eeuwóe
3£erkbode
„CHAOS ROND EROS
Van over de Schelde
MIJN COLLEGA
STIMULEERDE BEZINNING?
21e JAARGANG No. 21
24 NOVEMBER 1966
,.Ik worstel
en ontkom"
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redactie Ds. W. H. Gispen, Terneuzen Ds. B. Wentsel, Brouwershaven Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg.
Correspondentie-adres Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. J. Bosman, Vrouwenpolder
Ds. M. V. J. de Craene, St. Laurens Ds. H. Eikelboom, Heinkenszand Drs. A. Elshout, Koudekerke
Ds. W. Kats, Apeldoorn Ds. A. G. Kornet, Vlissingen Dr. P. C. Kraan, Vlissingen
Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden Ds. D. Ringnalda, Middelburg Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
r
Abonnementsprijs
4,per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
D rukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
v.J
Men verzoekt ons opname van het
volgende
,,Als een protestantse bezinning op
verschuivingen in de sexuele moraal is
zaterdag 12 november j.l. in Den Haag
het congres Chaos rond Eros ge
houden, onder auspiciën van de Pro
testantse Stichting ter bevordering van
Verantwoorde Gezinsvorming en het
Nationaal Protestants Centrum voor de
Geestelijke Volksgezondheid. Van die
organisaties houdt de P.S.V.G. zich
speciaal bezig met sexualiteit, huwelijk
en gezinsvorming, praktisch en bezin
nend. i
Het ging op het congres, zoals de ti
tel al zegt, met name om de vraag, of
de kennelijke verschuivingen, die zich
in het bijzonder bij jongeren voltrekken
in de zgn. sexuele moraal, leiden tot
chaos. Anders geformuleerd ,,Wat is
vooruitgrijpen op het huwelijk Is die
eis, die regel uit het verleden nu niet
meer van kracht Zo neen, waarom
niet Welke nieuwe regel is er dan
voor in de plaats gekomen
De voornaamste inleider, ds. C. Aal-
ders, hoofdmedewerker aan de pasto-
raal-psychologische leergang van de
Rijksuniversiteit te Utrecht, vond een
christelijke moraal mogelijk en gewenst,
maar ze zal juist als neerslag van
het grote en enige christelijke gebod
de Liefde, toch relatief, d.w.z. betrok
ken op het leven dienen te zijn. In die
betrokkenheid wilde ds. Aalders ook
ruimte laten voor verschuivingen in de
opvattingen, althans de kerk zal deze
verschuivingen niet zonder meer en bij
voorbaat mogen verwerpen.
Naast de moraal wilde ds. Aalders
grote betekenis hechten aan het ethos,
de gezindheid. Hij zei o.m. dat het
christelijk ethos in deze wereld, wil het
als christelijk ethos een positieve bij
drage leveren aan de moraal, zal moe
ten inschuiven bij- en samen moeten
optrekken met al die andere deskundig
heden en instanties, die zich bezig hou
den met de bescherming van de mense
lijkheid in de samenleving. Deze vraag
om ruimte, deze accentuering van het
ethos, heeft tijdens het congres nogal
wat verontrusting opgeroepen. Met
name dr. Rieveld, redactielid van „Ge
zond Gezin" en gereformeerd predikant
in Den Haag toonde zich als lid van
het forum verontrust over de relativi
teit, die ds. Aalders aanbracht.
Dr. Rietveld meende b.v. dat het
monogame huwelijk ook verdedigd en
beschermd kan en moet worden op
grond van de bijbel en daarom een norm
is en niet alleen uit maatschappelijke
overwegingen en groeiprocessen kan
worden verklaard, waardoor het slechts
een „zede" zou zijn.
Het forumlid mevr. F. T. Diemer—
Lindeboom meende dat men door het
huwelijk te beschouwen als ds. Aalders
deed bezig was het geheimenis van het
huwelijk wreed te verstoren. Ds. Aal
ders op zijn beurt wees als een zwakke
kant in haar betoog haar poging aan
om de jeugd met alle geweld voor fou
ten maken te behoeden iets wat God
de mens wel toestaat. Ook pastoraal
achtte hij deze benadering onbruikbaar.
Liepen de meningen hier ver uiteen
ze kwamen dichter bij elkaar bij de
practische suggestie van de tweede in
leider prof. dr. H. R. Wijngaarden. Hij
had gezegd als- je dan zo nodig moet,
bewandel dan de koninklijke weg en ga
trouwen. Een complete inrichting en
een compleet huis dienen geen eisen
meer te zijn voor het beginnende huwe
lijk. Daarin werd hij bijgevallen.
Er is deze dag meer gezegd en meer
beleefd dan kan worden weergegeven,
ook aan emoties. Een antwoord op de
vraag mag het mag het niet is niet
gegeven. Wat er nu wel gaat gebeuren
is dat de organisatoren zich nu met de
studiecommissie die het congres voor
bereidde zullen moeten gaan bezinnen
op de vraag „Wat nu
Er is onrust, er is onzekerheid. Wat
kunnen wij als organisaties voor de
geestelijke volksgezondheid daaraan
doen Wat kunnen de kerken daaraan
doen Verder zullen wij ons moeten
prepareren op een grote echo in den
lande. Het congres is tenslotte opgezet
om de bezinning te stimuleren op de
vragen die bij ouderen en jongeren le
ven. Handenwringen en ons beklagen
over alles wat onze jeugd tegenwoordig
bedreigt helpt niet. Het kan ook niet
overeenkomstig Gods bedoeling zijn, als
wij bij de pakken zouden gaan neerzit
ten. Wij moeten antwoorden op de uit
dagingen van deze tijd, voor onze jeugd
maar met name ook met onze jeugd.
Tenslotte Met een enquête is even
voor het congres gepeild hoe de 700
congresgangers dachten over de vraag
of verloofden volledig geslachtsverkeer
mogen hebben. Uit de 400 bruikbare
formulieren kwam dit antwoord zeer
verkeerd 14 procent, beter van niet 66
procent, er wel voor/niet zoveel be
zwaar 14 procent, zeer gewenst/geen
enkel bezwaar 5 procent en geen me
ning 1 procent. Bij de hervormde con-
grensgangers (36 procent van het to
taal) was de stemming resp. 6, 70, 16,
6, 2 en bij de 40 procent gereformeerde
congresgangers 19, 66, 12, 3 en 0.
Naschrift
Uit het bovenstaande is wel duide
lijk, dat op het congres van 12 novem
ber j.l. heel wat vragen losgemaakt zijn.
In de eerstkomende weken zal ook via
radio en T.V. deze zaak aan de orde
komen. Op de vergadering van 12 nov.
zijn nogal wat bezwaren naar voren ge
komen. We weten, dat deze in brede
kring leven, ook in Ned. Herv. kring,
en dat binnenskamers nog wel het een
en ander zal worden doorgesproken.
Ook onzerzijds willen wij t.z.t. hier
over nog wel het een en ander opmer
ken, met name over de stelling van Ds.
Aalders, dat de christelijke moraal even
relatief is als elke andere moraal. We
willen hiermede echter wachten, totdat
het verslag van het congres verschenen
is, opdat wij niemand onrecht doen.
A. ELSHOUT.
M. A. ELSHOUT—v. d. ROS.
Korte flitsen uit de Classis Zeeuws-
Vlaanderen.
Op zondag 13 november nam Ds. E.
Hoogerwerf afscheid van zijn gemeente
Schoondijke. Een afscheid na drie jaar.
Dat is buiten de regels dat wel. Maar
regels worden doorbroken als de nood
aan de man komt. En dat is hier het
geval. Ds. en Mevr. Hoogerwerf wor
den uitgezonden in dienst van de Zen
ding. De Geref. Kerk van Utrecht-
Noord beriep deze predikant voor het
werk op Zuid-Sumatra. Een omvang
rijk terrein. De oppervlakte is viermaal
Nederland. Ds. Hoogerwerf zal daar
het kader gaan vormen. De situatie is
allang zó urgent, dat uitstel onmogelijk
is.
En zo gaan zij beiden zich een jaar
lang voorbereiden op hun taak.
In een indrukwekkende dienst nam
Ds. E. Hoogerwerf afscheid.
Met als tekst: Eph. 3:17a—'19:
„Geworteld en gegrond in de liefde,
zult gij dan samen met alle heiligen in
staat zijn te vatten, hoe groot de hoogte
en lengte en breedte en diepte is en te
kennen de liefde van Christus, die de
kennis te boven gaat, opdat gij vervuld
wordt tot alle volheid Gods". De liefde
van Christus omvat de hemel en de
aarde Zijn liefde omspant alle eeuwen
en doorbreekt alle grenzen. Het was
een nuchtere, eerlijke en bewogen ver
kondiging.
We hebben gebeden en gezongen in
die dienst. En deze dienst der gebeden
gaat door. Want ieder, die dit weet,
voegt weer twee namen toe aan de lan
ge lijst van hen, die uw voorbede zó
dringend nodig hebben. Wij kunnen
hen goede wensen meegeven. Die wor
den niet altijd vervuld. Wij kunnen hen
dienen met onze gebeden. Die worden
wèl altijd gehoord.
CLASSICAAL NIEUWS.
Kort verslag conferentie (Diaconale)
te Aardenburg, oktober 1966.
De Voorzitter br. De Buck opent
deze 52e Classicale Conferentie met te
laten zingen Ps. 25 2, leest Lucas 10
25 (gelijkenis barmhartige Samaritaan),
gaat voor in gebed. LIeet alle hartelijk
welkom, in bijzonder de spreker van
deze middag de Weled. Heer Hartman
uit Middelburg, welke sprak over
„Schaalvergroting". Onder schaalver
groting wordt als regel verstaan het in-
voeg_en van kleinere organisatorische
eenheden in grotere verbanden (ge
meentelijke herindeling, Rijnmond,
E.E.G.). Zulke grotere verbanden
brengt met zich mee het scheppen van
nieuwe samenwerkingsvormen. In deze
veranderende samenleving staat de kerk
en moeten de ambtsdragers hun taak
vervullen.
De veranderde opvattingen en allerlei
sociale verschijnselen gaan aan de kerk
niet voorbij, deze moet daarbij meeden
ken en probeert vanuit de Bijbel daarop
antwoord te vinden op de vragen, die
vanuit de samenleving naar boven ko
men. Ten tweede de dienstverlening,
waarvan het maatschappelijk werk een
belangrijk deel is, ligt nog in handen
van het kerkelijk- en particulier initia
tief. We zullen moeten zorgen voor
goede organisatie en goede uitrusting
van het werk. Het gevaar is anders niet
denkbeeldig, dat we hier de boot zullen
missen. De diaken heeft hier een
belangrijke taak (samenwerken, c.q.
schaalvergroting), vorm en inhoud ge
ven. Samenwerking van alle ambten is
daarbij noodzakelijk, er zal gedacht en
geofferd moeten worden. Het gaat er
om Christus gestalte te geven in deze
wereld van vandaag, de diaken heeft
daarbij een belangrijke taak te vervul
len.
De Voorzitter dankt de spreker.
Pauze.
Bespreking. Gevraagd wordt
1Kan de financiële hulpverlening
van de Overheid in dezelfde mate blij
ven doorgaan als thans het geval is
Is de kans niet groot, dat in een slech
tere tijd de kraan wordt dichtgedraaid
2. Zijn er nog wel voldoende prikkels
om voor je zelf te zorgen (b.v. de oude
dag), de bijstandswet betaalt immers
toch of je pensioen hebt of niet
3. Brengt de algemeenheid waarover
spreker het had geen gevaren mee
Opmerking Het is lang niet eenvoudig
je zelf als christen in allerlei algemene
verbanden te presenteren en daar ook
het juiste woord te spreken
4. Hoe dient het opnamebeleid te zijn
van een bestuur van een Prot. verzor
gingstehuis voor bejaarden. Gesteld er
twee gelijke urgente gevallen zijn, waar
van één buiten-kerkelijk en één protes
tants
Spreker antwoord Het is niet te
verwachten, dat in de economie van
ons land en West-Europa belangrijke
veranderingen zullen optreden. In een
moeilijker economische tijd zal ook het
beleid niet geheel veranderen, want
achter deze economische opbouw ligt
een denken over de mens en zijn plaats
als individu in de gemeenschap ten
grondslag. Of de prikkels tot zelfver-
Al woont mijn buurman met mij in
één provincie, toch zijn we classicaal
gescheiden. Ik moet voor de classisver-
gadering naar een andere provincie.
We lijden niet aan provincialisme, en
de band aan onze buitenlandse classis
is ook al een eeuw oud.
Mijn opvolger zal ontdekken, dat zijn
kerk al die honderd jaren in balling
schap geleefd heeft, en hij mag dit re
sultaat zien, dat de provinciale grens
ook de classicale geworden is. Of de
kerk zelf dit als bevrijding gevierd
heeft Och, in het vroegere verband
hingen de harpen werkelijk niet aan de
wilgen, en je was met die classis samen
gegroeid. Misschien heb ik zand in de
ogen gehad om niet te ontdekken wat
toch voor de kerk een levensbelang was.
Ook onbewust kun je kortzichtig zijn.
En het gebeurt vaker in het kerkelijk
leven, dat een dominee zeggen kan
„Ik zie, ik zie, wat mijn voorganger
nooit gezien heeft". Een kerk moet pro
gressief blijven.
Dus mijn buurman-collega tref ik
niet op de classisvergadering. Betekent
dit een belemmering voor onze amicale
omgang Ik weet, dat je op een ker
kelijke vergadering niemand naar het
vlees mag kennen. Ik kan uitstekend
met mijn ouderling, maar op de kerke-
raadsvergadering wordt hij mijn tegen
stander. Ik heb de éne dag gezellig met
mijn collega zitten bomen, maar op de
classis hebben we kemphaan-allure's
gekregen. Is het dan niet mogelijk om
op een meerdere of mindere vergade
ring vriendelijk voor elkaar te blijven
We hebben toch geen kiespijn Toen
Ds. Goris van Bergentheim eens met
heuse kiespijn op de classis zat, zei hij
eerlijk „Broeders, ik moet vandaag
niet meepraten, want ik ben op alles -
tegen". Maar met gave tanden of een
nieuw gebit kun je toch wel vriendelijk
en vrolijk kijken. Ik geloof, dat dit de
ernst van de vergadering bevordert.
Op de classis Assen kwamen we uit
een zeer moeilijke zaak. Toen liet de
praeses, Ds. Scheele, ons zingen Ps.
103 1 „Loof, loof de Heer, mijn ziel.
met alle krachten". Hoe vinden we een
goede vergaderstijl
G. S. O.
zorging wel voldoende zijn, wijst spre
ker op de persoonlijke verantwoordelijk
heid van de mens. Er zijn aan de ene
kant tendenzen, die er op uit zijn aan
die persoonlijke verantwoordelijkheid
afbreuk te doen (massaregie), ander
zijds krijgt de mens kansen, zoals in de
inleiding naar voren kwam. Het opna
mebeleid is een moeilijke vraag. Indien
er althans geen tehuis aanwezig is voor
de niet-prot. bejaarde, de verantwoor
delijkheid voor deze is niet minder dan
voor de kerkelijke bejaarde. Het bestuur
dient hier naar eigen inzicht en met
grote wijsheid te handelen. Het is hier
bij gewenst de betrokken groepering te
wijzen op het gebrek aan mogelijkheden
voor bejaardenzorg en haar te verzoe
ken hier iets aan te doen en zo nodig
voorstellen haar daarbij te willen hel
pen.
De Voorzitter wijst er nog op, dat
met de notulen voor de 52e conferentie
het boek vol zal zijn vanaf 1913.
De roepende Diaconie voor 1967 zal
Axel zijn.
Na deze geslaagde conferentie wordt
nog door verschillende diakenen en gas
ten deelgenomen aan de koffiemaaltijd
en tot volgend jaar D.V.
Met br. groeten,
J. C. de Feyter, Aardenburg.
CLASSICALE CURSUS VOOR
EVANGELISATIE
MEDEWERKERS.
In Terneuzen wordt iedere tweede
donderdag in de maand een classicale
curus gehouden voor medewerkers in
de Evangelisatie.
Ook allen, die zelf niet of nog
niet aktief meewerken, maar zich wel