d. Zee, Medemblik.
De machine heeft één lang zeefro.oster in tegen
stelling tot Bison en B.A.V. en is daardoor vrij
lang. De ketting is van speciale constructie en
wordt 30 ha gegarandeerd. De machine is uitge
voerd met wisselbak, waardoor de snelheid van de
roosterketting kan worden gewijzigd. Staat de
machine over het algemeen in N. Friesland goed
bekend, hier viel het geleverde werk niet mee.
Hoewel de machine vrij licht stond ingesteld,
kwamen zeer veel kluiten tussen en op de aard
appelen.
10. „Kuli" 1-rijige voorraadrooier van fa.
Sierksma, Dokkum, (Importeur fa. v. Gemert te
Wanrooy). Prijs ƒ2975,
Deze rooier is van geheel afwijkende construc
tie. Na de dubbele schaar komt de aardappelrug
op een horizontaal draaiend zeefrad. Daarna komt
de rest op een dubbele schudzeef, waarvan de
schudbeweging versteld kan worden. Voorop de
machine kan eventueel een soort cirkelzaag wor
den ingeschakeld, die bij groenrooien het loof af
snijdt en opzij werpt. Voor de juiste instelling en
besturing zit een man op de machine. De ma
chine kan ook worden gebruikt als bietenrooier.
De machine maakte een zeer goede indruk. Bij
het inzetten van de machine werd nogal eens een
aardappel gesneden. Is dit een kwestie van
routine
11. „Kruipo" 1-rijige zakkenrooier van de fa.
De Kruys te Nijkerk.
Deze machine is ontworpen voor de zandgrond,
maar heeft ook op de zavelgronden vrij goed werk
geleverd. De aardappelrug wordt door een V-
vormige schaar opgenomen en komt (als de Kuli)
op een horizontaal draaiend zeefrad. De resterende
grond met aardappelen komt vervolgens in een
groot verticaal draaiende korf, waar ook een ge
deelte van de grond wordt uitgezeefd, maar die
hoofdzakelijk dient om de aardappelen op de
schudzeef te brengen. Bij deze schudzeef staan
4 man, die de kluiten verwijderen, waarna de
aardappelen in de zak worden opgevangen. De
machine bleek op deze grond een te kleine zeef-
capaciteit te hebben. Door vergroting van de zeef-
capaciteit geeft deze machine misschien grotere
mogelijkheden voor de (lichtere) kleigronden.
Hier zij vermeld, dat deze machine reeds voor het
derde jaar loopt bij de heer v. d. Meer te Oude-
bildtzijl op zavelgrond.
12. „Romas" 1-rijige voorraadrooier van Sme
derij Dijkema te Hol werd. (Importeur fa. Massee,
Zwolle). Prijs 1975,
De machine is te vergelijken met de Bison. De
roosterstaven zijn wat dunner, de canvasbanden
wat smaller. De gehele constrcutie is lichter. De
machine maakt heel mooi werk. De aardappelen
waren goed te rapen en de beschadiging gering.
(Zie verder blz. 639 le kolom, onderaan.)
